بستن
فیلم وبینار دسته بندی و کاربرد تکنیک های شناسایی خطر و ارزیابی ریسک
فیلم وبینار دکتر پویا کیان با عنوان دسته بندی و کاربرد تکنیک های شناسایی خطر و ارزیابی ریسک
بخش 1
بخش 2
چرخه ارزيابي و مديريت ريسك SLC
چرخه عمر سيستم در ايمني سيستم آشنايي با چرخه عمر سيستم و چرخه ارزيابي و مديريت ريسك اهميت اساسي دارند. الگوهاي مختلفي براي بيان چرخه ارزيابي و مديريت ريسك ارائه شده است ليكن همه آنها از قالبي مشابه برخوردارند.
آناليز ايمني
كاربرد روش هاي نظام‌مند براي تجزيه و تحليل سيستم ها در جهت شناسايي و ارزيابي خطرات و ويژگي هاي مربوط به ايمني سيستم می‌باشد. اين روش ها در صنايع گوناگون با نام هايي مشابه با اندكي تغيير در تكنيك ها، اهداف و دامنه كاربرد با نام هاي زير هم شناخته مي‌شوند:
• آناليز ريسك
• ارزيابي ريسك
• ارزيابي ايمني بر اساس احتمالات
• آناليز ريسك بر اساس احتمالات
• ارزيابي كمي ايمني
• آناليز كمي ريسك
• آناليز خطر
ساختار كلي ارزيابي ايمني
مراحل ارزيابي ايمني در اغلب روش ها شامل مراحل زير است:
• برنامه ريزي ( تصميم گيري و برنامه ريزي براي اجراي واكاوي ايمني و مشخص نمودن هدف ارزیابی )
• جمع آوري اطلاعات ( برای مثال حوادث، شبه حوادث و اختلالات در جريان كار )
• شناسايي خطرات ( بخش اصلي در روش هاي واكاوي ايمني است و ميزان دقت در شناسايي خطرات، تعيين كننده ميزان قدرت و قابليت اعتماد كل ارزيابي است. )
• ارزيابي ريسك ( ارزيابي ريسك براي پاسخ دادن به اين سوال است كه يك سيستم تا چه اندازه ايمن است؟ )
• پيشنهاد اقدامات ايمني ( هدف از اجراي اقدام ايمني حذف يا كاهش ريسك ناپذيرفتني ناشي از يك خطر به زير شاخص پذيرفتني است. روش هاي پيشنهاد شده باید دارای توانایی کاهش سطح ریسک باشد. )
روش هاي كاهش ريسك
1 ) تغيير در طراحي سيستم براي رسيدن به كمترين ريسك ممكن
2 ) استفاده از تجهيزات ايمني ( كنترل هاي مهندسي و ابزارها و دستگاه هاي ايمني )
3 ) استفاده از علايم و وسايل هشدار دهنده
4 ) استفاده از دستورالعمل هاي استاندارد و آموزش آن ها
5 ) پذيرش ميزاني از ريسك در سيستم
• جمع بندي ( محتويات جمع بندي می تواند شامل فهرستي از خطرات مشاهده شده یا پيشنهاد هايي براي كاهش ريسك باشد. )
• تصميم گيري
• اجراي تصميمات
• پيگيري نتايج
ملاحظات ارزيابي ايمني
قبل از انجام ارزيابي ايمني بايد موضوعات زير شفاف گردند:
• هدف و استفاده نهايي از ارزيابي ايمني
• تعريف دقيق سيستم مورد نظر
• دسته بندي نگراني هاي اصلي
• شناخت مفروضات و تنگناها
• منابع اطلاعاتي مورد استفاده
• تنگناهاي زماني موجود
• افراد مورد نياز و قابل دسترسي جهت پشتيباني از ارزيابي ايمني در مراحل مختلف
• روش هاي به كار گرفته شده
خطر و حادثه
خطر ( پتانسيل بروز رويداد )
حادثه ( خود رويداد )
تكنيك آناليز خطر
فن يا تكنيك واكاوي خطر، روش شناسي منحصر به فرد براي واكاوي است كه از اصولي مشخص تبعيت كرده و نتايجي خاص را به همراه مي‌آورد. برخي از تكنيك هاي تفاوت هاي جزئي با هم داشته ولی در کل بسيار شبيه به هم هستند.
آناليز ايمني با استفاده از فهرست هاي بازبيني ( CA )
فهرست هاي بازبيني در تمام مراحل چرخه عمر سيستم قابل استفاده‌اند. زماني كه نمي توان از افراد با تجربه براي شناسايي خطر به هر دليل استفاده كرد، اين ابزار روش قابل اعتمادي براي شناسايي خطرات است. نتايج روش فهرست بازبيني به تجربه افرادي كه آن را انجام مي دهند بستگي دارد و در صورتي كه اين روش به صورت خوبي اجرا نشود نمي‌تواند موقعيت و وضعيت خطرات در سيستم را به خوبي مشخص كند.
روش FTA
در اين روش يك وضعيت ناخواسته و نامطلوب كه معمولاً از نظر ايمني، يك وضعيت بحراني تلقي مي‌شود، در نظر گرفته شده ( Top Event ) و سپس با توجه به محيط و عملكرد سيستم، همه ي راه هايي كه مي توانند سبب بروز آن وضعيت ناخواسته و نامطلوب شوند، جستجو مي‌گردند. در اصل يك مدل تصويري از مجموعه اي از وقايع (خطاها) موازي و متوالي است كه مي توانند منجر به وقوع يك رويداد ناخواسته‌ي از پيش تعيين شده شوند. اين وقايع (خطاها) رويدادهايي هستند كه مي‌توانند ناشي از نقص يا خرابي يكي از اجزاي سخت افزار، خطاي انساني يا هر رويداد مرتبط ديگري باشندكه مي‌تواند منجر به وقوع رويداد ناخواسته شود.
درخت رويداد ETA
یک روش قدرتمند براي شناسايي و ارزيابي تمامي مسيرهاي پيامد هاي سيستم كه امكان وقوع آنها پس از رويداد آغازين وجود دارد، است. مدل ETA می‌تواند نشان دهد احتمال اينكه طراحي سيستم در يك مسير عملكرد ايمن، يا مسير افت عملكرد و يا مسير غير ايمن باشد.
براي تشخيص خطر وجود چهار عنصر زیر ضروري است:
• درك نظريه خطر
• تسلط بر دست كم يكي از فنون واكاوي خطر
• درك روش هاي شناسايي خطر
• درك طراحي سيستم و عمليات بهره برداري
منطق استقرا و قياس
استدلال قياسي: فرآيند منطقي كه از ميان مجموعه اي از فرضيات و بدون اطلاعات ديگر نتيجه ای را بیرون می‌کشد.
نتيجه اي كه از استدلال قياسي به دست مي‌آيد نمي‌تواند فراتر از فرض هايي رود كه بر پايه آنها بنا شده است. مثال: همه سگ ها حيوان هستند، پس اگر سگي ببينيم مي‌توانيم نتيجه بگيريم كه يك حيوان است. ( رسيدن از كل به جزء FTA)
استدلال استقرايي: يك فرآيند منطقي است كه نتيجه آن دربردارنده اطلاعاتي فراتر از مشاهده و تجربه هاي صورتي گرفته است. در استدلال استقرايي، نتيجه پهناورتر از فرضياتي خواهد بود كه از داده هاي دردسترس سرچشمه مي‌گيرد. برای مثال: هر كلاغي كه تاكنون مشاهده شده سياه است، پس همه كلاغ ها سياه هستند. ( رسيدن از جزء به كل FMEA )
به برآورد زمان ارزيابي ريسك با روش هاي مختلف و همچنین از روش هاي ارزيابي ريسك به MIL-STD-882، WILLIAM FINE و3-D MELBOURNE به طور کامل در جزوه اصلی وبینار پرداخته شده و مورد بررسی قرار داده شده است.
استراتژي هاي كنترل ريسك
دوري از ريسك (Risk Avoidance ): برای مثال توقف فعالیت
كاهش ريسك (Risk Mitigation ): وسايل كنترلی، بازرسي، كاهش نرخ خرابي
انتقال ريسك ( Risk Transfer )
پذيرش ريسك ( Risk Acceptance )
اثرگذاری این استراتژی ها از بالا به پایین سیر نزولی دارد.
بخش 1
بخش 2
