بستن
آزبست
آزبست، قاتل قوی و خاموش
در سراسر جهان سالانه، تخمین زده می شود که حدود 125 میلیون نفر از نظر شغلی در مواجهه با آزبست قرار می گیرند. این قرار گرفتن درمواجه آزبست از طرق مختلف نظیر استنشاق، بلع(به میزان کمتر)، استخراج و آسیاب آزبست، ساخت یا استفاده از محصولات حاوی آزبست، تخریب سازه های قدیمی و صنعت خودروسازی صورت میگیرد. این ماده در گذشته کارایی بیشتری نسبت به حال داشته است. با پیشرفت علم پزشکی و بررسی تاثیرات آزبست بر جوامع انسانی و محیط زیستی، میزان مصرف آن در صنایع مختلف مقداری کاهش یافته ولی به کمترین حد خود در برخی از کشورها نرسیده است. به همین منظور اجتناب از استفاده نمودن آزبست در صنایع و جایگزین کردن آن با مواد کم خطرتر و یا بی خطر، بهترین راه به منظور پیشگیری از قرار گرفتن در مواجهه آزبست میباشد.
تعاریف:
آزبست یک نام عمومی است که بـــه گروهی از مواد معدنی حاصل از سیلیکات فیبری ســرطان زا و ژنــوتــوکسیک داده می شود. این مواد در طول سال ها ارزش تجاری و تاریخی داشته است. مواد معدنی آزبست در آب حــل نشــده و تبخیـر نمی شوند و در سنگ و خاک نیز وجود دارند. آنها در برابر حرارت و آتش مقاومت می کنند و نمی توانند به راحتی توسط مواد شیمیایی یا بـاکتــــری تجزیه شوند. همچنین انواع آزبست ها به دلیل خواص ویژه آنها مانند انعطاف پذیری، طول کششی، پایداری حرارتی و مقاومت در برابر حملات شیمیایی، الکتریکی و بیولوژیکی کارایی گوناگونی دارند. آزبست دربرخی از محصولاتی نظیر زونا، خطوط آبرسانی، پتوهای آتش نشانی و مواد عایق و همچنین کلاچ و لنت ترمز، واشر و لنت برای خودروها استفاده میشود. کاربرد آن در لنت خودرو به دلیل استحکام کششی فوق العاده و هدایت حرارتی ضعیف آن می باشد. درصنعت آزبست، از اصطلاح "شکننده" برای توصیف آزبست استفاده می شود که الیاف آزبست می تواند بافشار دست به گرد و غبار تبدیل شود (غیرشکننده به معنای آزبستی است که آنقدر سخت است که نمی‌توان آن را بافشار دست به گرد و غبار تبدیل کرد). ماشین سنگ زنی و سنباده زدن راه هایی برای آزاد نمودن آزبست هستند.
این مواد در برخی از فعالیت هایی نظیر بازسازی خانه، تخریب، نوسازی و تعمیرات خودرو در جو پراکنده شده و زمینه تماس انسان با این مواد را به روش های مختلف فراهم می آورند. غلظت اندازه گیری شده الیاف در مناطق شهری به ویژه مناطقی کـه در مجاورت صنایع آزبست هستند، از حد مجاز استاندارد بالاتر است. این مکان ها ممکن است شامل مکان های معـدن و تخریب باشند. بسیاری از مطالعات پژوهشی ارتباط بین مواجهه با آزبست با برخی بیماری ها را بررسی کرده اند. برخی از این بیماری ها شامل سرطان ریه، مزوتلیوما، آزبستوز و سایر مشکلات تنفسی میباشند. اگرچه مکانیسم‌های اصلی که از طریق آن آزبست میتواند منجر به بیماری‌های گوناگون شود، کاملاً درک نشده است، ولی چندین فرضیه برای آن مطرح شده است: این موارد شامل تغییرات در سطح کروموزومی، فعال شدن انکوژن ها، ازدست دادن ژن های سرکوبگر تومور، تغییرات در انتقال سیگنال سلولی مسیرها، تولید گونه های فعال اکسیژن و نیتروژن و آسیب مکانیکی مستقیم به سلول ها از طریق الیاف آزبست میباشد. طبق گزارش سازمان بهداشت جهانی، بار بیماری های مرتبط با آزبست هنوز در حال افزایش است.
نام ترکیبات شیمیایی و خصوصیات الیاف آزبست:
انواع آزبست ها شامل کریزوتیل، کروسیدولیت، آموزیت، آنتوفیلیت، ترمولیت، اکتینولیت می باشند. دو نوع اصلی از آزبست ها عبارتند از: سرپانتین که فقط شامل کریزوتیل (آزبست آبی) و آمفیبول که اعضای آن شامل آموزیت، کروسیدولیت، ترمولیت، اکتینولیت و آنتوفیلیت می باشد. کریزوتیل رایج ترین شکل تجاری مورد استفاده آزبست می باشد. آمفیبول هایی که از الیاف شکننده، میله ای یا سوزنی شکل تشکیل شده اند، تعدادشان بیشتر است. کانی های آمفیبول و سرپانتین هم به صورت آزبستی شکل (الیافی) و هم غیر آزبستی شکل (جرم) وجود دارند. انواع ترکیب شیمیایی یکسان کریزوتیل یک منیزیم هیدراته با فیبرهای مجزا میباشد که دارای اندازه 20 تا 40 نانومتر است. هنگام خرد شدن سنگ معدن کریزوتیل، دسته های الیافی متشکل از تعداد متغیری از فیبرهای آزبست آزاد میشود. فیبرهای منفرد طول های متفاوتی دارند که ممکن است طول آن ها بیش از 100 میلی متر باشد.
برخی از محصولات رایج‌تر که ممکن است حاوی باشند:
عایق سیستم حرارتی و برودتی، کاشی کف وینیل، سیمان، بتونـه و درزگیــر، کــاشی های سقف و پـوشش های اسپری، بسته بندی لوله های صنعتی، منسوجات مقاوم در برابر حرارت، لنت ترمز و لنت کلاچ خودرو، زونا سقفی و ســایــدینـگ، لوله های سیمانی، سیمان، گچ تزئینی، عایق سیم کشی برق، پارتیشن های تابلو برق، کفشک ترمز آسانسور، پانل های تجهیزات آسانسور، محصولات کاغذی با دمای بالا.
آزبست در کجای محیط قرار دارد؟
آزبست از الیاف ریز تشکیل شده است که خیلی کوچکتر از آن است که با چشم غیر مسلح دیده شود. رسوبات آزبست طبیعی یا محصولات مصرفی حاوی آزبست می توانند آزبست را پخش کنند. این مواد از طریق رها کردن الیاف ریز آزبست در سراسر خاک منطقه حاصل میشوند.
آزبست به طور طبیعی در انواع خاصی از سنگ ها تشکیل می شود و اغلب بیشتر در نزدیکی مناطق گسل و معادن نظیر معادن آزبست، یافت می شود. اگر سنگ های حاوی آزبست درسطح زمین باشد، ممکن است بتوانید رگه های آزبست را در آنها ببینید. آزبست ممکن است در انبوه زباله های قدیمی آزبست نیز وجود داشته باشد. در عملیات معدن کاری یا در سایر محصولات مانند تالک و ورمیکولیت نیز آزبست یافت میشود. در گذشته، شرکت‌ها مواد معدنی آزبست را استخراج می‌کردند تا از آن در ساخت بسیاری از مواد مصرفی استفاده کنند. امروزه این محصولات اگر چه به طور فراوان حاوی آزبست نیستند، اما همچنان مقداری از آزبست را در خود دارند.
نحوه مواجهه با آزبست؟
طبق گزارش هایARC، استنشاق و بلع، راه¬های اصلی مواجهه با آزبست می باشند. تماس پوستی به عنوان منبع اولیه تماس با آزبست در نظر گرفته نمی شود، اگرچه ممکن است منجر به قرار گرفتن در مخاطرات ناشی از مواجهه با آزبست شود. میزان درجه نفوذ آزبست در ریه ها با اندازه قطر الیاف آزبست تعیین می شود. الیاف نازک پتانسیل بیشتری برای رسوب به ژرفی ترین بخش های ریه را دارند. قرار گرفتن انسان در مواجهه با آزبست زمانی رخ می دهد که الیاف آزبست در هوا پخش شود. این می تواند به این معنی باشد که آزبست تعبیه شده یا موجود در مواد جامد دست نخورده، خطر ناچیزی دارد.
اگر الیاف موجود در خاک معادن حاوی آزبست باشد، ممکن است آن را تنفس کنید. محصولات یا سنگ های مجاور این معادن به نوعی آلوده به آزبست میشوند. همچنین بیل زدن خاک یا استفاده از دمنده برگ و یا کندن خاک زمینه را برای مواجهه با آزبست فراهم میکند.
دویدن، پیاده روی، دوچرخه سواری، یا استفاده از وسایل نقلیه سواری در خارج از جاده که سطح آن سنگفرش نشده باشد، عامل مهمی در افزایش احتمال تماس با آزبست میباشد. (به ویژه اگر این جاده کنار معدن آزبست باشد.)
مواجه جمعیت عمومی
چگونگی تماس جمعیت عمومی غیر سیگاری با آزبست، میتواند از طریق مصرف آب آشامیدنی که قبلا آلوده به آزبست بوده رخ دهد. این عمل از طریق فرسایش رسوبات طبیعی، فرسایش محل های حاوی زباله آزبست، خوردگی لوله های سیمانی حاوی آزبست رخ میدهد.
اگر به آزبست مشکوک شویم چه اقدامی باید بکنیم؟
تنفس آزبست می تواند باعث سرطان و بیماری های دیگری شود. علم فعلی نشان می دهد که تنفس هر نوع آزبست در هر سطحی می تواند خطر ابتلا به بیماری را افزایش دهد. در بیشتر موارد، بیماری های مرتبط با آزبست پس از چندین سال قرار گرفتن در مواجهه منظم با آن ماده ایجاد می شود. دراین چنین حالتی بهتر است اقدام به کاهش مواجهه احتمالی آزبست کنیم.
چگونه می توانیم میزان مواجهه با آزبست در خارج از خانه را کاهش دهیم؟
منابع احتمالی را بپوشانید. قبل از آن زمین را خیس کنید، میزان گرد و غبار را پایین نگه دارید، درجاده های آسفالت نشده به آرامی رانندگی کنید. تدوین مقررات برای کاهش سطح گرد و غبار ساختمانی در حین فعالیت های ساخت و ساز و تلاش برای رعایت این مقررات از اقدامات موثر میباشند. برنامه ریزی نمودن فعالیت های خود در فضاهای باز، استفاده از خاک بدون آزبست یا مواد تزئین کننده محیط که میزان آزبست در آن به صفر نزدیک باشد. کاستن تعداد باغ ها و حیاط هایی که ممکن است دارای سنگ حاوی آزبست باشند. مدیریت اصولی آسفالت گذرگاه ها یا جاده هایی که ممکن است آزبست داشته باشند. آب، تگرگ و باد می‌توانند به سازه‌ها آسیب برسانند و به آزادسازی الیاف آزبست کمک کنند. پس از آن وقتی این مواد خشک می شوند، می توانند به الیاف بسیار کوچک تجزیه شوند، که از این طریق می توانند وارد هوا شده و در حین کار پاکسازی، به راحتی استنشاق شوند.
چگونه می توانیم میزان مواجهه با آزبست در داخل خانه را کاهش دهیم؟
در روزهایی که باد و طوفان شدید وجود دارد، از باز گذاشتن طولانی مدت در و پنجره بپرهیزید. از ورود گرد و غبار محیط بیرون و آلودگی به داخل خانه، با بکار گرفتن هود¬های مکنده و فیلتر های جاذب آزبست، میتوان از شدت و مقدار آن کاست. برنامه تمیز کاری و نظافت درست را برای خانه برگزینید. برای مثال از یک پارچه خیس برای گردگیری استفاده کنید. از تماس مستقیم با سقف های بافتی، کاشی های کف آسیب دیده، عایق ورمیکولیت اتاق زیر شیروانی و لـولـه هـای قـدیمی جلوگیری کنید. در طول ساخت و ساز در نزدیکی خانه تان از فرش های قابل شستشو استفاده کنید.
خطرات آزبست چیست؟
قرار گرفتن در مواجهه طولانی مدت با آزبست یک عامل خطر برای ایجاد بیماری های ناتوان کننده و حتی کشنده میباشد. استنشاق الیاف آزبست می تواند منجر به زخم شدن بافت ریه شود که این عامل می تواند منجر به سرطان ریه و مزوتلیوما حتی در پوشش ریه ها یا معده شود. میزان احتمال ابتلا به سرطان ریه برای افراد سیگاری بیشتر است. زیرا افراد سیگاری ریه آسیب پذیرتری نسبت به افراد سالم دارند، و این عامل به نوبه خود مستعد کننده سرطان در مواجهه با آزبست میباشد. الیاف آزبست می توانند باعث تعدادی از بیماری های جدی شوند که بیشتر آنها روی ریه ها یا پلورا (پوشش بیرونی ریه) اثر گذار هستند.
مزوتلیوم: اینها شامل تعدادی از اشکال سرطان و شرایط مزمن مانند آزبستوز و ضخیم شدن پلور هستند.
حفاظت از کارگران
کارفرمایان موظفند از کارگران خود در مواجهه با آزبست محافظت کنند. برای این منظور استانداردهایی معرفی شده است. برای مثال:
• حد مجاز قرار گرفتن در مواجهه با آزبست 1/0 فیبر در هر سانتی متر مکعب هوا می باشد. میانگین وزنی زمان آن هشت ساعت و محدودیت گشت و گذار آن به میزان 0/1 الیاف آزبست در هر سانتی متر مکعب در مدت 30 دقیقه می باشد. کارفرما باید اطمینان حاصل کند که هیچ کس بالاتر از این حد مجازها، قرار نگرفته است.
به طورکلی، کارفرمایان درگیر در عملیات بازیابی، باید از استانداردهای OSHA پیروی کنند. کارفرمایان برای محافظت از کارگران، از طریق ارزیابی سطوح آزبست، مشخص کردن مناطق تحت نظارت و استفاده ازمواد جایگزین آزبست در صنایع با خطرات کمتر و... می توانند کمک کنند.
روش های کنترل مواجهه:
از منابع مزاحم آزبست تا حد امکان دوری کنید تا زمانی که اقدامات مناسب برای ارزیابی و کنترل آن انجام شود. هرگز در مناطقی که امکان قرار گرفتن در مواجهه با آزبست وجود دارد، سیگار نکشید، نخورید یا ننوشید. از جارو کردن خشک، بیل زدن یا سایر پاکسازی خشک گرد و غبار و زباله های حاوی آزبست خودداری کنید. مواد را قبل و در حین برش، شکستن یا سایر کارهایی که ممکن است الیاف آزبست را در هوا آزاد کنند، مرطوب کنید. لباس بیرونی محافظ بپوشید که قابل برداشتن و تمیز کردن یا دور انداختن باشد. کارگران باید قسمت هایی از بدن خود را که در مواجهه با آزبست قرار گرفته است را با آب و صابون بشویند. دوش گرفتن کارگران، در کمترکردن میزان مواجهه خود و خانوادشان در برابر آزبست میتواند موثر واقع شود.
کارگران، به ویژه کارگران معادن آزبست باید از حمل نمودن لباس کار خود به منزل خود داری کنند. زیرا احتمال دارد الیاف آزبست به لباسشان متصل شده و از این طریق آن را به افراد دیگری نظیر اعضای خانواده منتقل نمایند. این الیاف از طریق تماس و یا استنشاق طولانی مدت میتواند سبب ایجاد بیماری در آنها شود. کارگران بهتراست موی خود را حین کار با آزبست بپوشانند و کفش کارشان جدا از کفش های محیط بیرون از کار باشد. مطالعات نشان میدهد خانواده های کارگران معادن آزبست ممکن است از طریق تماس با الیافی که به روی مو یا لباس آنها متصل میشوند، در مواجهه با آزبست قرار گیرند.
نظارت پزشکی:
طبق استانداردهای OSHA نظارت پزشکی برای قرار گرفتن در مواجهه با آزبست، برای آن دسته از کارگرانی که بالاتر از معیار OSHA در مواجهه با الیاف آزبست قرار دارند، و یا در تماس با آزبست شکسته شده (در نتیجه اختلال حاصل شده در ساختار آزبست)هستند، باید با توجه بیشتری انجام بگیرد.
برای کارگرانی که از ماسک های تنفسی فشار منفی استفاده می کنند، کارفرما باید یک ارزیابی پزشکی برای آنها ارائه دهد.
تخریب:
تخریب سازه های قدیمی یکی دیگر از شرایطی است که در آن میزان مواجهه با آزبست بالا بوده. به همین منظور عملیات تخریب باید طبق مقررات استانداردهای ملی انتشار آزبست انجام شود. کارفرمایان/کارگران همچنین باید از دستورالعمل های دولتی و بین المللی برای صدور گواهینامه به منظور کار با آزبست پیروی کنند. حذف و کاهش مواجهه با آزبست می تواند با استفاده ازکنترل های تمرین کار، استفاده اصولی از تجهیزات حفاظت فردی و کنترل های مهندسی مانند تهویه مجهز به فیلتر HEPA و ... برای به حداقل رساندن تماس با آزبست انجام بگیرد. برای همه کارگران تخریب، باید وسایل مورد نیاز برایشان تهیه شده و آگاهی رسانی از خطرات مکانی که در آن کار میکنند، یکی از مهم ترین حقوق آن ها میباشد.
آموزش:
کارفرما باید هر کارگری را که در تماس با آزبست میباشد، زمینه آموزش اصولی و مناسب را برای آنان فراهم آورد. آموزش باید قبل از مأموریت و حداقل یکبار به صورت سالیانه باشد. همچنین آموزش باید به زبان و قالبی باشد که کارگر به درستی آن را متوجه شود.
مطالب مرتبط:
ارتعاش در محیط کار
انواع صدا در محیط کار
عوامل زیان آور فیزیکی در محیط کار
مطالب مرتبط:
ارتعاش در محیط کار
انواع صدا در محیط کار
عوامل زیان آور فیزیکی در محیط کار
