بستن

روش JHA

یکی از مسائل مهم در هر محیط کاری شناسایی خطرات و ارزیابی ریسک های مرتبط با این خطرات می باشد. شاید شما هم در مورد روش JHA (Job Hazard Analysis) شنیده باشید. در این مطالب کوتاه سعی داریم که شما عزیزان را با این روش شناسایی خطرات آشنا کنیم.


پیش از هر موضوعی باید بخاطر داشته باشیم که JHA یک روش شناسایی خطرات می باشد و خطرات شناسایی شده با این روش را می توانیم با روش های مختلف ارزیابی ریسک ارزیابی کنیم. در این مطلب سعی خواهد شد، نحوه ی شناسایی خطرات با این روش شرح داده شود.

بررسی مشاغل موجود در محیط کار

اولین قدم در ارزیابی ریسک به روش JHA شناسایی شغل های محیط کاری و ایجاد یک لیست از این شغل ها می باشد. در همین راستا شما باید وارد کارگاه شوید و لیستی از تمامی شغل های که قرار است با JHA آنالیز کنید را ایجاد کنید. 
توجه: کارگران را در گیر کنید
یکی از بهترین فعالیت ها در این رابطه می تواند درگیر کردن کارگران در فرآیند باشد،  به این منظور شما می توانید در یک جلسه کوتاه با کارگران در مورد خطرات و رفتارهای ناایمنی که آنها معتقد هستند ممکن است در کار فعلی و محیط اطرافشان وجود داشته باشد صحبت کنید. سعی کنید در مورد حوادث احتمالی که ممکن است از خطرات و رفتارها موجود در محیط کار رخ دهد گفت و گو کنید. در ادامه شما می توانید از ایده های همین افراد برای حذف یا کنترل خطرات بهره مند شوید.
اولیت بندی شغل ها:
برای شناسایی خطرات و ارزیابی ریسک ها می توانیم شغل ها را اولویت بندی کنیم،  به منظور اولویت بندی می توانید معیارهای زیر را در نظر داشته باشد:
• مشاغل با بالاترین نرخ آسیب یا بیماری؛
• مشاغلی که به صورت بالقوه می توانند باعث آسیب یا بیماری می شوند، حتی اگر سابقه حوادث قبلی وجود نداشته باشد.
• مشاغلی که در آن یک خطای ساده انسانی می تواند منجر به تصادف یا جراحت شدید شود.
• مشاغلی که در محیط کار  شما جدید هستند یا در فرآیندها و رویه‌ها تغییراتی داشته‌اند. 
• مشاغل به اندازه ای پیچیده هستند که به دستورالعمل های مکتوب نیاز دارند.

تهیه فرم شناسایی خطرات

شما باید برای شناسایی خطرات یک فرم ایجاد کنید. احتمالا با یک جست و جوی ساده در فضای وب شما با فرم های مختلفی در محیط کار روبه رو خواهید شد. ساده ترین فرم شناسایی می تواند یک فرم با مشخصات زیر باشد: 1- شرح مختصری از شغلی که قرار است ارزیابی شود 2- تعیین مهمترین مراحل انجام کار 3- تعیین خطرات و آسیب های احتمالی 4- تعیین اقدامات کنترلی 

مثال:

 کنترل کیفی قطعات میل لنگ

فرم شناسایی خطرات 



شناسایی خطرات و رفتارها

شما باید در بررسی مشاغل سعی کنید تا خطرات و رفتارهای ناایمن موجود در محل کار را شناسایی کنید. از منابع مختلفی می توانید بدین منظور استفاده کنید: برگه اطلاعات ایمنی، گزارش های کمیته ایمنی، گزارش های تعمیر و نگهداری، گزارش های بازرسی های  ایمنی و بررسی های حوادث و روش های اجرایی موجود، بررسی پرونده های پزشکی، بررسی نتایج سنجش های عوامل زیان آور.
خطرات
اگر خطری وجود دارد که به سرعت می تواند باعث صدمه به افراد شود، سریع باید کنترل شود. اگر خطراتی هم وجود دارد که می توان به راحتی حذف کرد باید این خطرات را در کمترین زمان ممکن حذف کنیم. 
رفتار ها
برخی از مشاغل هستند که لازمه انجام آنها انجام رفتارهای خطرناک می باشد از جمله این رفتارهای می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• بلند کردن، پایین آوردن، هل دادن، کشیدن و سایر عملیات جابجایی دستی
• استفاده از جرثقیل های هوایی، بالابرهای انسانی یا سایر تجهیزات سنگین
• کار روی یا نزدیک تجهیزات / اجزای پر انرژی
• وسایل نقلیه عملیاتی (مانند کامیون، لیفتراک و غیره)
• کار در یک فضای محدود یا تحت دمای شدی

گفتیم که بعد از تعیین لیست شغل های کارگاه باید شروع کنیم به ارزیابی یک به یک مشاغل.  در این راستا بهتر است ابتدا اطلاعات کلی در مورد شغل گردآوری شود: ( برای مثال شما می توانید اطلاعاتی شامل ساعت کاری فرد، زمان استراحت، پرونده پزشکی افراد، نتایج سنجش عوامل زیان آور را جمع آوری کنید).
در مرحله بعد لازم است شما مراحل انجام شغل را در نظر بگیرید، بدین منظور توصیه می شود فعالیت های هر شغل را با زمان نوشتاری معلوم لیست کنید. 

 


تعیین خطرات 

در مرحله دوم لازم است در هر مرحله از شغل مورد ارزیابی خطرات احتمالی را تعیین کنیم. این مرحله مهمترین مرحله از روش ارزیابی JHA است. باید همیشه توجه کنید که برای رخداد حادثه لازم است که خطری وجود داشته باشد تا فرد با ان مواجهه داشته باشد. لذا در اینجا تعریق این دو مفهوم می تواند به ما کمک کننده باشد:
خطر: شرایط خطرناکی که می تواند باعث آسیب یا بیماری در افراد شود.
مواجهه: معمولا به جایگیری کارگر در زون خطر اطلاق می شود. اگر کارگر در زون خط قرار گیرد، می گوییم که کارگر با خطر مواجهه دارد.
حال به این نقطه می رسیم که چگونه این خطرات را شناسایی کنیم، برای شناسایی خطرات لازم است شما موارد زیر را مشخص کنید:
• چه چیزی می تواند اشتباه باشد؟
• پیامد آن چیست؟
• چگونه ممکن است این خطر ایجاد شود؟
• سایر عوامل مؤثر چه چیزهای هستند؟
• احتمال وقوع خطر چقدر است؟
همیشه یه این نکته توجه کنید که حوادث معمولا علل مختلفی دارند. در اینجا مثالی از یک حادثه را برای شما شرح می دهیم:
کارگری در حال کار بر روی یک ماشین تراش بوده است، زمانی که کارگر سعی میکند بدون توقف ماشین براده های اطراف نقطه عمل را پاک کند به علت گیر کردن لباس فرد در قسمت چرخاننده ماشین وی به سمت دستگاه کشیده شد. در اثر عدم توقف دستگاه کارگر در این حادثه فوت شد. 
حال بیایید فرض کنیم که این حادثه رخ نداده و ما شما سعی دارید پیش از رخ داد این حادثه حوادث را شناسایی کنیم، باید سعی کنیم به سوالات بالا جواب بدهیم:
چه چیزی می تواند اشتباه باشد؟
کارگر می تواند به قسمت گردانند ماشین گیر کرده و دچار حادثه شود
پیامد آن چیست؟
کشیده شدن کارگر به داخل نقطه عمل دستگاه و مرگ وی.
چگونه ممکن است این خطر ایجاد شود؟
این خطر ممکن است زمانی ایجاد شود که فرد در زمان فعالیت دستگاه به نقطه عمل دستگاه نزدیک شود. 
سایر عوامل مؤثر چه چیزهای هستند؟
خطرات این شکلی و قرار گرفتن در معرض این خطران می توان  به بسیار سریع رخ دهد. در چنین حوادثی وقتی دست فرد با نقطه عمل برخورد می کند فرد فرصت زیادی برای فرار از این حادثه ندارد. این موضوع بسیار در این حادثه مهم است، زیرا شما باید تا جایی که ممکن است احتمال گیر کردن دست را کاهش دهید. متأسفانه، تجربه نشان داده است که آموزش در کنترل خطرات زمانی که رویدادها به سرعت اتفاق می‌افتند بسیار مؤثر نیستند.
احتمال وقوع خطر چقدر است؟
در تعیین احتمال باید سعی کنید برخی از فاکتوهای مهم را در نظر بگیرید، برای مثال اگر قبلا حادثه ی واقعی یا شبه حادثه در محل رویداده احتمال رخ داد بالا است. در مورد مثال بالا احتمال رخداد بالا است، چون در زمانی که ماشین کار می کند فرد می تواند به نقطه عمل دسترسی داشته باشد.
برخی از خطرات محیط کار را می توان به شکل زیر دسته بندی کرد:
* مواد شیمایی اشتعال پذیر
* مواد شیمیایی خورنده
* موادی با قابلیت انفجار
* خطرات الکتریکی
* خطرات مرتبط با حریق 
* خطرات مرتبط با الکتریسیته ساکن
* خطرات الکتریکی
* خطرات مربوطه به سقوط
* خطرات مربوط صدا
* خطرات مربوط به ارتعاش 
* خطرات مربوط پرتوهای یونیزان 
* خطرات مربوط به پرتوهای غیریونیزان
و...





در ادامه بعد از تعیین خطرات لازم است این خطرات ارزیابی شوند تا بتوانیم به یک اولویت بندی جهت کنترل خطرات محیط کار دست پیدا کنیم، در واقع باید بدانیم چه خطراتی بیشتر و چه خطراتی می توانند شدیدتر رخ بدهند:

تعیین ریسک

برای این منظور، لازم است هر شغل را آنالیز کنید تا درجه ریسک انها مشخص شود. برای اولویت بندی ریسک شما باید بدانید که ریسک چیست. برای این که به درک بهتری برسیم در زیر مفاهیمی مانند ریسک، احتمال، شدت و ماتریس ریسک را مرور می کنیم: 
در برخی متون ریسک را تابعی از شدت و احتمال می دانند و در برخی دیگر ریست تابعی است از سه متغیر احتمال، شدت و مواجهه است. هر چه احتمال، شدت و میزان مواجهه بیشتر باشد، ریسک بالاتر است.
•     ریسک= شدت * احتمال 
•     ریسک= شدت * احتمال * مواجهه
احتمال
احتمال عبارت است از احتمال اینکه کارگر در صورت مواجهه با خطر دچار آسیب یا بیماری گردد.
معیارهای برای تعیین احتمال:
غیرمحتمل: آسیب ناشی از مواجهه با خطر احتمال کمی دارد، کمتر از 50 درصد شانس.
محتمل: آسیب ناشی از مواجهه با خطر احتمال متوسطی دارد. 50 درصد شانس. 
خیلی محتمل: آسب ناشی از مواجهه با خطر احتمال زیادی دارد.  بیشتر از 50 درصد شانس.
شدت
معیارهای برای تعیین شدت:
شدت، تخمینی از بیمای یا آسیب وارده تا چه میزان جدی خواهد بود. 
برای مثال
جزئی: از فعالیت کارگر در شغل حال حاضر جلوگیری نکند
جدی: آسیب های جدی که از فعالیت کارگر در شغل حاضر جلوگیری کند.
مرگ: مرگ ناشی از فعالیت کارگر
مواجهه
معیارهای برای تعیین مواجهه :
شرایط قرار گرفتن در معرض یک خطر، به طوری که کارگر به نحوی تحت تاثیر خطر قرار گیرد.
مواجهه فیزیکی: قرار گیری اعضای بدن (مثلا دست) در نقطه عمل ماشین
مواجهه محیطی: قرار گیری کارگر در یک محیط آلوده، مثلا مواجهه با بخارات اسیدی.



ماتریس ارزیابی ریسک
بعد از تعیین ریسک ناشی از هر فعالیت (با استفاده از شدت، احتمال و مواجهه) لازم است تا ریسک های خود را ارزشیابی و اولیت بندی کنیم. بدین منظور از ماتریس های ارزیابی ریسک استفاده می شود. ماتریس های مختلفی وجود دارد که از جمله مشهورترین این ماتریس ها می توان به MIL-STD-882E اشاره کرد.
 

5 نظر


جواد جوادی

25 آبان 00

با سلام مطلب بسیار عالی بود
سارا کاظمی

25 آبان 00

ممنونم از مقاله فوق العاده تون، محتوایی بود که خیلی وقت هست دنبالش بود.
سعید

13 خرداد 01

فایل قابل دانلود نیست لطفا پیگیری کنید
سعید

13 خرداد 01

فایل قابل دانلود نیست لطفا پیگیری شود
سعید

13 خرداد 01

فایلدقابل دانلود نیست لطفا پیگیری شود