بستن
معاینات بینایی سنجی در طب کار
اپتومتری (بینایی سنجی)
چشم، اندام نوری پیچیده ای است که روشنایی را از فضای پیرامون خود گرفته و به عنوان یکی از ابزار های مهم ارتباطی فرد با محیط پیرامون خود شناخته می شود؛ که نقش مهمی در ادراک، اگاهی و حفظ ایمنی افراد در محیط های شغلی ایفا میکند. مطالعات زیادی در زمینه ارتباط با تناقض بینایی و بروز حادثه انجام شده است که نشان می دهد حدود یک سوم کارگران استاندارهای لازم بینایی شغل مورد نظر خود را ندارند. بنابراین بینایی سنجی و معاینه ی چشم یکی از مهم ترین بخش های معاینات بدو استخدام و معاینات ادواری در طب کار می باشد. همچنین در مورد مکانیسم بینایی، اختلالات مرتبط با چشم و رفع مشکلات دید بحث می کند.
اپتومتری (بینایی سنجی) معاینات طب کار چیست؟
اپتومتری آزمایش چشم و ساختار مربوط به آن است. به عبارت دیگر، علم سنجش و مراقبت های بینایی را اپتومتری می گویند. که انواع اختلالات بینایی رامورد برسی قرار داده و مشخص می کند که فرد از نظر بینایی توانایی فعالیت در شغل انتخابی را دارد یا خیر. اگرچه برخی مشاغل می‌توانند با حد پایینی از تیزبینی و حتی با کوریِ کامل انجام شوند. (مانند پاسخ دادن به تلفن) اما تقریبا تمامی کارها صرفا زمانی قابل انجام هستند که عملکرد بینایی کاملاً طبیعی باشد. و تیز بینی در اکثر مشاغل نقش مهمی را ایفا می کند.
انواع آزمایش های اپتومتری در طب کار
آزمایشات مربوط به اپتومتری که در معاینات مراکز طب کار کاربرد دارند عبارت اند از: درک عمق، حدت بینایی یا تیزبینی، دید رنگی و میدان بینایی.
الف) درک عمق
وقتی به محیط پیرامون خود نگاه می کنیم، شبکیه هر چشم تصویر دو بعدی را ثبت و به مغز ارسال می کند. مغز، این دو تصویر، دو بعدی را باهم ادغام کرده و محیط اطراف را به صورت سه بعدی درک و نمایش می دهد. بنابراین وقتی دو تصویر با هم در مغز ادغام می‌شوند درک فرد از عمق و ابعاد آن جسم افزایش پیدا میکند. این قابلیت به ما اجازه می دهد که اجسام دور را از اجسام نزدیک تشخیص دهیم.
افرادی که معمولا دید تک چشمی دارند ممکن است با درک عمق مشکل داشته باشند، برخی از شرایطی که می توانند باعث مشکلات درک عمق شوند عبارتند از:
• تاری دید، معمولا در یک چشم
• آمبلیوپی (تنبلی چشم)
• مشکلات عصبی در یک یا هر دو چشم
• ضربه به یک چشم (ناشی از ضربه یا آسیب مستقیم)
• انحرافات مخفی چشم
درک عمق یا دید سه بعدی، از جمله مواردی است که در اپتومتری معاینات طب کار بررسی میشود. درک عمق باعث بهبود در انجام فعالیت‌هایی مانند سوزن نخ کردن و ریختن مایعات درون ظرف، میشود. بعضی از مشاغل و افراد نیاز ویژه‌ای به درک دید سه بعدی دارند، مانند مشاغلی که در آن از میکروسکوپ‌های دو چشمی استفاده میشود. خلبانان، جراحان، کارکنان بازرسی و اپراتور ماشین ها و تجهیزات متحرک نمونه‌هایی از این مشاغل هستند که به درک عمق بالا نیاز دارند. بنابراین سنجش بینایی توسط اپتومتریست در معاینات بدو استخدام می‌تواند از هرگونه آسیب و حوادث شغلی جلوگیری کند.
ب) حدت بینایی یا تیزبینی
حدت بینایی معمولا به وضوح دید اشاره دارد و یک شاخص ارزیابی اولیه در تعیین صحت بینایی فرد در نظر گرفته می شود. حدت بینایی اکثرا توسط چارت‌‌های اسنلن (معمولا صفحه حرفE) اندازه‌گیری می شود که برای سنجش بینایی دور و نزدیک طراحی شده است. اما باید در نظر گرفته شود که حدت بینایی تنها یکی از شاخص‌های معاینه چشم بوده و نباید به سلامت کلی چشم و بینایی اطلاق شود. حدت در دید محیطی می تواند گاهی اهمیت بالایی در محیط کاری و همچنین در زندگی روزمره داشته باشد.
حدت بینایی حتی اگر در دوران بحرانی تشخیص داده شود قابل درمان خواهد بود. اما با افزایش سن و تکامل دستگاه بینایی، میزان پاسخ به درمان کاهش می یابد.
ج) دید رنگی
دید رنگی به معنای اختلال در دیدن رنگ ها است. که توانایی انسان را در تشخیص رنگ و سایه از حالت طبیعی متفاوت می کند. اغلب به جای دید رنگی از اصطلاح کور رنگی استفاده میشود. اما فقط تعداد بسیار کمی از افراد به طور کامل قادر به شناسایی هیچ رنگی نیستند. که به این شرایط آکروماتوپسی می گویند. اختلال دید رنگ، در مردان بیشتر از زنان است، به طوری که تحقیقات نشان میدهد از هر ۱۰ مرد یک نفر دچار این اختلال می باشد.
اختلالات افتراق رنگ یا به اصطلاح کور رنگی به دو صورت ارثی و اکتسابی است. موارد ارثی بیشتر اختلال در تشخیص رنگ‌های سبز و قرمز را دارند. در حالیکه، در موارد اکتسابی بیشتر طیف رنگی زرد و آبی تحت تاثیر قرار می‌گیرد. اما نوع اکتسابی در اثر مواجهه با موادی مانند: حلالهای آلی (استایرن، تولوئن و...)، جیوه و... دیده میشود. آزمایش اختلال در دید رنگ یک آزمایش نسبتا ساده می باشد. که به طور معمول شامل مشاهده یک سری صفحات رنگی است که با اعداد طراحی شده اند. صفحات به گونه ایی ایجاد شده اند که فردی با دید طبیعی، در تشخیص رنگ می تواند شکل های خاصی را در طرح ها مشاهده کند. اما فردی که اختلال در دید رنگ دارد تعداد متفاوتی از طرح ها را می بیند و یا قادر به تشخیص اشکال نیست.
متأسفانه هنوز درمانی برای اختلال در دید رنگ کشف نشده است. با این وجود می توان به فردی که دچار این اختلال است، نامگذاری مناسب رنگ و تشخیص دقیق رنگها را آموزش داد.
د) میدان دید بینایی
منظور از میدان دید محدوده ای از فضا می باشد که چشم با نگاه ثابت توانایی دیدن آن را دارد. گستره میدان دید طبیعی انسان حدود 60 درجه به سمت بینی (به سمت داخل) و حدود 100 درجه به سمت دور از بینی (به سمت خارج) در محور دید افقی در هر چشم می باشد. در محور دید عمودی ، این میدان در حدود 60 درجه رو به بالا و 75 درجه رو به پایین گستردگی دارد. برای داشتن میدان دید کامل نیاز به دید دو چشمی است. و افرادی که دید تک چشمی دارند، میدان دید آنها کاهش یافته است و علاوه بر آن همپوشانی دو چشمی برای جبران نقطه کور ندارند. شایع ترین علل محدودکننده میدان بینایی عبارت اند از: آب مروارید (کاتاراکت)، آب سیاه (گلوککوم)، اختلالات شبکیه و سن.
شیوع کاهش میدان بینایی در سنین 60ـ16سالگی در حدود 5ـ3، درصد بوده است. در حالیکه در سنین بالای 65 سال این عدد به 13 درصد می‌رسد.
هدف از انجام تست میدان دید، این است که مشکلات چشمی، عصبی، یا مغزی همچون فقدان بینایی، آب سیاه، مشکلات شبکیه، تومور مغزی، ام اس و افزایش فشار جمجمه برای پزشک قابل تشخیص باشد.
اهمیت سنجش بینایی یا اپتومتری در معاینات طب کار
1ـ همان طور که گفته شد چشم به عنوان یکی از اعضای مهم بدن در معاینات بدو استخدام و معاینات دوره‌ای نقش مهمی دارد و معاینات افراد از نظر کفایت بینایی باعث میشود افرادی که اختلالات بینایی غیر قابل‌درمان دارند در مشاغلی قرار بگیرند که با توانایی ایشان متناسب است.
2ـ بهبود وضعیت بینایی ارتباط مستقیمی با تولید و بهبود کارایی، کاهش حوادث و در نتیجه کاهش هزینه‌ها و غیبت از کار میشود.
3ـ ثبت تمام جزییات بینایی کارگر در معاینات بدو استخدام، اساس ارزیابی مشکلات بعد از حوادث و یا بیماری‌های شغلی می‌‌باشد که در بحث پرداخت دیه و غرامت کاربرد فراوان دارد.
4ـ نقص های بینایی معمولا با گذر زمان به سمت بدتر شدن می‌روند و معاینات دوره ای و کشف این موارد همراه با برقراری تناسب بین فرد و کار باعث ارتقاء کارایی فرد و سیستم میشود.
سخن پایانی
ليست استاندارد هاي بينايي براي مشاغل گوناگون تعريف شده و در دسترس مي‌باشد. اما از آن جا كه مشاغل بسيار متعدد بوده و از روش هاي گوناگوني جهت انجام آنها استفاده مي شود. در بسياري از مواقع لازم است كه هر مهارت به طور جداگانه توسط متخصصين مورد آناليز قرار بگيرد تا نياز هاي بينايي مورد نظر را بتوان به دست آورد. در آناليز شغلي نكاتي همچون: حرکات سر، حرکات چشم، دید دو چشمی و... باید مورد توجه قرار بگیرد. پس از آناليز شغل در مراکز طب کار با توجه به نياز هاي بينايي شغل مورد نظر، مي‌توان استاندارد آن را تدوين و از آن به عنوان راهنما جهت استفاده در برقراري تناسب شغل با فرد استفاده كرد.
مطالب مرتبط:
شنوایی سنجی
معاینات طب کار
