بستن

آشنایی با ارگونومی در رانندگی

آشنایی با "ارگونومی در رانندگی"
محمد باقر نقی زاده
کارشناس بهداشت حرفه ای، شرکت صنعتی و معدنی مولیبدن مس آذربایجان، تبریز، ایران
(mohammadbagher.naqizad@yahoo.com)



اختلالات اسکلتی عضلانی، صدماتی هستند کـه در افـرادی که وضعیت بدنی نامناسب در حین انجام کارها و وظـایف شـغلی خود دارند به وجود آمده، سبب ایجاد ناراحتی و درد عضلات و استخوانها از جمله کمر، شانه، بازوها و دسـتها شـده و احتمـال بروز فتق دیسک را افزایش می دهند. این اختلالات در بـین رانندگان وسایل نقلیه عمومی بسیار شـایع هـستند. طبـق بررسیهای انجام شـده راننـدگان اتوبـوس شـهری حـدود 60 % از زمان کار روزانه شان را واقعـاً راننـدگی مـی کننـد. مـدارک موجود نشان میدهد افرادی که بیش از نیمی از سـاعات کارشـان را رانندگی می کنند نسبت به جمعیت غیر راننده 3 برابر بیـشتر از مشکلات کمر رنج می برند.
یک فرد عادی که در طول شبانه روز ۸ ساعت به طور نرمال می خوابد و ۸ ساعت کار می کند، تنها ۸ ساعت دیگر برای فعالیتهای شخصی زمان دارد. از این میزان در شهرهای پر ترافیک با فرض ۴ سفر درون شهری حدود ۳  تا ۴ ساعت را صرف رانندگی میکند. ۴ ساعت یعنی یک چهارم زمان بیداری. البته این ساعات در مورد افرادی که به رانندگی اشتغال دارند تفاوت دارد. یک راننده تاکسی در کلان شهرها روزانه حدود ۸ تا ۱۰ ساعت رانندگی میکند. این یعنی یک سوم زمان بیداری خود را در اتومبیل می گذراند.
به دلیل محدودیت حرکت داینامیک در هنگام رانندگی، طرز قرار گیری بدن هنگام رانندگی بسیار مهم است در غیر اینصورت فرد دچار کمردرد و بیماری های ستون فقرات از جمله فتق دیسک کمر خواهد شد.  قابل ذکر است که میزان ابتلا به بیماری های اسکلتی عضلانی در میان رانندگان حتی از کارمندان بانک بیشتر است.  مشخص شده است که رانندگان حرفه ای وسایل نقلیه ی مختلف ریسک بالایی برای ابتلا به سیاتیک  تغییر مکان دیسک های بین مهره ای، بیماری های ستون فقرات کمری و کمردردها دارند. بسیاری از فاکتورهای شغلی از قبیل ارتعاش و لرزش تمام بدن، نشستن طولانی مدت، صدمه به کمر و عوامل روانی اجتماعی به عنوان عوامل آسیب به ستون فقرات کمری در نظر گرفته می شوند. پوسچر نامناسب و نشستن های اشتباه هنگام رانندگی ستون فقرات را مورد تهدید قرار می دهد به این ترتیب که فرد به علت خستگی یا عادت نادرست خود را اندکی به جلو خم می کند. بدین ترتیب کمر حمایت صندلی را از دست می دهد و همچنین سر و گردن فشار بیشتری به تنه وارد میکنند.
فاکتورهای ارگونومیک در رانندگی
8ارتفاع صندلی 
* آینه ها
* پشتی طبی
* شیب پشتی
* شیب صندلی
* محافظ سر و گردن
* فاصله پدالها.
ارتفاع صندلی :
ارتفاع صندلی تان را برای ایمنی بیشتر و جلوگیری از کمردرد و بیماری های اسکلتی عضلانی تنظیم کنید. صندلی تان را به اندازه ای بالا ببرید که لگن در راستای زانوها قرار بگیرد. هیچگاه با لگن خیلی پایین تر از زانو ها رانندگی نکنید.

شکل 1. حالت مناسب و غیر مناسب قرارگیری زانو و لگن نسبت به هم 

صندلی را طوری تنظیم کنید که بهترین دید را از پنجره اتوموبیل داشته باشید. شما می بایست حداقل ۷۶ میلی متر بالای فرمان را ببینید.
اطمینان حاصل کنید که برای سر فضای کافی تا سقف ماشین وجود دارد.
اگر دید مناسبی ندارید و هنگام نشستن خیلی پایین هستید، برای تنظیم ارتفاع صندلی می توانید از به نشین های فوم استفاده کنید. به این منظور به نشین های گوه ای شکل بیشتر توصیه می شوند. به نشین های فوم به کاهش ارتعاش وارد بر بدن نیز کمک می کند. ارتعاشات اتوموبیل خود یکی از دلایل مهم ابتلا به کمردرد  و بیماری های اسکلتی عضلانی است.
کفی صندلی:
وقتی می نشینید کاملا به پشتی صندلی تکیه دهید. بیشتر وزن بدن هنگام نشستن روی ران هاست بنابرای ران ها باید روی صندلی قرار بگیرند. پشت زانو باید حدود ۲ تا ۳ انگشت از جلوی نشیمن گاه صندلی فاصله داشته باشد.
تنظیم زاویه کفی صندلی:
صندلی ماشین باید زانو ها را کمی پایین تر از باسن قراردهد. این مهم گردش خون به کمر را افزایش می دهد،  باعث کاهش فشار در مهره های کمر می شود و  عضلات ران را رها می کند. به این منظور نیز می توانید از به نشین های گوه ای استفاده کنید.
پشتی برای خودرو:
طبق استاندارهای  OSH پشتی صندلی باید بتواند گودی کمر را پر کند. اگر صندلی شما دارای پشتی طبی از پشتی طبی استفاده کنید. پشتی طبی با جلوگیری از چرخش لگن به عقب، ستون فقرات را در بهترین وضعیت قرار می دهد و از کمردرد و بیماری های ستون فقرات جلوگیری می کند.

پشتی طبی را در ارتفاع مناسب روی صندلی نصب کنید به طوری که برآمدگی آن، داخل گودی کمر تان قرار بگیرد. با استفاده از پشتی طبی فشار متوازنی را در کل پشت از لگن گرفته تا بالای شانه ها خواهید داشت.

زاویه پشتی صندلی:

کم ترین فشار به کمر زمانی وارد می شود که زاویه صندلی شما بین ۱۰۰ تا ۱۱۰ درجه باشد یعنی مقدار کمی نسبت به راستای عمود شیب داشته باشد. اگر به میزان زیادی پشتی صندلی را بخوابانید مجبور به جلو آوردن سر و گردن هستید. بدین ترتیب رانندگی موجب خستگی عضلانی و درد شانه و گردن و در دراز مدت سبب بی حسی در انگشتان می شود.



شکل 2. فاصله مناسب فرد از فرما و زاویه مناسب کمر در زمان رانندگی