بستن

آموزش ارزیابی ارگونومیک مشاغل اداری با استفاده از روش ROSA

در این مقاله روش ROSA با یک مثال کاربردی آموزش داده می شود. تا آخر این مقاله با ما همراه باشید....

بیماری هایی که به علت مواجه با عوامل فیزیکی ، شیمیایی، ارگونومیک و بیولوژیکی در محیط کار به وجود می آیند.به دعبارت دیگر ، بیماری های ناشی از کار به علت اشتغال به یک کار و تحت شرایط موجود در آن به وجود می آیند.
 
بیماری شغلی طبقه بندی گوناگونی دارد ولی بهترین روش طبقه بندی توجه به عوامل ایجاد بیماری است. در این طبقه بندی بیماری ها به پنج دسته تقسیم می شوند:
* بیماری های ناشی از عوامل فیزیکی
* بیماری های ناشی از عوامل مکانیکی
* بیماری های ناشی از عوامل شیمیایی
* بیماری های ناشی از عوامل زیستی
* بیماری های ناشی از عوامل روانی
اختلالات و آسیب های اسکلتی-عضلانی مرتبط با کار جزء شایع ترین مشکلات بهداشت شغلی در کشور های صنعتی محسوب می شوند. در حال حاضر این اختلالات بیش از 50 درصد از کل بیماری های شغلی را شامل شده اند که سبب کاهش سوددهی شرکت ها و افزایش هزینه های اجتماعی به دولت خواهند شد.

ارگونومی چیست؟

احتمالا واژه ارگونومی در محیط کار به گوشتان خورده باشد. بخواهیم بطور خلاصه تعریف ارگونومی را بررسی کنیم ، ارگونومی "علم تلفیق کار و شرایط کار با ویژگی ها و نیاز های انسانی" است. 
ارگونومی ضمن کاهش آسیب های شغلی و هزینه های خدمات درمانی ، کاربردی فراتر از محیط کار دارد. بهره وری و کیفیت محصول یا خدمات را افزایش می دهد و حتی بر زندگی شخصی و سلامتی هم تاثیر می گذارد.
ارگونومی طیف وسیعی از ابزار و تکنیک های تجزیه و تحلیل را جهت آنالیز تعامل انسان با محیط ،تجهیزات ، سیستم ها و فرایندها بکار می برد تا از سازگاری آنها با توانایی ها و انتظارات کاربران اطمینان حاصل کند. با توجه به وجود عوامل خطر فیزیکی گوناگون برای اختلالات اسکلتی-عضلانی در محیط های کاری ، نیاز به تعیین،انتخاب و کاربرد مناسب ترین روش جهت شناسایی و تعیین زود هنگام وضعیت هایی که سبب بروز این اختلالات می شوند امری مهم و ضروری بوده تا پایه و اساسی برای اقدامات پیشگیرانه و مداخله ای ایجاد گردد. 
 

روش های ارزیابی ارگونومی

در حال حاضر برای برآورد و ارزیابی مواجه با عوامل ریسک دخیل در بروز اختلالات اسکلتی-عضلانی ناشی از کار ، روش های متنوعی وجود دارد این روش ها شامل روش های مشاهده ای ، روش های دستگاهی ، روش های گزارش دهی فردی و سایر روش های فیزیکی-روانی می باشند.
ابزارها و روش های ارزیابی ارگونومی را می توان به پنج گروه کلی زیر طبقه بندی نمود:
1. روش های ارزیابی فیزیکی
2. روش های ارزیابی فیزیولوژیکی 
3. روش های ارزیابی شناختی و رفتاری
4. روش های ارزیابی طراحی سیستم ها و محصول
5. روش های ارزیابی ماکروارگونومی
 

روش  ROSA( Rapid Office Strain Assessment)

روش ROSA  با هدف تعیین سریع خطرات آسیب های اسکلتی-عضلانی مرتبط با وظایف اداری و وظایف کار با کامپیوتر، طی سال های 2011-2012 توسط مایکل سون و همکارانش در دانشگاه ویندزور کانادا انتشار یافنه است و علاوه بر این از زمان آغاز استفاده از کامپیوتر ، افزایش مشابهی در تعداد ناراحتی های اسکلتی-عضلانی گزارش شده است.
در روش ROSA  که یک روش جدید در ارزیابی ارگونومی محیط های اداری و کار با کامپیوتر می باشد، امکان ارزیابی پوسچر بدنی افراد و ارائه سطح اقدام اصلاحی مورد نیاز فراهم شده است.

نقاط قوت:

• در نظر گرفتن تاثیر وضعیت طراحی و چیدمان تجهیزات اداری ( صندلی، مانیتور،موس، کیبورد و تلفن) بر روی اپراتور ( این ویژگی در روش RULA  وجود ندارد)
• در نظر گرفتن مدت زمان استفاده از تجهیزات اداری در طول روز 
• ارائه نتایج کمی و سطح اقدام اصلاحی ( این ویزگی در چک لیست های ارزیابی کار با کامپیوتر یا وظایف اداری وجود ندارد).

محدودیت ها:

محدودیت خاصی برای این روش وجود ندارد. ممکن است در مواردی که استگاه های کاری قابل تنظیم باشند، امتیاز نهایی ROSA  از 7 ( در مقیاس 10 امتیازی ) تجاوز نکند، البته این امر محدودیت بحرانی برای این روش تلقی نمی گردد.

روش کار:

ارزیابی در روش ROSA   با استفاده از سیستم چک لیست و نمره دهی مانند روش های RULA   و REBA  انجام می شود. در این روش امتیازدهی برای تجهیزاتی مانند صندلی ، مانیتور و تلفن ، موس و کیبورد انجام می گیرد مدت زمان استفاده از هر یک از تجهیزات توسط اپراتور نیز در امتیاز هر بخش در نظر گرفته می شود. 
امتیاز مدت زمان استفاده از هر یک از این تجهیزات ( صندلی، مانیتور، تلفن، موس و کیبورد) در جدول 1 محاسبه شده و با امتیاز هر یک از موارد ذکر شده جمع می گردد.
 
 
 
 

 مرحله 1) تعیین امتیاز صندلی

تعیین این امتیاز از طریق اثر متقابل امتیازات ارتفاع نشیمنگاه، عمق نشیمنگاه، ارتفاع تکیه گاه آرنج و پشتی صندلی بدست می آید.
 
 
پس از محاسبه امتیاز ارتفاع صندلی، عمق نشیمنگاه، تکیه گاه آرنج و پشتی صندلی، امتیاز کل صندلی را با استفاده از جدول 2 تعیین می کنیم. 
 
 
 
با تعیین امتیاز صندلی از جدول 2، امتیاز مدت زمان استفاده از صندلی را نیز با استفاده از جدول 1 تعیین کرده و با امتیاز جدول 2 جمع نموده  تا امتیاز نهایی برای صندلی حاصل شود.
 

مرحله 2) تعیین امتیاز مانیتور و تلفن:

جهت ارزیابی مانیتور و تلفن در وظایف کار با کامپیوتر، امتیاز مانیتور و تلفن با یکدیگر ادغام می شوند. پس از محاسبه امتیاز مانیتور و تلفن، با استفاده از جدول 3 امتیاز نهایی برای مانیتور و تلفن محاسبه می گردد.
 
 
 
 
 

مرحله 3) تعیین امتیاز موس و کیبورد:

ابتدا با استفاده از شکل 3 امتیاز موس و کیبورد را محاسبه می کنیم.
 
 
پس از تعین امتیاز موس و کیبورد با استفاده از جدول 4 امتیاز واحدی برای موس و کیبورد محاسبه می گردد. 
 
 
 
 

مرحله 4) تعیین امتیاز نهایی  برای مانیتور / تلفن و موس / کیبورد:

در این مرحله با استفاده از جدول 6 امتیاز نهایی را برای مانیتور / تلفن و موس / کیبورد محاسبه میکنیم . بدین  صورت که امتیاز واحد حاصل شده از مانیتور / تلفن و امتیاز واحد حاصل شده از موس  / کیبورد را با استفاده از جدول 6 تعیین کرده و یک امتیاز نهایی به دست می آوریم. 
 
 
 

مرحله 5) محاسبه امتیاز نهایی  ROSA و تعیین سطح خطر:

با استفاده از جدول 7 و داشتن امتیاز صندلی (مرحله ۱) و امتیاز نهایی (مرحله ۴) میتوان امتیاز نهایی را محاسبه نمود. به لحاظ اقدام اصلاحی امتیاز نهایی ROSA  به دو ناحیه تقسیم می گردد.
 
 
 

 نمونه ارزیابی به روش ROSA

حال یک ایستگاه کاری ( بخش اداری- حسابدار ) را در شرکت کفش ایمنی ارک بررسی می کنیم.
 
 
 
 
مرحله 1)
امتیاز ارتفاع صندلی: 3
امتیاز عمق نشیمنگاه: 2
امتیاز تکیه گاه آرنج: 2
امتیاز پشتی صندلی:1
با کمک جدول، امتیاز صندلی 4 بدست آمد که با امتیاز زمان (1) جمع می شود و امتیاز کلی صندلی 5 بدست می آید.
مرحله 2)
امتیاز مانیتور : 2
امتیاز تلفن: 3
امتیاز کلی مرحله 2: 3
مرحله 3)
امتیاز موس: 0
امتیاز کیبورد: 2
امتیاز کلی مرحله 3: 1
مرحله 4) 
با توجه به جدول امتیاز این مرحله 3 بدست آمد.
مرحله 5)
با توجه به جدول امتیاز نهایی 5 بدست می آید.
 
امتیاز نهایی ROSA، پنج بدست آمد که خطر بالا و ایستگاه کاری باید بلافاصله مورد ارزیابی بیشتر قرار گیرد.

تعیین اقدامات اصلاحی در روش ROSA

* آموزش دادن به کاربر در راستای پوسچر خنثی ( مچ صاف، آرنج ها نزدیک به بدن، سر صاف و هم راستا با بالاتنه، ساعد ها موازی با کف اتاق و نچرخاندن مکرر مچ دست و...)
* کاهش ارتفاع صندلی
* استفاده از زیرپایی
* انجام نرمش های مناسب بصورت مرتب و روزانه
* کاربر سعی کند در هر ساعت  حداقل 5 دقیقه از کامپیوتر فاصله بگیرد.

برای دانلود فایل اکسل روش ROSA کلیک کنید.
 

رفرنس ها

 کتاب روش های ارزیابی ارگونومی نوشته مهندس علی اکبر کیخامقدم
• مقاله ارتباط ارگونومی محیط کار با درد های اسکلتی-عضلانی ، اختلالات دامنه ی حرکتی مفاصل و ناهنجاری های ستون فقرات در کارکنان مورد مطالعه پالایشگاه نفت کرمانشاه
• کتاب ارگونومی در ایستگاه کار با کامپیوتر نوشته دکتر مجید معتمدزاده، مهندس بابک شاهچراغ، مهندس عالیه عنایتی موفق
• کتاب ارگونومی شغلی – اصول و کاربرد- نوشته پروفسور جیمز الاسمیت و پروفسور فریبرز طیاری

مطالب پیشنهادی 
 
 
 
 
 
    فایل pdf     314

3 نظر


محمد فرجی

14 شهریور 01

فایل اکسل ارگونومی ROSA پسوورد داره چطور میشه بازش کرد؟
محمد فرجی

14 شهریور 01

فایل اکسل ارگونومی ROSA پسوورد داره چطور میشه بازش کرد؟
نگار توارا

24 بهمن 01

سلام. پسورد نداره. فقط باید بالای اکسل enable بشه