مجله ایمنی ارک دوره 3 شماره 3 پاییز 1401

05 دی 01

مجله ایمنی ارک دوره 3 شماره 4 زمستان 1401

27 اسفند 01

مجله ایمنی ارک دوره 3 شماره 2 تابستان 1401

18 آبان 01

انواع افت شنوایی و راه های پیشگیری از آن در محیط کار

صفحه 13-25 نویسندگان: غلامرضا اکبر نیا 13 خرداد 01

مقدمه:

صدا يكي از عوامل مهم زيان آور محيط كار مي باشد كه توسط دستگاه ها و فرآيندهاي توليدي در صنايع مختلف ايجاد مي شود مواجهه كارگران با صدا به عنوان يك مشكل فراگير در محيط هاي كاري در سراسر جهان مطرح می باشد.

تاثیرات سوء صداي بلند در قالب تخریب سیستم شنوایی و کاهش شنوایی حسی- عصبی و تاثیر مستقیم بر برقراري ارتباط گفتاري در کنار تاثیرات سوء بر سایر اندامها از جمله سیستم اعصاب، قلب و عروق، غدد درون ریز و خون کاملا مشخص شده است. آمارها نشان داده است که 16 % از افت شنوايي در كل جهان ناشي از مواجهه با صداي محيط كار مي باشد. ازآنجا که صدا، رایج ترین عامل زیان آور فیزیکی محیط کار است و حس شنوایی بعنوان مهمترین حس انسان، زیر بنای گفتار و زبان قلمداد می شود، افت شنوایی ناشی از صدا در صدر بیماری های شغلی در جهان قرار دارد.

فیزیولوژی سیستم شنوایی:

متخصصین آناتومی، گوش انسان را به سه بخش تقسیم کرده اند:

* گوش خارجی * گوش میانی * گوش داخلی

شکل1. گوش خارجی، میانی و داخلی

گوش خارجی

گوش خارجی شامل لاله و کانال گوش می باشد.
وظیفه انتقال صوت از خارج به سمت گوش میانی را به عهده دارد.
گاهی اوقات تجمع جرم یا عفونت های باکتریال و قارچی در کانال موجب مسدود شدن آن و ایجاد کم شنوایی موقت می گردد. همچنین در برخی کودکان کانال گوش مسدود مي باشد و احتمالاً لاله تشکیل نمی گردد. این نیز به نوبه خود ایجاد کم شنوایی انتقالی را موجب می گردد.

گوش میانی

-گوش میانی حد فاصل گوش خارجی و گوش داخلی است که از لحاظ آناتومیکی گاهی به آن tympanic cavity یا صندوق صماخی هم می گویند.

-گوش میانی به شکل محفظه ای است که دارای سطوح مختلف است و 6 دیواره دارد.

محتویات گوش میانی:

1.استخوانچه های گوش یا زنجیره ی استخوانچه ای

2.عضلات گوش میانی

3.عصب (کورداتیمپانی) شاخه ای از عصب 7 است

4.شیپوراستاش

استخوانچه های گوش میانی:

1.چکشی Malleus

2.سندانی یا Incus

3.رکابی Stapes

زنجیره ی استخوانچه ای:

1.مفصل چکشی-سندانی

2.مفصل سندانی-رکابی

هر دو مفصل بالا جزء مفاصل متحرک هستند.

علت: زنجیره ی استخوانچه ای باید بتواند حرکت کند تا در انتقال انرژی صوتی مؤثر باشد.

شیپور استاش: لوله ای است که حد فاصل گوش میانی و حلق بینی (نازوفارنکس) قرار گرفته است. به خاطر شکل خاصش به آن شیپوراستاش می گویند. بیماریهای التهابی از جمله سرماخوردگی، عفونت های سیستم تنفسی فوقانی و ... باعث التهاب و انسداد این لوله شده و زائدات گوش میانی به صورت مایع در این محفظه جمع می شود و باعث ایجاد مایع گوش میانی و عفونت گوش میانی و کم شنوایی انتقالی می گردد. البته این نوع از التهاب و عفونت و کم شنوایی با درمان دارویی و گاهی اوقات با درمان جراحی قابل رفع می باشد.

شیپور استاش دارای دو قسمت است:
1- بخش استخوانی 1/3 ( به سمت گوش میانی)
2- بخش غضروفی 2/3 (متمایل به نازوفارنکس)

گوش داخلی

-انتهایی ترین قسمت از ساختمان گوش که بعد از گوش میانی واقع شده است.

-نام دیگری به اسم لابیرنت دارد.(فضای پیچ در پیچ)

-عمدتاً از نظر فیزیولوژیکی و آناتومیکی به دو دسته ی کلی تقسیم می شود.

1- بخش وستیبولار:شامل مجاری نیم دایره ای سه گانه و وستیبول (اتریکول و ساکول) است.

2- بخش حلزونی: قسمتی است که وظیفه ی حس شنوایی و دریافت محرکات شنوایی را دارد. گیرنده ی محرکات صوتی است.

کل این دو قسمت شامل دو بخش آناتومیکی مجزا هستند که شامل بخش استخوانی گوش داخلی و بخش غشایی می باشند.

شکل2. حلزون گوش

مکانیسم شنوایی:

توانایی شنوایی به یک سری وقایع پیچیده در گوش بستگی دارد. امواج صوتی در هوا از طریق ساختمان هایی به گیرنده شنوایی منتقل می‌شوند. این گیرنده اندام کورتی نام داشته و در گوش داخلی قرار گرفته است. داخل اندام کورتی، ارتعاشات فیزیکی بوسیله سلولهای مویی (hair cells) حسی تشخیص داده می‌شود و این سلول ها با تولید سیگنال های الکتریکی پاسخ می‌دهند. اعصاب این سیگنالها را به مغز منتقل می‌کنند و در آنجا این سیگنالها تفسیر می‌شوند. فرکانس های مختلف صوتی سلولهای مویی را در قسمت های مختلف اندام کورتی تحریک کرده و باعث درک اصواتی مثل موسیقی و مکالمه می‌شوند. صدا در نواحی شنوایی دو طرفه مغز پردازش می‌شود. اما صحبت بیشتر در طرف چپ مغز تفسیر می‌شود.

مشخصات دستگاه شنوایی انسان:

تفاوت بين صوت (Sound) و سروصدا(Noise) ذهنی است. صوت معمولا" به چيزهايی كه خوشايند (موسيقی) ويا مفيد(گفتگو) باشد تلقی می شود، در حاليكه سروصدا به چيزهای ناخواسته، نامطلوب و ناخوشايند مانند صدای برش چوب و فلز، دستگاه تراش و ريسندگی و بافندگی و... گفته می شود.
طول موج يك صوت عبارت است از مسافت طی شده در يك سيكل كامل (با علامت لاندا وبر حسب متر بیان می گردد)
دوره تناوب : مدت زمانی كه لازم است تا يك پريود و نوسان كامل انجام شود. ( با علامت T و بر حسب ثانیه بیان می گردد)
فركانس: صوت عبارت از تعداد نوسانات كامل در واحد زمان می باشد. (با علامت F و بر حسب هرتز بیان می گردد)

فرکانس تا 512 هرتز بم، 512 تا 2048 هرتز متوسط و بیش از 2048 هرتز را زیر می نامند.

محدوده شنوایی انسان:

-دستگاه شنوایی انسان از نظر فرکانسی دارای محدوده ی معینی است یعنی اینکه گوش انسان صداهای دارای حداقل فرکانس 20 هرتز و حداکثر فرکانس 20000 هرتز را می تواند بشنود و کمتر از 20 هرتز (مادون صوت) و بالاتر از20000 هرتز (ماوراء صوت) را علیرغم وجود صدا در محیط نمی تواند بشنود.

-حداقل شدت قابل شنیدن برای انسان صفر دسی بل و حداکثر شدت قابل تحمل 120 دسی بل است.

افت شنوایی و انواع آن:

-آستانه ی شنوایی عبارت است از پایین ترین سطح فشار صوتی محرک که توانایی تحریک حساسیت شنوایی را داشته باشد. (حداقل شدت لازم برای شنیدن یک صدا)

-هرگاه آستانه ی فرکانس های مورد آزمایش فرد مورد آزمون بین 10- تا 15 دسی بل باشد شنوایی وی طبیعی تلقی می گردد.

هرگاه آستانه ی فرکانس های مورد آزمایش در یک یا چند و یا همه ی فرکانس های مورد ارزیابی بیش از 15 دسی بل باشد غیر طبیعی تلقی شده و به عنوان افت شنوایی محسوب می شود.

-انواع افت شنوایی:
1- افت شنوایی انتقالی
2- افت شنوایی حسی عصبی
3- افت شنوایی مختلط

• افت انتقالی:

افت انتقالی به معنای اشکال در گوش میانی و یا گوش خارجی است. در این حالت صداها از طریق گوش خارجی و میانی به خوبی به گوش داخلی منتقل نمی شود. شایعترین علل آن جمع شدن جرم گوش در مجرای گوش خارجی، پارگی پرده گوش، جمع شدن مایع در گوش میانی و یا آسیب در استخوانچه های گوش میانی است.

• افت شنوایی حسی- عصبی:

این نوع افت در اثر آسیب به اجزاء ظریف و حساس گوش داخلی رخ می دهد. در این حالت ارتعاش صوت به پیامهای الکتریکی تبدیل نمی شود. گاهی اوقات عصب شنوایی آسیب می بیند و یا پیامهای الکتریکی حلزون به مغز ارسال نمی شود. معمولاً محیط های پر سر و صدا مثل کارخانه و یا صداهای بلند ناگهانی مثل تیراندازی باعث این نوع افت شنوايي می شوند. عامل دیگر کهولت سن یا اصطلاحاً پیر گوشی است. افت ‌شنوایی حسی عصبی زمانی است که علت کم‌شنوایی در حلزون و یا عصب شنوایی باشد. در کم‌شنوایی حسی عصبی خالص عملکرد گوش خارجی و گوش میانی هنجار است. افراد دچار کم‌شنوایی حسی عصبی می‌توانند اختلال یک یا دو طرفه داشته باشند و میزان افت شنوایی از بسیار خفیف یا ناشنوای کامل متغیر است همچنین توانایی ارتباطی فرد ممکن است کمی تا شدیداً متاثر گردد. به طور کلی درمان جراحی یا پزشکی کم‌شنوایی حسی عصبی اثر چندانی در بازگشت شنوایی ندارد. علت کم‌شنوایی حسی عصبی ممکن است یکی از این‌ها باشد.

- اختلال ژنتیکی (ارثی)

- بیماری‌های مادرزادی و پس از تولد

- قرار گرفتن در معرض نویز (صدای آزاردهنده)

- سالمندی (پیرگوشی)

- صدمات وارده به سر

- بیماری می‌نیر (meniere)

- اختلالات نورولوژیک نظیر ماتیپل اسکلروز، بیماری‌های نرون‌های حرکتی

- کم شنوایی غیر ارگانیک

- اختلالات متابولیکی

- بیماری سیستم عصبی مرکزی

- اتوتوکسیسیتی

- تومورها

کم‌شنوایی حسی عصبی مادرزاد:

اختلالات ژنتیکی علت نیمی از کم‌شنوایی‌های مادرزاد یا با شروع زودرس‌اند. اغلب این اختلالات از نوع اتوزوم مغلوب‌اند (مقدار کمی هم اتوزوم غالب).

این نوع اختلالات گاه همراه با آنومالی‌های دیگری هم هست و به صورت سندرمی بروز می‌کند. این سندرم‌های عبارتند از:

1-سندرم پندرد

2-(Pendred)

3-سندرم ترنر(Turner)

4-سندرم واردنبرگ(Waardenburg)

5-سندرم آشر(Usher)

10 درصد افراد دارای سندرم داون، اختلال شنوایی حسی عصبی مادرزاد دارند. گاه بیماری مادر در دوران بارداری سبب کم‌شنوایی حسی عصبی می شود.

کم‌شنوایی پس از تولد:

ابتلا به سرخک یا مننژیت از علل مهم بروز کم‌شنوایی در کودکان است. مخملک نیز از جمله بیماری‌های مسبب کم‌شنوایی می باشد.

افت ‌شنوایی ناشی از نویز:

نویزها بر دو نوع‌اند:
انفجاری که با صدای ناگهانی و بسیار شدید سبب می‌شود فرد به مدتی بسیار کوتاه در معرض نویز بسیار بلند قرار گیرد (ضربه صوتی) و کم‌شنوایی موقت (TTS) پیدا کند و یا نویزهایی با شدت کمتر اما تداوم بیشتر که کم‌شنوایی ناشی از نویز (NIHL) ایجاد می‌کند. ضربات صوتی ممکن است یکطرفه یا دوطرفه باشند اما کم‌شنوایی ناشی از نویز غالبا دوطرفه است.

افت شنوایی شغلی ناشی از نویز این است که این عارضه همیشه از نوع حسی – عصبی بوده و در نتیجه باعث می شود سلولهای مویی در گوش درونی متاثر شوند. از آنجا که اکثر مواجهه های شغلی با صدا از توع متقارن است، افت شنوایی ناشی از آن نوعا دو طرفه می باشد. بیشترین میزان افت شنوایی ناشی از مواجهه طولانی مدت باصدا اغلب در طول 10 تا 15 سال اول مواجهه بوده وبا افزایش آستانه شنوایی این میزان کاهش می یابد. افت شنوایی شغلی آنگاه مطرح می شود که یک یا دو گوش بطور کامل و یا ناقص به علت اصوات آزارنده شغل مورد نظر در طی اشتغال و یا در نتیجه ی آن دچار اختلال شنوایی شود. این کم شنوایی شامل:

1.ضربه ی صوتی(Acoustis Trauma):این عنوان در مواردی به کار می رود که عارضه ی شنوایی حاصل تماس ناگهانی با انواع بسیار شدید انرِی صوتی باشد.

2.اختلال شنوایی حاصل از نویز (Noise Induced Hearing Loss): این عنوان برای نوعی ازافت شنوایی به کار میرود که حاصل تجمع ممتد آثار نامطلوب صوت طی زمان بردستگاه شنوایی است و به صورت عارضه ی حسی-عصبی و معمولا پس از سالیان طولانی تماس با سطوح غیر مجاز صوت ایجاد می شود و معمولا در دو گوش به یک اندازه عارضه ایجاد می کند.

غالبا افت شنوایی در فرکانس 4000 هرتز دیده می‌شود (محدوده 6000-3000 هرتز). درمان افت شنوایی می تواند به صورت مراقبت از شنوایی باقیمانده در گوش، استفاده از محافظ‌های گوشی، مشاوره اطلاع‌رسانی پایش میزان شنوایی و ارزیابی برای تجویز سمعک باشد.

Communication – Therapy از کارهایی است که به عهده گفتاردرمان‌ها است و گاه می‌تواند برای فرد بسیار مفید باشد.

پیرگوشی:

با افزایش سن غالبا شنوایی نیز دچار اختلال می شود. 40 درصد افراد بالای 75 سال دچار پیرگوشی‌اند. برخی از تغییرات حلزون در پیرگوشی شبیه کم‌شنوایی ناشی از نویز است. در واقع پیرگوشی کم‌شنوایی حسی عصبی است که در افراد سالمند دیده می‌شود و هیچ علت خاصی هم غیر از سالمندی ندارد (تغییرات دژنراسیون راه‌های عصبی شنوایی به ویژه در حلزون). شروع بسیار تدریجی دارد. غالبا دو طرفه و فرکانس زیر است. وزوز هم وجود دارد و اثرات بسیار سوئی بر توانایی ارتباطی سالمند برجا می‌گذارد.

ضربات سر:

ممکن است شکسته شدن عرضی استخوان گیجگاهی سبب ایجاد کم‌شنوایی حسی عصبی شود. کم‌شنوایی معمولا شدید بوده و گاه ناشنوایی کامل (Total Deaf) ایجاد می‌شود. ممکن است گاهی عصب صوتی هم آسیب ببیند. بعضی اوقات نیز گوش میانی هم مشکل پیدا کرده یا عصب شنوایی هم آسیب می‌بیند و الگوی کم‌شنوایی پیچیده‌تر می‌گردد.

بیماری می‌نیر (هیدروپس اندولنفاویک):

ترکیبی از کم‌شنوایی حسی عصبی، وزوز و سرگیجه را به همراه دارد. علائم به صورت دوره‌ای و زودگذر بروز می‌کنند. همراه با سرگیجه و تهوع نیز دیده می شود. غالبا کم‌شنوایی یکطرفه، ادیوگرام صاف یا کم‌شنوایی فرکانس بم و پیش‌رونده است. دارو درمانی برای رفع سرگیجه، رژیم غذایی (بدون نمک، همراه با مایعات) و گاه جراحی برای درمان میتواند مفید واقع شود.

افت ‌شنوایی غیرارگانیک:

افت ‌شنوایی غیرارگانیک کم‌شنوایی است که علت عضوی ندارد. اصطلاحات دیگری هم برای آن به کار می‌رود مانند کم‌شنوایی کاذب، کم‌شنوایی عملکردی، تمارض (malingering) و ناشنوایی روان‌تنی. در همه این حالت‌ها، فرد وجود کم‌شنوایی را اظهار می‌دارد اما در آزمایش‌ها آستانه های طبیعی به دست می‌آید. علت آن اختلالات روانی، به دست آوردن موقعیت بهتر، جلب توجه یا گرفتن پاداش می‌تواند باشد. آزمون‌های ویژه‌ای برای این نوع کم‌شنوایی وجود دارد.

اتوتوکسیسیتی:

تعداد زیادی از داروها شناخته شده اند که باعث آسیب به گوش به همراه اختلال عملکرد شنوایی و تعادل می شوند. به طور کلی این داروها را می توان به گروه های مشخصی طبقه بندی کرد که عبارتند از:

1- داروهای ضد التهاب 2- آنتی بیوتیک های آمینوگلیکوزیدی 3-دیورتیک های حلقوی 4- داروهای ضد مالاریا 5- داروهای شیمی درمانی

تومورها:

80 درصد تومورهایی که در زاویه ی پلی- مخچه ای به وجود می آیند نوروم اکوستیک (تومور عصب 8) هستند. این تومور از سلول های شوآن که مانند یک غلاف، عصب 8 را احاطه کرده اند و نه از خود عصب، منشأ می گیرند. گاهی ممکن است یک بیمار به علت فشار وارده به ساقه ی مغز دچار هیدروسفالی شود. درمان معمول نوروم آکوستیک عمل جراحی است.

• افت شنوایی مختلط Mixed:

مجموعه ای از مشکلات گوش میانی و داخلی با هم را افت شنوایی مختلط می نامند.

تقسیم بندی میزان افت شنوایی ها بر اساس ایجاد مشکلات ارتباطی

طبقه بندی ضایعات ناشی از صدا:

الف) پوشش (Masking):

به مدت اعشاری از ثانیه رخ می دهد و به نظر می رسد که حاصل مرحله ی تحریک ناپذیری عصب شنوایی باشد.

ب) تغییر موقت معمولی آستانه (Temporary Threshold Shift):

T.T.S معمولی بین دو دقیقه تا 16 ساعت طول می کشد. عارضه در تحریک با اصوات شدید تر از 70 تا 75 دسی بل رخ می دهد و با افزایش شدت به طور خطی با آن همراهی می کند.

ج) تغییر موقت طولانی آستانه:

در صورتی که تغییر آستانه به 40 دسی بل یا بیشتر برسد بازگشت طی 16 ساعت بعد هم کامل نخواهد بود و بازگشت کامل شنوایی ممکن است چند روز به طول انجامد.

تغییر موقت آستانه می تواند بین 0 تا 40 دسی بل باشد و در نوع صنعتی اکثرا بین فرکانس های 4 تا 6 کیلو هرتز رخ می دهد. اکثر این تغییرات طی دو ساعت اول تماس با صوت رخ می دهند و طی یک تا دو ساعت اول استراحت نیز ناپدید می گردند.

د) تغییر دایمی آستانه (Permanent Threshold Shift):

در این حالت صوت به مدت و شدت کافی بر شنوایی اثر کرده است و بازگشت شنوایی رخ نخواهد داد و کم شنوایی از نوع حسی-عصبی بوده و بر حسب مورد در آن رکروتمان و وزوز موجود است. مشخصات کم شنوایی دایمی ناشی از نویز :

• مرحله ی ابتدایی آن با افت شنوایی مشخص در محدوده ی فرکانسی 3000 تا 6000 بویژه 4000 هرتز آشکار می گردد.

• اکثرا بیمار از وزوز و تغییر کیفیت شنوایی شاکی است که با دور شدن از محیط پر سر و صدا بهبود می یابد .

• به ندرت ممکن است درد عمقی گوش و یا سرگیجه همراه عارضه شود.

آزمون های شنوایی:

ادیومتری صدای خالص یکی از قدیمترین، ساده ترین و در عین حال قابل اعتمادترین تست های ادیولوژیک، ادیومتری اصوات خالص یا PTA است. ادیومتری توسط ابزاری به نام ادیومتر یا شنوایی سنج انجام می شود. ادیومتری وسیله ی سنجش کمی و کیفی سیستم شنوایی است که بوسیله آن می توان مجموع آزمایشات مربوط به سیستم شنوایی را انجام داد. کار این وسیله ایجاد سیگنال های صوتی با فرکانس های خالص و با شدت های متفاوت است که می توان با کمک آن آستانه ی شنوایی هر فرد را در فرکانس بدست آورد. آزمایش ادیومتری اصوات خالص شامل دو دسته آزمایش انتقال راه هوایی و آزمایش انتقال استخوانی است. با ترکیب این دو رشته آزمایش می توان برآورد تقریبا کاملی از وضعیت شنوایی بیمار بدست آورد.

روش سنجش شنوايي از راه هوا:

1-روشن كردن دستگاه

2-قرار دادن گوشي بر روي گوش فرد

3-دكمه خروجي بر وضعيتي كه فرد بهتر مي شنود قرار داده شود و در صورت عدم تفاوت بر روی R (گوش راست) باشد.

4-دكمه ورودي TONE

5-تعيين دكمه فركانس به ترتيب 1000 – 2000 – 4000 – 8000 - 1000 – 500 و 250 هرتزو در گوش بعدي به ترتيب 250 – 500 – 1000 – 2000 – 4000 – 8000 هرتز

6-تعيين دكمه شدت ( ابتدا از فركانس1000 هرتز وصداي 40 دسي بل )

7-ارسال صداي مربوط با زمان 1 – 2 ثانيه با فشار دكمه مربوطه

8-پاسخ فرد به روشهاي ذكر شده

9-كاهش شدت صدا بصورت 10 دسي بل تا جايي كه فرد پاسخ ندهد، در اين شدت 5 دسي بل اضافه مي شود.

10-تعيين آستانه شنوايي (حداقل صدايي كه فرد به زحمت قادر است 50 % علائم ارائه شده را تشخيص دهد).

11-ثبت نتيجه اديوگرام با علامت دايره قرمز جهت آستانه گوش راست و ضربدر آبي جهت گوش چپ .

12- اتصال آستانه ها به هم و ترسيم منحني اديومتري

13- انجام آزمايش براي گوش ديگر، به روش فوق

تقسيم بندي درجه شنوايي براساس مقدار افت شنوايي

نوع شنوايي بر حسب محدوده ميانگين آستانه طبق استاندارد ANSI و آكادمي گوش و حلق و بيني آمريكا (۶۵) محدوده زير براي فركانسهاي ۵۰۰ تا ۲۰۰۰ هرتز معرفي شده است.

ادیومتری گفتاریSpeech Audiometry:

اديومتري گفتاري از مجموعه آزمونهاي شنوايي است كه نقش ويژه اي در تشخيص ميزان و نوع كم شنوايي داشته و مي تواند در ارزيابي توانايي هاي گفتار و زبان فرد راهنمايي خوبي براي اقدامات توانبخشي شنوايي و مشاوره هاي سمعك باشد. اديومتري گفتاري مكمل اديومتري تن خالص است و هماهنگي نتايج آزمون اديومتري تن خالص (P.T.A) و اديومتري گفتاري نشانه اعتبار نتايج هر دو مجموعه مي باشد. اديومتري گفتاري از طريق هدفون انجام مي شود و مواد آزمون هاي گفتاري عمدا گفتار و يا كلمات استاندارد دو يا تك سيلابي است. در روش Speech audiometny بجای صدای خالص از صداهای گفتاری (کلمات) استفاده می‌شود. این آزمون شامل دو قسمت است:

1-آستانه درک گفتار (SRT) Speech reception threshold: سطحی است که در آن فرد شنونده باید بتواند 50 درصد کلمات یک لیست از کلمات دو سیلابی مشخص را تکرار کند.

2- توانایی تفکیک گفتار (SDS) Speech discrimination score: با استفاده از یک لیست کلمات تک سیلابی و با شدت معادل 40 هرتز یا بیشتر انجام می‌شود. افراد طبیعی، 100 - 95 درصد این کلمات را به درستی تکرار می‌کنند. بیماران مبتلا به کاهش شنوایی عصبی ممکن است قادر به تکرار میزان بسیار کمتری از کلمات باشند.

تست های دیاپازون:

برای افتراق افت شنوایی هدایتی (که ناشی از اختلال در گوش خارجی یا میانی است) از افت شنوایی حسی عصبی (که بواسطه اختلال در گوش داخلی یا اعصابی که شنوایی را به مغز منتقل می کنند) از یک دیاپازون استفاده می شود.

تست وبر Weber test:

یک دیاپازون مرتعش روی پیشانی و جلوی سر گذاشته میشود. اگر شما افت شنوایی هدایتی داشته باشید صوت در گوش مبتلا بلندتر شنیده میشود. در افت حسی عصبی صدا در گوش که کمتر اختلال دارد، بهتر شنیده می شود.

تست رینه Rinne test:

یک دیاپازون مرتعش نزدیک گوش نگه داشته میشود و سپس روی استخوان پشت گوش گذاشته میشود. اگر صداها در حالت دوم بهتر شنیده شود، شما افت شنوایی هدایتی دارید. اگر در حالت اول بهتر شنیده شود این گوش سالم است یا اینکه افت شنوایی حسی عصبی است.

اديومتري امپدانس Impedance Audiometry:

شامل مجموعه اي از آزمون هاي تمپانومتري و رفلكس اكوستيك مي باشد.

تمپانومتري Trmpanometry:

از تمپانومتري براي مشخص نمودن عملكرد گوش مياني بر اساس اندازه گيري فشارگوش مياني وتحرك پرده تمپان استفاده مي شود . در اين آزمون از يك دستگاه تمپانومتر استفاده مي شود. دستگاه داراي يك گوشي مخصوص است كه در داخل مجراي گوش قرارمي گيرد. سه مجرا يا لوله در داخل آن تعبيه شده است، يكي صداي تك فركانس (معمولا226Hz ) دستگاه را به گوش منتقل مي كند، ‌دومي به يك ميكروفون ختم شده است و ‌فشار صداي برگشتي را اندازه گيري مي كند و سومين مجرا فشارمجراي گوش را تغيير مي دهد. درحالت طبيعي (پرده تمپان وگوش مياني سالم ) فشار دوطرف پرده تمپان برابر است وگوش مياني بالاترين راهدهي (كمپليانس ) خود را در ناحيه اختلاف فشار صفر دارا خواهد بود و در تمپانوگرام به صورت يك موج متقارن كه نقطه اوج آن درفشار صفراست ثبت مي شود. به اين نوع تمپانوگرام، منحني يا نمودار Type A گفته مي شود. تمپانوگرام مي تواند مكمل آزمايشات تن خالص جهت بررسي ضايعات سيستم شنوايي باشد . درصورتيكه به دليل مشكلات يا بيماريهاي پرده تمپان وگوش مياني تغييراتي از جمله تغيير فشار و … بوجود آيد تمپانوگرام به صورت تايپ هاي ديگر از جمله : Typec,Type B, Type Ad,Type As و… درخواهد آمد كه هركدام با توجه به مجموعه تست هاي اديولوژي نشان دهنده يك ضايعه ويا بيماري خاص است.

رفلكس اكوسيتك Acoustic Reflex:

به طور طبيعي عضله ركابي درمقابل صداي بلندتر از حد مجازخود عكس العمل نشان داده و منقبض مي شود. اين عمل به عنوان يك عكس العمل حفاظتي در مقابل صداي بلند تلقي مي شود، درصورتيكه فرد داراي سيستم شنوايي سالمي باشد عضله ركابي در شدت معيني منقبض شده و نتيجه انقباض آن سفت شدن زنجيره استخواني وكاهش راهدهي سيستم گوش مياني است كه اين كاهش راهدهي در دستگاه قابل ثبت است. رفلكس اكوستيك مي تواند به دو روش Contra ,Ipsi ثبت گردد. با توجه به مكانيسم رفلكس اكوسيتك مي توان انتظار داشت كه درضايعات و بيماري هایي نظير: كري حسي عصبي رتروكوكلئر (مانند نورينوم اكوستيك) – اتواسكلروزو بسياري از بيماريهاي گوش مياني – ضايعات عصب صورتي (مانند شكستگي قسمت خاره اي استخوان گيجگاهي) – ضايعات ساقه مغز و… اين رفلكس وجود نداشته ويا بخشي از آن مختل شود.

ادیومتری پاسخ های برانگیخته شنیداری ساقه مغز (ABR) Auditory Brainstem Response:

ABR ، رایج ترین پاسخ برانگیخته شنوایی است که به عملکرد عصب و راه های شنوایی ساقه مغز، حساس است. از این آزمایش هم برای تعیین حساسیت شنوایی (مانند تعیین آستانه های شنوایی در نوزادان ) و هم برای بررسی عملکرد عصب شنوایی و ساقه مغز (در موارد آسیب این ناحیه یا وجود ضایعات فضاگیر مانند تومور و در موارد وزوزهای یکطرفه) استفاده می شود. برای انجام ABR ، فرد در وضیت خوابیده به پشت روی تخت قرار گرفته و غالباً با نصب سه الکترود روی سر، امواج با چشم های بسته یا ترجیحاً در حالت خواب ثبت می گردد.

گسیل های بر انگیخته صوتی گوش (OAE):

هر صوتی که توسط حلزون گوش داخلی تولید شده و در مجرای گوش کشف گردد را می‌توان گسیل صوتی گوش نامید. گسیل‌ها، اصوات کم شدتی هستند که با قرار دادن میکروفون در مجرای گوش، می‌توان آنها را ثبت نمود. در واقع این امواج، حاصل حرکت زنجیره استخوانی و پرده صماخ در پاسخ به جنبش نشات گرفته از حلزون به حساب می‌آیند. با حرکت زنجیره استخوانی و پرده صماخ در هوای موجود در فضای گوش میانی و گوش خارجی، این جنبش به انرژی صوتی تبدیل می‌شود. یعنی این اصوات همان مسیری را طی میکنند که اصوات رو به داخل گوش طی میکند اما در جهت عکس. این تست یک آزمون فیزیولوژیک ساده، کوتاه و کم هزینه است که با قرار دادن یک پروپ در مجرای گوش خارجی قابل انجام می باشد. اختصاصاً به عملکرد سلول های مویی خارجی (OHCs) حلزون حساس است و سلامت حلزون گوش را بررسی می کند. دو شکل OAE که در شرایط بالینی کاربرد بیشتری دارند:

1-آزمایش گسیل های صوتی گوشی گذرا :(TEOAE) که ثبت در بازه زمانی میباشد.

2-آزمایش گسیل های صوتی گوشی محصول اعوجاج (TEOAE): که ثبت در بازه فرکانسی می باشد.

این دو تست بویژه در غربالگری شنوایی نوزادان (سنجش های شنوایی در بدو تولد ،1و3 ماهگی) کاربرد گسترده ای دارد. با این حال، در صورت وجود هر یک از شرایط زیر، امکان ثبت آنها وجود ندارد:

-پر سر و صدا یا شلوغ بودن محل آزمایش

-گریه یا تحرک زیاد (نوزاد)

-وجود جرم گوش یا انسداد مجرای گوش خارجی به هر دلیل

-اختلال عملکرد گوش میانی

برنامه حفاظت از شنوایی:

برنامه حفاظت شنوایی شامل یکسری بررسی ها و اقدامات گام به گام است که هدف اصلی از تدوین و اجرای آن ها کاهش میزان مواجهه به سطوح مجاز و پیشگیری از ایجاد یا پیشرفت کاهش شنوایی ناشی از صوت است. برنامه های حفاظت شنوایی همچنین باعث غربالگری سلامت از جنبه ای دیگر نیز می شود. به طور مثال کاهش شنوایی غیر شغلی و حتی بیماریهای شنوایی قابل درمان اغلب در طی انجام ادیومتری دوره ای سالانه تشخیص داده می شوند. اجرای برنامه های حفاظت شنوایی در شرایطی که میزان مواجهات صوتی معادل 85 دسی بل در 8 ساعت و بیشتر و یا معادل آن باشد الزامی است. زیرا خطر ایجاد کاهش شنوایی از صوت در مواجهات صوتی بیش از این مقادیر بطور قابل توجهی افزایش می یابد. برنامه حفاظت شنوایی از چند جز اصلی تشکیل شده است:

1.آموزش و انگیزش ( کارگران، کارفرما، سرپرستان)

2.پایش میزان صدا در بخش های مختلف محیط کار با روش های استاندارد

3.اجرای کنترل های مهندسی و اداری در محل های مورد نیاز

4.استفاده از وسایل حفاظت شنوایی مناسب

5.انجام آزمون ها شنوایی دوره ای (ادیومتری) در افراد پرخطر

6.پایش سالانه نتایج برنامه و بازنگری آن بااستفاده از روشهای استاندارد

مرحله اول (آموزش و انگیزش):

آموزش، اولین و مهمترین مرحله در برنامه های حفاظت شنوایی است. زیرا هم کارکنان و هم اعضاء تیم HCP و هم کارفرما تا زمانی که از اهداف اصلی اجرای این برنامه ها و سودمندی های آن آگاهی و درک صحیحی نداشته باشند به طور فعال در برنامه های حفاظت شنوایی مشارکت نخواهند کرد. برنامه های آموزشی باید قبل از پایش و اندازه گیری صدا و اجرای اقدامات کنترلی شروع شوند تا تغییرات اصلاحی بیشتر مورد پذیرش واقع شوند. موفقیت در استفاده مناسب از وسایل حفاظت شنوایی و مشارکت در انجام ادیومتری های دوره ای تا حد زیادی به آموزش کارکنان بستگی دارد. برای موفقیت در برنامه حفاظت شنوایی، آموزش باید مداوم و مستمر باشد نه اینکه فقط به صورت سالیانه انجام شود و بهتر است آموزش در هر فرصتی که ایجاد می شود ادامه یابد .

مرحله دوم (پایش صدا):

این مرحله باهدف تعیین مجاز و یا غیر مجاز بودن صدا انجام شده و سپس شدت صدای موجود با حدود آستانه مقایسه شده و درنتیجه واحدها، ایستگاهها و کارکنان در معرض خطر شناسایی می شوند.

پایش صدا می تواند منابع اصلی تولید صدا را در هر واحد شناسایی کرده و مکان هایی را که کنترل های مهندسی می تواند باعث کاهش قابل توجه میزان صدا در حدود مجاز شود را مشخص نماید.

مرحله سوم (کنترل های مهندسی و اداری):

در محيط هايی كه شدت صوت از dB90 تجاوز می كند مؤثرترين و مهمترين روش كنترل در برنامه حفاظت شنوايی، رعايت اصول كنترل مهندسی يعنی كاهش صدا در منبع توليد است. برای طراحی كنترل های مهندسی از اطلاعات جمع آوری شده در طی بررسی صدا استفاده می شود. مهمترين راهكارهای پيشنهادی توسط طراحان مهندسی عبارتند از :

1-طراحی صحيح دستگاه در زمان ساخت

2-نصب صحيح دستگاه و كنترل ارتعاش با فونداسيون مناسب

3-محصور كردن دستگاههای پر سروصدا

4-نگهداری صحيح دستگاه

5-تعمير و سرويس بموقع دستگاه

6-تغيير فرايند: گاهی اوقات با تغيير در برخی از فرايندها مانند موارد ذيل می توان ميزان سروصدا را در حد قابل توجهی كاهش داد:

جوش دادن بجای پرچ كاری-استفاده از پرس بجای كار با چكش-استفاده از سيستم هيدروليك بجای پنوماتيك محكم كردن صفحات و قطعات دستگاههای پر سروصدا-پوشاندن رويه صفحات تشديد كننده با بعضی ازتركيبات خاص-تغيير در اجزاء و كار دستگاه-جايگزين كردن واگن های برقی بجای واگن های ديزلی

درصورتی كه اقدامات كنترل مهندسی بعلت مشكلات اقتصادی و يا دلايل ديگر عملی نباشد لازم است برای كاهش تماس كارگر با سروصدای محيط كار، اقدامات كنترل اداری ذيل را با همكاری مديريت صنعتی بكار گرفت:

خريد دستگاههای‌ جديد مناسب-ممانعت از خريد و نصب ماشين آلات پرسروصدا در كارخانه-انتخاب كارگر مناسب-چرخشی كردن كارها-كاهش مدت زمان تماس كارگر باسروصدای بيش از حد مجاز با ايجاد شيفت در گردش و تناوب كار

بطور كلی كنترل مهندسی بهترين روش كاهش توليد سروصدا می باشد ولی بعلت هزينه بالا و يا بعلت عدم وجود تكنولوژی لازم هميشه در دسترس نبوده و مورد استفاده كارفرمايان نمی باشد. مهمترين راه های پيشنهادی عبارتند از:

1-افزايش فاصله بين منبع توليد صدا و افراد

2-قراردادن مانع بين منبع توليد صدا و افراد

3-قراردادن ماشين روی پايه عايق

4-قراردادن منبع درداخل محفظه و محوطه بسته

5-طراحی اتاقك ايزوله

6-استفاده از جاذب های صوتی

7-اتاقك ضد صدا برای كاربر

8-استفاده از مواد جاذب صدا در ديواره و سقف كارگاه

9-نصب صدا خفه كن در دستگاه ها

10-نصب دستگاه های كاهنده صدا روی دستگاه

11-مجزا نمودن منابع اصلی صدا از ساير منابع

12-جداسازی بخش های‌ پرسروصدا از ساير بخش های كارگاه

13-محصور كردن كارگران

شکل3. کاهش سطح ارتعاشی با قرار دادن ماشین روی پایه عایق

مرحله چهارم (استفاده از وسایل حفاظت شنوایی):

در موارد متعددی کنترل مهندسی و اداری در محیط کار به دلایل مختلف به راحتی امکان پذیر نمی باشد و این شرایط استفاده از وسایل حفاظت شنوایی بهترین گزینه جایگزین برای پیشگیری از بروز موارد کاهش شنوایی ناشی از صوت می باشد.

شما عزیزان می توانید برای دانلود رایگان فایل کلیک کنید.

فایل pdf 28

نام و نام خانوادگی*

ایمیل

صاحب امتیاز

حامد قصاب زاده

مدیر مسئول

رسول احمدپور

سر دبیر

عاطفه سپاهی

اعضای هیات تحریریه

رسول احمدپور ، فاطمه آدینه، آرینا حسامی، غلام رضا اکبر نیا، رضا خدایی، پرستو وصلی، معصومه ملکی، علی مطیع شرعی، کوثر کوهساری، فاطمه علی اکبری

ورود / ثبت نام

سبد خرید

شماره های پیشین نشریه

مجله ایمنی ارک دوره 1 شماره 1

مجله ایمنی ارک دوره 2 شماره 1

مجله ایمنی ارک دوره 4 شماره 1

مجله ایمنی ارک دوره 3 شماره 1

مجله ایمنی ارک دوره 2 شماره 2