بستن
آموزش شناسایی خطرات محیط کار با روش HAZID
1.مقدمه
ﻫﺮ روز در ﻣﺤﻴﻂ ﻛﺎر ﺣﻮادث زﻳﺎدي رخ ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ ﺑﺎﻋﺚ ﻣﺮگ و آﺳﻴﺐ ﻣﻲﺷﻮد. ﻳﻜﻲ از راه های ﭘﻴـﺸﮕﻴﺮي از ﺣـﻮادث ﻣﺤـﻴﻂ ﻛـﺎر، ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﺧﻄﺮات و ارزﻳﺎﺑﻲ آن ها در ﺗﻤﺎم ﻣﺮاﺣﻞ ﻋﻤﺮ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ. تکنیک های ارزیابی و مدیریت ریسک در فعالیت های صنعتی برای کاهش تصادفات با بکارگیری روش های پیشگیرانه و حفاظتی مورد استفاده قرار می گیرند.
در حال حاضر تعداد زیادی از روش های شناسایی خطر و تکنیک های اولیه برای تجزیه و تحلیل خطر در دسترس هستند. آن ها عبارتند از:
1.Check-lists
What if? analysis.2
3. Failure modes and effects analysis
4. Coarse hazard study
5. HAZOP
6. Event tree analysis
7. Fault tree analysis
8. Cause-consequence analysis
9. Sneak analysis
10. Task analysis
11. Scenario development
12. Preliminary hazards analysis
13. Preliminary safety analysis
HAZID یک تکنیک تحلیل کیفی ریسک مبتنی بر کارگاه است که معمولاً برای شناسایی خطرات و تهدیدات بالقوه در یک فرآیند استفاده می شود و به دو شیوه کلی و جزئی مورد بررسی قرار می گیرد. تکنیک HAZID روشی نسبتا جدید بوده که با تمرکز بر مخاطرات عمومی و غیرفرآیندی بر اساس چک لیست استاندارد به شناسایی آن ها و راهکارهای احتمالی جلوگیری از به وقوع پیوستن آن ها می پردازد. انجام این مطالعات در فاز بهره برداری صورت می پذیرد که باتوجه به تجارب بهره برداران در طول سال های انجام به کار و همچنین سوابق حوادث احتمالی، نتایج این مطالعه می تواند بسیار ارزشمند و مفید باشد.
ﻫﺪف اﺻﻠﻲ از اﺟﺮاي ﺗﻜﻨﻴﻚ HAZID این است که می تواند مدیریت ایمنی بهداشت و محیط زیست را برای رسیدن به هدف کاهش هزینه و زمان تمام شده پروژه راهنمایی کرده و یاری رساند.
در واﻗﻊ اﺳﺘﻔﺎده از ﻫﺰﻳﺪ داراي ﻣﺰاﻳﺎي زﻳﺮ اﺳﺖ:
• پی بردن به اهمیت HSE در ابتدای پروژه و فرصتی برای پی بردن به پیامدهای آن
• شناسایی تهدیدها و خطرات مربوط به کارکرد هر یک از تجهیزات در هر مرحله از پروژه
• ﺗﺴﻬﻴﻞ ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺗﻬﻴﻪ ﻓﻬﺮﺳﺖ ﻣﺨﺎﻃﺮات و ﺗﻬﺪﻳﺪات HSE
• ﺑﺮرسی ﺗﺄﺛﻴﺮ ﺗﻐﻴﻴﺮات ﻋﻤﺪه در ﻃﺮح‌ها در ﻣﺮاﺣﻞ اوﻟﻴﻪ شکلﮔﻴﺮی تعهدات ﻣﺎلی مهم
• ﺷﻨﺎﺳﺎیی تمامی آلاینده‌های اﺣﺘﻤﺎلی ﻧﺎشی از ﺗﺄﺳﻴﺴﺎت و فرآیندها
مهم ترین مزیت HAZID شناسایی زودهنگام و ارزیابی خطرات مهم بهداشتی، ایمنی و زیست محیطی است که اطلاعات اساسی را برای تصمیمات توسعه پروژه فراهم می کند.
2.روش اﺟﺮاي ﻫﺰﻳﺪ (HAZID)
2.1. ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺗﻴﻢ ﻫﺰﻳﺪ:(HAZID)
تیم مطالعه HAZID ﻣﻲﺑﺎﻳﺴﺖ ﻧﺴﺒﺘﺎً ﻛﻮﭼﻚ و ﻣﺘﺸﻜﻞ از اﻓﺮاد ﻣﺘﺨـﺼﺺ و ﻣﺠـﺮب ﺑﺎﺷـﺪ ﺑـﻪ ﻧﺤﻮﻳﻜـﻪ از داﻧﺶ ﻛﺎﻓﻲ ﺑﺮاي ﺗﺸﻜﻴﻞ و ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﻛﻠﻴـﻪ ﻣﻮﺿـﻮﻋﺎت HSE ﺑﺮﺧـﻮردار ﺑﺎﺷـﻨﺪ. در حالت ایده آل ﺗـﻴﻢ داراي 6 – 4 ﻋـﻀﻮ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ. تیم باید از شرکت کنندگان زیر تشکیل شود:
• مدیر
• مهندس طراح مسئول تاسیسات مربوطه
• مدیر پروژه ( برای نصب های جدید)
• مدیر تولید
• سرکارگر/تکنسین
• مهندس تعمیر و نگهداری
• مهندس ابزار
ﺷﺎﻳﺎﻥ ﺫﻛﺮ ﺍﺳﺖ ﺭﺋﻴﺲ HSE ﺷﺮﻛﺖ/ ﻭﺍﺣﺪ، ﻋﻀﻮ ﺍﺻﻠﻲ ﻭ ﺛﺎﺑﺖ ﺟﻠﺴﻪ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ.
ﺭﻫﺒﺮ ﺗﻴﻢ ﻣﻲﺑﺎﻳﺴﺖ:
• ﺩﺭ ﻛﻠﻴﻪ ﻣﺮﺍﺣﻞ ﺗﻜﻨﻴﻚ ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﺧﻄﺮ ﺑﻪ ﻭﻇﻴﻔﻪ ﺧﻮﺩ ﻋﻤﻞ ﻧﻤﺎﻳﺪ.
• ﻃﻮﻓﺎﻥ ﻣﻐﺰﻱ ﺭﺍ ﺗﺸﻮﻳﻖ ﻧﻤﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﻧﺤﻮﻱ ﻛﻪ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﺭﺷﺪ ﺧﺮﺩ ﺟﻤﻌﻲ ﮔﺮﺩﺩ.
• ﺑﺤﺚﻫﺎ ﻭ ﻣﻮﺍﺭﺩ ﺟﻠﺴﻪ ﺭﺍ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻧﻤﺎﻳﺪ ﺑﺪﻭﻥ ﺍﻳﻨﻜﻪ ﺑﻪ ﻗﺪﺭﺕ ﺍﺑﺘﻜﺎﺭ ﻭ ﺧﻼﻗﻴﺖ ﺍﻓﺮﺍﺩ ﺟﻠﺴﻪ ﻟﻄﻤﻪ ﻭﺍﺭﺩ ﻧﻤﺎﻳﺪ.
• ﻣﻮﺿﻮﻋﺎﺕ ﻛﻠﻴﺪﻱ ﺍﺯ ﻣﻄﺎﻟﺐ ﺟﻤﻊﺁﻭﺭﻱ ﺷﺪﻩ ﺗﻮﺳﻂ ﺗﻴﻢ ﺭﺍ ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ.
• ﻳﺎﻓﺘﻪﻫﺎ ﺭﺍ ﺛﺒﺖ ﻭ ﺍﺯ ﺍﻳﻨﻜﻪ ﺻﻮﺭت جلسات ﺑﻪ ﻃﻮﺭ ﻛﺎﻣﻞ ﺧﻄﺮﺍﺕ ﻭ ﻣﻮﺍﺭﺩ ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﺷﺪﻩ ﺭﺍ ﺍﻧﻌﻜﺎﺱ ﻣﻲﺩﻫﺪ ﺍﻃﻤﻴﻨﺎﻥ ﻳﺎﺑﺪ.
2.2. ﺗﻬﻴﻪ روش اﺟﺮاﻳﻲ ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﺧﻄﺮ:
ﺗﻴﻢ ﻓﻮق باید ﺟﻬﺖ ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ و ارزﻳﺎﺑﻲ ﺧﻄﺮات در ﺗﻤﺎم ﻣﺮاﺣﻞ، روش اﺟﺮاﻳﻲ ﺟﻬﺖ ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﺧﻄﺮات را ﺗﺪوﻳﻦ ﻧﻤﻮد.
2.3. ﺗﻬﻴﻪ ﭼﻚ ﻟﻴﺴﺖ:
ﺗﻴﻢ ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﺧﻄﺮات می بایست ﺟﻬﺖ ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ و ارزﻳﺎﺑﻲ رﻳﺴﻚﻫﺎ، ﭼﻚ ﻟﻴﺴﺖﻫﺎﻳﻲ را در زﻣﻴﻨﻪﻫﺎي زﻳﺮ ﺗﻬﻴﻪ ﻧﻤﻮد:
• ﺧﻄﺮات زﻳﺴﺖ ﻣﺤﻴﻄﻲ و ﺧﺎرج از ﻣﺤﻮﻃﻪ
• خطرات ﺑﻬﺪاﺷﺘﻲ
• ﺧﻄﺮات ﺗﺄﺳﻴﺴﺎت
• ﺧﻄﺮات ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ اﺟﺮاي ﭘﺮوژهﻫﺎ
2.4. ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﺧﻄﺮات:
در اﻳﻦ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺧﻄﺮات ﻣﻮﺟﻮد ﻳﺎ ﺑﺎﻟﻘﻮه ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ ﻣﺤﺼﻮﻻت / ﺧﺪﻣﺎت، ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ و ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺷﺪه اﻧﺪ.
2.5.ارزﻳﺎﺑﻲ رﻳﺴﻚ:
به منظور اوﻟﻮﻳﺖﺑﻨﺪي رﻳﺴﻚﻫﺎ و اﻗﺪاﻣﺎت ﻛﻨﺘﺮﻟﻲ در اﻳﻦ ﻣﺮﺣﻠﻪ بایستی ﺧﻄﺮات، ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ و ﻃﺒﻘﻪﺑﻨﺪي شوند. ﺑـﺮاي اﻧﺠـﺎم اﻳـﻦ ﻣﺮﺣﻠﻪ، 3 ﭘﺎراﻣﺘﺮ ﻣﺸﺨﺺ می گردد: اﺣﺘﻤﺎل وﻗﻮع ﺣﺎدﺛﻪ، ﺷﺪت ﭘﻴاﻣﺪ و ﻣﻴﺰان ﺗﻤﺎس
جدول2. ماتریس ریسک سه متغیره
در ﭘﺎﻳﺎن ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻣﻌﻴﺎر رﻳﺴﻚ، بایستی ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮي ﺷود. ﺟﻬﺖ ﺗﻌﻴﻴﻦ اﺣﺘﻤﺎل وﻗﻮع ﺣﺎدﺛﻪ، ﺷﺪت ﭘﻴاﻣﺪ و ﻣﻴﺰان ﺗﻤﺎس از ﻣﺸﺎﻫﺪه، ﻣـﺼﺎﺣﺒﻪ، ﺑﺮرﺳـﻲ ﻣـﺴﺘﻨﺪات و ﺗﻜﻤﻴـﻞ ﭼـﻚ ﻟﻴﺴﺖﻫﺎ می توان اﺳﺘﻔﺎده کرد. ﻋﺪد رﻳﺴﻚ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻓﺮﻣﻮل زﻳﺮ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ می شود: ﻣﻴﺰان ﺗﻤﺎس × ﺷﺪت ﭘﻴاﻣﺪ × اﺣﺘﻤﺎل وﻗﻮع = رﻳﺴﻚ
2.6.اﻗﺪاﻣﺎت ﻛﻨﺘﺮﻟﻲ:
در نهایت ﺑﺮ اﺳﺎس ارزﻳﺎﺑﻲ رﻳﺴﻚﻫﺎ و اوﻟﻮﻳﺖﺑﻨﺪي آن ها، اﻗﺪاﻣﺎت ﻛﻨﺘﺮﻟﻲ اراﺋﻪ و ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻃﺒﻘﻪﺑﻨﺪي رﻳﺴﻚﻫﺎ ﻣﻲﺗﻮان ﻣﻄﻤﺌﻦ ﺷﺪ ﻛﻪ اﻗﺪاﻣﺎت ﻛﻨﺘﺮﻟﻲ ﺑﻄﻮر ﻣﺆﺛﺮ اﻋﻤﺎل ﻣﻲﺷﻮد یا خیر.
3.مراجع و استانداردهای مورد استفاده
استانداردهای مورد استفاده به صورت زیر می باشد:
• ISO-17776
• Total-GS-EP-SAF-041
• “Guidelines for Hazard Evaluation Procedures”, 3rd Edition, published by CCPS and AIChe, 2008
• API RP 14J: Recommended Practice for Design and Hazards Analysis for Offshore Production Facilities
4.منابع
• اولين كنفرانس پتروشيمي ايران، شناسايي و ارزيابي خطرات موجود يا بالقوه درتمام مراحل عمر محصول يا خدمت در يك شركت خدماتي، با استفاده از روش شناسايي خطر (HAZID)، پریسا عباسیان شهریور – سید شمس الدین علیزاده
https://www.intescoglobal.com/igi/services/hazop-hazid/
23 فروردین 02
سلام و وقت بخیر ممنون بابت مطالب خوبی که در وبسایت به اشتراک میگذارید . ممنون میشم در صورت امکان فایل مربوط به Hazid و ارزیابی ریسک به زبان ساده که قابل دانلود نیست را اصلاح بفرماید . با تشکر دانیال جبینی