بستن
.jpg)
آشنایی با رشته مهندسی بهداشت حرفه ای و ایمنی کار
مقدمه:
حوزه بهداشت و ایمنی مشمول بسیاری از قوانین و مقررات است و عدم رعایت قوانین می تواند مشاغل را تحت پیگرد قرار دهد و پیامدهای بی شمار مالی، اعتباري و عملی را در پی داشته باشد. در سال های اخیر اهمیت مسئولیت اجتماعی در شرکت ها آشکارتر شده و انتظار می رود که مشاغل پاسخگوی رفتارهای اخلاقی خود باشند. یکی از حوزه های مهم بهداشتی، حوزه بهداشت حرفه ای یا همان بهداشت شغلی می باشد. که سعی دارد تا ضمن خدمت به سلامت و رفاه کارگران و کارکنان در محیط های شغلی، بهداشت محیط زیست را نیز بعنوان عنصر کلیدی بر سلامت عموم مردم در نظرگیرد.
آشنایی با مهندسی بهداشت حرفه ای:
بهداشت حرفه‌ای ترکیبی از مهندسی وعلوم پزشکی می‌باشد و عبارت از شناسایی، ارزیابی و کنترل عوامل زیان آور موجود در محیط کار به همراه یکسری مراقبت های بهداشتی درمانی به منظور سالم سازی محیط کار و حفظ سلامت نیروی کار می باشد. به بیان دیگر بهداشت حرفه ای را می توان تلفیق علم و هنر در تامین سلامت در محیط های شغلی عنوان کرد.
کارشناس بهداشت حرفه‌ای با شناختی که ازمحیط کار، فرایندهای کاری، خطرات وعوامل زیان‌آور محیط کار و نیز تاثیرات این عوامل بر سلامت کارکنان دارد، می کوشد تا از طریق بررسی، ارزیابی، اندازه گیری و کنترل عوامل زیان آورمحیط کار، محیطی با حداکثر سلامت جسمی، روانی و اجتماعی را برای کارکنان فراهم سازد. همچنین در صورت شناسایی بیماری های شغلی در شاغلین، آنها را برای تشخیص قطعی و درمان نزد پزشک می فرستد.
عوامل زیان آور محیط کار:
فیزیکی: شامل سروصدا، گرما و رطوبت، سرما، ارتعاش، فشار(کمبود وافزایش فشار)، روشنایی (کمبود وافزایش نور)، اشعه مادون قرمز، اشعه فرابنفش، اشعه‌های یونیزان و الکتریسیته
شیمیایی: مانند گازها، بخارات، دود و مه، گرد وغبار،اسیدهاوبازها، فلزات و...
بیولوژیکی: شامل ویروس‌ها، قارچ‌ها، انگل‌ها، باکتری‌ها و...
ارگونومیکی: شامل پوسچر نامناسب بدن حین کار، بلندکردن وحمل باربیش ازحد مجاز، سطوح کارشامل میز، صندلی، ابزارآلات مورد استفاده، تجهیزاتی که مناسب طراحی نشده باشند و...
ایمنی: شامل ایمنی حریق، مواد شیمیایی، ماشین آلات و ...
وظایف مهندس بهداشت حرفه ای:
متخصص بهداشت حرفه ای باید دارای استقلال کامل و حرفه ای بوده وازانجام وظایف خود رضایتمند باشد. وی باید برای بدست آوردن و حفظ صلاحیت لازم برای انجام وظایف خود و تامین شرایط انجام وظایف خود با توجه به عملکرد خوب مطابق با اخلاق حرفه ای تلاش نمایند.
برخی از وظایف اصلی مهندس بهداشت حرفه ای در مراکز صنعتی، شرکت و واحدهای کاری:
- نظارت فنی بر کارکنان جهت رعایت ضوابط بهداشت حرفه ای
- بازدید منظم از بخش های مختلف، شناسایی مشکلات بهداشت حرفه ای و تصمیم گیری برای رفع آنها
- بررسی محیط کار از نظر وجود انواع عوامل زیان بار(نمونه برداری، سنجش و ارزیابی مستمر) و برنامه ریزی برای رفع آنها
- نظارت بر اجرای درست ضوابط آیین نامه بهداشتی محل کار
- تهیه و تدوین محتوا و وسایل آموزشی شامل بروشور، پوستر، نشریه، فیلم و ... برای شاغلین و مدیران جهت آموزش بهداشت حرفه ای
- بررسی و تجزیه و تحلیل حوادث و مشکلات محیط کار و تلاش جهت رفع یا پیشگیری از آنها
- نظارت بر کلیه موارد بهداشتی مانند آشپزخانه ها، غذاخوری ها، سرویس های بهداشتی و...
- تهیه گزارش وضعیت بهداشت حرفه ای، بیماری ها و مشکلات موجود در این حوزه برای مدیران و سازمان های مربوطه
برخی از وظایف کارشناس بهداشت حرفه ای در مراکز بهداشت:
- کسب شناخت و اطلاعات کافی از وضعیت بهداشت حرفه ای کارگاه ها و کارخانجات
- تنظیم و پیگیری اجرای برنامه های پیشگیری از انواع بیماری های کاری و عوارض آنها
- نمونه برداری، سنجش و ارزیابی عوامل زیان بار محیط کار
- نظارت بر اجرای طرح های بهداشت حرفه ای
- برنامه ریزی و اجرای برنامه های آموزشی برای مسئولان بهداشت حرفه ای، اعضای کمیته های حفاظت فنی و بهداشت کار و...
- بررسی گزارشات رسیده از واحدها، کارگاه و کارخانه ها، تشخیص نواقص و عیوب و صدور اخطاریه در صورت نیاز
- صدور مجوز برای شرکت های خصوصی ارائه دهنده خدمات بهداشت حرفه ای
دانش و مهارت مورد نیاز:
فعالیت های بهداشت حرفه ای باید با توجه به بالاترین استانداردهای حرفه ای و اصول اخلاقی انجام شود. بی طرفی و حفاظت از محرمانه بودن اطلاعات سلامت و حفظ حریم خصوصی از کارگران بخش دیگری از این تعهدات است. برخی از مهارت و دانش مورد نیاز کارشناس بهداشت حرفه ای نیز بصورت ذیل می باشد:
- آشنایی کامل با دانش، قوانین و مباحث بهداشت حرفه ای
- مسئولیت پذیری
- دقت و توجه به جزئیات
- مهارت های ارتباطی مناسب
- توان تصمیم گیری درست و به موقع
- توانایی خوب در حل مسئله و مشکلات
- آشنایی کافی با مسایل فنی صنعت و سازمان محل کار
- توان و استقامت بدنی مناسب
- توان آموزش موارد بهداشتی و ایمنی به شاغلین
گرایشات در ارشد بهداشت حرفه ای:
آموزش بهداشت و ارتقاء سلامت، ارگونومی، اکولوژی انسانی، فیزیولوژی، بهداشت حرفه ای، سم شناسی محیط، مهندسی بهداشت محیط، سم شناسی پزشکی، آموزش پزشکی، مدیریت سلامت ایمنی و محیط زیست، HSE، تاریخ علوم پزشکی، رفاه اجتماعی، پدافند غیرعامل در نظام سلامت (صرفا دانشگاه بقیه الله)، برنامه ریزی یادگیری الکترونیکی در علوم پزشکی
گرایشات در دکترای بهداشت حرفه ای:
ارگونومی، بهداشت حرفه ای، سیاست گذاری سلامت، نانو فناوری پزشكی، انفورماتیک پزشکی (مجاز برای تمامی رشته های ارشد علوم پزشکی)، سلامت در بلایا و فوریت ها (مجاز برای تمامی رشته های ارشد علوم پزشکی)، سلامت و رفاه اجتماعی (مجاز برای تمامی رشته های ارشد علوم پزشکی)، اپیدمیولوژی (مجاز برای تمامی رشته های ارشد علوم پزشکی)، مددکاری اجتماعی
بازار کار مهندس بهداشت حرفه ای:
مهندس بهداشت حرفه ای می تواند در وزارتخانه های کار، تعاون و رفاه اجتماعی ، صنعت، معدن و تجارت ، جهاد کشاورزی، نیرو، بهداشت ، درمان و آموزش پزشکی و صنایع دفاعی مشغول به کار شود. سازمان ها، شرکت ها و کارخانه های بزرگی مثل شرکت نفت، ذوب آهن، هواپیمایی کشوری، ایران خودرو، پلی اکریل دارای واحد بهداشت حرفه ای بسیار قوی هستند که در هر یک از این واحد ها چند مهندس بهداشت حرفه ای فعالیت می کنند. در حال حاضر بیش از ۵۰ درصد ازدانش آموختگان مهندسی بهداشت حرفه ای نیز به طور تمام وقت یا پاره وقت در کارخانجات و سازمان های مختلف به عنوان مسئول بهداشت حرفه ای کار می کنند.
علاقه مندان به حوزه آموزش و تدریس هم می توانند با داشتن مدارک تحصیلی عالی در مهندسی بهداشت حرفه ای جذب دانشگاه ها و مراکز آموزش عالی شوند.
از آنجایی که اهمیت این شغل ، به تازگی در سال های اخیر برای کارخانجات و صنایع مختلف و .... مشخص شده است و آنها برای کاهش هزینه های خود به دنبال پیاده سازی شعار پیشگیری به جای درمان هستند، بازارکار مناسبی برای این شغل در کشور وجود داشته و آینده شغلی خوبی نیز پیش روی آن می باشد.
