بستن

ورود / ثبت نام

بستن

سبد خرید

بستن

سبد خرید

0
  • خانه 
    •  
  • مقالات کوتاه HSE
HAZMAT

HAZMAT

01 اسفند 02

HAZMAT چیست؟

HAZMAT مخفف HAZARDOUS MATERIAL به معنی "مواد خطرناک" است. این مواد طیف وسیعی از مواد شیمیایی، بیولوژیکی، رادیواکتیو و سایر موادی را شامل می‌شوند که در مقادیر یا اشکالی خاص، می‌توانند خطر معقولی برای سلامتی انسان، اموال و محیط زیست ایجاد کنند.
حوادث مربوط به مواد خطرناک، هر ساله جان انسان‌ها، محیط زیست و اموال را به خطر می‌اندازد. آشنایی با HAZMAT، خطرات مرتبط با آنها، راهکارهای ایمنی و پیشگیری از حوادث، نقشی حیاتی در حفظ سلامتی و امنیت جامعه ایفا می‌کند.
مواد خطرناک بر اساس نوع خطر و ویژگی‌هایشان به دسته‌های مختلفی طبقه‌بندی می‌شوند. برخی از رایج‌ترین طبقه‌بندی‌ها شامل موارد زیر است:
مواد قابل اشتعال: موادی که به راحتی آتش می‌گیرند و می‌توانند شعله‌های بزرگی را ایجاد کنند.
مواد سمی: موادی که می‌توانند با ورود به بدن انسان از طریق تنفس، بلع یا تماس پوستی، باعث مسمومیت و آسیب‌های جدی شوند.
مواد خورنده: موادی که می‌توانند به بافت‌های زنده و مواد دیگر آسیب برسانند.
مواد رادیواکتیو: موادی که از خود تابش یونیزه ساطع می‌کنند و می‌توانند برای سلامتی انسان خطرناک باشند.
از مهمترین حوادث  می توان به موارد زیر اشاره کرد:
1. فاجعه بوپال (1984): نشت گاز سمی متیل ایزوسیانات از کارخانه یونیون کاربید در بوپال هند، منجر به مرگ بیش از 15000 نفر و آسیب‌های جسمی و تنفسی برای صدها هزار نفر دیگر شد.
2. نشت نفت (2010): انفجار در سکوی نفتی Deepwater Horizon در خلیج مکزیک
3. آتش‌سوزی تانکر مواد شیمیایی (2019): انفجار و آتش‌سوزی تانکر حامل مواد شیمیایی در تگزاس
4. حادثه اتمی (1986): انفجار در رآکتور هسته‌ای چرنوبیل در اوکراین
5. آلودگی خاک با سرب (2014): استفاده از آب آلوده به سرب در سیستم آب آشامیدنی شهر Flint در میشیگان
6. نشت مواد شیمیایی (2015):انفجار در انبار مواد شیمیایی در Tianjin چین
7. آتش‌سوزی جنگل‌ (2019-2020): آتش‌سوزی‌های گسترده در جنگل‌های استرالیا
8. فاجعه هسته‌ای (2011): زلزله و سونامی در ژاپن
9. نشت گاز کلر (2020): نشت گاز کلر از یک کارخانه شیمیایی در هند
10. آلودگی آب با نیترات: استفاده بیش از حد از کودهای شیمیایی در ایالت Iowa 

روشهای شناسائی مواد خطرناک

مواد خطرناک معمولاً با علائم و برچسب‌های خاصی مشخص می‌شوند. این علائم و برچسب‌ها شامل اطلاعات مهمی در مورد نوع خطر، نحوه حمل و نقل و اقدامات ایمنی در صورت بروز حادثه هستند. راه های مختلفی برای شناسایی مواد خطرناک وجود دارد که در زیر به برخی از آن ها اشاره شده است:
- طبقه بندی
- کدهای عددی
- پلاکارد ها
- آشکارسازها
- نوع کانتینر
- نوع اماکن
- علائم و نشانه های مصدومین
- ارزیابی صحنه حادثه
- مدارک حمل کالا و بارنامه ها
- برگه اطلاعات ایمنی مواد
- علائم در محیط زیست
 
1- پلاکارد های مواد خطرناک
 

حوادث HAZMAT

حوادثHAZMAT، رخدادهایی ناگوار و گاه فاجعه‌بار هستند که در آنها مواد خطرناک به طور تصادفی در محیط‌زیست رها می‌شوند. این حوادث می‌توانند در اثر عوامل مختلفی مانند تصادفات رانندگی، واژگونی قطار، نشت مخازن ذخیره‌سازی، بلایای طبیعی و خطاهای انسانی رخ دهند.

پیامدهای حوادث HAZMAT

حوادث HAZMAT می‌توانند پیامدهای ناگوار و گسترده‌ای برای سلامتی انسان، محیط‌زیست و اموال داشته باشند.
سلامتی انسان:
• مسمومیت: استنشاق، بلع یا تماس پوستی با مواد خطرناک می‌تواند منجر به مسمومیت حاد یا مزمن شود. علائم مسمومیت بسته به نوع ماده شیمیایی می‌تواند شامل تهوع، استفراغ، سرگیجه، تنگی نفس، تشنج و حتی مرگ باشد.
• آسیب‌های جسمی: انفجار، آتش‌سوزی و ریزش آوار ناشی از حوادث HAZMAT می‌تواند منجر به جراحات و صدمات جسمی شود.
• اثرات طولانی‌مدت: قرار گرفتن در معرض برخی مواد شیمیایی خطرناک می‌تواند منجر به بیماری‌های مزمن مانند سرطان، مشکلات تنفسی و نقص عضو شود.
محیط‌ زیست:
• آلودگی: مواد خطرناک می‌توانند آب، خاک و هوا را آلوده کنند و به تنوع زیستی آسیب برسانند.
• مرگ و میر حیوانات: حیوانات و گیاهان در معرض مواد شیمیایی سمی می‌توانند بیمار شده و یا تلف شوند.
• تخریب اکوسیستم: آلودگی ناشی از HAZMAT می‌تواند به طور کلی اکوسیستم‌ها را تخریب کند.
اموال:
• آتش‌سوزی و انفجار: مواد قابل اشتعال و انفجاری می‌توانند منجر به آتش‌سوزی و انفجار شده و به اموال و زیرساخت‌ها آسیب برسانند.
• خسارات اقتصادی: پاکسازی و جبران خسارات ناشی از حوادث HAZMAT می‌تواند بسیار پرهزینه باشد.

راهکارهای پیشگیری و مقابله با حوادث HAZMAT

برای پیشگیری از حوادث HAZMAT و به حداقل رساندن پیامدهای آنها، می‌توان اقدامات مختلفی انجام داد:
پیشگیری:
• ایجاد قوانین و مقررات سختگیرانه: برای حمل و نقل، ذخیره‌سازی و استفاده از مواد خطرناک
• آموزش و آگاهی‌بخشی: به رانندگان، کارگران و عموم مردم در مورد خطرات HAZMAT و نحوه مقابله با آنها
• بازرسی و نظارت: بر تأسیسات تولید، ذخیره‌سازی و حمل و نقل HAZMAT
• استفاده از فناوری‌های جدید: برای ردیابی و رصد مواد خطرناک
مقابله:
• وجود برنامه‌های اضطراری: برای مقابله با حوادث HAZMAT
• تجهیزات و امکانات مناسب: برای مهار و پاکسازی مواد خطرناک
• آموزش تیم‌های واکنش سریع: برای مقابله با حوادث HAZMAT
• همکاری بین‌المللی: برای تبادل اطلاعات و تجربیات در زمینه پیشگیری و مقابله با حوادث HAZMAT

اولویت مقابله و پاسخ در حوادث HAZMAT چیست؟

در حوادثHAZMAT، اولویت‌بندی اقدامات برای نجات جان انسان‌ها، حفظ محیط‌زیست و به حداقل رساندن خسارات، نقشی حیاتی ایفا می‌کند.
اولویت‌های کلیدی در مقابله با حوادث HAZMAT عبارتند از:
1. نجات جان انسان‌ها
• ارزیابی و شناسایی مصدومین
• ارائه کمک‌های اولیه
• انتقال مصدومین به مراکز درمانی
• ایمن‌سازی محل حادثه
2. حفاظت از منابع آب و عرضه مواد غذایی
• جلوگیری از آلودگی منابع آب
• کنترل انتشار مواد شیمیایی
• حفاظت از ذخایر مواد غذایی
3. حفاظت از تأسیسات و اموال
• جلوگیری از گسترش آتش‌سوزی
• مهار نشت مواد شیمیایی
• ایمن‌سازی تأسیسات و تجهیزات
4. حفاظت از محیط‌ زیست
• جلوگیری از آلودگی خاک و هوا
• پاکسازی مواد شیمیایی رها شده
• احیای اکوسیستم‌های آسیب‌دیده
علاوه بر این موارد، توجه به نکات زیر نیز در اولویت‌بندی مقابله با حوادث HAZMAT حائز اهمیت است:
• نوع و شدت حادثه
• شرایط آب و هوایی
• امکانات و منابع موجود
• تخصص و تجربه تیم‌های واکنش سریع

قانون حمل و نقل مواد خطرناک 

پس از حوادث فاجعه بار حمل و نقل ریلی، زمینی و دریایی از سال 1970 تا 1975، قوانینی مبنی رسیدگی به خطرات در حال ظهور و تأثیر آنها بر عموم مردم تصویب شد. هدف این قوانین این بود که با بهبود اختیارات نظارتی و اجرایی، حفاظت کافی در برابر خطرات جانی و مالی ناشی از حمل و نقل مواد خطرناک در تجارت را فراهم کند. بدین ترتیب الزامات قانونی مربوطه توسط یک یا چند مورد از سازمان‌های زیر تنظیم می شود:       
DOT: دپارتمان حمل و نقل؛ مقررات مواد خطرناک CFR 100-180) 49)
IMO: سازمان بین المللی دریانوردی؛ کد بین المللی کالاهای خطرناک دریایی (IMDG)؛
IATA: انجمن بین المللی حمل و نقل هوایی؛ مقررات کالاهای خطرناک؛
ICAO: سازمان بین المللی هواپیمایی کشوری؛ دستورالعمل های فنی؛ 
این قانون به عنوان ابزاری برای بهبود مقررات حمل و نقل مواد خطرناک و جلوگیری از نشت و تخلیه غیرقانونی مربوط می شود که ممکن است مردم و محیط زیست را به خطر اندازند. این مقررات از طریق چهار ماده کلیدی اجرا می شود:      
• رویه ها و سیاست ها
• نام گذاری و برچسب گذاری مواد
• الزامات بسته بندی
• قوانین عملیاتی

مدیریت مواد خطرناک 

مواد خطرناک، معمولاً توسط صنعت و دولت ایالات متحده به عنوان HAZMAT یا کالاهای خطرناک شناخته می شود. اداره ایمنی و بهداشت شغلی  در CFR 1910.1200 و GSA در FED-STD-313 مواد خطرناک را به صورت زیر تعریف می کنند:           
هر ماده یا ماده شیمیایی که دارای "خطر سلامتی" یا "خطر فیزیکی" باشد، مواد خطرناک نامیده می شود، به عنوان نمونه:         
مواد شیمیایی سرطان زا، عوامل سمی یا بسیار سمی، سموم تولید مثل، محرک، خورنده، سموم کبدی، نفروتوکسین ها، نوروتوکسین ها، عواملی که بر روی سیستم خونساز اثر می گذارند و عواملی که به ریه ها، پوست، چشم ها یا غشاهای مخاطی آسیب می رسانند.   
         

FED-STD-313

عنوان کاملFED-STD-313  داده های ایمنی مواد، داده های حمل و نقل و داده های دفع، برای مواد خطرناک ارائه شده به فعالیت های دولتی است. 
هدف از این استاندارد، ایجاد الزامات برای تهیه و ارسال برگه های اطلاعات ایمنی مواد توسط پیمانکارانی است که مواد خطرناک را برای فعالیت های دولتی ارائه می دهند. داده‌های به‌ دست‌آمده در برنامه ریزی های ایمنی و سلامت کارکنان، ذخیره‌سازی، استفاده و دفع قابل قبول مواد خطرناک در محیط‌ زیست کاربرد دارد.

سیستم منابع اطلاعاتی مواد خطرناک 

HMIRS مخزن مرکزی برگه های اطلاعات ایمنی مواد است که برای خدمات نظامی کاربرد دارد. این داده های ارزش افزوده شامل برچسب های هشدار HAZCOM و اطلاعات حمل و نقل است. HMIRS این داده ها را برای مواد خطرناک خریداری شده توسط دولت از طریق وزارت دفاع  و آژانس های مدنی ارائه می دهد. 
نشت HAZMAT باعث بروز مشکلات بهداشتی، جراحات و حتی مرگ در افراد و حیوانات شده و به ساختمان ها، منازل، اموال و محیط¬زیست آسیب وارد می کند. با توجه به چنین پیامدهای وحشتناکی، منطقی است که نتیجه بگیریم که ممکن است فرد به صورت روزانه با HAZMAT ها مواجه نشود. با این حال، حقیقت این است که بسیاری از محصولات حاوی مواد شیمیایی خطرناک، به طور معمول در خانه‌ها ذخیره و استفاده شده و هر روز در بزرگراه‌ها، راه‌آهن‌ها، آبراه‌ها و خطوط لوله کشور حمل می‌شوند. 


ارزیابی HAZMAT

ارزیابی مواد خطرناک یک ارزیابی کامل از یک ساختمان یا محل کار برای شناسایی موادی است که می‌تواند برای ساکنین، کارگران، بازدیدکنندگان یا محیط‌ زیست خطر ایجاد کند. 
ارزیابی HazMat باید توسط یک متخصص، مانند یک متخصص بهداشت حرفه ای انجام شود و شامل روش های مهمی مانند:
- ثبت و بررسی HazMatهای موجود (ممکن است شامل تجزیه و تحلیل نمونه باشد)
- تهیه لیستی از برخی مواد شیمیایی خطرناک
- تدوین یک برنامه مدیریت اضطراری HAZMAT
- بررسی برگه‌های اطلاعات ایمنی 
 
هنگام انجام ارزیابی مواد خطرناک، همه خطرهای احتمالی قرار گرفتن در مواجهه با این مواد ارزیابی میگردد که شامل موادی مانند مواد شیمیایی، آزبست، رنگ، سرب، PCB، جیوه وگرد و غبار سیلیس می باشد.
بررسی کلی پروژه هایی که ممکن است  در آن مواد برای مدت طولانی غیرفعال شده باشند و اکنون مختل شوند یا دفع شوند، حائز اهمیت می باشد. نحوه استفاده از مواد خطرناک و ارزیابی مواد شیمیایی خطرناک تولید شده در محل کار یک امر سودمند می باشد.    

2-رعایت اصول ایمنی در مواجهه با مواد خطرناک


مراحل ارزیابی HAZMAT:

مرحله 1
گام اولیه در ارزیابی هر وضعیت HazMat درخواست ثبت مواد خطرناک یا مواد شیمیایی خطرناک در صورت وجود است. در صورت وجود این مواد، ارزیابی اطلاعاتی در مورد هرگونه تغییری که ممکن است در محل کار یا ملک رخ داده است، شروع  گردد. این  امر به ارزیابی کمک می کند تا تشخیص دهد که آیا تغییرات در طرح مدیریت اضطراری ضروری است یا خیر.
 
مرحله 2
در این مرحله، بازرسی منطقه مربوطه برای خطرات احتمالی آغاز می شود. این مرحله شامل شناسایی تمام مواد بالقوه خطرناک موجود در ملک یا محل کار است که هنوز ثبت نشده اند.
 
مرحله 3
در این مرحله، یک ممیزی کامل HazMat شامل جستجوی نشانه‌های آشکار آلودگی مانند نشت، یا دود و شناسایی منابع اشتعال، مایعات یا گازهای قابل اشتعال انجام می¬گردد که خطری برای سلامتی نظیر مسمومیت، آتش‌سوزی، انفجار و... دارند.
اگر بازرسی موادی را شناسایی کرد که هنوز در رجیستر موجود نیستند یا موادی که ترکیب آنها قابل تعیین نمی باشد، ممکن است نیاز به نمونه برداری باشد. سپس یک تجزیه و تحلیل آزمایشگاهی برای شناسایی ترکیب دقیق و کمیت مواد بالقوه خطرناک موجود در محیط انجام خواهد شد. این عمل امکان تعیین دقیق خطرات را فراهم می¬کند و بینشی در مورد بهترین اقدام برای مدیریت مواد خطرناک ارائه می دهد.
 
مرحله 4 
 یک طرح مدیریت اضطراری HazMat ایجاد کنید. در نهایت، هنگامی که خطرات شناسایی، تجزیه و تحلیل شدند و اقدامات لازم برای مدیریت آنها توسعه یافتند، ایجاد یک برنامه مدیریت اضطراری HazMat حائز اهمیت می باشد. این طرح شامل اقدامات لازم برای پیشگیری و کاهش خطرات به شیوه ای موثر و ایمن خواهد بود. تمام جنبه‌های حمل و دفع HazMat از جمله پروتکل‌های ایمنی، روش‌های اضطراری و روش‌های ضدعفونی‌سازی را پوشش می‌دهد. به طور کلی، این ارزیابی به منظور درک خطرات مرتبط با قرار گرفتن در مواجهه با HazMat و محافظت از کارگر در برابر خطرات احتمالی در محل کار ضروری است.       

مطالب مرتبط:
 
ایمنی برق به زبان ساده بخش اول

ایمنی برق به زبان ساده بخش اول

27 دی 02
ایمنی برق به زبان ساده بخش اول: اصطلاحات و تعاریف مهم در ایمنی برق 


اهمیت برق

یکی از موضوعات بسیار مهم در ایمنی، ایمنی برق می باشد. در سالیان اخیر بنظر می رسد که به این مبحث توجه کمی در محافل ایمنی صورت گرفته است. برق سالانه جان تعداد زیادی را می گیرد و محیط های شغلی نیز از امر مستثنی نیستند. در این سلسه مطالب قصد داریم باهم یک مرور کوتاه بر بحث ایمنی برق داشته باشیم. این مقاله نخستین بخش از سلسله مقالات مرتبط با ایمنی برق می باشد. 
چه شغل شما به عنوان یک برق کار باشد و چه به عنوان یک اپراتو تجهیزات صنعتی باید بدانید که همیشه خطرات الکتریکی وجود دارند. چون امروزه تقریبا همه تجهیزات محیط های صنعتی با جریان برق کار می کنند. پس باید بدانیم که احتمال مواجهه با خطری به اسم جریان بسیار زیاد است. از طرفی افراد برقکار باید توجه ویژه ای به خطرات الکتریکی داشته باشند چون همیشه در حال فعالیت و کار بر روی خطوط برق هستند.
در صورت برخورد با جریان برق این جریان از بدن فرد عبود خواهد کرد و این عبور جریان می تواند منجر به شوک الکتریکی و سوختگی بافت ها گردد.  آسیب جدی و مرگ در برق گرفتگی بسیار شایع می باشد و با وجود این خطرات برق به عنوان یک منبع انرژی به صورت گسترده در دنیا مورد استفاده قرار می گیرد. از طرفی با توجه به اینکه برق یک جز روتین از زندگی ما محسوب می شود، خطرات مربوط به آن زیاد جدی گرفته نمی شود. همین موضوع سبب میشود که به صورت متوسط روزانه 3 نفر در ایران بر اثر برق گرفتگی جان خود را از دست می دهند.
پس بسیار مهم است که به عنوان یک مسئول HSE با ایمنی مربوط به برق و استاندارد های آن آشنا شویم. در این سلسله مراتب هدف ما تشریح موضوعات و استاندارد های مربوط به برق به صورت ساده و پرهیز از هرگونه پیچیدگی های معمول می باشد.

یک حادثه واقعی برق گرفتی

بگذارید برای شروع یک حادثه واقعی مربوط به برق گرفتگی را باهم مرور کنیم تا به اهمیت موضوع پی ببریم:
تکنسین برق شرکت پیمانکاری به منظور آماده سازی یک تابلو برق به پست برق به شماره  512 اعزام می شود، وظیفه محوله به تکنسین برق آماده سازی تابلو به منظور انجام تست میگر در قسمت تحتانی تابلو برق بوده است. این تابلو برق در یک ایستگاه مشترک بین دو فاز قرار داشت که یک فاز در حال بهره برداری و فاز دیگر در حین ساخت و ساز بوده است، تکنسین برق بدون قطع جریان برق اقدام به برداشتن حایل ایمنی بین شاترها می کند و با ورود دست وی به ناحیه برق دار تابلو، دچار برق گرفتگی شده و منجر به فوت وی می گردد.
با انجام اقدامات مناسب امکان زنده ماندن این تکنسین برق وجود داشت. در بحث های بعدی به این موضوع خواهیم پرداخت که چرا خطرات برق کنترل نمی شوند و منجر به چنین حوادثی می شوند.

تعاریف مهم برق 

حال پیش از ادامه مباحث به چند تعریف مهم در حوزه برق بپردازیم:

ولت:

یک ولت را می‌توان به صورت فشاری بیان کرد که جریان الکترون ها را در یک مسیر رسانا مانند یک هادی یا مدار الکتریکی بسته ممکن‌می‌کند.
در یک آنالوژی ساده می توانیم ولتاژ را به عنوان مقدار زیادی آب ذخیره شده در یک مخزن مرتفع در نظر بگیریم. هر چقدر که ارتفاع مخزن بیشتر باشد، فشار نیز بیشتر خواهد بود. به هر حال، نماد ولتاژ یا "E" یا "V" است.

آمپر:

"آمپر" چیست؟ آمپر واحدی است که برای اندازه گیری مقدار جریان الکتریکی استفاده می شود. بیایید به آنالوژی قبلی خود همان مخزن آب برگردیم. اگر قطر لوله شما که از مخزن آب می آید زیاد باشد، مقدار زیادی آب از لوله عبور می کند. اگر قطر لوله کوچک باشد، مقدار کمتری آب از لوله عبور می کند. اگر برای کار با تجهیزات خود به جریان زیادی (آمپرهای زیاد) نیاز دارید، برای راه‌اندازی جریان به سیم‌های بزرگ نیاز دارید وگرنه سیم های خواهند سوخت (همانند ترکیدگی لوله آب). نماد آمپر "I" است (شکل 1).
 

شکل 1

اهم:

"اهم" چیست؟ اهم را به عنوان "مقاومت" در نظر می گیریم. اهم واحدی است که برای اندازه گیری مخالفت (مقاومت) در برابر جریان الکتریکی استفاده می شود. درک این موضوع بسیار آسان است. یک لوله آب کوچک قرار است در برابر جاری شدن آب زیاد مقاومت خواهد کرد. به عبارتی آب نسبتا کمی می تواند از طریق لوله جریان یابد. بنابراین، لوله مقاومت بالایی در برابر جریان آب دارد. یک لوله بزرگ مقاومت کمی در برابر جریان آب دارد. مسئله بسیار ساده است، لوله بزرگ: آب زیاد!.
در یک مدار الکتریکی، قطعات معمولا منبع مقاومت هستند. هر جزء که در اثر جریان الکتریکی گرم شود منبع مقاومت است. نماد مقاومت "R" است.
در شکل 2 رابطه بین این سه کمیت نشان داده شده است:
 

شکل 2
همچنین شکل 3 این رابطه را به صورت ساده شده نشان می دهد:
 

شکل 3

مدار "سری" چیست؟ 

جریان در مدار سری فقط یک مسیر را طی می کند. به عنوان مثال، آب از ارتفاعات کوه ها ممکن است از یک جریان (سری) به رودخانه ای که به اقیانوس می ریزد، جاری شود (شکل 4).


مدار "موازی" چیست؟

جریان در مدار موازی مسیرهای زیادی را طی می کند. برای مثال، آبی که از یک مخزن آب به بالای یک تپه می‌آید، قبل از رسیدن به اقیانوس از طریق لوله‌های مختلف آب (موازی) جریان می‌یابد. مقدار کل آب بین هر مسیر تقسیم می شود (شکل 4).

شکل4


مطالب مرتبط: 
 
 
اهمیت شبیه سازی حریق

اهمیت شبیه سازی حریق

24 دی 02
شبیه سازی یعنی نسخه‌ای مجازی از یک واقعیت یا تصویری از یک واقعیت از یک جنبه خاص. شبیه سازی، یک مدل با عملکرد صحیح بخشی از یک سیستم یا به عبارت دیگر به معنای اقدام یا تقلید از یک وضعیت واقعی یا احتمالی زندگی یا واقعه‌ای برای یافتن دلیل وقایع گذشته (مانند تصادف) یا پیش بینی اثرات بعدی (پیامد ها) شرایط یا عوامل فرضی است. شبیه سازی ممکن است به طرق زیر ارائه شود:
1. حل مجموعه‌ای از معادلات (یک مدل ریاضی)
2. ساختن یک مدل فیزیکی (مقیاس)
3. تمرین مرحله‌ای
4. بازی (مانند بازی های جنگی) یا یک مدل گرافیکی کامپیوتری (مانند نمودار جریان متحرک)
شبیه سازی ابزار بسیار مفیدی است که انواع آزمایش را بدون اینکه خطری کسی را تهدید کند، امکان پذیر می‌سازد. شبیه سازی ها ساده شده واقعیت ها هستند که مفروضات اصلی یک واقعیت را در بر می‌گیرند.
 

تصویر1. Virtual Reality (واقعیت مجازی)

انواع شبیه سازی

به طور کلی سه نوع شبیه سازی متداول وجود دارد:
1. LIVE: این نوع شبیه سازی شامل مردم واقعی است که با سیستم های واقعی کار می‌کنند و در حال فعالیت هستند. ویژگی های این نوع شبیه سازی عبارتند از:
• افراد یا گروه ها را درگیر می‌کند.
• ممکن است از تجهیزات و ابزار های واقعی استفاده کند.
• باید زمینه مشابه عملیات واقعی را فراهم کند.
• باید نزدیک به وضعیت واقعی فعالیت باشد.
2. VIRTUAL: این نوع شبیه سازی شامل افراد واقعی هست که با سیستم های شبیه ساز کار می‌کنند. در واقع شبیه سازی های مجازی انسان ها را هسته خود قرار می‌دهند.(HITL مدل سازی و شبیه سازی است که برای راه اندازی به انسان نیاز دارد.) برای مثال استفاده از این شبیه ساز ها برای تمرین کردن:
• مهارت کنترل کردن موتور (پرواز با هواپیما و ... )
• مهارت تصمیم گیری (متعهد کردن منابع کنترل آتش برای عملیات و ...)
• مهارت ارتباط برقرار کردن (عضویت در تیم ها و ...)
3. CONSTRUCTIVE: این نوع شبیه سازی شامل افراد شبیه سازی شده‌ای است که با سیستم های شبیه سازی کار می‌کنند. افراد واقعی می‌توانند محرک باشند ( ورودی ها را ایجاد کنند) اما در تعیین نتایج نقش ندارند. ساختار شبیه سازی این توانایی را دارد که:
• تجزیه و تحلیل مفاهیم
• پیش بینی نتایج احتمالی
• تحت فشار قراردادن سازمان های بزرگ
• اندازه گیری
• تولید آمار و ارقام
• انجام تجزیه و تحلیل

شبیه سازی حریق

 

تصویر2. حریق
در دوران مدرن امروزی، شیوه های مهندسی آتش نشانی تلفات جانی و آسیب های زیر ساختی را کاهش داده است. امروزه دامنه ایمنی آتش‌سوزی تنها محدود به اطفای حریق نمی‌شود بلکه طیف گسترده‌ای از رشته ‌ها مانند تشخیص زود هنگام حریق، مدیریت دود و تدارک امکانات فرار را در بر می‌گیرد. شبیه سازی حریق یکی از مهم ترین روش های طراحی ایمنی حریق مبتنی بر عملکرد است. شبیه سازی آتش برای تجزیه و تحلیل عواملی مانند گسترش آتش و دود، تنش حرارتی بر سازه ها و شرایط فضای در حال سوختن مانند دید، دما و شدت تابش حرارتی استفاده می‌شود. هنگامی که شبیه سازی تخلیه با شبیه سازی آتش ترکیب می شود، ایمنی تخلیه نیز تضمین می‌شود. شبیه سازی حرفه‌ای منجر به صرفه جویی در هزینه ها و بهبود ایمنی در برابر آتش می‌شود. شبیه سازی رفتار آتش یکی از مواردی است که به طراحان کمک می‌کند با لحاظ کردن تجهیزات مناسب، از گسترش شدید آتش و نیز بروز خطراتی از قبیل خفگی و مسمومیت ناشی از دود جلوگیری نمایند. با استفاده از نتایج به دست آمده از شبیه سازی آتش می‌توان با ایجاد چیدمان مناسب و انتخاب صحیح تجهیزات تهویه، به تخلیه دود کمک کرد و در عین حال شرایط را برای جلوگیری از گسترش لایه دود و گاز های ناشی از احتراق به سمت پایین، فراهم نمود.
با در نظر گرفتن تمام روش های مهندسی و ایمنی مدرن، خطر آتش سوزی تصادفی را نمی‌توان در ساختمان ها و زیر ساخت های صنعتی نفی کرد. این تهدید، ضرورت مدل سازی آتش را در طراحی و توسعه تاسیسات ساختمانی و صنعتی بزرگ به ما نشان می‌دهد. با پیشرفت های انجام شده در عملکرد سخت افزار کامپیوتر ها و الگوریتم های عددی، نرم افزار Computational Fluid Dynamics(CFD)  به طور معمول توسط مهندسان برای ارائه راه حل های کارآمد و موثر برای به حداقل رساندن آسیب های جانی و مالی ناشی از آتش استفاده می‌شود. Fire Dynamics Simulator(FDS)  یکی از نرم افزارهای CFD است که توسط موسسه ملی استاندارد و فناوری  (NIST) برای شبیه سازی جریان سیال ناشی از آتش در موقعیت هایی با پیچیدگی های مختلف توسعه یافته است. مدل هیدرو دینامیکی، مدل احتراق، مدل تابش حرارتی، مدل اسپرینکلر در FDS گنجانده شده‌اند که به ‌طور مداوم توسط جامعه فعال گروه‌ های علاقه‌مند دانشگاهی، علمی و حرفه‌ای مورد استفاده قرار می‌گیرد. با این توصیفات FDS یک نرم افزار قوی و قابل اعتماد برای مدل سازی و شبیه سازی انتشار آتش و دود در داخل ساختمان ها و تأسیسات می‌باشد.

شبیه سازی دینامیکی حریق (FDS)

 

تصویر3. FDS
CFD در واقع ابزاری برای ارزیابی سامانه کنترل دود طراحی ‌شده است. سیستم مدیریت دود پس از تکمیل مراحل نصب و راه اندازی بایستی مورد تست قرار گیرد که این امر با ایجاد دود سرد (Cold Smoke Test) انجام می‌شود که رفتار آن کاملا شبیه رفتار واقعی دود ناشی از حریق است. بنابراین به کمک این روش می‌توان صحت اجرای سیستم هوشمند تهویه و تخلیه دود را چک کرد.
تأمین امنیت ساختمان خصوصاً در زمان بروز حریق از مهم‌ترین اولویت ‌ها به شمار می‌رود و در سال‌ های گذشته قوانین و ضوابط ویژه‌ای در این زمینه وضع شده و کارفرمایان موظف به رعایت این قوانین می‌باشند. پیش‌بینی نحوه گسترش آتش و حریق از جمله مواردی است که به طراحان کمک می‌کند که با بهره بردن از تجهیزات مناسب و انجام اقدامات کاربردی از بروز اتفاقات خطرناک و ایجاد خسارت‌ های مالی و جانی جلوگیری کنند. در اصل شبیه‌ سازی دینامیکی حریق می‌تواند به طراحان کمک کند که با ایجاد چیدمان مناسب و انتخاب صحیح تجهیزات تهویه، به تخلیه دود به بهترین شکل ممکن کمک کرده و از توسعه و گسترش دود و گاز های سمی جلوگیری کنند. برخلاف تصور بسیاری از افراد شبیه ‌سازی و تحلیل مکانیکی باعث صرف هزینه‌ های بیشتر نمی‌شود بلکه روشی برای کاهش هزینه‌ های مربوط به طراحی، اجرا و استفاده از تجهیزات مختلف است و خطا های انسانی و سیستماتیک را به حداقل میزان ممکن کاهش می‌دهد. در بسیاری از صنایع و پروژه ‌های مختلف می‌توان از ابزارهای شبیه‌ سازی استفاده کرد و از افزایش هزینه ‌ها و همچنین خسارت‌ ها جلوگیری کرد.
این ابزار علاوه بر صنعت ساختمان ‌سازی می‌تواند در صنایع هوانوردی، طراحی خودرو، طراحی بویلرها و تجهیزات صنعتی و پیش‌بینی آب و هوا کاربرد های متعددی داشته باشد. در اصل قبل از نصب و راه‌اندازی سیستم ‌های اعلام و اطفاء حریق استفاده از این شبیه‌ ساز می‌تواند بهترین راهکار افزایش بهره‌وری باشد.

صحت و دقت در شبیه‌ سازی دینامیکی حریق

ابزارهای شبیه ‌سازی دینامیکی حریق در مقایسه با روش‌های جبری دقت بالاتری دارد. نرم‌افزار FDS که توسط انستیتو ملی استاندارد و تکنولوژی ایالات متحده آمریکا طراحی و توسعه‌ یافته است در کنار تمام محدودیت‌ هایی که دارد به عنوان دقیق‌ترین و بهترین نرم‌افزار مدل‌سازی حریق و دود شناخته می‌شود. هرچند که نرم‌افزار های دیگری همچون انسیس فلوئنت Ansys Fluent، انسیس سی‌اف‌ایکس Ansys CFX نیز وجود دارند. ایده اصلی شبیه‌ سازی عددی یا دینامیک سیالات محاسباتی (CFD) تقسیم کردن فضا به تعداد زیادی سلول (حجم ‌های کوچک) و حل کردن معادلات حاکم بر جریان، فشار و دما در کل فضا است. معادلاتی همچون معادله بقای جرم، معادله بقای انرژی، معادله بقای مومنتوم، معادلات تحلیل توربولانس، معادلات بقای انتقال آلاینده‌ها، معادلات تشعشع و… در این ابزار حل می‌شوند. برای حل چنین معادلاتی نمی‌توان از راهکار های تحلیلی بهره برد و باید از حل کننده های عددی استفاده شود.

کاربرد شبیه ‌سازی دینامیکی حریق 

ابزارهای شبیه‌ سازی کمک می‌کنند تا مهندسین و معماران در هنگام طراحی و ساخت به امنیت ساکنان ساختمان‌ها، جانمایی مناسب تجهیزات و قوانین وضع شده توسط نهاد های ذیصلاح توجه کنند. رعایت قوانین تعیین شده منجر به اخذ تاییدیه سازمان آتش نشانی به راحت ترین شکل ممکن می‌شود. از دیگر مزیت های استفاده از ابزار های شبیه سازی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
• با استفاده از نتایج شبیه‌ سازی دینامیکی می‌توان مکان‌ هایی که کمترین میزان دود را دارند برای تخلیه افراد و ساکنان ساختمان در زمان بروز آتش سوزی مشخص کرد.
• تعیین خروجی ‌های بهینه‌ در ساختمان برای تخلیه سریع‌تر دود
• امکان استفاده از تجهیزات تهویه صنعتی و مناسب در مکان ‌هایی که امکان تجمع دود وجود دارد میسر می‌شود.

بهترین ابزار های شبیه ‌سازی دینامیکی حریق

همانطور که گفته شد استفاده از ابزارهای شبیه‌ سازی دینامیکی حریق می‌تواند مزیت ‌های متعددی داشته باشد به همین دلیل امروزه در حوزه‌ های مختلفی همچون بیوتکنولوژی، مکانیک، هوافضا، شیمی، برنامه‌ریزی شهری، عمران، مدیریت آب و ساختمان ‌سازی از این ابزارها استفاده می‌شود. از جمله رایج‌ترین نرم‌افزار هایی که در زمینه شبیه ‌سازی دینامیکی وجود دارند عبارتند از PyroSim، ANSYS، COMSOL Multiphysics، STAR CCM، Abaqus، OpenFOAM، PowerFLOW، SimScale، Autodesk، SimulationX که هر کدام دارای قابلیت ‌ها و ویژگی‌های منحصر به‌ فردی می‌باشند. با استفاده از این نرم‌افزار ها می‌توان به سوالات زیر پاسخ درست داد:
• مواد و وسایل داخل اتاق با چه سرعتی خواهند سوخت؟ 
• دمای نقاط مختلف ساختمان چقدر خواهد بود؟
• میزان دود در محل حریق چقدر خواهد بود؟
• میزان گرمای آزاد شده ناشی از آتش چقدر خواهد بود؟
• کارآمد ترین روش‌ برای جلوگیری از وقوع حریق چیست؟
• بهترین مکان برای نصب آب پاش کجا می‌تواند باشد؟
• حسگر های دود و آتش چه زمانی فعال خواهند شد؟
• بهترین مکان برای نصب درب فرار و سیستم ‌های تهویه کجاست؟
در کنار نرم‌افزار FDS، نرم‌افزار دیگری هم وجود دارد که داده ها را به نحوی برای انسان ملموس تر می‌کند. Smokeview که به اختصار SMV نیز گفته می‌شود یک بسته نرم افزاری است که داده های FDS را دریافت نموده و به وسیله یک رابط گرافیکی همه کاره آن‌ها را مجسم می‌کند. علاوه بر مهندسان حفاظت آتش، محققین در زمینه تلفات نیز از ویژگی های مختلف نرم افزار برای کاوش و درک شبیه سازی آتش استفاده می‌کنند. SMV به مهندسان حفاظت از آتش درک بهتری از نحوه عملکرد دینامیک سیالات ناشی از آتش در سازه های خاص می‌دهد.


نرم‌افزار پایروسیم (PYROSIM)

 

تصویر4. نرم‌افزار پایروسیم
این نرم‌افزار یک رابط کاربری گرافیکی برای شبیه‌ سازی دینامیکی آتش است که به کمک آن می‌توان آتش‌سوزی ‌های پیچیده را مدل‌سازی و مدیریت کرد. این نرم‌افزار شکلی از معادلات نویر-استوکس که برای سیالات با سرعت کم با تأکید بر دود و انتقال حرارت از آتش است را به ‌صورت عددی حل می‌کند. PyroSim با دقت بالایی حرکت و رفتار دود، دما و گازهای سمی منتشر شده را شبیه‌ سازی کرده و مورد تحلیل قرار می‌دهد. با این نرم‌افزار به‌راحتی می‌توان با تنظیم پارامتر های مختلف یک آتش ساختگی را در یک محیط مشخص شبیه سازی کرد و سپس نحوه گسترش آتش، نوع حرکاتی که دود حاصل از آن دارد و انواع گازهای سمی که در اثر آتش تولید می‌شوند با غلظت و دمای مختلف را مشاهده و بررسی کرد. از ویژگی‌ های مهم این نرم‌افزار می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
• ویرایش هندسه با استفاده از تصاویر پلان، دیوارهای زاویه‌دار، و سایر ابزارهای قدرتمند
• گزینه‌ های منوی جدید با کلیک راست برای تقسیم، ادغام و اصلاح مش‌ها
• امکان تعیین جاذبه به ‌عنوان تابعی از زمان یا مختصات x 
• اجرای یکپارچه FDS و Smokeview
• پشتیبانی کامل از سیستم ‌عامل‌ های 64 بیتی
• اجرای چند CPU شبیه ‌سازی با یک کلیک
• وارد کردن مدل ‌های FDS4 و FDS5 موجود
• تبدیل فایل‌ های ورودی FDS4 به FDS5
• وارد کردن مدل‌ های اتوکد DWG به‌ طور مستقیم یا به ‌عنوان تصاویر پس‌زمینه

قابلیت های نرم‌افزار

• شبیه ‌سازی آتش و نحوه انتشار حریق
• شبیه ‌سازی دود و آلایند های موجود در آن و گسترش آن‌ها
• محاسبه تغییرات فشار، دما و سرعت در کانتور های مختلف پس از شروع حریق
 

تصویر5. شبیه سازی نقطه شروع آتش و نحوه گسترش آن
امکانات این نرم‌افزار
• وارد کردن مدل های CAD
• امکان ویرایش همه اشیا مدل به‌ صورت تعاملی 
• تجزیه ‌و تحلیل نتایج بصری
• بهبود عملکرد شبیه ‌سازی
• سیستم ‌های  HVAC (گرمایش و تهویه هوا)
• کتابخانه های اسناد
• پردازش ابری
• سناریو ها
• ابزارهای طراحی
• ترجمه های چند زبانه

اهمیت شبیه سازی حریق

 
تصویر6. شبیه سازی آتش و دود در پارکینگ ها
شبیه سازی حریق به ما این امکان را می‌دهد تا حالت انتشار و گسترش حریق و دود را پیش بینی کرده و با توجه به اطلاعات به دست آمده تجهیزات و امکانات مناسبی در سازه ها به کار ببریم تا از گسترش شدید آتش و بروز خطراتی از قبیل خفگی و مسمومیت ناشی از دود جلوگیری نماییم. با استفاده از اطلاعات یک شبیه سازی درست می‌توان چیدمانی مناسب برای تجهیزات ایمنی ساختمان در نظر گرفت و تجهیزاتی متناسب با شرایط برای تهویه کارآمد تدارک دید. به کمک نرم افزار های شبیه سازی حریق می‌توان سناریو های مختلفی از آتش سوزی را در مکان هایی مانند تونل، پارکینگ، ایستگاه مترو، مجتمع تجاری مسکونی، سالن ورزشی، سینما، ویلا، دیتا سنتر و کارخانه بررسی کرد. نرم‌افزار های شبیه سازی حریق سیستم های تهویه و اطفاء حریق خودکار را مورد بررسی قرار داده و از عدم کارکرد صحیح آن‌ها در شرایط بحرانی جلوگیری می‌کنند. به عنوان مثال در کشورهای اروپایی، آمریکا و کانادا، معماران مطرح در پروژه های لوکس و خاص مسکونی، اطلاعات مربوط به شبیه سازی آتش و خروجی اضطراری را نیز به مشتریان نشان می‌دهند. در واقع اجرا و بررسی نتایج مدل سازی گسترش حرق و دود، باعث ایجاد اعتبار خاصی برای پروژه طراحی شده می گردد. در عین حال معمار و سازنده نشان می‌دهد به تمام جزئیات پروژه دقت کرده است و جای هیچ گونه نگرانی نیست.
دود به عنوان عامل اصلی بروز تلفات در زمان حریق شناخته شده و از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است. هنگامی که اجزای ساختمان مانند راه‌پله ‌ها، چاله ‌های آسانسور و... پر از دود شده و مسدود می‌شوند، تخلیه ساکنین و افراد گرفتار در دام آتش با مشکل رو به رو شده و عملیات نجات افراد و مهار حریق توسط آتش‌نشانان نیز دچار اختلال می‌شود. چرا که وقتی غلظت دود زیاد می‌شود، افراد تقریبا قدرت بینایی خود را از دست داده و به آرامی حرکت می‌کنند. به همین دلیل کنترل و مدیریت دود در زمان حریق یکی از مهم ترین مسائل مطرح در حوزه ایمنی ساختمان‌، بخصوص در ساختمان‌ های بلند مرتبه، بزرگ و پیچیده است. با مدل سازی جریان هوای ایجاد شده توسط فن های فشار جهت دار، که اغلب در گاراژ های پارکینگ استفاده می شوند، می توانیم محدوده نفوذ واقعی فن ها را مطالعه کرده و از عملکرد خروج دود برنامه ریزی شده اطمینان حاصل کنیم.
مدل سازی رفتار حریق و سامانه ‌های کنترل دود با روش ‌های مختلفی شامل تست حریق در ابعاد آزمایشگاهی، تست حریق در ابعاد واقعی، شبیه‌ سازی عددی یا همان دینامیک سیالات محاسباتی، مدل سازی شبکه‌ای با دیدگاه دو منطقه‌ای و روش‌های تحلیلی انجام می‌شود. روش ‌های تست و آزمایشگاهی معمولاً هزینه ‌های بسیار زیادی را در پی خواهند داشت اما روش شبیه‌ سازی عددی علاوه بر آن که دارای دقت بالایی است، هزینه ‌های نسبتاً کمتری را نیز در پی دارد. روش‌ های تحلیلی معمولاً به دلیل پیچیدگی بسیار زیاد، دارای فرضیات زیادی برای ساده ‌سازی هستند که این موضوع سبب کاهش دقت این روش‌ ها و بعضاً بروز خطا در نتایج می‌شود.
با شبیه سازی و تجزیه و تحلیل سناریو های آتش سوزی فرضی، سازه ها را می‌توان به صورت مقاوم در برابر آتش طراحی کرد. شبیه سازی آتش می‌تواند به طور قابل اعتمادی گرم شدن سازه ها را اندازه گیری کند و در نتیجه دوام اجزای ساختاری سازه ها را در برابر یک آتش واقعی مشخص کند. بررسی مقاومت بنا ها در برابر آتش به طراحان کمک می‌کند که از مصالح ساختمانی مناسب را برای ساخت و ساز استفاده کنند. وقتی موادی با مقاومت کافی در برابر آتش سوزی دقیقاً به مقدار و ترکیب مناسب مورد استفاده قرار گیرند علاوه بر اینکه در پول و مواد اولیه صرفه جویی می‌شود، به ایمنی لطمه‌ای وارد نشده و به بهترین شکل ممکن حفظ می‌شود.
شبیه‌ سازی حریق و دود علاوه بر کاربرد ‌های فراوانی که در زمینه ساخت و ساز و پروژه های عمرانی دارد، در صنایع پتروشیمی، نفت، نظامی، نیروگاهی و سایر صنایع حساس نیز کاربرد های زیادی دارد. در اماکن مسقفی که احتمال بروز حریق وجود دارد، مدل سازی حریق و دود به منظور طراحی سامانه‌ های حفاظت از افراد و تهیه تجهیزات پیشگیری و اطفاء بسیار حائز اهمیت می‌باشد. همچنین در طراحی سامانه‌ های کنترل دود در ساختمان‌ ها و اماکن حساس و انجام طراحی با روش عملکرد محور، استفاده از روش ‌های دینامیک سیالات محاسباتی امری اجتناب ناپذیر به نظر می‌رسد.

مطالب مرتبط:
- معرفی نرم افزار Pyrosim
- انواع حریق و خاموش کننده های آن
اثرات مواجهه با دود ناشی از آسفالت

اثرات مواجهه با دود ناشی از آسفالت

29 آذر 02
بیش از نیم میلیون کارگر در مواجهه با دود آسفالت قرار دارند، آسفالت یک فرآورده نفتی است که به طور گسترده در برخی از کارهای ساختمانی استفاده می شود. هنگامی که آسفالت برای استفاده گرم می شود، بخارهایی آزاد می کند که می تواند برای کارگران مضر باشد. آسفالت به طور گسترده در سنگفرش جاده ها، بام ها و کارهای بتنی استفاده می شود.
اثرات سلامتی ناشی از مواجهه با دود آسفالت به طورکلی شامل سردرد، حساسیت های پوستی، آلرژی، خستگی، کاهش اشتها، سوزش گلو و چشم، سرفه و سرطان پوست است.
کارگرانی که ممکن است در محیط کار خود با این دودها مواجه شوند باید از خطرات احتمالی مرتبط با آن ها آگاه باشند. این اثرات بسته به میزان مواجهه و سیستم ایمنی کارگر می توانند جزئی یا شدیدتر باشند. به عنوان مثال، در محیط های ساختمانی که آسفالت ماده اولیه مورد استفاده است، کارگران بیشتر در معرض خطر هستند.
همه کارگرانی که در معرض خطر دود آسفالت هستند باید آموزش مناسبی در مورد خطرات بهداشتی و روش های ایمنی دریافت کنند و اگر کارگری با آسفالت کار می کند، ضروری است که از تجهیزات حفاظت فردی مناسب استفاده کند.

اساسا افراد چگونه در مواجهه با دود آسفالت قرار می گیرند؟

آسفالت بیشتر در موارد زیر یافت می شود:
1. راه سازی و سنگفرش
آسفالت برای آسفالت کردن جاده ها و آب بندی ترک های جاده گرم می شود.
2. سقف سازی
از آسفالت گرم شده برای آب بندی سقف ها استفاده می شود.
3. تولید
سنگفرش و آسفالت سقفی به صورت دسته های بزرگ تولید می شود. این مسئله مقدار زیادی دود، اغلب در یک انبار یا سایر محیط های داخلی آزاد می کند.

خطرات دود ناشی از آسفالت

دود آسفالت می تواند صدمات جدی و دائمی ایجاد کند، مانند:
• سرفه
• خستگی
• سردرد
• کاهش اشتها
• سرطان
• بثورات پوستی
• سوزش گلو و چشم

اثرات زیستی دود آسفالت در خون کارگران

هیدروکربن‌های آروماتیک چند حلقه‌ای(PAH) در ساختار آسفالت وجود دارند که حاوی عناصر سمی مانند بنزن، تولوئن، اسید نیتریک و کربنیک، فرمالدئید، مونوکسید کربن، دی اکسید نیتروژن، دی اکسید گوگرد و سولفید هیدروژن است. 
فراگیر بودن آسفالت در زندگی روزمره منجر به یک اختلال غیرقابل اجتناب بهداشتی برای سلامت عمومی می شود. بخارها و دودها که مستقیماً بر سیستم تنفسی تأثیر می گذارند، هنگام تولید یا استفاده از آسفالت به وجود می آیند. 
نوع آسفالت، دما و عوامل محیطی آن بر دود و تراکم بخار تأثیر می‌گذارد و در صورت عدم رعایت احتیاطات حفاظتی، اثرات مضری مشاهده خواهد شد. مدت زمان مواجهه و شدت دود و بخارات آسفالت بر اکسیداسیون متابولیک، عملکرد ماکروفاژ آلوئولی و سطح سمیت سلولی تأثیر می گذارد. گزارش شده است که وقتی مواجهه با دود آسفالت بیش از 200 میلی گرم در میلی لیتر باشد، اثرات سمی روی سیستم تنفسی مشاهده می شود. غلظت ذرات هوای دمیده شده قابل تحمل بین 4.1 تا 6 میلی گرم بر متر مکعب است، اما گزارش شده است که برخی از عوامل مانند ازن، دما، استعمال سیگار و شدت کار سطح تحمل را بیشتر کاهش می دهد.
 استنشاق 0.1 تا 0.5 mg/m3 هوای آلوده طی 3 روز متوالی منجر به مرگ می شود. آسفالت می تواند باعث ایجاد برخی اختلالات مانند انفارکتوس حاد میوکارد، فیبروز ریوی، لوسمی شود و ممکن است فعالیت ژنوتوکسیک داشته باشد. 
اجزای دود و بخار آسفالت نه تنها بر عملکردهای حیاتی مانند سیستم تنفسی تأثیر می گذارد، بلکه دارای فعالیت خون ساز نیز می باشد و همچنین تغییر در فشار جزئی گازهای خون منجر به فعال شدن مکانیسم های جبرانی برای بازگرداندن تعادل اسید و باز می شود. رقابت گازهای آسفالت با O2 مستقیماً بر سطح PO2 خون تأثیر می گذارد.

استاندارد ها

در حال حاضر OSHA هیچ استاندارد خاصی برای دود آسفالت ندارد. در این مورد مواجهه با اجزای شیمیایی مختلف در دود آسفالت در استانداردهای خاص برای صنایع عمومی و ساختمانی، مانند تجهیزات حفاظت شخصی (PPE) مورد توجه قرار می گیرد. 
همانطور که گفته شد؛ در OSHA هیچ استاندارد یا سطح مواجهه مجازی برای دود آسفالت وجود ندارد، اگرچه یک حد مجاز مواجهه 5 میلی گرم بر متر مکعب (PEL) در سال 1992 پیشنهاد شد.
ارزیابی کمی خطر OSHA خطر قابل توجهی از سرطان ریه را در بین کارگران در معرض خطر در سطوح پایین تخمین زد. کنفرانس بهداشتی صنعتی دولتی آمریکا (ACGIH) در حال حاضر یک مقدار آستانه آستانه (TLV) 0.5 میلی گرم بر متر مکعب را به عنوان میانگین وزنی 8 ساعته توصیه می کند.
NIOSH در حال حاضر بیش از 5 میلی گرم بر متر مکعب را برای حداکثر مواجهه کوتاه مدت در هر 15 دقیقه توصیه نمی کند. 
 


شکل1: دود ناشی از آسفالت در جاده سازی

چگونه خطرات ناشی از دود آسفالت را کاهش دهیم

برای کاهش احتمال آسیب یا بیماری، باید خطرات موجود در محل کار خود را کنترل کنید. موثرترین راه برای مدیریت خطر مواجهه، حذف منبع مواجهه است. اگر این موضوع امکان پذیر نیست، کنترل ریسک های دیگری نیز وجود دارد که باید از آن ها استفاده کنید. هنگام انتخاب کنترل‌ ریسک ها، با پرسیدن سؤالات در مراحل زیر که به ترتیب اثربخشی فهرست شده‌اند، شروع کنید. 
1. حذف یا جایگزینی
این روش کنترل؛ شامل حذف خطر یا جایگزینی یک فرآیند یا ماده ایمن تر، در صورت امکان، موثرترین روش کنترلی است. هنگام کار با آسفالت، یک سوال کلیدی که باید بپرسید این است:
آیا می توان از مواد جایگزین و بام کم خطرتر یا سنگفرش استفاده کرد؟
2. کنترل های مهندسی
این روش کنترل شامل ایجاد تغییرات فیزیکی در امکانات، تجهیزات و فرآیندها برای کاهش مواجهه با دود ناشی از آسفالت است. سوالات کلیدی که باید در نظر گرفته شوند:
آیا می توان از فرآیندی استفاده کرد که دود آسفالت کمتری تولید کند؟
آیا می توان تهویه را بهبود بخشید؟
3. کنترل های اداری
این روش کنترل شامل تغییر رویه ها و سیاست های کاری است. ارائه ابزارهای آگاهی و آموزش نیز به عنوان کنترل های اداری محسوب می شود. چند سوال برای بررسی:
آیا کارگران در مورد شیوه های کار ایمن آموزش دیده اند؟
آیا می توان کار را برای زمانی برنامه ریزی کرد که افراد کمتری در آن موقعیت حضور داشته باشند؟
آیا علائم هشدار دهنده در محل کار نصب شده است؟
آیا رویه های کار ایمن کتبی ارسال شده است؟
4. تجهیزات حفاظت فردی
این روش کنترل، کم اثرترین است، باید همیشه علاوه بر این روش حداقل یک کنترل دیگر استفاده شود. چند سوال برای پرسیدن:
آیا کارگران ماسک تنفسی، دستکش، کفش، لباس چشم و لباس محافظ مورد نیاز را دارند؟
آیا تجهیزات حفاظت فردی برای اطمینان از عملکرد صحیح آن آزمایش شده است؟
آیا کارگران در مورد نحوه استفاده صحیح از تجهیزات حفاظت فردی آموزش دیده اند؟
 


شکل2: ترکیبات تشکیل دهنده آسفالت شامل؛ هیدروکربن‌های آروماتیک چند حلقه‌ای  (PAH)

طبق گفته وزارت بیمه تگزاس، PPE توصیه شده برای جابجایی آسفالت گرم عبارت است از:

• عینک شیمیایی و محافظ صورت 8 اینچی با حداقل اندازه
• لباس گشاد با یقه بسته و دکمه های سرآستین در مچ دست
• دستکش‌های حرارتی با دستکش‌هایی که تا بالای بازو امتداد می‌یابند
• چکمه هایی با تاپ حداقل 6 اینچ، بدون بازشو
• شلوار با سرآستین که تا بالای چکمه امتداد دارد
• کفش ایمنی حداقل 15 سانتی متر ارتفاع و بند دار
• کرم‌ها و لوسیون‌های بازدارنده که برای ایجاد لایه‌ای نازک روی پوست استفاده می‌شوند که به عنوان سدی در برابر محرک‌های پوستی که با لباس‌های محافظ پوشیده می‌شوند، عمل می‌کنند
• سمپاش های دسته بلند با شیلنگ های انعطاف پذیر
حتی وقتی کارگران مراقب باشند، متاسفانه ممکن است حوادثی اتفاق بیافتد. در صورت مواجهه با دود آسفالت، اطمینان حاصل کنید که کارگر به هوای تازه منتقل می شود. اگر در تنفس مشکل دارند، باید اکسیژن رسانی شود. اگر تنفس متوقف شد، تنفس مصنوعی را شروع کنید و کارگر را به مراکز درمانی انتقال دهید.

مطالب مرتبط: 
- مازوت سوزی نیروگاه ها در زمستان
اثر بخشی Tool Box Meeting

اثر بخشی Tool Box Meeting

20 آذر 02

مقدمه

انسان اصلی ترین و مهم ترین رکن سیستم مدیریت HSE می باشد که انجام آموزش های هدفمند و مستمر ضمن ارتقاء دانش و آگاهی فرد می تواند نگرش و رفتار وی را نیز تغییر دهد. یکی از روش های موثر در ارتقاء آگاهی و مهارت کارکنان در رابطه با مسائل HSE، برگزاری جلسات منظم آموزش قبل از کار یا همان TBM می باشد.
Tool Box meeting یا جلسات توجیهی الزامات ایمنی کار به منظور ارتقای سلامت و ایمنی انسان در محیط کار برگزار می شود. سلامت انسان و ایمنی او مهم تربن هدف اجرای سیستم HSE می باشد. در واقع سیستم  HSE می کوشد تا سلامت و ایمنی انسان را در کنار سلامت محیط زیست پایدار نگه دارد و از آسیب رسیدن به آن ها جلوگیری می کند. به منظور اجرای برنامه هاو دستورالعمل های HSE، لازم است تا آموزش های دوره ای و هدفمند برای افراد حاضر در محیط کار اجرا شود تا این افراد از خطرات حاضر در محیط کاری خود آگاه شوند. 
آموزش های منظم و توجیهی می تواند در رفتار و عملکرد کارکنان تأثیر بگذارد و روند کار را بهبود ببخشد.این جلسات (Tool Box meeting) می توانند عملکرد و رفتار کارکنان را در جهت مثبت تغییر دهند. جلسات توجیهی و الزامات ایمنی کار، جلسات کوتاه مدتی هستند که قبل از شروع کار یا عملیات برگزار می شود و تمامی افراد حاضر در محیط کار و پرسنل اجرایی عملیات باید در آن حضور داشته باشند تا از خطرات حاضر در محیط کار آگاهی کسب کنند و اقدامات لازم در جهت ایمن انجام شدن کار صورت گردد.
  
 

عکس1- جلسات TBM و ارتباط بین پرسنل با واحد ایمنی
 

Tool Box Meeting چیست؟

جلسه توجیهی الزامات ایمنی کار(TBM)، یک مشاوره دوره ای کوتاه در محل کار است که هدف آن آگاه کردن همه از جنبه های مختلف ایمنی و خطرات در محل کار است. هدف از این جلسات، افزایش ایمنی در محل کار است. گفتگوهای توجیهی الزامات ایمنی، سریع، ساده و قابل درک هستند که قبل از شروع شیفت در محل کار انجام می شود.
این جلسات باید با توجه به خطرات موجود در هر محیط کاری و دستورالعمل های لازم در جهت بهبود ایمنی محیط و کارکنان برگزار شود و  باید با تأییدیه مدیریت ارشد برگزار گردد و پس از تأییدیه،  تمامی واحد ها باید از زمان جلسه باخبر شوند و در این جلسه شرکت نمایند.
فرم های نظر خواهی می توانند در بهبود برگزاری جلسات مفید باشند. اسامی افراد شرکت کننده در جلسه باید ثبت و ضبط و در آمار ماهیانه آورده شود. زمان معمول این جلسات بین ۱۰ تا 20 دقیقه است و دقایق پایانی به پرسش و پاسخ اختصاص خواهد یافت.
محل برگزاری این جلسات باید در محل کار باشد و تابلو یا بنر مخصوصی نیز به این محیط اختصاص داده شود.این جلسات را می بایست قبل از شروع روزکاری و یا قبل از شروع هر شیفت کاری برگزار کرد. بهتر است در جلسات TBM مدیران ارشد و سرپرستان تمامی بخش ها حضور داشته باشند و نکات ایمنی مربوط به بخش کاری خود را به کارکنان توضیح دهند و همچنین این جلسات باید به صورت دوطرفه برگزار شود و کارگران سوالات و ابهامات خود را مطرح کنند.
 
 

عکس 2-نمونه فرم صورت جلسه TBM

هدف از برگزاری جلسات Tool Box Meeting

از مهم ترین اهدافی که در رایطه با این جلسات وجود دارند، می توان به ایمن نگه داشتن افراد و محیط اشاره کرد، چرا که این دو با هم رابطه مستقیم دارند و هرچه کارکنان از شرایط و خطرات محیط کار آگاهی داشته باشند، افراد با احتیاط بیشتر و در نظر گرفتن نکات ایمنی کار خواهند کرد.
نکات مورد بررسی در جلسات Tool Box meeting
در رابطه با برگزاری این جلسات، نکاتی وجود دارند که عبارتند از :
• توجیه کارکنان در رابطه با محل و شرایط کار
• توجیه کارکنان در رابطه با روش انجام کار و نکات ایمنی مربوط به آن
• شرح وظایف کارکنان و توجیه آن ها در رابطه با وظایفشان
• توجیه کارکنان در رابطه با نکات فنی ابزارآلات، تجهیزات و ماشین آلات و همچنین توضیح چگونگی استفاده از آن ها و نکات ایمنی مربوط در زمان کار کردن با این ابزارها
• توجیه کارکنان از وسایل ایمنی و تجهیزات حفاظت فردی 
• توجیه کارکنان در خصوص جنبه های زیست محیطی کار
• آموزش و آگاهی افراد برای مقابله با حوادث محتمل در کار
• گفتگو و شرح خطاهاو اشتباهات احتمالی در محیط کار که قبلاً نیز رخ داده باشد
• بیماری های ناشی از کار نیز یکی از دیگر از مواردی است که باید در رابطه با خطرات احتمالی ابتلا به آن صحبت گردد.
و در پایان به یاد داشته باشید که جلسات کوتاه مدت TBM نمی توانند جایگزین آموزش های تئوری و عملی شوند. این جلسات تنها به صورت توجیهی و برای جلوگیری از وقوع خطر در محیط کار برگزار می شوند.


موضوعات مورد بحث در جلسات Tool Box Meeting

1- لغزش و سقوط: لغزش و سقوط از علل شایع حوادث در محل کار می باشند که اغلب نادیده گرفته شده ترین خطر هم هستند. با تیم خود در مورد رایج ترین انواع آسیب های ناشی از لغزش صحبت کنیدو از آنها بخواهید که روش هایی را برای جلوگیری از این عامل خطر پیشنهاد کنند تا بیشتر به وجود آن پی ببرند و در حین کار بیشتر رعایت کنند.
2- برق گرفتگی: برق گرفتگی یکی از شایع ترین آسیب هایی است که در کارگاه های ساختمانی دیده می شود. بحث در مورد این موضوع درجلسات کمک می کند تا به هر کارگر در مورد خطرات برق و اقدامات پیشگیرانه هنگام تماس با آن یادآوری کنید. بایدها و نبایدها را در مورد ایمنی الکتریکی به تیم خود یادآوری کنید. در مورد رویه‌های قفل کردن صحبت کنید و همه خطرات اصلی را فهرست کنید. از اعضا بخواهید که هرگونه مشکل را قبل از تعویض یا قبل از شروع کار را شناسایی کنند و اطلاع دهند.
3- تجهیزات حفاظت فردی (PPE): تجهیزات حفاظت فردی (PPE)، برای کاهش قرار گرفتن کارکنان در معرض خطرات استفاده می شود. با بحث در مورد ارتباط PPE برای ایمن نگه داشتن آنها قبل از شروع کار صحبت کنید و در رابطه با استفاده از هر کدام از وسایل به کارکنان آموزش دهید.
4- کار در ارتفاع: تا جایی که ممکن است از کار در ارتفاع خودداری کنید. اما در صورت لزوم، همه افرادی که کار در ارتفاع دارند، باید قبل از شروع کار، خطرات و اقدامات پیشگیرانه را کاملاً آموزش ببینند. در طول این جلسات، مهم است که کارکنان در مورد تمامی اقدامات ایمنی مناسب از جمله تجهیزات حفاظت از سقوط و خطرات سقوط ناشی از کار در ارتفاع اطلاع داشته باشند.
5- ایمنی فضای محدود: کار در یک فضای محدود کارگران را در معرض گازهای کشنده مختلف و همچنین کمبود اکسیژن قرار می دهد. فقط پرسنل آموزش دیده باید وارد محل کار با فضای محدود شوند. در طول جلسه، درباره همه خطرات موجود در فضای محدود خاص کاری صحبت کنید. از چک لیست الزامات ایمنی فضای محدود استفاده کنید.
6- آگاهی از آزبست: آزبست به عنوان یک قاتل پنهان می تواند کارکنان مشاغل را در معرض خطر قرار دهد. این موضوع به ویژه در صنعت ساختمان سازی بسیار حائز اهمیت است. در جلسات خود درصورت نیاز، حتما کارکنان را از اثرات این ماده آگاه کنید و همچنین در مورد انواع مختلف مواد حاوی آزبست که ممکن است با آنها در تماس باشند صحبت کنید. از چک لیست ارزیابی خطر آزبست برای شناسایی وجود آزبست در محل کار استفاده کنید.
7- ایمنی حفاری: مکان های حفاری برای بسیاری از حوادث احتمالی امکان پذیر است. در طول بحث جلسات، ایده خوبی است که الزامات عمومی برای ایمنی حفاری را بررسی کنید. از چک لیست ایمنی حفاری برای انجام بازرسی های محل کار و تجهیزات و اطمینان از وجود تجهیزات، موانع، راهروها و سیستم های هشدار استفاده کنید.
8- حوادت آتش سوزی: در صورت بروز حوادث آتش سوزی، کارفرمایان از کارکنان خود انتظار دارند که از کپسول های آتش نشانی استفاده کنند. استفاده از این موضوع به عنوان موضوعی برای TBM به کارکنان کمک می کند تا جزئیات را از نظر موقعیت مکانی و همچنین نقش ها در هنگام آتش سوزی دریافت کنند. در مورد انواع مختلف آتش و خاموش کننده های مناسب و قابل استفاده کارکنان صحبت کنید. از چک لیست بازرسی کپسول آتش نشانی برای شناسایی عیوب روی برچسب ها در کپسول های آتش نشانی و اطمینان از ایمن بودن استفاده کنید.
9- ایمنی لیفتراک: در مورد استفاده صحیح از لیفتراک و نحوه جلوگیری از حوادث در حین کار با آن را مطرح کنید.


اثر بخشی و دلایل داشتن جلسات Tool Box Meeting

در اینجا هشت دلیل اصلی وجود دارد که سازمان به اجرا یا افزایش دفعات جلسات الزامات ایمنی در محل کار باید بپردازد:
• بخشی از مسئولیت کارفرمایان است. 
از 28 آوریل 1971، OSHA روشن کرده است که کارفرمایان موظفند که محل کاری عاری از خطرات جدی شناخته شده را برای همه کارکنان فراهم کنند. بخشی از این تعهد، شامل آموزش و نظارت است که در این جلسات انجام می شوند.
• همه را روی کار متمرکز می کند.
این جلسات معمولاً در صبح، قبل از شروع روز کارگران برگزار می شود. این کار به همه اجازه می دهد بدون توجه به هر چیزی تمرکز کنند.برای ایمن بودن در محل کار، باید از خطرات ایمنی اطراف خود آگاه باشید. یک گفتگوی روزانه می تواند با بالا بردن سطح آگاهی سلامت و ایمنی قبل از شروع کار، به هوشیار نگه داشتن تیم کمک کند. توجه به ایمنی برای همه کارکنان در هر محل کاری مهم است.
• آگاهی را در مورد موضوعات اولویت پایین ترافزایش می دهد.
مطمئناً هر موضوع ایمنی یک موضوع مهمی است، اما در حالی که برخی از آنها قطعاً نیاز به پوشش عمیق دارند، موارد دیگری نیز وجود دارند که ممکن است به سادگی به آنها اهمیت داده نشود هرچند که بسیار حائز اهمیت باشند. این گفتگوها مکانی عالی برای بحث در مورد این موضوعات است که ممکن است نیاز به یک دوره آموزشی کامل نداشته باشد.
• سلامت و ایمنی را به یک تمرکز منظم تبدیل می کند.
یک صحبت کوتاه و مفید، تاثیرگذاری زیادی خواهد داشت،  بنابراین یکی از اعضای تیم ممکن است بعداً یکی از نکات جلسه را با همکار خود در میان بگذارد. همین روند باعث می شود که ایمنی برای کارکنان اهمیت و جایگاه بالایی داشته باشد.
• فرهنگ ایمنی ایجاد می کند.
انجام جلسات الزامات ایمنی به طور منظم، با هر تیم یا بخش، نشان دهنده تعهد کل شرکت به ایمنی است.هنگامی که شما فرهنگ ایمنی را تقویت می کنید و هر روز بر رویه های صحیح تأکید می کنید، به احتمال زیاد بین آموزش رسمی و آنچه واقعاً در طول یک روز کاری عادی انجام می شود، گسست وجود نخواهد داشت.
• آسیب های محل کار را کاهش می دهد.
شرکت در گفتگوهای قبل از کار به طور منظم تضمین می کند که ایمنی در اولویت است. این به کاهش تعداد صدمات در محل کار کمک می کند، کارگران را در محل کار ایمن نگه می دارد و هر روز آنها را ایمن به خانه باز می گرداند.
• ارتباطات تیمی را ارتقا می دهد.
متخصصان ایمنی و بهداشت معتقدند که ارتباط بین نیروی کار و محیط کار، ارتباط مستقیمی است چرا که نیروی کار ایمن،  باعث ایجاد محیط کاری ایمن تر و برعکس می شوند.اهمیت دادن به چنین جلساتی و ارتباط کارکنان باهم و با بخش های ایمنی باعث ایجاد چنین ارتباطی خواهد شد که در نتیجه چنین تعاملاتی کار با حفظ جان کارگر انجام می شود.
• مسائل بهداشتی و ایمنی زودتر شناسایی می شود.
ممکن است مشکلاتی وجود داشته باشد که یک خط مشی ایمنی و بهداشت آن را نادیده گرفته است که در طول برگزاری این جلسات به این نکات ریز و با اهمیت پی برده می شود.
جلسات الزامات ایمنی، فقط در مورد افزایش آگاهی در مورد مسائل ایمنی خاصی نیست که باید با آنها آشنا شوید، بلکه این جلسات به شما فرصت می دهند که هر گونه نگرانی در مورد سلامت و ایمنی را با سرپرستان خود مطرح کنید و همچنین هرگونه شکاف در دانش ایمنی خود را برطرف کنید. داشتن جلسات کوتاه اما مکرر یا TBMمی تواند حوادث محل کار را به میزان قابل توجهی کاهش دهد. یک گزارش اخیر نشان داد که شرکت‌هایی که روزانه Tool Box Meeting را انجام می‌دهند نسبت به شرکت‌هایی که  این جلسات را به صورت ماهانه برگزار می‌کنند، 64 درصد کاهش در نرخ کل حادثه داشتند.پس در نهایت می توان گفت که برگزاری و اهمیت دادن به جلسات الزامات ایمنی می تواند منجر به رفتار ایمن تر، قوانین شکسته کمتر و توجه بیشتر به عوامل انسانی است که خطر آسیب را افزایش می دهد.
در واحد های ایمنی بعضی از شرکت ها، بعد از طی چند جلسه ای که برگزار می گردد، یک فرم برای ارزیابی اثربخشی این جلساتدارند تا نقاط قوت و ضعف خود را در این باره پیدا کنند که در زیر نمونه ای از آن آورده شده است:

 عکس3- نمونه فرم اثر بخشی و تاثیر جلسات TBMدر کار 
فواصل ایمن در کار با برق

فواصل ایمن در کار با برق

14 آذر 02

مقدمه

نیروی الکتریسیته عضوی جدایی ناپذیر از زندگی پیشرفته امروزی است و در همه بخش های زندگی انسان ها حضور دارد. این نیرو علاوه بر اینکه یک عامل بسیار موثر در بهبود شرایط زندگی انسان ها است پتانسیل ایجاد حوادث بسیار خطرناک و مخرب را نیز دارد. این حوادث می‌توانند منجر به آسیب جدی به انسان، امکانات و تجهیزات بسیار مهم و مورد استفاده شوند. در راستای جلوگیری از این موارد سازمان های نظارتی و اجرایی کشور مانند وزارت نیرو، قوانین و مقرراتی را تدوین کرده‌اند که چه در زمان طراحی شبکه برق و چه در زمان فعالیت در مجاورت منابع و خطوط انتقال برق باید رعایت شوند تا از بروز حوادث ناگوار جلوگیری شود. فاصله ایمن با برق و تجهیزات برقی یکی از مفاد مهم در قوانین مذکور می‌باشد که رعایت آن برای کارکنان الزامی است. در ادامه با برخی نکات در این زمینه آشنا خواهید شد.
 

تصویر1. شبکه توزیع برق

طراحی شبکه برق ایمن

طراحی شبکه انتقال و توزیع برق اصول و قواعد مهندسی خاص خود را دارد ولی در کنار این اصول ویژه، باید مواردی که مربوط به ایمنی است نیز رعایت شود. با رعایت این موارد به بهترین شکل ممکن، می‌توان از این انرژی با خیال آسوده و بدون نگرانی از وقوع حادثه استفاده کرد. موارد زیر بخشی از اصول ایمنی هستند که باید در زمینه طراحی توجه ویژه‌ای به آن‌ها شود:
• رسانا ها و تجهیزات باید در برابر جریان بیش از ظرفیت محافظت شوند.
• ترمینال اتصال به زمین در پریز ها و رابط سیم ها نباید برای هدفی غیر از اتصال به زمین استفاده شود.
• تمام سیستم های جریان متناوب که دارای ولتاژ 50 تا 1000 ولت می‌باشند باید زمین شوند. مسیر اتصال به زمین از مدار ها، تجهیزات و محفظه ها باید دائمی و پیوسته باشد.
• هادی هایی که وارد جعبه ها و منافذ دیوارها می‌شوند باید از سایش و آسیب محافظت شوند. همچنین منافذی که هادی ها از طریق آن‌ها وارد قسمت مورد نظر می‌شوند باید به طور به بهترین شکل ممکن بسته شوند.
• تمام جعبه‌ های کشش(پول باکس) و جعبه های اتصال باید دارای روکش های تایید شده باشند. در صورت استفاده از روکش های فلزی حتما باید آن قسمت ها از طریق سیستم ارت به زمین متصل شوند. 
• جعبه ‌های کشش(پول باکس) و جعبه‌ های اتصال برای سیستم‌ هایی با ولتاژی بیش از 600 ولت باید محفظه ایمنی جداگانه داشته باشند که علامت نشانگر ولتاژ بالا روی آن‌ها ثبت شده باشد.
• تابلو هایی که دارای قطعات برق دار هستند باید در مکان هایی که به طور دائم خشک هستند قرار بگیرند. لازم به ذکر است که در محیط های مرطوب باید از محفظه هایی استفاده شود که ضد آب می‌باشند.
• سیم ها و کابل ها باید از آسیب های تصادفی محافظت شوند. برای مثال گوشه ها و برآمدگی های تیز می‌توانند موجب آسیب و کاهش کارایی سیم ها شوند.
• سیم های هادی که دارای یک سر لخت می‌باشند باید حداقل 10 فوت بالاتر از هر نقطه‌ای که بر اساس طراحی مسیر امکان تردد انسان وجود دارد مانند پیاده رو ها و هر گونه برجستگی موجود در مسیر قرار گیرند. این ارتفاع برای مناطقی که دارای ترافیک غیر کامیون هستند 12 فوت، برای مناطقی که امکان تردد کامیون ها وجود دارد 15 فوت و برای خیابان های عمومی و جاده ها که تردد انواع وسایل نقلیه ممکن است 18 فوت می‌باشد.
• در هر فضای کاری که تجهیزات الکتریکی با ولتاژ بیش از 600 ولت کار می‌کنند باید حداقل یک ورودی با عرض 24 اینچ و ارتفاع 6 اینچ به عنوان خروجی اضطراری وجود داشته باشد. تمام هادی های برق دار موجود در کنار این ورودی باید عایق شده و محافظت شوند.
• در اطراف تجهیزات الکتریکی باید فضای کار کافی و مناسب وجود داشته باشد تا فعالیت های کاری توسط کارکنان به طور ایمن و اقدامات نگهداری این تجهیزات به بهترین شکل ممکن انجام شود. حداقل فاصله در هنگام کار با این تجهیزات باید 36 اینچ باشد. البته در برخی موارد بنابر توصیه سازمان های ذی‌صلاح کمتر از این فاصله هم قابل قبول است.
• برقراری سیستم lockout/tagout
• تجهیزات الکتریکی باید به صورت اصولی و درست نصب شوند. ایمن بودن و عدم وجود هر گونه خطر برای کارگر باید تایید شود.
• همه قطع‌کننده ها باید برچسب‌گذاری شوند تا عملکرد مدار ها نشان داده شود.
• تجهیزات الکتریکی که با ولتاژ بیش از 50 ولت کار می‌کنند باید توسط محفظه هایی محافظت شوند.
• محل هایی که تجهیزاتی با ولتاژ 50 ولت یا بیشتر قرار دارند باید با علائم هشدار دهنده مخصوص مشخص شوند.

 

تصویر2. محوطه‌ای با ولتاژ بالا

فاصله های ایمن

طبق آیین نامه وزارت نیرو در هنگام کار با برق یا قسمت های برق‌دار تجهیزات، افراد باید از وسایل عایق و لوازم حفاظت فردی مناسب استفاده کنند و تلاش کنند زیاد از حد نزدیک محل های پر خطر نشوند. جدول زیر نشانگر حداقل فاصله مجاز افراد در هنگام کار با ولتاژ های مختلف است.
جدول1. حداقل فاصله مجاز برای جریان متناوب

در چه موقعیت هایی می‌توان جدول فوق را نادیده گرفت:
• افراد نسبت به قسمت ‌هاي برق‌دار عايق شده و محافظت شده باشند. (استفاده از دستکش و لوازم حفاظت فردی مناسب)
• یا برعکس گفته فوق برقرار باشد. (قسمت برق‌دار نسبت به افراد يا هر نوع جسم هادي برق‌دار دیگر عايق و محافظت شده باشد.)
جدول 2. حداقل فاصله هوايي مجاز كار روي خطوط برق‌دار با دست لخت براي جريان متناوب


حریم خطوط انتقال برق

توجه به حریم خطوط انتقال برق در زمینه ساخت و ساز، شهرسازی و توسعه شهر از اهمیت بسیاری برخوردار است. حریم خطوط انتقال برق توسط وزارت نیرو برای جلوگیری از آسیب به شبکه توزیع برق، عدم اختلال در فرآیند آن و همچنین برای تامین امنیت افرادی که در نزدیکی این خطوط مشغول به کار هستند، تعیین می‌شود. به طور کلی 3 نوع خط انتقال برق وجود دارد که اساس تقسیم بندی آن‌ها، ولتاژ جریان عبوری می‌باشد. خطوط انتقال برق و حریم ویژه هر یک به شرح زیر می‌باشد: 
1. برق فشار ضعیف(ولتاژ جریان کمتر از 1 کیلو ولت) 
حریم این نوع خطوط انتقال به صورت زمینی بوده و 1.3 متر می‌باشد.
حریم زمینی: از سطح زمین دو نوار در دو طرف مسیر خط انتقال نیرو در نظر گرفته می‌شود که میزان آن بر اساس انواع خطوط انتقال برق متفاوت است.
2. برق فشار متوسط(ولتاژ جریان بین 1 تا 63 کیلو ولت)
در این نوع خطوط انتقال حریم بر اساس میزان ولتاژ به دو صورت زیر می‌باشد:
 الف) ولتاژ 1 تا 20 کیلو ولت که حریم به صورت زمینی بوده و 2.1 متر می‌باشد.
ب) ولتاژ 33 کیلو ولت که حریم به صورت زمینی بوده و 3.5 متر می‌باشد.
3. برق فشار قوی(ولتاژ جریان بیش از 63 کیلو ولت)
در این نوع خطوط انتقال نیز مانند خطوط انتقال فشار متوسط حریم بر اساس میزان ولتاژ جریان عبوری تعیین می‌شود: 
الف) ولتاژ 63 کیلو ولت دارای حریم زمینی به اندازه 8 متر، حریم افقی 3 متری و حریم عمودی 6 متری می‌باشد.
ب) ولتاژ 132 کیلو ولت دارای حریم زمینی به اندازه 9 متر، حریم افقی 4.5 متری و حریم عمودی 7 متری می‌باشد.
ج) ولتاژ 230 کیلو ولت دارای حریم زمینی به اندازه 11.9 متر، حریم افقی 6.5 متری و حریم عمودی 8 متری می‌باشد.
د ) ولتاژ 400 کیلو ولت دارای حریم زمینی به اندازه 14 متر، حریم افقی 9 متری و حریم عمودی 10 متری می‌باشد.
ه) ولتاژ 765 کیلو ولت دارای حریم زمینی به اندازه 25 متر، حریم افقی 20 متری و حریم عمودی 15 متری می‌باشد.
حریم عمودی: فاصله عمودی در هوا از طرفین هادی جریان برق(فاصله در راستای قائم). 
حریم افقی: فاصله افقی در هوا از طرفین هادی جریان برق(فاصله در راستای افق). 
لازم به ذکر است که در پروژه های عمرانی توجه به این نکات بسیار مهم و حیاتی است.

حريم خطوط انتقال انرژي

طبق قانون سازمان برق ايران و تصويب نامه هيئت وزيران در سال 1347 حريم خطوط انتقال عبارت است از:
1) حريم درجه يك
دو نوار موازي خط انتقال در طرفين آن و متصل به تصوير فاز كناري روي زمين است كه عرض هر يك از اين دو نوار در سطح افقي در جدول زیر ذکر شده است.
2) حريم درجه دو
دو نوار در طرفين حريم درجه يك و متصل به آن است. فواصل افقي حد خارجي حريم درجه دو از محور خط در هر طرف در جدول زیر ذکر شده است. (محور خط: خط واصل بين مراكز دو پايه مجاور است.)
 
جدول 3. حريم خطوط انتقال

 
در زير خط و حريم درجه يك، اقدام به عمليات ساختماني (ايجاد تاسيسات مسكوني)، ایجاد تاسيسات دامداري، درختكاري و ایجاد باغ و همچنین انبارداری تا هر ارتفاعی ممنوع است. فقط ايجاد زراعت فصلي و سطحي، حفر چاه و قنات، راهسازي و شبكه آبياري با رعايت اصول حفاظتي مشروط بر اينكه سبب ايجاد خسارت به تأسيسات خطوط انتقال نگردد مجاز است. البته حفر چاه و قنات و راهسازي نیازمند مجوز وزارت نيرو می‌باشد.
در حريم درجه دو ايجاد تاسيسات ساختماني اعم از مسكوني، صنعتي و مخازن سوخت تا هر ارتفاعی ممنوع می‌باشد.
 

تصویر3. حریم خطوط برق
حدود مجاز ذکر شده کمترین فاصله‌ای می‌باشند که باید توسط تمام افراد برای تامین ایمنی رعایت شوند و در مواردی که تجاوز از این حدود لازم باشد باید از افراد ورزیده و کارآمد استفاده شود. 

مطالب مرتبط:
 
ایمنی جک پالت

ایمنی جک پالت

19 مهر 02

مقدمه

با شکوفایی صنعت و اختراع ماشین‌های جدید و پیشرفته در قرن هجدهم زندگی انسان‌ها متحول شد. اختراع ماشین‌های جدید در این دوران، ظرفیت تولید کارخانه‌ها را افزایش داد و این حجم از تولیدات نیازمند راه‌های جدید برای حمل و نقل بودند. پالت دستی خام و ساده در سال 1887 اختراع شد که می‌توانست وسایل را بلند کند اما هنوز توانایی جابجا کردن کالاها را نداشت. چند سال بعد، در سال 1909، نسخه جدیدی از آن ساخته شد که امکان جابجایی را هم داشت و آن را جک‌پالت نامگذاری کردند.

جک‌پالت‌ها می‌توانند بلند کردن و جابجایی بسته‌های سنگین را تسهیل دهند. خطرات متداولی در رابطه با این دستگاه وجود دارد؛ از جمله مهم‌ترین آن‌ها می‌توان به سقوط اجسام و آسیب به اپراتور نام برد. پس بر همین اساس، انواع مختلفی از جک‌پالت‌ها با استانداردهای ویژه طراحی و به کار برده می‌شود که در ادامه به آن‌ها پرداخته شده است.

جک‌پالت چیست؟

جک‌پالت ابتدایی‌ترین شکل لیفتراک است که برای جابجایی پالت‌ها طراحی شده و یکی از ضروری‌ترین ابزارهایی است که در انبارها و کارگاه‌ها یافت می‌شود و برای حمل بارهای کوچک در فواصل کوتاه استفاده می‌شود. مانند لیفتراک‌های سنتی، جک‌پالت برای فشار دادن یا کشیدن بار مورد استفاده قرار می‌گیرد.

شکل 1 – نمونه‌ای از جک‌پالت

جک‌پالت‌ها می‌توانند دستی یا برقی باشند. انبارهای کوچک‌تر اغلب از جک‌پالت‌های دستی استفاده می‌کنند؛ زیرا مانور دادن آن‌ها در فضاهای تنگ آسان‌تر است. به طور معمول، جک‌پالت دستی و موتوری برای بارگیری و تخلیه کامیون‌ها استفاده می‌شود، در حالی که جک‌های پالت برقی سواری می‌توانند برای حمل و نقل افقی در انبارها مورد استفاده قرار بگیرند.

اجزای جک‌پالت

قطعات جک‌پالت با هم کار می‌کنند تا بارگیری، تخلیه و سایر نیازهای جابجایی مواد را آسان‌تر کنند.

دو نوع اصلی جک‌پالت وجود دارد: دستی  و برقی . تفاوت اصلی بین آن‌ها منبع تغذیه است. جک‌پالت‌های دستی همانطور که از اسمشان مشخص است، به کار دستی بستگی دارند، با استفاده از اپراتور از اهرمی که به پمپ هیدرولیک متصل است، کار می‌کنند. کامیون‌های برقی با باتری‌ها تغذیه می‌شوند. در شکل زیر اجزای این دو نوع اصلی جک‌پالت را مشاهده می‌کنید.

شکل 2 – اجزای جک‌پالت برقی (راست) و اجزای جک‌پالت دستی (چپ)

• دسته

دسته یک جک‌پالت در نزدیکی جلوی دستگاه قرار دارد. چرخ‌ها را کنترل می‌کند و هدایت دستگاه به چپ یا راست را امکان‌پذیر می‌کند. در جک‌های پالت برقی، می‌توانید کنترل‌کننده روی دسته را نیز بچرخانید تا دستگاه را به عقب یا جلو ببرید.

• اهرم کنترل

در جک‌پالت دستی، اهرم کنترل به شما این امکان را می‌دهد که شاخک‌ها را پایین بیاورید، رانندگی کنید و بالا ببرید. در اینجا نحوه استفاده از هر یک از این سه موقعیت آورده شده است:

 پایین: برای پایین آوردن دوشاخه‌های جک به پایین‌ترین موقعیت، باید دسته اهرم کنترل را به بالاترین موقعیت خود ببرید.

 رانندگی: دستگیره اهرم کنترل به طور خودکار به موقعیت مرکزی می‌رود، که موقعیت رانندگی است، هنگامی که دسته آزاد می‌شود. برای جابجایی بار از مکانی به مکان دیگر استفاده می‌شود.

 بالا بردن: دسته اهرم کنترل، چنگال‌های جک را هنگامی که دسته در موقعیت پایین قرار دارد، بالا می‌برد یا بلند می‌کند.

پالت‌کامیون‌های برقی معمولاً دکمه‌های بالا و پایین برای حرکت شاخک‌ها را دارند.

• چنگال

چنگال‌ها بدنه اصلی جک‌پالت هستند. آن‌ها بر روی چرخ‌های بار قرار می‌گیرند و در پایه توسط پمپ هیدرولیک و چرخ‌های فرمان پشتیبانی می‌شوند. یک جک استاندارد دارای دو چنگال برای نگهداری پالت‌ها می‌باشد.

• پمپ هیدرولیک

پمپ هیدرولیک در پایه دسته قرار دارد. در حالی که دسته ارتفاع شاخک‌ها را کنترل می‌کند، پمپ هیدرولیک به بالا آمدن آن‌ها را تامین می‌کند که اجازه می‌دهد اقدامات حمل و جابجایی و بارگیری انجام شود.

• چرخ‌های فرمان

چرخ‌های فرمان در زیر دسته، اهرم کنترل و پمپ هیدرولیک قرار دارند. آن‌ها توسط دسته کنترل می‌شوند و به شما امکان می‌دهند هنگام رانندگی، وسیله نقلیه را هدایت کنید. روی یک پالت تراک، دو چرخ فرمان وجود دارد که معمولا جنس آن‌ها از فولاد و آلومینیوم ساخته می‌شوند.

• چرخ‌های بارگیری

چرخ‌های باری که در زیر چنگال‌های پالت قرار دارند و غلتک‌های بارگیری نیز نامیده می‌شوند، به شما کمک می‌کنند تا بارهای وارد شده به شاخک‌ها کاهش داده شود و بارگیری و تخلیه را بسیار آسان‌تر می‌کنند. بسته به کامیون پالت، ممکن است دو تا چهار چرخ بار وجود داشته باشد.

اهداف جک‌پالت‌ها

در اینجا به کاربردها و مزایای اصلی جک‌پالت می‌پردازیم:

• کاهش کار دستی

جک‌های پالت برای کمک به کاهش فشار و خستگی کارگران طراحی شده‌اند. با استفاده از جک‌های پالت، کارگران می‌توانند بسیاری از کارهای فیزیکی را حذف کنند و در عین حال بهره‌وری کار هم افزایش می‌یابد.

• سهولت در جابجایی

جک‌های پالت دستی برای جابجایی‌های کوتاه و جک‌های پالت برقی برای جابجایی‌های طولانی بهترین هستند.

• کار در فضاهای تنگ

هنگامی که نیاز به جابجایی پالت در یک فضای کوچک دارید، جک‌پالت بهترین گزینه است. این به این دلیل است که جک‌پالت‌ها نسبت به لیفتراک‌های معمولی شعاع گردش کمتری دارند و در فضاهای تنگ می‌توان از آن‌ها استفاده کرد.

انواع جک‌پالت‌ها و کاربردهای آن‌ها

به طور کلی، جک‌پالت‌ها به دو دسته اصلی دستی و برقی تقسیم‌بندی می‌شوند که در هر دسته انواع مختلفی با خصوصیات و ویژگی‌های منحصر به فرد وجود دارد.

• جک‌پالت دستی

جک‌های پالت دستی ساده‌ترین نوع جک‌پالت هستند که حمل و نقل با آن‌ها در فضای تنگ آسان‌تر است. این نوع از جک‌پالت‌ها، دارای محدودیت وزنی کمتری نسبت به اکثر مدل‌های برقی دارد و برای کار به کار دستی بیشتری نیاز دارد. با این حال، معمولاً مقرون به صرفه‌تر است و نیاز به تعمیر و نگهداری کمتری دارد که برای انبارهای کوچک‌تر و کارگاه‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد.

در حالی که اکثر جک‌های پالت دستی به یک شکل عمل می‌کنند، انواع مختلفی از آن‌ها وجود دارد.

• جک‌پالت برقی 

جک‌های پالت برقی، به جای نیاز به پمپ هیدرولیک برای کار کردن، دارای شاخک‌های جک‌پالت برقی هستند که به‌صورت الکترونیکی بالا و پایین می‌روند و توسط دکمه‌ها یا اهرم‌ها کنترل می‌شوند. همانطور که از نام آن پیداست، توسط یک باتری قابل شارژ تغذیه می‌شوند.

جک‌های برقی گران‌تر از مدل‌های دستی هستند و برای کار کردن به آموزش بیشتری نیاز دارند، اما اگر انبار بزرگی دارید یا نیاز به حمل پالت‌ها در مسافت‌های طولانی‌تری دارید، ارزش آن را دارند.

جدول1: انواع جک پالت

متداول‌ترین ابعاد جک‌پالت

• عرض استاندارد جک‌پالت چقدر است؟

اکثر جک‌های پالت که بین لبه بیرونی هر دوشاخه اندازه‌گیری می‌شوند، 20 یا 27 اینچ عرض دارند که دومی رایج‌تر می‌باشد.

• چنگال‌های جک‌پالت چقدر عرض دارند؟

 برای عرض خود هر چنگال، بیشتر آن‌ها حدود 6.25 اینچ عرض دارند.

• طول چنگال‌های جک‌پالت چقدر است؟

متداول‌ترین طول چنگال برای جک‌پالت دستی و برقی 48 اینچ است؛ اما طول‌های دیگر هم دارند به عنوان مثال، اندازه جک‌پالت دستی می‌تواند 36 یا 42 اینج باشد و چنگال‌های 60 و 90 اینچی، طول‌های رایج برای جک‌های پالت برقی سواری هستند.

• کوچک‌ترین جک‌پالت موجود چه جک‌پالتی است؟

Mighty lift یک پالت تراک دستی تولید می‌کند که دارای عرض16 اینچ و چنگال‌های 36 اینچی است.

• جک‌پالت چقدر بلند می‌شود؟

بیشتر مدل‌های جک‌پالت دستی، ارتفاع بالابر حدود 7 یا 8 اینچ حداکثر ارتفاع است. با این حال، برخی از آن‌ها می‌توانند تا 31.5 اینچ بلند شوند. از سوی دیگر، مدل‌های برقی حداکثر 9 اینچ ارتفاع بالابر دارند.

• جک‌پالت چقدر می‌تواند بلند کند؟

ظرفیت بلند کردن جک‌پالت دستی حدود 5500 پوند است، اگرچه برخی از مدل‌ها ظرفیت 10000 پوندی دارند. جک‌پالت برقی هم معمولا از 4500 پوند شروع می‌شود و می‌تواند تا 8000 پوند برسد.

ایمنی جک‌پالت

جابجایی بار با جک‌پالت ممکن است آسان به نظر برسد، اما جابجایی ایمن نیاز به مهارت دارد. هربار که از جک‌پالت استفاده می‌شود، برخی از حطرات ایمنی وجود دارد که باید آن‌ها را در نظر بگیریم. از هر کدام از انواع جک‌های پالت که استفاده می‌شود، باید از خطرات آگاهی داشته باشیم و سعی کنیم یک محیط ایمن ایجاد شود.

عمده‌ترین خطراتی که در استفاده از جک‌های پالت وجود دارند، عبارتند از:

• افتادن بار بر روی پا

• فشار زیاد وارد کردن به شانه‌ها، گردن و پشت برای کشیدن جک‌پالت

• آسیب فیزیکی ناشی از چنگال‌های جک‌پالت

به منظور کاهش خطر آسیب در هنگام استفاده از جک‌پالت، دستورالعمل‌های ایمنی باید اجرا گردد که عبارتند از:

• از جک‌پالت دستی استفاده نکنید، مگر اینکه تنها گزینه موجود باشد یا در فضاهای تنگ کار می‌کنید.

• جک‌های پالت آسیب دیده یا فرسوده را فورا گزارش کنید.

• هرگز به خاطر زود تمام شدن کار، بیشتر از ظرفیت جک‌پالت، بار را جابجا نکنید.

• هرگز جک‌پالت را با پا محکم یا متوقف نکنید.

• هنگامی که جک‌پالت استفاده نمی‌شود، جک‌پالت را از مناطق تردد عابران پیاده خارج کنید. این کار باعث کاهش خطر افتادن روی دوشاخه‌های تجهیزات می‌شود.

• جک‌پالت را قبل از استفاده بررسی کنید.

• برای حفظ تعادل خوب، شاخک‌ها را به طور مساوی در زیر بار قرار دهید.

• برای بلند کردن بار از هر دو شاخک استفاده کنید.

• با سرعت قابل کنترل کار کنید، زیرا جک‌پالت‌های دستی ترمز ندارند.

• هرگز روی جک‌پالت سوار نشوید.

• اطمینان حاصل کنید که طول شاخک با طول پالت بر روی جک‌پالت هماهنگ باشد.

• در فضاهای تنگ عملیات بارگیری و تخلیه را به آرامی انجام دهید.

• برای ایمنی فرد اپراتور و افراد دیگر، می‌بایست مسیر حرکت جک‌پالت از قبل تعیین گردد.

• در صورت زیاد بودن حجم بار و اختلال در دید اپراتور باید از یک فرد دیگر جهت راهنمایی مسیر کمک گرفته شود.

مطالب مرتبط
اصول بازرسی جرثقیل
ایمنی انبار
ایمنی جرثقیل
ایمنی لیفتراک

اقدامات اولیه در هنگام قطع عضو در محل کار

اقدامات اولیه در هنگام قطع عضو در محل کار

16 مهر 02

مقدمه

آمپوتاسیون، به از دست دادن بخشی از بدن، معمولاً انگشت، پا، بازو و... گفته می شود که در نتیجه تصادف یا جراحت رخ می دهد. قطع عضو های شغلی از دردناکترین آسیب های محل کار است که می تواند برای همیشه مانع فعالیت و کار کردن شود. طبق آمار اعلام شده توسط OSHA در سال 2005 درآمریکا، 8450 مورد قطع عضو غیر کشنده وجود داشته که تقریبا 44 درصد این موارد در بخش تولید صورت گرفته است. از آنجایی که احتمال پیوند عضو قطع شده در برخی شرایط خاص وجود دارد انجام اقدامات موثر در لحظات اولیه می تواند بسیار ارزنده باشد. در این مقاله به بررسی اقدامات اولیه در هنگام قطع عضو خواهیم پرداخت. 
 

علل

قطع عضو ناشی از ضربه، معمولاً در اثر تصادفات، عمل نا ایمن در محیط های شغلی، در نتیجه استفاده غیر اصولی از ابزار برقی و وسایل نقلیه موتوری ایجاد می شوند. بلایای طبیعی، جنگ و حملات تروریستی نیز می توانند باعث قطع عضو شوند. 
 

علائم

علائم و عوارض ناشی از قطع عضو ممکن است شامل موارد زیر باشد:
خونریزی: (بسته به محل و ماهیت آسیب ممکن است حداقل یا حد اکثر باشد).
درد: درجه درد همیشه به شدت آسیب یا میزان خونریزی مرتبط نیست.
له شدن بافت: اندام قطع عضو شده امکان دارد به شدت چروکیده باشد، اما با اقدامات به موقع  می توان آن را احیا کرد.
 

کمک های اولیه

اقداماتی در هر مراحله که باید انجام داد:   
راه هوایی فرد را بررسی کنید در صورت لزوم راه هوایی فرد را باز کنید. تنفس و گردش خون  وی را بررسی کنید. در صورت لزوم، احیای قلبی ریوی ( CPR ) یا کنترل خونریزی را شروع کنید. برای کمک پزشکی تماس بگیرید. 
سعی کنید تا حد امکان فرد را آرام و مطمئن نگه دارید. قطع عضو در اثر حادثه، بسیاردردناک و ترسناک است. با اعمال فشار مستقیم به زخم، خونریزی را کنترل کنید. ناحیه آسیب دیده را بالا ببرید. اگر خونریزی ادامه داشت، منبع خونریزی را مجددا بررسی کنید و با کمک فردی که خسته نیست، مجدداً فشار مستقیم وارد کنید. اگر خونریزی فرد شدید باشد، استفاده از بانداژ یا تورنیکت محکم راحت تر از فشار مستقیم روی زخم خواهد بود. با این حال، استفاده از بانداژ تنگ برای مدت طولانی، ممکن است بیشتر از اینکه مفید باشد، باعث آسیب گردد. 
قسمت بریده و قطع شده بدن را به طور سالم نگه دارید. در صورت امکان محل زخم را از هر گونه مواد کثیفی که می تواند آن را آلوده کند، پاک کنید. قسمت بریده شده را در یک پارچه تمیز و مرطوب بپیچید، آن را در یک کیسه پلاستیکی مهر و موم شده قرار دهید و کیسه را در آب سرد و در صورت وجود داشتن آب یخ، داخل آن قرار دهید. 
بدون استفاده از کیسه پلاستیکی، عضو قطع شده را مستقیماً روی یخ یا آب قرار ندهید. از یخ خشک استفاده نکنید زیرا باعث یخ زدگی و آسیب به عضو می شود. اگر آب سرد در دسترس نیست، عضو قطع شده را تا حد امکان از حرارت دور نگه دارید. سپس آن را برای تیم پزشکی ذخیره کنید یا به بیمارستان ببرید. خنک کردن قسمت بریده شده، فرصت طولانی تری را برای اتصال مجدد بعدی فراهم می کند. بدون خنک نگه داشتن عضو قطع شده، عضو مد نظر حدودا 4 تا 6 ساعت برای اتصال مجدد به بافت یا اندام مناسب است.
 

کمک به فرد مصدوم  

فرد را گرم و آرام نگه دارید. اقداماتی را برای جلوگیری از بروز شوک انجام دهید. فرد رادر وضعیتی قرار دهید تا صاف دراز بکشد، پاها را حدود 12 اینچ (30سانتی متر) بالا بیاورید و با یک کت یا پتو روی او را بپوشانید. اگرفرد مشکوک به آسیب سر، گردن، کمر یا پا هست و یا اگر این وضعیت باعث ناراحتی مصدوم می شود، فرد را در این وضعیت قرار ندهید. در صورتی که احتمال می دهید فرد دچار آسیب نخاعی یا اسکلتی شده است، تا رسیدن اورژانس خودسرانه وی را به حرکت وادار نکنید. هنگامی که خونریزی مصدوم تحت کنترل بود، فرد را برای سایر علائم آسیب زا که نیاز به درمان اورژانسی دارد، بررسی کنید. 
شکستگی ها، بریدگی های اضافی و سایر آسیب ها را به طور مناسب درمان کنید. تا رسیدن کمک پزشکی در کنار فرد بمانید. فراموش نکنید که حفظ جان یک فرد مهمتر از نجات بخشی از بدن است. آسیب های جزئی را نادیده نگیرید. سعی نکنید هیچ قسمتی از بدن به ویژه استخوانی را به جای خود برگردانید. از قرار دادن تورنیکت خودداری کنید، مگر اینکه خونریزی شدید تهدید کننده زندگی فرد باشد، زیرا ممکن است کل اندام فرد آسیب ببیند. 
 

انگشت قطع شده 

اگر انگشت هنوز تا حدی به منبع خون متصل است، قسمت بریده شده را با احتیاط در محل، نه خیلی سفت، بانداژ کنید، سپس دست را نگه دارید و بالا بیاورید و با آمبولانس تماس بگیرید.
 

انگشتان له شده یا کبود شده   

له کردن یا کبودی انگشتان در افراد شایع تر است. بنابراین، اگر به انگشتان فردی آسیبی نظیر له شدگی برسد، بلافاصله ناحیه آسیب دیده را به مدت 10 دقیقه زیر آب جاری خنک قرار دهید، سپس یک کیسه یخ پیچیده شده روی آن قرار دهید. دست آسیب دیده را بالا بیاورید و به پزشک مراجعه کنید. 

اقدامات پیشگیرانه:

استفاده از تجهیزات ایمن در محیط کار، چرخشی کردن کار وتعیین زمان استراحت مناسب برای کارگران شاغل در محیط کار، در کمتر کردن میزان قطع عضو و عوارض ناشی از آن می تواند موثر واقع باشد. لزوم داشتن وجود جعبه کمک های اولیه و بازدید دوره ای از آن و آموزش کارگران برای مواجه با حادثه در حین کار، ازجمله اقدامات موثر در کاهش حوادث در محیط کار می باشند.  
 

1-کمک های اولیه برای حوادث قطع عضو


2- اقدامات اولیه برای عضو قطع شده

سخنی با کارفرمایان

کارشناسان توانبخشی سال هاست که به مشکل اسکان کارگران معلول در محیط کار می پردازند. هنگامی که این کارگران معلول به سرکار باز می گردند، انجام وظایفی که قبل از ناتوانی انجام می دادند، می تواند چالشی جدی برای آنها ایجاد کند. پاسخگویی موفقیت آمیز به این چالش، مستلزم آن است که کارفرمایان امکاناتی را در محل کار فراهم کنند تا کارگران ناتوان بتوانند به طور موثر در عملکرد شرکت مشارکت کنند. ناتوانی هایی که در اثر قطع عضو ایجاد می شوند بسیار حیاتی هستند. شدت آسیب از نظر از دست دادن اندام و هزینه های مربوط به اقامت، این نوع ناتوانی را بسیار قابل توجه می کند.   
 
مازوت سوزی نیروگاه ها در فصل زمستان

مازوت سوزی نیروگاه ها در فصل زمستان

05 مهر 02
از عمده ترین دلایل آلودگی هوای کشور ما به ویژه در فصل زمستان، مصرف مازوت در نیروگاه ها به عنوان سوخت می باشد. به واسطه مصرف این سوخت در سطح کشور به خصوص در نیروگاه‌ها و به دنبال پدیده وارونگی هوا شاهد تشدید میزان آلودگی هوای شهرها هستیم.

مازوت چیست؟

مازوت نوعی نفت کوره با کیفیت بسیار پایین به شمار می‌آید. نفت کوره سوختی است که عمدتا از بقایای حاصل از تقطیر نفت خام تشکیل شده است و برای دیگ های بخار در نیروگاه ها، روی کشتی ها و در کارخانه های صنعتی استفاده می شود. همچنین به عنوان حلال نیز از آن بهره می‌گیرند. نفت کوره همانطور که گفته شد از نفت خام بدست می‌آید و برای استفاده در کاربری‌های مختلف، آن ‌را پالایش می‌کنند.
مازوت سنگین ترین سوخت تجاری به دست آمده از تقطیر یا باقی مانده روغن خام می باشد که مصرف این سوخت در فصل های سرد سال به همراه بروز پدیده وارونگی دما می‌تواند تاثیر بالایی در آلودگی هوا داشته باشد.


تصویر 1: جلوه ای از آلودگی هوا در اثر سوزاندن سوخت مایع در نیروگاه

چرا نیروگاه ها در فصل زمستان مازوت می سوزانند؟

سوخت اصلی استفاده شده در بسیاری از نیروگاه‌های کشور، سوخت گاز طبیعی است. به بیان دیگر فرایند طولانی تولید برق در ایران بر اساس سوخت گاز طبیعی طراحی می‌شود و اولویت همه واحدهای نیروگاهی برای مصرف این نوع سوخت می باشد اما در فصل زمستان واحدهای تولید برق به سوی استفاده از مازوت و سایر سوخت‌های مایع حرکت می‌کنند.
اولین علتی که برای پاسخ به این پرسش مطرح خواهد شد ملاحظات اقتصادی می باشد اما بعد از دانستن این موضوع که قیمت سوخت نیروگاهی نزدیک به صفر است، انگیزه های اقتصادی به عنوان دلیل این مسئله رد خواهد شد.
علت اصلی این پرسش، ناتوانی متولیان تامین سوخت نیروگاهی یعنی وزارت نفت در تامین گاز طبیعی است. با افزایش میزان تقاضای برق در فصل زمستان و عدم توانایی پاسخ به این تقاضا با گاز طبیعی، زمینه حرکت به سوی سوخت‌های جایگزین تقویت می شود.
در ایران اولین گزینه تامین سوخت مایع به‌منظور جلوگیری از خاموشی گسترده در فصل زمستان، اتکا به گازوئیل است.
این گزینه یعنی استفاده از گازوئیل در واحدهای نیروگاهی با وجود اینکه ضرر و زیان اقتصادی فراوانی را برای کشور به همراه دارد، زیرا گازوئیل از منابع تأمین ارز کشور با استفاده از صادرات است، می‌تواند افزون بر پوشش مسئله قطعی برق جلوگیری کند.

قطعی برق و آلودگی هوا در زمستان

دو دلیل عمده در پیدایش این اتفاق در فصل زمستان ناتوانی در تامین سوخت نیروگاهی و روی آوردن نیروگاه ها به سوخت های مایع از جمله مازوت و همچنین مدیریت بحران نامطلوب در قالب مواردی از جمله بی‌توجهی نسبت به مدیریت مصرف انرژی از طریق بهینه‌سازی مصرف و کاهش اتلاف شبکه، عدم توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر و بی‌توجهی نسبت به مخازن انرژی کشور وتعرفه‌گذاری غلط می باشد.
جلوگیری از قطعی برق در فصل سرد به روزانه ۱۷۷ میلیون لیتر گازوئیل نیاز دارد. یعنی در سه ماه زمستان بالغ بر 5/10 میلیارد لیتر گازوئیل نیاز است تا دچار قطعی برق در فصل سرد سال نشویم.
 

تصویر 2: سهم منابع انرژی در تامین برق کشور
با بررسی چندین علت در نهایت به این نتیجه خواهیم رسید که صنعت برق راهی به جز استفاده از مازوت ندارد. یکی از عمده ترین دلایل، فرسودگی زیرساخت های گازی می باشد. هدر رفتن گاز طبیعی در پالایشگاه ها به میزان کل صادرات گاز کشور نیز دومین علتی است که می توان به آن اشاره کرد.
بر اساس آمارها توليد ناويژه سالانه نيروگاه هاي بخاري در كشور طي سال هاي 84 تاكنون روندي نوساني داشته و در سال هاي اخير اين ميزان كاهش يافته است. در حالي كه مصرف مازوت در نيروگاه هاي بخاري كشور روندي افزايشي داشته و از سال 84 تاكنون اين مقدار تقريباً 5/2 برابر شده است.

اثرات سوختن مازوت بر سلامتی شهروندان

در اثر سوزاندن مازوت و سایر سوخت‌های گوگردی، ‌سولفات‌ها و نیترات‌هایی به شکل آئروسول یا ذرات بسیار ریز یعنی ذرات معلق هوا به وجود می آیند. این ذرات معلق که شامل SOx، NOx، ذرات معلق (PM) و فلزات سنگین در هوا  می باشند، با تشدید آلودگی هوا منجر به آسیب‌های زیست ‌محیطی و بهداشتی می‌شوند. اثرات ناشی از شست و شو، تبخیر، ذوب، تجزیه، اکسیداسیون، هیدراتاسیون و سایر واکنش های شیمیایی. علاوه بر این، خاکستر بادی، در هر دو شکل مرطوب و خشک، بسیج می شود و اثرات شدیدی از جمله بدشکلی استخوان و اختلال عملکرد کلیه، به ویژه با قرار گرفتن در معرض رادیونوکلئیدها را ایجاد می کند. در اثر سوزاندن مازوت، گاز SO2 که گازی سمی است تولید می شود که در غلظت های بالا کشنده خواهد بود. این گاز در غلظت‌های پایین‌تر، مشکلات تنفسی، قرمزی چشم، درد قفسه سینه و افزایش احتمال بروز بیماری‌های قلبی و تنفسی را به همراه دارد.
از آنجا كه در سال هاي اخير ظرفيت نصب شده در بخش بخاري تقريبا ثابت مانده و با توجه به توليد ناويژه سالانه و افزايش مصرف مازوت در نيروگاه هاي بخاري، پيش بيني مي شود كه ميزان آلاينده هاي زيست محيطي کشور نيز افزايش يافته باشد.
توليد CO2) بر حسب گرم بر كيلو وات ساعت) نيز در سال هاي اخير با افزايش مصرف مازوت بيشتر شده است كه اين موضوع نيز بديهي است، چرا كه به سبب بالاتر بودن نسبت كربن به هيدروژن سوخت هاي مايع در مقايسه با گاز طبيعي، ميزان انتشار دی-اكسيدكربن نيز بيشتر مي شود. توليد اين گاز باعث گرم ترشدن كره زمين شده و خطراتي براي لايه ازن به دنبال دارد.
با مقایسه تولید کربن دی اکسید در نیروگاه های زغال سوز آمریکا با تغييرات انتشار دي اكسيدكربن در نيروگاه هاي بخاري داخل كشور مي توان به اين نتيجه رسيد كه علي رغم مقدار زياد آلايندگي دي اكسيدكربن نيروگاه هاي آمريكا نسبت به نيروگاه هاي بخاري ايران، ميزان آلايندگي در حدود 23 گرم بر كيلو وات (در حدود 2 درصد) طي 10 سال افزايش پيدا كرده در حالي كه ميزان افزايش آلايندگي كربني نيروگاه هاي بخاري داخلي در حدود 60 گرم بر كيلو وات ساعت (در حدود 10 درصد) طي 10 سال مي باشد.
به منظور كاهش آلاينده هاي زيست محيطي از نيروگاه هاي بخاري بايد راهكارهايي انديشيده شود. با مقايسه ميزان انتشار آلاينده هاي زيست محيطي در نيروگاه هاي بخاري با كشورهاي پيشرفته دنيا مانند آمريكا، آمارها نشان دهنده آن است كه عليرغم استفاده آن¬ها از سوخت زغال سنگ با درصد گوگرد بالاتر نسبت به مازوت، در سال هاي اخير ميزان آلاينده هاي زيست محيطي كنترل شده و يا روند كاهشي داشته است.

راهکارهای ارائه شده

برای حذف سوختن مازوت در نیروگاه ها و کارخانه ها باید مشکلات هدر رفت و تولید گاز برطرف شود که به دلیل ضعف های مدیریتی، دسترسی به این مهم در حال حاضر امکان پذیر نیست.
اما از آنجا که مشتقات گوگرد موجود در مازوت اصلی‌ترین عامل آلودگی این فرآورده نفتی هستند، از این رو حذف این عناصر می‌تواند تا ۹۰ درصد از آلودگی‌های انتقال‌یافته به هوا را کاهش دهد.
با استناد به آمارنامه های تفضیلی صنعت برق ایران و ترازنامه های انرژی ایران، افزايش راندمان نيروگاه هاي بخاري تاثير بسزايي در كاهش توليد آلاينده دي اكسيدكربن دارد. لذا به منظور كاهش آلاينده ها، بايد عملكرد و راندمان نيروگاه هاي بخاري از طريق تنظيم و بهينه سازي اجزای سيكل بهبود پيدا كرده و احداث نيروگاه های بخاري با راندمان بالا در دستور كار قرار گيرد.
از طرف ديگر نياز است تا سوءمصرف مازوت (شاخص مصرف مازوت بالاي 45/0) در نيروگاه ها به دليل ايجاد استهلاك بيشتر در مقايسه با سوخت گاز طبيعي (كاهش بيشتر ضريب بهره برداري و راندمان نيروگاه هاي بخاري و در نتيجه كاهش ظرفيت توليد ناويژه) به حداقل مقدار ممكن رسيده و در صورت مصرف سوخت سنگين مازوت از فناوري هايي جهت كاهش انتشار آلاينده و بهبود فرايند احتراق و كاهش اثرات استهلاكي آن استفاده نمود.
با توجه به اندازه گيري هاي انجام شده در بسياري از نيروگاه هاي بخاري، براي جلوگيري از احتراق ناقص درصورت استفاده از سوخت مازوت، به دليل سنگيني و پيچيدگي بيشتر نسبت به گاز طبيعي نياز به درصد هواي اضافي بيشتري مي باشد. 
شايان ذكراست كه به ازاي هر 22 درجه افزايش دماي گازهاي خروجي اگزوز ميزان راندمان 5/0 درصد كاهش مي يابد. جهت جلوگيري از انتشار آلاينده محيطي  SOxدر صورت مكان بايد گوگرد و عناصر مضر سوخت مازوت در پالايشگاه ها مهار شود و يا باید از سيستم هايي نظير FGD (سيستم سولفور زدايي) استفاده كرد. همچنين روش هايي مانند ترکیب افزودني هایی با سوخت مازوت و يا استفاده از امولسيون سوخت و آب نيز مي تواند براي احتراق بهتر سوخت مازوت و مهار عناصر مضر و خورنده سوخت مازوت مانند واناديوم، سديم و ... مفيد باشد.
ایمنی آسانسور برای پیشگیری از آسیب های ناشی از سقوط

ایمنی آسانسور برای پیشگیری از آسیب های ناشی از سقوط

26 شهریور 02
مقدمه    
در دنیای پرشتاب امروزی، آسانسور یک وسیله کاربردی و هم یک ابزار جابجایی شخص و بار محسوب میشود. بسیاری از ما چندین بار در روز با آسانسور سفر میکنیم بدون آنکه زیاد به ایمنی آن بیندیشیم. درساختمان هیچ لوازم جانبی دیگری به اندازه آسانسور مورد استفاده قرار نمیگیرد. در خانه یا محل کار، ما واقعا نمیتوانیم یک روز بدون آن را تصور کنیم. اگرچه اکثر آسانسورهای مدرن بسیار ایمن هستند، اما در صورت نگهداری ضعیف، یا زمانی که سایر مسافران بی احتیاطی میکنند، امکان دارد خسارات جبران ناپذیری متحمل کاربران شود. 
کابل‌های آسانسور تقریباً هرگز نمی‌شکنند و اگر کابلی قطع شد، کابل‌های پشتیبان متصل هستند. آسانسورها دارای سیستم ترمز غیرفعال، اتوماتیک و داخلی هستند. ترمزها به برق، کنترل از راه دور و اپراتور انسانی نیاز ندارند. این ترمزها هر زمان که آسانسور سریعتر از مقدار مجاز شروع به سقوط کند در جای خود قفل میشوند. ترمزها غیرفعال هستند به این معنا که برای روشن کردن آنها انرژی، کامپیوتر یا عامل خارجی لازم نیست. اگر برق قطع شود همچنان کار میکنند. این حرکت اولیه، سقوط خود آسانسور است که ترمزها را درگیر میکند. در سال 1852، الیشا اوتیس این سیستم ترمز خودکار را اختراع کرد، همانطور که در کتاب " Otis: Rising to the Modern City" مستند شده است. 
    
 
1- نمایی از آسانسور
اجزای تشکیل دهنده آسانسور   
آسانسور داری محیطی است که شامل سه قسمت کلی زیر می‌باشد:
موتورخانه: موتورخانه قسمتی است که اجزایی مانند موتور، گیربکس، تابلو کنترل آسانسور و تابلو برق در آن قرار میگیرد.
چاه آسانسور: چاه قسمتی است که تجهیزاتی مانند ریل‌ها، وزنه تعادل، سیم بکسل مربوط به حرکت کابین یا سیم هیدرولیک در آن قرار می گیرد.
چاهک: به پایین‌ترین نقطه چاه، چاهک گفته میشود که در آن تجهیزاتی مانند ضربه‌ گیرها، پریز، کلید قطع اضطراری و پایه ضربه‌ گیر قرار می‌گیرد.
انواع آسانسور ها
یک بازرس ایمنی آسانسور باید برای بررسی کامل و دقیق، انواع آسانسورها را بشناسد که به‌ شکل زیر می‌باشند:
انواع آسانسور کششی
در این نوع آسانسورها، حرکت آسانسور بر اساس اصطکاک بین سیم بکسل و شیار فلکه کشش به هنگام چرخش توسط سیستم محرکه آسانسور اتفاق می‌افتد. در واقع بیشتر نیروهای حرکتی از نوع مکانیکی بوده و این نوع آسانسور از ساده‌ترین آسانسورها محسوب می شوند.
انواع آسانسور هیدرولیکی
امروزه بیشتر از این نوع آسانسورها استفاده می‌شود و خطر سقوط آن‌ها نسبت به نوع کششی کمتر است. در این نوع آسانسورها حرکت کابین بر اساس حرکت سیلندر و پیستون هیدرولیکی میباشد و بهتر است برای توازن بهتر یک وزنه تعادل داشته باشد.
انواع آسانسور حمل بار 
این نوع آسانسورها بیشتر برای جابجایی کالا استفاده می‌شوند که به دلیل تحمل وزن بالا، افراد نیز میتوانند از آن استفاده کنند.
آسانسور خدماتی
این آسانسورها نیز برای جابجا کردن کالا استفاده میشوند و طبق برنامه تنها در برخی طبقات توقف دارند. ابعاد این آسانسور اجازه استفاده افراد برای جابجایی از طریق آن را نمی‌دهد.
آسانسورهای خودروبر هیدرولیک
این آسانسورها برای جابه‌جایی خودرو بین طبقات است. البته بیشتر افرادی از آن استفاده می‌کنند که  آن را در پشت‎ بام خانه طراحی کرده اند و یا پارکینگ در طبقه زیرزمین بوده و به‌ دلیل محدودیت فضا، امکان احداث رمپ نیست.
دستورالعمل ایمنی آسانسور و بازرسي دوره ‌ای آن طبق آیین ‌نامه
یکی از موارد بسیار مهم در دستورالعمل ایمنی آسانسورها، بازرسی دوره‌ای آن‌ها از نظر فنی و مهندسی می‌باشد که معمولاً مهندسین HSE یا ایمنی این کار را انجام می‌دهند. علت نیاز به این بررسی نیز استفاده از آسانسورها به دفعات زیاد و توسط افراد با سنین متفاوت و وزن‌های مختلف است که به‌ مرور زمان میتواند اشکالاتی را در ایمنی آسانسور ایجاد کند. بنابراین اگر بازرسی، عیب ‌یابی و رفع عیب‌ها انجام نشود، احتمال اتفاق افتادن حوادث ناگوار وجود دارد.
معمولاً کابین آسانسور قبل از نصب در محیط کارگاهی ساخته می‌شود و بعد از آن نیروهای کار انسانی آموزش‌ دیده همراه با تجهیزات در محل مورد نظر حضور پیدا می‌کنند تا آسانسور را نصب نمایند. این افراد نیز باید برای نصب آسانسور یک سری از تجهیزات گفته شده در دستورالعمل ایمنی آسانسور را حتما موقع نصب به ‌کار ببرند. این موارد عبارتند از:
استفاده از نرده امگا
وجود نرده‌های امگا به‌ عنوان نرده‌های متحرک می‌تواند ایمنی آسانسور را افزایش دهد. در واقع وظیفه این نرده‌ها این است که از وارد شدن افراد و اشیا بیش ‌از حد مجاز و قابل تحمل برای آسانسور جلوگیری کند.
لیمیت سوئیچ آسانسور 
نصب این سوییچ‌ها تا حد زیادی ایمنی آسانسور را افزایش می‌دهد. وظیفه این سوییچ‌ها این است که مانع از هر گونه حادثه سقوط آسانسور می‌شود.
سیستم نجات اضطراری آسانسور
استفاده از سامانه فرود اضطراری نیز از سقوط ناگهانی آسانسور جلوگیری می‌کند. البته برای اینکه مطمئن شویم این سامانه به ‌درستی کار می‌کند باید توسط مهندسین ایمنی آزمایش شود تا مشکلی ایجاد نشود.
استفاده از حفاظ دکل در آسانسور
این وسیله نیز مانند نرده‌های امگا میتواند از ورود بیش ‌از حد افراد یا وسایل به داخل کابین آسانسور جلوگیری کند.
استفاده از سیستم ایستا مکانیکی
استفاده از این سیستم بسیار مهم است و ایمنی جانی افراد استفاده کننده از آسانسور را تأمین می‌کند. اگر از این سیستم در قسمت بالایی دکل آسانسور و انتهای مسیر آن استفاده نشود، احتمال خارج شدن کابین آسانسور از مسیر و ریل و در نتیجه خطر سقوط وجود دارد. در واقع این قطعه، قطعه ‌ای است که باعث توقف آسانسور در ابتدا، انتها و در هر طبقه بین مسیر  می‌شود.
استفاده از برگه نگه‌ دارنده موتور
این قطعه یک ایست اضطراری را ایجاد می‌کند که با به‌کارگیری ترمز در صورت سقوط آسانسور به ‌صورت اتومات با فاصله 2 متر از سطح زمین آسانسور را نگه می‌دارد. بنابراین تا حد زیادی می‌تواند از ایجاد حوادث بسیار ناخوشایند که جان افراد را می‌گیرد نیز جلوگیری کند. به غیر از موارد گفته شده استفاده از میکروسوئیچها و کلید فرمان، تابلو فرمان و تنظیم ولتاژ برق آسانسور نیز از موارد ایمنی است که نیروهای نصب کننده آسانسور باید حتماً از آن‌ها در کنار همه موارد گفته ‌شده در بالا استفاده کنند. این کار باعث می‌شود آسانسور ایمنی لازم برای عملکردی صحیح و با حداقل خطرات احتمالی را داشته باشد.
 
 
2-نرده امگا
نکات ایمنی برای مالکان ساختمان
مالکان ساختمانها مسئول نگهداری و اطمینان از رعایت تمامی اقدامات ایمنی به منظورپیشگیری از بروز هرگونه سهل انگاری در استفاده از آسانسورهستند. در اینجا چند نکته وجود دارد که مالکان ساختمان باید برای جلوگیری از بروز هرگونه حادثه مرتبط با آسانسور رعایت کنند:  
دکمه DOOR OPEN را نگه دارید
اگر لازم است در را باز نگه دارید، تا زمانی که افراد وارد آسانسور میشوند یا در حالی که منتظر کسی هستید که سعی میکند به سرعت به آسانسور قبل از بسته شدن درها برسد، مطمئن شوید که دکمه "DOOR OPEN" را فشار داده اید. بسیاری از مردم در آستانه آسانسور میایستند و از بسته شدن در جلوگیری میکنند، اما اگر قبل از اینکه وارد مسیر درب شوید، مدت زیادی صبر کنید، ممکن است با یک آسیب له کننده مواجه شوید .
از پریدن یا حرکت ناگهانی در آسانسور خودداری کنید
پریدن یا رقصیدن در آسانسور ممکن است سرگرم کننده به نظر برسد، اما در واقع میتواند کابین آسانسور را به حرکت درآورد و به طور بالقوه باعث توقف آن شود. همیشه ایده خوبی است که به آرامی وارد آسانسور شوید، کنار دیوار بایستید یا درحین سفر بیحرکت باشید. این مانع از تأثیر فشار غیر ضروری بر کابین آسانسور میشود.
هرگز از دست یا شیئی برای باز نگه داشتن درب آسانسور استفاده نکنید
 اگر خود را در داخل آسانسور دیدید و درها باز نشدند، هرگز سعی نکنید درها را به زور باز کنید و یا از راه دیگری خارج شوید. منتظر رسیدن کمک باشید.
آسانسورها را بیش از حد شلوغ نکنید
اگر آسانسور شلوغ به نظر میرسد، منتظر آسانسور بعدی باشید. مطمئن شوید که آسانسورهای کافی برای نیازهای خود دارید و همه آنها به اندازه کافی کارآمد کار میکنند تا افراد مجبور نباشند آسانسورها را شلوغ کنند. اطمینان حاصل کنید که هنگام خروج مسافران از آسانسور، فضای کافی برای کسانی که که منتظر آسانسور هستند وجود دارد. 
اگر گیر کرده اید با امدادگران اورژانس تماس بگیرید
وقتی در موقعیتی قرار میگیرید که آسانسور بین طبقات متوقف میشود، اولین کاری که باید انجام دهید این است که وحشت نکنید و وضعیت را ارزیابی کنید. در زمان اضطراری آسانسور،  به صفحه کنترل بروید و دکمه اضطراری را فشار دهید تا از تیم عملیات کمک بخواهید. در فیلم‌ها، زمانی که چنین وضعیت اضطراری پیش می‌آید، قهرمان داستان از سقف و دیوار آسانسور بالا می‌رود تا به مقصد برسد. به یاد داشته باشید، اینها فیلم هستند و در زندگی واقعی، باید منتظر باشید تا متخصصان به شما کمک کنند.
در صورت آتش سوزی اقدام کنید
احتمالاً قبلاً شنیده اید که هنگام آتش سوزی همیشه باید به جای آسانسور از پله ها استفاده کنید. اگر سوار آسانسور هستید و چراغ آتش نشانی چشمک زن را میبینید و صدای زنگ را میشنوید، به این معنی است که یک آتش سوزی اضطراری وجود دارد. آشکارسازهای حرارتی سیگنالی را به پانل کنترل آتش میفرستند. یک آسانسور زمانی که توسط دستگاه تشخیص حریق و یا کلید فعال شود، به سطح خروجی تعیین شده باز میگردد. درها در طبقه خروجی باز میشوند و شما باید خارج شوید.
نصب و نگهداری
به منظور بازرسی ماهیانه آسانسور، بهتراست با یک شرکت تعمیر و نگهداری قرار داد ببندید. ایمنی آسانسور با اطمینان از نصب و نگهداری حرفه ای آن شروع میشود در نتیجه، برای افزایش ایمنی باید یک برنامه آزمایشی دقیق و نگهداری پیشگیرانه را اجرا کنید. 
اتاق ماشین محافظ
خشک نگه داشتن اتاق ماشین و حفاظت آن از رطوبت، آب و گرد و غبار بسیار مهم است. اتاق ماشین آسانسور شامل ماشین آلات و کنترلهای الکتریکی هستند که آسانسور را پشتیبانی میکنند. در آسانسورهای کششی، اتاق در بالای مسیر بالابر قرار دارد. 
هرگز آسانسور را اضافه بار نکنید
اگر به طور منظم از آسانسور استفاده میکنید، مطمئن شوید که ظرفیت آن را میدانید. محدودیت وزن معمولاً روی یک برچسب در داخل و یا خارج آسانسور نمایش داده میشود.
ورود دقیق به آسانسور
هنگام استفاده از آسانسور، مراقب قدمهای خود باشید. هنگام ورود یا خروج از آسانسور، قبل از قرار دادن پای خود، آستانه را رعایت کنید. ممکن است کف کابین آسانسور با کف لابی همسطح نباشد. هنگامی که درهای آسانسور بسته میشوند، مهم است که برای گرفتن آسانسور ندوید، زیرا ممکن است بخشی از بدنتان بین درهای در حال بسته شدن گیر کند.
نکاتی که باید هنگام خروج از آسانسور در نظر بگیرید
اگر مردم مراقب نباشند، بسیاری از افرادی که در آسانسور تنگ هستند، میتوانند ایمنی مسافران را در هنگام پیاده شدن به خطر بیندازند. مودبانه از مردم بخواهید که راه را برای پیاده شدن باز کنند.
   
3-سقوط از آسانسور
پنج دلیل اصلی آسیب دیدگی افراد در آسانسور:
1- درب آسانسور معیوب
درهای معیوب میتوانند خیلی سریع بسته شوند و صدمات جدی ایجاد کنند. امروزه اکثر آسانسورها مجهز به سنسورهایی هستند که از بسته شدن درها هنگام ورود یا خروج شخص به کابین جلوگیری میکنند. حسگرها نه تنها افراد، بلکه اشیاء و همچنین اندام ها را تشخیص میدهند. درها همچنین به گونه ای طراحی شده اند که به آرامی بسته میشوند تا فشار وارده را در صورت ضربه زدن به شخصی در هنگام حرکت محدود کنند. با این حال، اگر سنسورها عملکرد نادرست داشته باشند یا نتوانند حرکت فردی را که وارد آسانسور می‌شود یا از آن خارج می‌شود را تشخیص دهند، ممکن است خسارات جبران ناپذیری برای افراد ایجاد کنند و در موارد جدیتر حتی خطر از کار افتادن کل سیستم وجود دارد.
2-سقوط آزاد آسانسور
 آسانسورهایی که به درستی نگهداری می‌شوند دارای ویژگی‌های ایمنی برای کاهش خطر سقوط آزاد هستند. اگر نصاب آسانسور را به درستی نصب نکند، سقوط آزاد همچنین میتواند در آسانسورهای جدید نیز رخ دهد. آسانسورها میتوانند در عرض چند ثانیه به دلیل سیم های قطع شده، در مسیرهای شکسته یا آسیب دیده سقوط کنند. 
3- سرعت
آسانسورها دارای تنظیمات و پیش فرضهایی هستند که از عملکرد آنها در سرعتهای ناایمن جلوگیری میکنند. با این حال، از آنجایی که سیستم آسانسورها بسیار پیچیده هستند، عناصر زیادی وجود دارند که میتوانند باعث نقص در سرعت شوند. از جمله وزنه های تعادل معیوب، سیستمهای ترمز آسیب دیده، یا سیستمهای کنترل قدیمی. این امر در حالی است که تعمیر و نگهداری منظم و بررسیهای ایمن میتواند این مشکلات را شناسایی کند. آسانسورهایی که نگهداری ضعیفی دارند در مواجهه با عملکرد ناایمن قرار میگیرند. وقتی آسانسور خیلی سریع حرکت می‌کند، امکان دارد تکان‌های غیرمنتظره خطرناکی به بدن وارد کند و یا منجر به سقوط  شود.
4- مسائل سطح
آسانسورها به گونه ای طراحی شده اند که در هر مقصدی تا سطح زمین فرود بیایند. با این حال، اگر سیستم های ترمز به درستی در یک راستا قرار نگیرند، میتوانند منجر به حالتی شوند که به آن (تراز نامتعادل) میگویند. در نتیجه، افراد هنگام ورود یا خروج از کابین میتوانند زمین بخورند یا بدتر از آن، چندین متر سقوط کنند. اگرچه مالکان ساختمان ممکن است ادعا کنند که این حادثه تقصیر شخص آسیب دیده به دلیل عدم توجه است، اما تقصیر همیشه متوجه مالک است که اقدامات احتیاطی منطقی را برای ایمن نگه داشتن تجهیزات ساختمان خود انجام نداده است.
5-مسافران بی دقت
کارگرانی که در داخل یا اطراف آسانسور مشغول به کار هستند و اقدامات احتیاطی برای حفظ جان خود انجام نمیدهند نیز میتوانند در بروز حادثه موثر باشند.  
آسانسورها باعث 90 درصد مرگ و میر و 60 درصد جراحات جدی میشوند. صدمات وارده به افرادی که روی آسانسور یا نزدیک آن کار میکنند از جمله کسانی که در حال نصب، تعمیر و نگهداری آسانسورها و کار در چاه آسانسور یا نزدیک آن هستند، تقریبا نیمی از مرگ و میر سالانه را تشکیل میدهد. طبق آمار، اکثر مرگ و میر کارگرانی که در چاه آسانسور یا نزدیک آن کار میکردند، به دلیل سقوط در چاه آسانسور بود. 
توصیه‌هایی برای پیشگیری از بروزحوادث ناشی از استفاده غیر اصولی آسانسور عبارت اند از:
1-انجام تمرین‌ها و آموزش‌های حفاظتی محیط کار، از جمله خاموش کردن و قفل کردن مدارهای الکتریکی و تجهیزات مکانیکی در زمانی که آسانسورها ازحالت سرویس خارج می‌شوند یا در حال تعمیر هستند.
2- ایجاد برنامه فضای محدود مورد نیاز برای چاه آسانسور و ارائه برنامه حفاظت ازسقوط کارگران حین کار در نزدیک چاه آسانسور 
3- کارفرمایان باید فقط از کارگران واجد شرایط برای تعمیر و نگهداری آسانسور بهره بگیرند.   
اخذ استاندارد آسانسور   
منظور از استاندارد آسانسور چیست؟ منظور از استاندارد آسانسور باید ها و نباید هایی میباشد که برای آسانسورهای باری، مسافری و … تبیین میشود تا از افراد و وسیلهها را در مقابل خطرات مختلف از جمله سقوط حفاظت کنند. طبق این استانداردها در تولید و نصب باید اصول و قوانینی رعایت شود تا در حین کار دچار اختلال نشود و خسارتهای جانی و مالی کاهش پیدا کند.
آیا استاندارد آسانسور به معنی ایمنی آسانسور میباشد؟
بعضی از افراد بر این تصورند که ایمنی آسانسور همان استاندارد آن میباشد در حالی که اصلا چنین نیست. گاهی اوقات آسانسور دارای گواهی استاندارد میباشد ولی ایمنی کافی برای استفاده را ندارد و یا برعکس. اگر میخواهید آسانسور ساختمان همیشه دارای ایمنی باشد و شما با اطمینان کامل از آن استفاده کنید باید آن را به صورت دوره ای سرویس کنید.
توجه کنید دریافت استاندارد آسانسور نیز ضروری میباشد و اگر تا به اکنون نسبت به دریافت آن اقدام نکرده اید حتماً بعد از مطمئن شدن ایمنی آن گواهی استاندارد نیز دریافت کنید.
چرا اخذ استاندارد آسانسور اجباری است؟
برای جلوگیری از بروز حادثه و ایمن بودن آسانسور در طول سال، دریافت استاندارد آسانسور اجباری است.
دریافت استاندارد اولیه و ادواری آسانسور چقدر طول میکشد؟
گرفتن گواهی نامه استاندارد آسانسور ممکن است طولانی باشد. بهتر است برای این کار از شرکت های آسانسور کمک بگیرید.
آیا استاندارد آسانسور با ایمنی آسانسور فرق دارد؟
بله- استاندارد بودن آسانسور با ایمن بودن آن یکی نیست. از طرفی ایمن بودن آسانسور نیز برای شما گواهی نامه استاندارد آسانسور نمیباشد .
 
آیا از بدو ورود آسانسور به ایران استانداردها وجود داشتند و دریافت گواهی آن ضروری بود؟
خیر- استانداردها با گذشت زمان به وجود آمدند و از تاریخ ٠١ / ٠۵ / ٩۴ اخذ آن ضرورت پیدا کرد و همه کارفرماها باید آن را دریافت کنند.
آیا جنس و رنگ آمیزی دیواره چاه و موتورخانه موضوع استاندارد ملی ۱-۶۳۰۳ است؟
خیر- فقط نباید منشا ایجاد گرد و غبار بوده و همچنین نباید ریزشی باشند. جنس دیواره چاه در ناحیه تعریف شده استاندارد و در زیر درب طبقات، نباید از گچ و شیشه باشد.
آیا طبق استاندارد آسانسور میتوان در آن از مواد آتش زا استفاده کرد؟
خیر- طبق استاندارد در آسانسور نمیتوان از مواد آتش زا از جمله سیگار، فندک و … استفاده کرد.
درصورتیکه یکبار آسانسور مسافربر کششی با یک پروانه ساختمانی در سیستم ثبت شده و استاندارد دریافت کند برای آنکه بار دیگر برای همان شماره پروانه درخواست بازرسی خودروبر هیدرولیک ثبت نمود، چه باید کرد؟
در حال حاضر استاندارد آسانسورهای هیدرولیک مشمول مقررات استاندارد اجباری نیست. در استاندارد ملی برای عرض مسیر دسترسی به موتورخانه عددی ذکر نشده است، ولی حداقل عرض معابر در موتورخانه ۴۰ سانتی متر میباشد که در تجدید نظر اول به حداقل ۳۰ سانتی متر (در عبور از کنار تجهیزات ثابت) کاهش یافته است و لذا لازم است عرض معبر در مسیر دسترسی به موتورخانه نیز حداقل ۳۰ سانتی متر در نظر گرفته شود.
نحوه استعلام تاییدیه استاندارد آسانسور
با توجه به آمار بالای تلفات در اثر حوادث آسانسور و تلاش برای اجرای قانون استاندارد سازی، از سال ۱۳۸۳ استاندارد سازی آسانسورها تبدیل به قانونی اجباری شده است و آسانسورهایی که دارای استعلام تاییدیه آسانسور نیستند، قابل بهره برداری نمی‌باشند و نباید مورد استفاده قرار بگیرند. با بررسی آمارهای منتشر شده می‌توان دریافت که پس از اجرای این قانون، با وجود افزایش تعداد ساختمان‌های دارای آسانسور، حوادث و تلفات هنگام استفاده از آسانسور بسیار کاهش پیدا کرده است که نشان از اهمیت بالا و فایده اجرای این قانون دارد.
سال               تعداد حوادث
۱۳۸۲            تعداد ۸۹۸ حادثه با ۳۴ کشته و مجروح
۱۳۸۳            تعداد ۹۳۹ حادثه با ۲۸ کشته و مجروح
۱۳۸۴            تعداد ۱۰۶۵ حادثه با ۳۴ تن کشته و مجروح
۱۳۹۱            تعداد ۶۸۹ حادثه با ۳۲ کشته و مجروح
در جهت اجرای این قانون، مالک یا کارفرمای ساختمان، پس از نصب آسانسور جهت راه اندازی آن و دریافت مجوز پایان کار از شهرداری، باید نسبت به اخذ تاییدیه آسانسور اقدام نماید که این تأییدیه پس از بازرسی‌ها و رفع مشکلات آسانسور صادر می‌گردد. نکته مهم در این زمینه این موضوع است که این استاندارد اولیه صادر شده برای آسانسور، دارای تاریخ انقضای یک ساله پس از انجام بازرسی است و برای اطمینان از سالم ماندن و استاندارد بودن آسانسور، علاوه بر انجام بازرسی‌های دوره‌ای، باید نسبت به انجام بازرسی‌های ادواری استاندارد نیز اقدام شود.
در صورت عدم انجام این بازرسی‌ها و منقضی شدن تأییدیه استاندارد آسانسور، در صورت بروز حادثه برای آسانسور ساختمان، مسئولیت و وظیفه جبران خسارات جانی و مالی آن بر عهده مدیران و یا مالکان ساختمان خواهد بود. شرکت‌های خدماتی آسانسور هم می‌توانند با اطلاع از وضعیت آسانسور، به جای مدیران و مالکان ساختمان نسبت به درخواست بازرسی‌های دوره‌ای آسانسور اقدام کنند.
راه‌های استعلام تأییدیه استاندارد آسانسور
مالکان ساختمان‌ها و کاربران آسانسور برای آگاهی از انجام بازرسی‌ها و تأیید شدن سلامت و کارایی آسانسور توسط اداره استاندارد، می‌توانند از دو طریق نسبت به استعلام تأییدیه استاندارد آسانسور اقدام فرمایند:
راه اول:
کاربران آسانسور و یا مالکان ساختمان می‌توانند با ورود به سامانه الکترونیکی مدیریت بازرسی آسانسور به آدرس اینترنتی isiri.gov.ir، از قسمت استعلام تأییدیه وضعیت استاندارد آسانسور را بررسی کنند. در این قسمت ابتدا با انتخاب استان مورد نظر، یا با در دست داشتن شناسه ملی آسانسور و یا با داشتن مشخصات و شماره پروانه ساختمان محل نصب آسانسور، وارد سامانه استاندارد آسانسور شده و علاوه بر وضعیت استاندارد آسانسور، از اطلاعات دیگری مانند نام و تلفن و آدرس شرکت بازرسی، نام و تلفن و آدرس شرکت فروشنده، نوع آسانسور، تاریخ انقضای گواهینامه و تاریخ انقضای تأییدیه آگاهی پیدا کنند.
راه دوم:
به دستور اداره کل استاندارد، از سال ۱۳۹۶ نصب پلاک شناسه آسانسور در داخل کابین آسانسورها اجباری و الزامی می‌باشد. شهروندان و کاربران آسانسور می‌توانند با پیامک شناسه ملی آسانسور به سامانه پیامکی سازمان استاندارد با شماره ۱۰۰۰۱۵۱۷، اطلاعاتی مثل نام و مشخصات شرکت بازرسی، نام و مشخصات شرکت فروشنده و تاریخ انقضای تأییدیه بازرسی آسانسور مورد نظر اطلاع پیدا کنند و استعلام شناسه ملی آسانسور خود را دریافت نمایند.
لازم به ذکر است که شناسه ملی آسانسور، کدی ۱۰ رقمی و منحصر به فرد برای هر آسانسور است که در هنگام درخواست برای بازرسی و استعلام استاندارد آسانسور، توسط سامانه مدیریت بازرسی آسانسور به صورت خودکار برای آسانسور مربوطه صادر می‌گردد و در صورت اخذ تأییدیه ایمنی، جهت نصب در آسانسور در اختیار شرکت خدماتی آسانسور یا مالک یا کارفرما قرار می‌گیرد.
استاندارد های آسانسور به چند دسته تقسیم می شود؟
دو نوع استاندارد آسانسور وجود دارد که هر مالک و یا مدیر ساختمان باید اقدام به اخذ آن کند .
1-استاندارد اولیه آسانسور
2-استاندارد ادواری آسانسور 
استاندارد اولیه آسانسور چیست ؟
بعد از اتمام نصب آسانسور، آسانسور توسط کارشناس مربوطه بازبینی میشود و معیارهای مختلفی از جمله ایمنی و عملکرد سالم بررسی میشود و در صورت نبودن مشکل، گواهینامه استاندارد اولیه صادر میشود. بعد از اینکه گواهی استاندارد اولیه دریافت کردید میتوانید برای ساختمان خود اقدام به دریافت گواهی پایان کار کنید و در صورت نداشتن استاندارد اولیه، به هیچ وجه گواهی پایان کار صادر نمیگردد. توجه کنید که دریافت این استاندارد ضروری میباشد و قبل از اینکه آسانسور در ساختمان مورد استفاده قرار گیرد این گواهینامه باید دریافت شود.
طبق قانون، هر مالک ساختمان برای دریافت پایان کار ساختمان نیازمند به اخذ استاندارد آسانسور است. گواهی استانداردی که برای گرفتن پایان کار ساختمان صادر میشود استاندادر اولیه آسانسور میباشد.
استاندارد ادواری آسانسور چیست ؟
بعد از دریافت استاندارد اولیه برای آسانسور و دریافت پایان کار ساختمان، استاندارد دیگری وجود دارد که باید به صورت سالانه برای آسانسور صادر شود تا از استاندارد بودن آسانسور ساختمان اطمینان حاصل شود. به این استاندارد استاندارد ادواری آسانسور میگویند.
گواهی استاندارد ادواری آسانسور به منظور اطمینان داشتن از سرویس و نگهداری آسانسور در طول سال در نظر گرفته شده است. در اصل با داشتن گواهی استاندارد ادواری نشان داده میشود که آسانسور به صورت منظم از سرویس و نگهداری کامل برخوردار است و کوتاهی در این مورد نشده است.
هر آسانسور باید حداقل سالی یک بار توسط کارشناس سازمان استاندارد مورد بازبینی قرار گیرد و در صورت نبود مشکلی در ایمنی و عملکرد آسانسور، استاندارد ادواری صادر میگردد. انجام به موقع سرویس و تعمیر دورهای آسانسور تاثیر بسزایی در دریافت استاندارد ادواری دارد. اخذ گواهی استاندارد ادواری برای آسانسور از دید قانون اجباری نیست ولی از نظر فنی ضروری است که حتما این استاندارد اخذ شود. 
نکته مهم دیگر اینکه: در صورد بروز هر نوع حادثه آسانسور در ساختمان شخص مدیر ساختمان گرفتار خواهد شد.
 

برای مطالعه ادامه مقاله فایل زیر را دانلود نمایید. 
 
مطالب مرتبط: 
 
انواع دستگاه اتوکلاو به همراه دستورالعمل ایمنی کار با آن

انواع دستگاه اتوکلاو به همراه دستورالعمل ایمنی کار با آن

20 شهریور 02

مقدمه

هوایی که تنفس می‌کنیم مملو از عوامل مختلف میکروسکوپی می‌باشند که می‌توانند به سادگی موجب آلودگی و دخالت در آزمایش‌های مختلف پزشکی و زیست‌شناسی گردند؛ لذا، حتی اگر با شست‌و‌شو، جسمی را عاری از هرگونه عوامل آلودگی کنیم، در چند ثانیه‌ای که در مواجهه با هوا قرار گرفته و یا تماس پوستی با آن ایجاد شود، آن جسم آلوده می‌گردد. هم‌چنین در استفاده از مایعات در آزمایش‌های مختلف، امکان استریلیزاسیون آن‌ها توسط شست‌و‌شو وجود ندارد.
به همین دلیل، از گذشته تا به امروز در طی دهه‌ها‌ی مختلف بر اساس نیازی که بوده دستگاه‌های مختلفی برای استریل کردن محیط و شرایط ایجاد شده‌اند تا تجهیزات و ابزارآلات و مکان‌های بهداشتی، تا حد زیادی از آلودگی در امان بمانند. یکی از انواع دستگاه‌هایی که در این راه ساخته شده، دستگاه اتوکلاو می‌باشد.
شکل 1– انواع اتوکلاو‌ها
 

اتوکلاو چیست؟

اتوکلاو وسیله‌ای برای استریل کردن ابزار پزشکی و آزمایشگاهی در فشار و دمای بالا و با استفاده از بخار آب است. اتوکلاو از مهم‌ترین دستگاه‌ها و تجهیزات آزمایشگاهی می‌باشد که با استفاده از حرارت بخار آب تحت فشار، جهت استریل نمودن (سترون‌سازی) کاربرد دارد. 
سترون‌سازی به معنای استریل نمودن یا نابود کردن تمامی اشکال حیات (میکروبی) از طریق حرارت بخار آب تحت فشار و یا مواد غیر متحرک که شامل روش‌هایی همچون شیمیایی و غیر شیمیایی است می‌شود. 
 

شکل 2– استفاده از سترون‌سازی برای استریل کردن انواع ابزار پزشکی و جراحی
 
اتوکلاوها عمدتا در صنایع پزشکی، آزمایشگاهی، غذایی و دارویی برای استریل کردن وسایل و تجهیزات استفاده می‌شوند. هم‌چنین، در بسیاری از محیط‌های صنعتی و تولیدی نیز به‌کار می‌روند. اتوکلاو صرفا برای کشتن ویروس‌ها به کار نمی‌رود، اما به‌صورت کلی ویروس‌ها در دمای بالا زنده نمی‌مانند پس برای استریل کردن مواد پلاستیکی حساس مناسب است. به دلیل حرارت بالا از اتوکلاو برای استریل کردن شیر یا مواد حساس دیگر استفاده نمی‌شود چون طعم و ویژگی‌های ماده عوض می‌شود.
جدول 1– ویژگی‌های استریل‌کننده اتوکلاو آزمایشگاهی 

نحوه عملکرد اتوکلاو به چه صورتی است؟

در اتوکلاوها ابتدا درب قفل شده و محفظه‌ ای مهر و موم شده ایجاد می‌شود و بعد هوای داخل محفظه را با بخار آب جایگزین می‌کنند. سپس با‌توجه به پروتکل‌های مشخص شده و برنامه‌ای که به دستگاه می‌دهند، بخار تحت فشار قرار گرفته و پروسه اتوکلاو کردن در زمانی مشخص انجام می‌شود.
 

شکل 3– فرآیند اتوکلاو کردن
مراحل فرآیند اتوکلاو به شرح زیر است:
1) شروع فرآیند اتوکلاو: درب محفظه بسته شده و محفظه دستگاه از طریق لوله‌های اطراف آن گرم می‌شوند.
2) جایگزینی هوای محفظه اتوکلاو با بخار: اگر در طی این فرآیند هوا وجود داشته باشد از نفوذ کامل بخار به تجهیزات و مواد جلوگیری کرده و اجازه نمی‌دهد استریل کردن با اتوکلاو به خوبی انجام شود؛ پس لازم است که هوای درون محفظه با بخار آب جایگزین گردد تا دما و فشار افزایش یابد. جایگزینی هوا با بخار در درون محفظه با‎توجه به مواد و تجهیزات به روش‌های مختلفی انجام می‌گیرد. 
3) تهویه (Conditioning): در این مرحله گرم شدن فضای درون محفظه انجام شده و فشار افزایش می‌یابد. 
4) گرم شدن محفظه (Heat up): فشار و دما به حد متعادل و استاندارد می‌رسد.
5) شروع عملیات استریلیزاسیون: زمان اتوکلاو کردن فرا می‌رسد.
6) خروج بخار از محفظه اتوکلاو: فشار و بخار موجود در دستگاه از طریق یک محفظه خارج می‌شود.
7) خشک کردن: در طی مدت زمان تعیین شده تجهیزات به طور کامل خشک می‌شوند.
8) ورود هوا به محفظه: محفظه اتوکلاو دوباره از هوا پرمی‌شود.
9) اتمام فرآیند اتوکلاو: در پایان فرآیند درب دستگاه را باز کنید و تجهیزات استریل شده را بردارید.
 

اجزای تشکیل‌دهنده اتوکلاو

• محل قرارگیری ظروف
در این قسمت یک محفظه داخلی به همراه لوله‌هایی در اطراف آن وجود دارد. درون لوله‌ها بخار آب وجود دارد و موجب یکنواخت شدن دما در داخل محفظه می‌گردد و باعث بهینه‌سازی فرآیند استریلیزاسیون می‌شود. 
• سیستم کنترل   
سه پارامتر دما، زمان و فشار در استریل کردن با اتوکلاو بسیار موثر هستند. از این رو، در این سیستم به نرم‌افزاری نیاز است که برای این پارامترها برنامه‌ریزی دقیقی انجام دهد و باز و بسته شدن دریچه‌ها و سایر اجزای اتوکلاو در یک توالی خاص انجام شوند. در واقع می‌توان گفت اتوکلاوها به سیستم کنترل نیاز دارند. 
• تله بخار 
تله بخار از مهم‌ترین و اصلی‌ترین اجزای اتوکلاو است. در داخل محفظه اتوکلاو بخار آب با از دست دادن انرژی خود به مایع تبدیل می‌شود و میعان رخ می‌دهد. درصورتی‌که این مایعات سریعا از سیستم خارج نشوند، می‌توانند بر روی سرعت انتقال گرما تاثیرگذار باشند و کارایی سیستم را بکاهند. در واقع تله بخار موجب حذف میعانات درون محفظه اتوکلاو می‌شود. 
• سوپاپ اطمینان
باتوجه به اینکه اتوکلاوها تحت فشار بالا کار می‌کنند، طراحی آن‌ها به‌گونه‌ای انجام شده که دارای ساختاری مقاوم با ایمنی بالا باشند. سوپاپ اطمینان نیز از جمله تجهیزاتی است که موجب افزایش ایمنی دستگاه می‌شود. این شیر ایمنی موجب کنترل فشار در بویلرها و مخازن تحت فشار می‌شود. اگر فشار یا دما در مخزن اتوکلاو خیلی بالا رود، می‌توان برای تخلیه فشار داخل محفظه از سوپاپ اطمینان کمک گرفت. 
• مکانیزم خنک‌کننده میعانات
خیلی از اتوکلاوها دارای سیستم خنک‌سازی پساب (هوا، بخار و میعانات) هستند. به دلیل صدمه ندیدن لوله‌کشی فاضلاب‌ها، امکان تخلیه پساب با دمای بیش از ۶۰ درجه سانتی‌گراد وجود ندارد. بهترین روش برای خنک‌سازی پساب حاصل از اتوکلاو مخلوط نمودن آن با آب سرد است. بعضی از دستگاه‌های اتوکلاو خنک‌کننده دارند و ابتدا پساب را خنک کرده و بعد تخلیه می‌کنند. 
• سیستم خلا
برای استریل کردن با اتوکلاو با بازدهی بالا، لازم است که هوای درون محفظه با بخار آب جایگزین شود. این فرآیند به دو صورت گراویمتری و پیش خلاء انجام می‌شود و سیستم خلاء از طریق پمپ خلاء، پیش خلاء در اتوکلاوها قابل انجام می‌باشد.
 

شکل 4– شمای دستگاه اتوکلاو 

برای استریل‌کردن چه موادی می‌توان از اتوکلاو استفاده کرد؟

برخی از مواد و تجهیزات نمی‌توانند دما و فشار بالا را تحمل کنند و آسیب می‌بینند. از این رو، در هنگام استریل‌کردن با اتوکلاو باید به نوع ماده‌ای که قرار است استریل شود، دقت گردد. جدول زیر نمونه‌ای از موادی است که با دستگاه اتوکلاو قابل استریل کردن می‌باشند:
جدول 2– مواد قابل استریل با دستگاه اتوکلاو 
  

دستورالعمل‌های عمومی کار با اتوکلاو

از آنجا که استریل‌کردن با اتوکلاو تحت فشار و دما بالا انجام می‌‌شود می‌تواند خطرات جدی را برای کاربر ایجاد کند؛ از این رو، در هنگام استفاده از این دستگاه نیاز است که به دستورالعمل‌های عمومی کار با آن رعایت و اجرا گردد.
• دستگاه اتوکلاو را به‌صورت منظم مورد بازرسی و سرویس قرار دهید تا مطمئن شوید که عملکرد صحیحی دارد. 
• اصول عملکرد اتوکلاوها مبتنی بر بخار، گرما و فشار است و خطر آسیب دیدن کاربر حین کار با آن وجود دارد؛ از این رو، نیاز است که کاربر از تجهیزات محافظت شخصی مانند دستکش مقاومت در مقابل حرارت، روپوش آزمایشگاهی و محافظ چشم استفاده کند. 
• شیوه بسته‌بندی مواد و تجهیزات برای استریل‌کردن با اتوکلاو بسیار مهم است. زیرا اصلی‌ترین دلیل ناموفق بودن اتوکلاو کردن، عدم برقراری تماس مناسب بخار آب و میکروارگانیسم‌ها است. از این رو، اگر از کیسه یا ظرف پسماند استفاده می‌کنید سعی کنید بیشتر از ۷۵ درصد ظرفیت آن را پر نکنید.
• کیسه‌هایی که مواد و تجهیزات داخل آن وجود دارد باید باز باشند یا اینکه سوراخ‌هایی در بالای آن‌ها تعبیه شود تا راه نفوذ بخار به داخل کیسه وجود داشته باشد. اگر این مسئله رعایت نشود نه تنها استریل تجهیزات به خوبی انجام نمی‌شود حتی احتمال دارد کیسه‌ها به دلیل فشار منفجر شوند.
• قبل از تخلیه دستگاه حتما اجازه دهید مواد و تجهیزات کاملا خنک شوند، زیرا ممکن است موجب آسیب‌دیدن کاربر گردد.
• بسته‌بندی باید به نحوی انجام شود که باز و بسته کردن آن به راحتی امکان‌پذیر باشد و مانع از نفوذ بخار به تجهیزات نگردد. هم‌چنین بسته‌بندی باید از مقاومت خوبی در برابر دما و فشار برخوردار باشد. 
• تمامی فرآیندهای اتوکلاو کردن باید حتما در یک برگه ثبت شوند و اطلاعاتی مانند تاریخ، محتویات، شماره چرخه، نشانگرها و نام اپراتور در آن درج شود.


شکل 5– نمونه‌ای از چک‌لیست خدمات اتوکلاو

چگونه از صحیح انجام شدن استریل با اتوکلاو اطمینان حاصل کنیم؟

نشانه‌های مختلفی وجود دارد که می‌تواند صحت عمل استریل کردن با اتوکلاو را نشان دهد. از جمله این نشانه‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد: 
جدول 3– انواع نشانگر اتوکلاو
  

شکل 6– نشانگر شیمیایی اتوکلاو

شکل7– نشانگر بیولوژیکی اتوکلاو


شکل 8– نشانگر خارجی اتوکلاو

دسته‌بندی اتوکلاوها

جنبه‌های مختلفی وجود دارد که می‌تواند به عنوان مبنایی برای طبقه‌بندی انواع مختلف اتوکلاوها استفاده شود و برخی از این جنبه‌ها ممکن است با یکدیگر همپوشانی داشته باشند. در بیشتر موارد، استریل‌کننده‌های بخار را می‌توان از طریق موارد زیر متمایز کرد:
• عملکرد 
• کلاس 
• اندازه (ظرفیت) 
• انواع مختلف اتوکلاوها بر اساس عملکرد
همه اتوکلاوها از بخار با دمای بالا و فشار بالا برای استریل کردن تجهیزات پزشکی و ضایعات استفاده می‌کنند. عملکرد آن‌ها نشان می‌دهد که چگونه باید بارگیری شوند و چگونه بخار موجود در محفظه خود را برای استریل کردن وسایل داخل فشار می‌دهند.
جدول 4– انواع مختلف اتوکلاوها بر اساس عملکرد
 
• انواع مختلف اتوکلاوها بر اساس کلاس
روشی واضح‌تر برای دسته‌بندی انواع مختلف ماشین‌های اتوکلاو. کلاس استریل‌کننده بخار نشان می‌دهد که چقدر همه کاره است: به عبارت دیگر، نشان می‌دهد که چه نوع بارهایی را می‌توان با آن درمان کرد.
جدول 5– انواع مختلف اتوکلاوها بر اساس کلاس
 


شکل 9– اتوکلاوهای کلاس N، B و S
 
• انواع مختلف اتوکلاوها بر اساس اندازه (ظرفیت)
اندازه اتوکلاو نیز یک فاکتور کلیدی است که باید در نظر گرفته شود: انتخاب صحیح در اینجا به میزان زباله‌ای که هر روز تاسیسات شما نیاز به درمان دارد و هم‌چنین مقدار فضای موجود شما بستگی دارد.
جدول 6– انواع مختلف اتوکلاوها بر اساس اندازه (ظرفیت)

اثرات و راهکارهای زیست‌محیطی

همه ما می‌دانیم که افزایش تقاضای انرژی ما گازهای گلخانه‌ای بیشتری را وارد جو می‌کند. اکثر انرژی امروز ما از سوخت‌های فسیلی تامین می‌شود. هنگامی که سوخت‌های فسیلی می‌سوزند، گازهایی آزاد می‌کنند که گرما را در جو به دام می‌اندازد و باعث گرم شدن کره زمین و تسریع تغییرات آب و هوایی می‌شود.
یک اتوکلاو برای کار کردن به انرژی زیادی نیاز دارد. بدون بهبود در بهره‌وری انرژی، اتوکلاو می‌تواند اثرات مخرب زیست‌محیطی داشته باشد. با این حال، تغییرات کوچک در اتوکلاوها، مانند کاهش ورودی آب، می‌تواند کمک‌کننده باشد. تحقیقات جدید نشان داده است که حجم کمتر آب در اتوکلاو تنها به 16 کیلووات (کیلووات) المنت حرارتی در مقایسه با 72 کیلووات عنصر گرمایش در اتوکلاوهای معمولی نیاز دارد. حتی استفاده از اتوکلاوهای استوانه‌ای به جای مستطیل شکل باعث صرفه‌جویی در مصرف انرژی می‌شود.
نکته دیگری که باید به خاطر داشته باشید این است که از اتوکلاو فقط زمانی که پر است استفاده کنید. بیایید آن را با یک مثال توضیح دهیم. بگویید می‌خواهید چند لوله آزمایش ضد عفونی شود. اتوکلاو شما احتمالاً می‌تواند 30 لوله آزمایش را در خود جای دهد. اما، اگر از اتوکلاو برای استریل کردن تنها یک لوله آزمایش استفاده کنید، حدود 97 درصد از انرژی بالقوه مفید را هدر خواهید داد.
با تغییر آب و هوا، جهان به سرعت در حال کمبود آب شیرین است. از سوی دیگر، ما از اتوکلاوهایی استفاده می‌کنیم که مقادیر زیادی آب کاملاً خوب را هدر می‌دهند. یک روش ساده و بدون هزینه برای صرفه‌جویی در آب در اتوکلاوها خاموش کردن آن در صورت عدم استفاده است. بسیاری از آزمایشگاه‌ها اتوکلاوها را 24/7 روشن نگه می‌دارند. این بدان معنی است که محفظه به طور مداوم بخار و میعانات تولید می‌کند تا برای استریلیزاسیون آماده شود. روشن نگه داشتن اتوکلاو فقط در ساعات کاری و در طول آن خاموش در شب و آخر هفته می تواند 70 درصد در مصرف آب صرفه‌جویی کند.
بسیاری از سیستم‌ها و تولیدکنندگان مدرن شروع به رسیدگی به مسائل مصرف انرژی و آب با اتوکلاو کرده‌اند. متأسفانه، هنوز بسیاری از مدل‌های قدیمی وجود دارند که به طور مداوم آب را «خونریزی» می‌کنند، هنوز هم امروزه استفاده می‌شود. این سیستم‌ها سالانه حدود 10 میلیارد گالن آب تمیز و شیرین را هدر می‌دهند. با توجه به این رقم، دانشگاه‌ها و موسسات باید انواع و تعداد اتوکلاوهای مورد نیاز خود را در محل ارزیابی کنند. آنها باید اتوکلاوهایی را در نظر بگیرند که راه‌حل‌های حفاظت از آب دارند. صرفه‌جویی بالقوه آب و انرژی می‌تواند فوق‌العاده باشد. این اقدامات کوچک می‌تواند به کاهش تاثیر اتوکلاو بر محیط زیست کمک کند.
 

سخن پایانی

فرآیند استریل‌کردن با اتوکلاو از مهم‌ترین اقداماتی است که در بیمارستان‌ها، آزمایشگاه‌ها و سایر مراکز درمانی انجام می‎شود. این فرآیند اگر به درستی و با رعایت نکات و موارد ذکر شده صورت گیرد می‌تواند بهترین نتایج را بدون ایجاد کوچک‌ترین خطری برای اپراتور به دنبال داشته باشد. با‌توجه به تنوع مواد و تجهیزات استریل با اتوکلاو ممکن است در شرایط متفاوتی انجام شود؛ با در نظر گرفتن توضیحات گفته شده و نوع مواد یا تجهیزاتی که می‌خواهید در حوزه کاری خود استریل کنید می‌توانید بهترین نوع اتوکلاو را انتخاب نمایید.

مطالب مرتبط
 
ایمنی کار در فضای بسته و نمونه دستورالعمل

ایمنی کار در فضای بسته و نمونه دستورالعمل

07 شهریور 02

مقدمه 

بسیاری از کارگران هر ساله هنگام کار در فضاهای بسته مجروح و کشته می شوند. تخمین زده می شود که 60 درصد از قربانیان در میان امدادگران بوده اند. یک فضای محدود به دلایل زیادی می تواند خطرناک تر از فضاهای کاری معمولی باشد. برای کنترل موثر خطرات مرتبط با کار در فضای محدود، باید برنامه ارزیابی و کنترل خطرات برای محل کار مدنظر اجرا شود. در این مقاله قصد داریم با مرور ایمنی فضای بسته، یک نمونه دستورالعمل را برای استفاده در صنعت معرفی کنیم.

فضای محدود چیست؟

به طور کلی، فضای محدود یک فضای کاملاً یا نیمه بسته است که:
اساساً برای سکونت مداوم انسان طراحی یا در نظر گرفته نشده است، یا دارای ورودی و خروجی محدود است. ساختاری است که میتواند کمک های اولیه، نجات، تخلیه یا سایر فعالیت های واکنش اضطراری را پیچیده کند.
فضای محدود به دلیل عدم رعایت یک یا چند مورد از عوامل زیر می تواند خطری برای سلامت و ایمنی هر فردی باشد که وارد آن می شود:
طراحی و ساخت غیراصولی، وجود و یا نگهداری مواد خطرساز، خطرات مکانیکی، خطرات فرآیندی و ایمنی موجود در فضاهای محدود و....  فضاهای محدود می توانند در زیر یا بالای زمین باشند. یک فضای محدود، با وجود نامش، لزوما کوچک نیست. نمونه‌هایی از فضاهای محدود عبارتند از: سیلوها، قیف‌ها، مخازن آب، برج‌های آبرسانی، فاضلاب‌ها، لوله‌ها، شفت‌های دسترسی، بال‌های هواپیما، دیگ‌های بخار، ایستگاه‌های پمپ، چاله‌های کود و سطل‌های ذخیره گودال ها، چاه ها.



1-نمونه هایی از فضاهای بسته

آیین‌نامه ایمنی کار در فضای بسته

 این آیین نامه به منظور صیانت از نیروی انسانی و منابع مادی و با هدف پیشگیری از وقوع حوادث ناشی از کار و رعایت ایمنی در کارگاه‌های مشمول قانون کار دارای فضای بسته تدوین شده است.
در این آیین‌نامه اصطلاحات زیر در معانی مشروح ذیل به کار می‌روند:
فضای بسته: فضایی با معیارهای زیر است که بر حسب شرایط ایمن نیازمند یا بدون نیاز به مجوز ورود می‌باشد. این فضا باید به اندازه کافی بزرگ باشد به طوری که بدن یا نیم تنه بالای شخص درآن قرار گیرد تا بتواند وظایف محوله را انجام دهد. فضای بسته برای حضور و کار مستمر اشخاص طراحی نشده وکارکنان برای اموری نظیر بازرسی، تعمیر و نگهداری وارد آن می‌شوند. 
فضای بسته نیازمند مجوز ورود:  فضای بسته‌ای که بر اساس ارزیابی ریسک شامل یک یا چند ویژگی زیر است:
۱ ـ حاوی یک اتمسفر خطرناک یا قابلیت ایجاد یک اتمسفر خطرناک است.
۲ ـ شامل ماده‌ای است که امکان غوطه‌وری یا فرو رفتن شخص در آن وجود دارد.
۳ ـ شکل داخلی آن به واسطه وضعیت دیوارها یا کف شیب‌دار، می‌تواند منجر به گیرافتادن شخص شود.
۴ ـ دارای حداقل یکی از مخاطرات فیزیکی، شیمیایی، بیولوژیکی، الکتریکی یا مکانیکی باشد.
مجوز ورود: به معنای سند مکتوبی است که توسط کارفرما یا نماینده وی تهیه می‌شود و برای ورود، انجام فعالیت و تعیین شرایط کار می‌باشد و باید به نام شخص مجاز و عنوان شغلی وی بوده و مشخص‌کننده محل فضای بسته، هدف ورود، تاریخ، مدت زمان و نوع انجام کار، شرایط ورود و خروج قابل قبول، مخاطرات فضا و نام ناظر و شخص مسئول باشد.
شرایط ورود و خروج قابل قبول: وضعیت حاکم بر فضای بسته که ورود، خروج و فعالیت اشخاص مجاز در آن به صورت ایمن انجام گیرد.
شخص مسئول: شخصی است که درخارج از فضای بسته مستقر و بر شرایط ایمن عملیات اجرایی کار در فضای بسته، ورود و خروج و عملکرد اشخاص مجاز، نظارت می‌نماید. همچنین در صورت نیاز و در شرایط اضطراری می‌تواند به این فضا وارد شود.
شخص مجاز: شخصی است که با داشتن مجوز ورود می‌تواند وارد فضای بسته شود، این شخص باید آموزش‌های مرتبط با نوع فعالیت در فضای بسته را گذرانده باشد.
اتمسفر خطرناک: اتمسفری است که قرارگیری اشخاص در مواجهه با آن می‌تواند منجر به مرگ، آسیب و عدم توانایی در خروج از فضای بسته شود. 
گروه امدادی: افراد معین آموزش‌دیده‌ و دارای صلاحیتی هستند که وظیفه آن‌ها رفع خطر و نجات اشخاص حادثه دیده از فضای بسته می‌باشد.

خطرات کار در فضای بسته

تمام خطرات موجود در یک فضای کاری معمولی را می توان در فضای محدود نیز یافت. با این حال، شدت این خطرات می تواند بیش تر از محل کار معمولی باشد. 
خطرات در فضاهای محدود می تواند شامل موارد زیر باشد:
کیفیت پایین هوا: مقدار ناکافی اکسیژن برای تنفس کارگر وگازهای سمی می تواند باعث بیمار شدن کارگر یا از دست دادن هوشیاری وی شود. 
خفگی: خفه کننده‌های ساده گازهایی هستند که می‌توانند اکسیژن موجود در هوا را جابجا کنند. سطوح پایین اکسیژن 19.5 درصد یا کمترمی تواند باعث علائمی مانند تنفس سریع، ضربان قلب سریع، کلافگی، ناراحتی عاطفی و خستگی شود. با کمبود اکسیژن، حالت تهوع و استفراغ، تشنج، کما و مرگ ممکن است رخ دهد. خفه‌کننده‌ها شامل آرگون، نیتروژن یا مونوکسید کربن هستند.
خطر آتش سوزی: جوی قابل انفجار یا قابل اشتعال ناشی از مایعات و گازهای قابل اشتعال و غبارهای قابل احتراق که در صورت احتراق منجر به آتش سوزی یا انفجار می شود.
خطرات مربوط به فرآیند: مانند مواد شیمیایی باقی مانده، یا انتشار محتــویــات یک خط عرضه که در صــورت عـدم کنتـرل می تواند خسارات جبران ناپذیری وارد کند.
خطرات فیزیکی: صدا، گرما، سرما، تشعشع، لرزش، برق و روشنایی ناکافی.
خطرات ایمنی: مانند قطعات متحرک تجهیزات، خطرات ساختاری، غرق شدن، درهم تنیدگی، لغزش یا سقوط و… که در صورت عدم کنترل آسیب های فراوانی را به وجود می آورد. به عنوان مثال خرابی مانع که منجر به سیل یا آزاد شدن مایع با جریان بالا می شود.
دید: ذرات دود در هوای مناطق محدود و بسته، خود عاملی در کاهش دید و بینایی به شمار می رود.
خطرات بیولوژیکی: مناطق محدود عمدتا به دلیل کمبود نور کافی و رطوبت بالا، محل مناسبی برای تکثیر ویروس ها،  باکتری ها، قارچ ها، کپک ها میباشند.

الزامات قانونی در رابطه با ورود به فضای محدود

اگر کار مد نظر به طور منطقی قابل انجام در محیطی به غیر از فضای محدود باشد، شخص نباید کار را در فضاهای محدود انجام دهد. در صورتی که کار باید در فضای محدود انجام شود، شناسایی خطر و ارزیابی ریسک باید قبل از شروع کار انجام شود.
شخص نباید وارد یک فضای محدود شود مگر اینکه یک سیستم کاری در محل وجود داشته باشد که برنامه ریزی، سازماندهی، پیگیری و... را انجام دهد تا آن کار ایمن و بدون خطر برای سلامتی تلقی شود.
به هر فردی که وارد یک فضای محدود می شود، باید اطلاعات، آموزش و دستورالعمل های متناسب با ویژگی های فعالیت کاری ارائه گردد.

دستورالعمل ایمنی در فضای بسته به شرح زیر میباشد:

1 - برای ورود به فضای بسته حتما باید از واحد ایمنی، پرمیت یا مجوز گرفته شود.
2 -  هوای داخل مخزن باید به طور دائم پایش، کنترل و تهویه شود.  
3 -  افراد باید از وسایل حفاظت فردی مناسب مانند ماسک های تنفسی خود تامین (SCBA) یا (BA) کمربند ایمنی، لباس کار مناسب و … استفاده کنند. 
4 -  افراد داخل فضای بسته باید دارای وسایل ارتباطی مناسب مانند رادیو بی سیم برای ارتباط با بیرون باشند.
5 -  سیستم روشنایی بهتر است ضدجرقه و ضد انفجار باشد.
6 - تمام موانع حفاظ ها و وسایل گیرنده و … داخل فضای بسته، کنترل و بررسی شوند و راه های ورود و خروج شناسایی شوند.
7 - با تیم امداد و نجات هماهنگی های لازم برقرار شود.
8 - افرادی که داخل این فضا ها کار می کنند باید مهارت کافی داشته و با خطرات کار خود کاملا آگاه باشند.
9 - حداقل یک نفر در بیرون مخزن در حالت آماده باش بوده و دارای ارتباط دیداری و شنیداری با افراد داخل مخزن باشد.
10 - افرادی که در این فضای بسته کار می کنند باید از لحاظ روحی روانی و جسمی در سلامتی کامل قرار داشته باشند.
11 - تمام خطرات احتمالی داخل فضای بسته باید از قبل شناسایی، ارزیابی، کنترل و یا حذف شوند.
12 - تمام لوله های ورودی و خروجی مواد مخزن باید به صورت فیزیکی مسدود شده باشد. تنها به بستن شیرها اکتفا و اطمینان نکنید. برای جلوگیری از ورود مواد و آلاینده‌های خطرناک، از دو شیر مسدودکننده، با یک دریچه باز یا دریچه تخلیه بین شیرهای مسدودکننده، به منظور جداسازی خطوط لوله یا وسایل نقلیه مشابه استفاده کنید. از یک مانع برای جلوگیری از ورود مایعات یا جامدات آزاد به فضای محدود بهره بگیرید.
13 - منابع اصلی انرژی برق، گاز، بخار و … قطع شده و سیستم قفل و برچسب زنی انجام شود.
14 - اتمسفر مخزن از نظر وجود اکسیژن، کمبود یا افزایش غلظت اکسیژن، گازهای سمی و قابل انفجار مانند H2S ، SO2،CL2،NH3 و … ارزیابی شوند و حد پایین انفجار (L.E.L) و حد بالای انفجار (U.E.L) اتمسفر مشخص شود.
چرا کار در یک فضای محدود خطرناک تر از کار در سایر فضاهای کاری است؟
در برخی موارد، شرایط در یک فضای محدود بسیار خطرناک تر از کار در شرایط عادی است. عواملی در مکان های محصور وجود دارند که شرایط کار را بسیار سخت تر از شرایط عادی کار می کنند. 
برخی از نمونه ها عبارتند از:
ورودی یا خروجی فضای محدود ممکن است به کارگر اجازه ندهد که به راحتی از آن خارج شود، مانند (شرایط وقوع سیل یا ریزش مواد جامد آزاد). در این چنین شرایطی نجات کارگر توسط خودش و یا امدادگران دشوارتر است. پیکربندی داخلی فضای محدود اغلب اجازه جابجایی آسان افراد یا تجهیزات و هوا را در داخل آن نمی دهد. در چنین فضاهایی تهویه طبیعی به تنهایی برای حفظ هوای با کیفیت قابل تنفس، کافی نیست.



2-فضای بسته(انبار کالا یا سردخانه)

چرا یک سیستم مجوز کار برای فضاهای محدود ضروری است؟

سیستم صدور مجوز کار به وضوح مشخص می کند که چه کسی می تواند اجازه انجام وظایف خاص در محل کار را بدهد و چه کسی مسئول شناسایی هرگونه اقدامات احتیاطی است.
صدور پرمیت از قبل به وضوح بسیاری از انواع کارهای انجام شده در فضاهای محدود را که خطرناک تلقی می شوند را شناسایی می کند. هر بار که مجوز کار صادر می شود، مشخص می کند که چه مدارکی لازم است. این امر شامل افراد کمکی، کارخانه ها و ساختمان هایی می شود که در صورت بروز حادثه در حین انجام یک کار خاص، ممکن است تحت تأثیر نامطلوب قرار گیرند. 
یک سیستم مجوز برای کار ارتباط بهتری را بین طرفینی که و ظیفه انتقال کار یا مسئولیت‌ها را دارد، امکان‌پذیر می‌سازد. این سیستم مشخص می کند که چه کسی می تواند مجوز کار صادر کند و چه کسی مسئول نظارت بر اجرای عناصر خاص در مجوز کار خواهد بود.
آموزش بخشی ضروری از سیستم مجوز کار است. آموزش موثر برای دستیابی به کیفیت و ثبات مطلوب در استفاده از سیستم مجوز کار ضروری است. باید سطوح آموزشی متوالی برای دست اندرکاران وجود داشته باشد.

نکات مهم ایمنی برای کار در فضای بسته  

نکته مهمی که باید به خاطر داشته باشید این است که هر بار که یک کارگر قصد ورود به هر فضای کاری را دارد، باید تعیین کندکه آیا آن فضای کاری یک فضای محدود در نظر گرفته می شود یا خیر. به همین منظور باید اطمینان حـاصل کرد که برنامه ارزیابی و کنترل خطرات فضای محدود دنبال شده است. قبل از ورود به هر فضای محدود، یک فرد آموزش دیده و با تجربه باید تمام خطرات موجود و بالقوه در فضای محدود را شناسایی و ارزیابی کند.

تست کیفیت هوا

هوای داخل فضای محدود، قبل از ورود کارگر به داخل آن باید آزمایش شود. نظارت مستمر باید در شرایطی در نظر گرفته شود که شرایط جوی محل کار، پتانسیل تغییر را دارد. مثلاً شکستگی یا نشتی لوله‌ها یا مخازن. یک کارگر آموزش دیده با استفاده از تجهیزات تشخیص که دارای پروب ها و خطوط نمونه برداری از راه دور است، باید آزمایش کیفیت هوا را انجام دهد. همیشه اطمینان حاصل کنید که تجهیزات تست بــه درستی کــالیبره شده و نگهداری شــوند. نمونه گیری باید نشان دهد که:
محتوای اکسیژن در محدوده ایمن است نه خیلی کم و نه خیلی زیاد. گازهای سمی و جو قابل اشتعال وجود ندارد. تجهیزات تهویه به درستی کار می کنند. 
نتایج آزمایش‌های مربوط به این خطرات باید همراه با تجهیزات یا روش‌هایی که در انجام آزمایش‌ها استفاده شده‌اند، در مجوز ورود ثبت شوند. بسته به ماهیت خطرات احتمالی و ماهیت کار، آزمایش کیفیت هوا اغلب ادامه دارد. شرایط می تواند در زمانی که کارگران در داخل فضای محدود هستند تغییر کند و گاهی اوقات یک جو خطرناک توسط فعالیت های کاری در فضای محدود ایجاد می شود.

کنترل خطرات فضای بسته

خطرات مرتبط با یک فضای محدود پس از اینکه از طریق ارزیابی ریسک شناسایی شد، به وسیله یک برنامه کنترل خطر باید اجرا گردد. روش‌های سنتی کنترل خطرکه درکارگاه‌های معمولی یافت می‌شوند، می‌توانند در یک فضای محدود نیز مؤثر باشند. موثرترین کنترل ها، حذف و جایگزینی هستند، اگر این امکان وجود نداشته باشد یا خطر باقی مــانـده باشد، باید کنترل های مهندسی در نظر گرفته شود. کنترل های اداری نیز باید برای تکمیل سایر کنترل ها اعمال شوند. آخرین اقدامی که باید در نظر گرفت تجهیزات حفاظت فردی است.  
با این حال، اغلب به دلیل ماهیت فضای محدود و بسته به خطر، ممکن است لازم باشد اقدامات احتیاطی خاصی که معمولاً در یک کارگاه معمولی مورد نیاز نیست، در فضای محدود انجام شود. به عنوان مثال: یافتن راه دیگری برای تکمیل یک کار بدون ورود به یک فضای محدود و یا جایگزین کردن روش بسیار پر خطر با روش کم خطر. مثلاً جایگزین کردن کار سرد به جای کار گرم. تجهیزات حفاظت فردی مانند ماسک‌های تنفسی، دستکش، محافظ شنوایی و غیره معمولاً در فضاهای محدود نیز استفاده می‌شوند. با این حال، گاهی اوقات استفاده از PPE ممکن است باعث افزایش گــرمــا و کـاهش تحرک شود. این چنین موقعیت هایی باید به دقت ارزیابی شوند.

نحوه تامین کیفیت هوا در فضای بسته 

تهویه طبیعی (جریان هوای طبیعی) معمولاً قابل اعتماد نیست و برای حفظ کیفیت هوا کافی نیست. استفاده از تهویه مکانیکی مانند دمنده ها، فن ها معمولاً برای حفظ کیفیت هوا ضروری است.
در صورت ارائه تهویه مکانیکی، باید یک سیستم هشدار دهنده وجود داشته باشد تا در صورت بروز خطر یا خرابی در تجهیزات تهویه، فوراً به کارگر اطلاع داده شود. باید مراقب بود که هوای ارائه شده توسط سیستم تهویه دارای کمترین میزان آلودگی باشد. سهولت جابجایی هوا در سرتاسر فضای محدود باید در نظر گرفته شود زیرا خطر باقی ماندن گازهای سمی حتی با استفاده از تهویه مکانیکی نیز وجود دارد. هوای تازه را جایگزین اکسیژن نکنید. افزایش میزان اکسیژن به میزان قابل توجهی خطر آتش سوزی و انفجار را افزایش می دهد. 
 

پیش گیری از آتش سوزی و انفجار در فضای بسته

کارهایی که در آن از شعله استفاده می شود یا ممکن است منبع اشتعال تولید شود (کار گرم) معمولاً نباید در یک فضای محدود انجام شود مگر اینکه:
تمام گازها، مایعات و بخارات قابل اشتعال قبل از شروع هر کار داغ حذف شوند. برای این چنین مکان هایی معمولاً از تهویه مکانیکی استفاده می شود. غلظت هر ماده خطرناک منفجره یا قابل اشتعال را در حدی نگه دارید که خطر انفجار ایجاد نکند. سطوح پوشیده شده با مواد قابل احتراق باید به صورت دوره ای تمیز شوند تا از وقوع اشتعال جلوگیری کنند. در صورت امکان ظروف حاوی سوخت را به فضای بسته وارد نکنید. از سالم بودن تجهیزات جوشکاری اطمینان حاصل کنید.
در صورت لزوم، از ابزارهای مقاوم در برابر جرقه استفاده کنید. در حین انجام کار گرم، غلظت اکسیژن و مواد قابل احتراق باید کنترل شود تا مطمئن شوید که سطح اکسیژن در محدوده مناسب باقی می‌ماند. 

کنترل منابع انرژی در فضای بسته 

همه منابع انرژی بالقوه خطرناک مانند الکتریکی، مکانیکی، هیدرولیک، پنوماتیکی، شیمیایی یا حرارتی باید قبل از ورود به فضای محدود خاموش یا ایزوله شده و قفل شوند تا تجهیزات به طور ناخواسته روشن نشوند. اگر قطع انرژی امکان پذیر نباشد، این عمل باید به گونه ای کنترل گردد که قرار گرفتن کارگران در مواجهه با خطرات را حذف و یا به حداقل برساند. قبل از اینکه کارگران اجازه ورود به فضای محدود را داشته باشند، مهم است که هر روش کنترلی، غیر از جداسازی و قفل کردن باید ارزیابی شود و اثربخشی هر کدام از روش ها باید پایش و ثبت گردد. 

نجات افراد از فضای بسته    

به هیچ وجه مسئول ایمنی نباید قبل از رسیدن  نیروی کمکی وارد فضای محدود برای نجات فرد حادثه دیده شود. اغلب اوقات یک مجروح در یک فضای بسته باعث می شود که مسئول ارتباط با عجله به داخل فضا هجوم آورد تا بتواند عمل نجات را انجام دهد که اغلب منجر به نتایج مرگبار می شود، به طوری که وقتی گروه نجات می رسد با دو مصدوم مواجه می شود و مشکلات را دوچندان می کند. مسئول باید اطمینان حاصل کند کـه افـرادی که وظایف امدادی به آنها داده شده است در استفاده از مجموعه‌های دستگاه تنفسی صلاحیت لازم دارند و در ورود به فضای بسته آموزش لازم دیده اند. مانورهای منظم باید برای شبیه سازی نجات افراد ناتوان از فضاهای خطرناک انجام شود. 


مطالب مرتبط: 
شاخص‌های مورد استفاده در HSE

شاخص‌های مورد استفاده در HSE

01 شهریور 02
امروزه منابع انسانی باارزش‌ترین عامل تولید و مهم‌ترین سرمایه یک سازمان و ایجاد‌کننده قابلیت‌های انسانی هر سازمان است. شمار زیادی از دگرگونی‌های محیطی و سازمانی به بهبود و ارتقاء برنامه‌ریزی منابع انسانی و مدیریت امور کارکنان و منابع انسانی یاری می‌رسانند. این دگرگونی‌ها سبب شده است تا ضرورت آینده‌نگری، جامعیت و تناسب برنامه‌های مدیریت منابع انسانی به‌طور روزافزون افزایش یابد. نظارت و ارزشیابی این فعالیت‌ها و اقدامات، مدیران را نسبت به نیازها و نگرش منابع انسانی و فرهنگ سازمانی آگاه می‌سازد و شناسایی فعالیت‌های لازم را برای بهبود کیفیت خدمات و کاهش هزینه امکان‌پذیر می‌کند. 
شاخص‌های کلیدی عملکرد در هر سازمانی که فعالیت‌های مدیران را به‌سوی دسترسی‌پذیری و شفافیت هدایت می‌کند، اصلی‌ترین هدف آن سازمان می‌باشد. شناخت شاخص‌های کلیدی عملکرد یکی از گام‌های اصلی برای ارزیابی عملکرد در سازمان است.


تعریف حادثه

دایره‌المعارف سازمان بین‌المللی کار: حادثه عبارت است از یک اتفاق پیش‌بینی نشده و خارج از انتظار که سبب صدمه و آسیب گردد.
ماده 60 قانون تأمین اجتماعی: حادثه ناشی از کار عبارت است از حادثه‌ای که در حین انجام وظیفه و به سبب آن برای بیمه شده اتفاق می‌افتد. مقصود از حین انجام وظیفه تمامی اوقاتی است که بیمه شده در کارگاه، موسسات وابسته، ساختمان‌ها و محوطه آن مشغول کار باشد یا به دستور کارفرما در خارج از محوطه کارگاه مامور به انجام کاری می‌شود. هم‌چنین، تمام اوقات رفت و آمد بیمه شده از منزل به کارگاه و بالعکس جزو این اوقات محسوب می‌شود.
استاندارد OHSA 18001-2007 : یک حادثه رویدادی است که منجر به مصدومیت، بیماری یا مرگ و میر می‌شود.


HSE چیست؟

HSE مخفف عبارت Health, Safety & Environment به‌معنای سلامت، ایمنی و محیط‌زیست است که در اصطلاح به HSE تبدیل شده است. HSE از ما در برابر ریسک‌های موجود در محل کار حفاظت می‌کند. پیمانکاران از طریق اعمال HSE  به پیشرفت خود کمک می‌کنند و از طرف دیگر کارمندان آن‌ها ساعات کاری مفیدتری خواهند داشت. گاهی اشتباه می‌شود که HSE یک حرفه درمانی است درحالی‌ که که بخشی از HSE درمان و دارای موقعیت‌های درمانی است. در واقع HSE با کاهش درمان‌های تخصصی و شغلی به نفع کارفرمایان و کارکنان عمل می‌کند.
 
 

شکل 1 سلامت، ایمنی و محیط‌ زیست (HSE)


تعریف بخش‌های HSE

بهداشت (Health)
بهداشت کارکنانی را که در محیط‌های خطرناک مثل کار با اشعه، معدن و ... و یا کارکنانی که در محیط‌های آلوده مشغول به کار هستند و خطرهای متفاوتی پیش‌روی آن‌هاست را شناسایی، ارزیابی و کنترل می‌کند و با ارائه مراقبت‌های پزشکی، حافظ جان و سلامت شاغلین می‌باشد.
ایمنی (Safety)
ایمنی شامل حفاظت از کارمندان در برابر خطرات موجود در کار آن‌هاست. بعضی از کارها پرخطر هستند و حوادث مختلفی پیش‌روی آن‌هاست؛ به‌طور مثال کار در ارتفاع، جوشکاری، برشکاری و ... .
اگر ایمنی در این محیط‌ها به درستی رعایت نشود سلامتی کارکنان را به خطر می‌اندازد. در اختیار قرار دادن تجهیزات ایمنی هم‌چنین ایمن‌سازی محیط‌کار، مدیریت حریق و ... برای جلوگیری از خطرات احتمالی و حفظ سلامتی کارکنان نمونه کاربردها و کارهای ایمنی در HSE است.
محیط‌ زیست (Environment)
محیط‌ زیست به نظارت بر آلودگی‌های ناشی از ماشین‌آلات صنعتی که شامل انتشار گازهای هیدروکربن، گازوئیل و موارد این‌چنینی می‌شود، مربوط می‌شود. هدف کلی از مسائل محیط‌ زیستی کاهش پسماند مواد زائد و ارائه خدماتی جهت جلوگیری از موارد مخرب است.
 



شکل 2 بخش‌های HSE (سلامت، ایمنی و محیط‌ زیست)


مهم‌ترین اهداف HSE

هدف از استقرار سیستم مدیریت HSE ارائه روشی است هدفمند بر پایه استانداردهای ISO45001 وISO14001 برای حصول اطمینان از اینکه مخاطرات ایمنی و بهداشتی و جنبه‌های محیط‌ زیستی بالقوه و بالفعل موجود به‌طور دقیق شناسایی، ارزیابی گردیده و به‌طور موثر مدیریت (کنترل یا حذف) می‌شوند.

- شناسایی عوامل بالقوه آسیب رساندن جانی، محیط‌زیستی، مالی و اعتباری در محیط‌کار
- ارزیابی موثر ریسک‌ها و مدیریت آن‌ها به‌منظور کنترل حوادث
- شناخت قوانین و مقررات ملی جاری در حوزه بهداشت، ایمنی و محیط‌زیست کشور
- تشکیل ساختار سازمانی و مسئولیتی معین برای مدیریتHSE  و تبیین وظایف و مسئولیت‌ها
- آمادگی در برابر شرایط اضطراری و بحرانی
- هدفمند نمودن و یکپارچه کردن سیستم مدیریت بهداشت، ایمنی و محیط‌زیست با تدوین خط‌مشی HSE
- ایجاد بستر فرهنگی لازم برای بهبود مستمر وضعیت HSE
- کاهش خسارات مستقیم و غیر مستقیم ناشی از حوادث
- ایجاد انگیزه در کارکنان با جلب اعتماد آن‌ها به‌واسطه تلاش مدیریت سازمان برای ایجاد محیط‌کاری ایمن
- زمینه‌سازی برای استفاده از توان فکری و تجربه بالقوه کارکنان در راستای بهبود عملکرد HSE
- امکان خود ارزیابی دوره‌ای سازمان برای تطبیق با سیستم مدیریت HSE
- ایجاد بستر مناسب برای بهبود بهره‌وری و تعالی سازمان

مفهوم HSE-MS

HSE-MS  یا به عبارتی سیستم مدیریتی بهداشت، ایمنی و محیط‌زیست، مجموعه‌ای متشکل از اجزاء بهم پیوسته در راستای تحقق اهداف معین بهداشت شغلی، ایمنی و زیست‌محیطی در یک سازمان در چارچوب برنامه‌ریزی، سازماندهی، هدایت و کنترل اجزاء.

تاریخچه HSE-MS

بهداشت و ایمنی از سال 1885 باهم مطرح شده‌اند و هرجا که ایمنی مطرح شده، سخن از بهداشت و محیط نیز به میان آمده است. مباحث ایمنی بعد از انقلاب صنعتی به دلایل افزایش آمار مرگ کارگران مطرح گردید. هم‌چنین، به دلایل شرایط و سنگینی کار در معادن زغال‌سنگ و افزایش بیماری‌های ناشی از کار در میان کارگران، بحث بهداشت نیز مطرح گردید و در گام بعدی، ارتباط بین بیماری و وقوع حادثه کشف گردید.

تاریخچه HSE-MS در ایران

در تاریخ ۲۹ بهمن 1380 پیرو تاکید وزیر نفت مبنی بر استقرار سیستم مدیریتی HSE در این وزارتخانه، شورای مرکزی نظارت بر ایمنی و آتش‌نشانی، نسبت به انتخاب و ترجمه خطوط راهنمای HSE-MS تدوین شده توسط OGP همت گمارد.
شرکت ملی نفت ایران نیز با الهام از مدل HSE طراحی شده در شرکت Shell نسبت به تدوین این استاندارد در مجموعه خود اقدام نموده است.

نکات کلی در خصوص ساختار HSE-MS

- تمرکز بر شناسایی عوامل آسیب‌‌رسان بالقوه (Hazards)
- چگونگی تعامل عوامل آسیب‌رسان با محیط اطراف (Risks)
- شناسایی فعالیت‌های بحرانی (Critical Activity)
- ارزیابی ریسک‌ها (Risk Assessment)
- ایجاد اقدامات کنترلی مناسب برای مهار ریسک‌ها و استمرار در اجرای آن‌ها
- اندازه‌‌گیری‌ها و پایش عملکرد سیستم HSE

به‌عنوان یک الزام قانونی برای سازمان‌ها، یک سیستم مدیریت HSE تضمین می‌کند که سیاست‌های مستند و اجرا شده وجود دارد. رفاه کارکنان باید از اهمیت بالایی برخوردار باشد؛ زیرا کارفرمایان مکانی امن برای کار آن‌ها فراهم می‌کنند. به‌همین‌ترتیب، یک سیستم مدیریت HSE نیز انتظارات مربوطه را از کارکنان دارد تا مسئولیت ایمنی خود را در محل کار بر عهده بگیرند. این مستلزم رفتاری است که سلامت و ایمنی خود یا دیگران را به خطر نیندازند. در نهایت پیروی از قوانین بین‌المللی برای HSE به جلوگیری از ضررهای مالی شخصی و شرکتی،‌ کاهش نیاز به مراقبت‌های پزشکی و کاهش خطرات مربوط به سلامت و ایمنی محیط‌کار کمک می‌کند. 

عناصر ‌کلیدی سیستم مدیریت HSE چیست؟

 


شکل 3 دوازده عنصر کلیدی سیستم مدیریت HSE


اجرای شیوه‌های سیستم مدیریتHSE  مستلزم داشتن عناصر کلیدی برای اطمینان از اجرای موفقیت‌آمیز و انطباق با مقررات است. در اینجا 12 عنصر مهم بیان می‌شود:
کنترل و ابلاغ اسناد ایمنی
سازمان‌ها باید یک سیستم قابل اعتماد و کارآمد برای توزیع آخرین پروتکل‌ها، استانداردهای ایمنی و سایر اسناد کلیدی برای ذینفعان داشته باشند. دسترسی آسان به چنین اطلاعاتی باعث کاهش شکاف‌های ارتباطی و بهبود وضعیت انطباق می‌شود.
مدیریت ریسک دستورالعمل‌های HSE
یک سیستم مدیریتی موفق بر تجزیه و تحلیل و مدیریت ریسک برای ترویج فرهنگ ایمنی فعالانه متمرکز می‌شود. این کار هم‌چنین می‌تواند شناسایی خطر، ارزیابی خطر و کنترل خطر را پوشش دهد. برای شناسایی موثر خطرات بالقوه در محیط‌کار، دانستن اینکه کارکنان در مواجهه با چه نوع خطراتی در محیط‌کار هستند، به رهبران و مدیران HSE اجازه می‌دهد تا مراحل بعدی مانند مدیریت تغییر و بهبود مستمر را تعیین کنند.
برنامه‌ریزی و مدیریت واکنش اضطراری
وجود رویه‌های عملیاتی استاندارد (SOP) در گزارش‌های اضطراری، عملیات نجات و وظایف پزشکی به جلوگیری از نگرانی غیر ضروری در زمان رویدادهای بی‌سابقه کمک می‌کند. هدف رهنمود‌های OSHA در مورد آمادگی و واکنش اضطراری، کمک به کارفرمایان برای آموختن و آماده‌سازی کارگران خود و اطمینان از تجهیز آن‌ها به دانش و تجهیزات لازم برای مقابله موثر با شرایط اضطراری است.
سیستم اسناد و مدارک
وقتی صحبت از حفظ یک سیستم مدیریتی کارآمد با ثبت سوابق خوب می‌شود، هیچ‌چیز بهتر از یک فرآیند مدیریت صحیح نیست. این به نحوه مستندسازی و سازماندهی هر برنامه، خط‌مشی و مجموعه‌ای از استانداردها مربوط می‌شود. زمانی که سازمان نیاز به انجام ممیزی‌های داخلی و نظارت منظم دارد، برای مدیریان HSE آسان‌تر خواهد بود تا بررسی کنند که آیا جزئیات از دست رفته، فقدان جلسات آموزشی و سایر مقررات کلیدی وجود دارد یا خیر؟
نظارت و اندازه‌گیری دستورالعمل‌های HSE
تنظیم معیارهای عملکرد به سازمان‌ها کمک می‌کند تا اثربخشی کنترل‌های ایمنی و نحوه اقدام کارگران بدای حفظ امنیت خود و دیگران را بررسی و اندازه‌گیری کنند. برخی از نمونه‌های این معیارها عبارتند از: نرخ آسیب زمان از دست رفته (LTIR)، نرخ کلی حادثه (TCIR) و نرخ اصلاح تجربه (EMR).
ایجاد چک‌لیست‌های استاندارد بازرسی ایمنی در بهینه‌سازی فرآیند و کیفیت بازرسی‌های HSE بسیار مفید است و به سازمان‌ها بینش و داده‌های مربوطه را در مورد نحوه عملکرد سیستم مدیریت HSE آن‌ها می‌دهد. در بیشتر موارد، این همانجایی است که می‌توان مدیریت حادثه را نیز در نظر گرفت.
برگزیدن اعضای تیم HSE
یک تیم اختصاصی از رهبران، مدیران و اعضای HSE کلید اجرای هدفمند و موثرتر سیستم مدیریتی سازمان است. نقش آن‌ها باید بر پیشگیری از حوادث و صدمات در محل کار و شاخص‌های کلیدی عملکرد (KPIs) را برای اندازه‌گیری اینکه آیا و چگونه به شرکت در دستیابی به محیط‌کاری ایمن کمک می‌کنند یا خیر، متمرکز باشد.
مدیریت انطباق
از آنجایی که عدم رعایت اصول ایمنی می‌تواند سبب آسیب مالی، آسیب به اعتبار سازمانی و اختلالات عملیاتی شود، نقش HSE در محل کار نیز وظایف مالی و قانونی یک سازمان را پوشش می‌دهد. در حالی که انجام ارزیابی‌های داخلی حرکت خوبی است. در نظر گرفتن شخص ثالث برای تعیین سطح انطباق ممکن است برای برخی تصمیم بهتری باشد.
مسئولیت‌پذیری نقش و تعهد رهبری
نقش‌ها و مسئولیت‌ها همراه با اهداف و مقاصد مدیریت و کارگران باید به وضوح مشخص شود تا همه بتوانند درک روشنی از نقش‌های فردی و مسئولیت‌پذیری خود داشته باشند. این را می‌توان با نوشتن سیاست‌هایی که در SOPها و توافق‌نامه‌های مکتوب مشخص شده‌اند، انجام داد.
به‌همین‌ترتیب، کارفرمایان نیز این صلاحیت را دارند که وظایف HSE کارگران را در شرح وظایف خود لحاظ کنند و در صورت لزوم اقدامات انضباطی را اجرا کنند.
بررسی منظم
جلسات منظمی را برنامه‌ریزی و ترتیب دهید که برای رسیدگی و بررسی سیاست‌های HSE فعلی طراحی شده‌اند تا فرصت‌هایی برای مدیریت و کارکنان برای همکاری در بهبود بیشتر سیستم کلی وجود داشته باشد. مهم‌تر از همه، اثربخشی طرح ارتباط ایمنی را برجسته کنید و ببینید آیا جنبه‌هایی وجود دارد که نیاز به توجه بیشتری دارند. چنین مواردی هم‌چنین می‌تواند به انجام تجزیه و تحلیل علت ریشه‌ای (RCA)، تجزیه و تحلیل خطر شغلی (JHA) و موارد مشابه نیاز داشته باشد، بنابراین برای اجرای مؤثر، بهتر است به طور مرتب با افراد ذینفع تماس بگیرید.
یادگیری و آموزش
انجام آموزش سیستم مدیریت HSE با هدف آگاه نگه‌داشتن تیم‌ها و کارگران HSE، آماده و ماهر در رسیدگی به موقعیت‌های اضطراری، حوادث و سایر خطرات HSE است. برخی از نمونه‌های برنامه‌های آموزشی شامل ایمنی آتش‌سوزی، کمک‌های اولیه و طرح تخلیه است.
پیشرفت مداوم
برخی از حوادث و مسائل ممکن است همچنان وجود داشته باشد، بنابراین ادامه بررسی‌های داخلی روی خط‌مشی‌ها و برنامه‌ها مهم است. انجام ممیزی سیستم مدیریت HSE یکی از راه‌های انجام این کار، بررسی زمینه‌های بهبود و توصیه اصلاحات لازم در خط‌ مشی‌ها و فرآیندهای موجود برای کاهش خطرات احتمالی و بهبود کلی کاهش ریسک است.

مدیریت محیط‌ زیست و اقلیم
سازمان‌ها نیز مسئولیت دارند که تأثیر منفی خود را بر محیط‌زیست به حداقل برسانند. به‌همین‌ترتیب، ابتکاراتی نیز باید برای به حداکثر رساندن سهم مثبت آن‌ها با استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر، کاهش انتشار کربن و جلوگیری از آلودگی ناشی از عملیات تجاری انجام شود. یک سیستم مدیریت HSE موفق باید شامل سیاست‌های روشنی برای هدایت کارگران، پرسنل ایمنی و سایر ذینفعان باشد. علاوه بر این، چارچوب دیگری که شامل یک عنصر محیطی است، QHSE است.

اهمیت و مزایای سیستم HSE-MS

جدول 1 مزایای سیستم HSE-MS


شاخص‌های مورد استفاده در HSE

شاخص‌های آسیب و بیماری‌های شغلی بر اساس استاندارد OSHA

- شاخص TRC: کل موارد قابل گزارش به ازای 100 نفر پرسنل تمام وقت
- شاخص DART: مواردی که منجر به غیبت از کار، محدودیت یا تغییر شغل شده است به‌ازای 100 نفر پرسنل تمام وقت
- شاخصDJRT: مواردی که منجر به محدودیت در شغل یا تغییر شده است به‌ازای 100 نفر پرسنل تمام وقت
- درصد کارکنان در مواجهه با سر و صدا
- درصد کارکنان در مواجهه با پرتوی فرابنف
- درصد کارکنان در مواجهه با پرتوی فروسرخ
- درصد کارکنان در مواجهه با نور نامناسب محیط‌کار
- درصد کارکنان در مواجهه با ارتعاش تمام بدن و دست و بازو
- درصد کارکنان در مواجهه با استرس حرارتی
- درصد کارکنان در مواجهه با عوامل شیمیایی سرطان‌زا
- درصد پوشش معاینات شغلی (دوره‌ای)
- درصد کارکنانی که برای آن‌ها در معاینات دوره‌ای محدودیت شغلی در نظر گرفته شده است.
- نرخ کلی غیبت از کار (GAR rate)

 

شاخص‌های ایمنی


ضریب تکرار حادثه (AFR)

ضریب تکرار حادثه، بیانگر تعداد حوادثی است که منجر به از دست رفتن زمان کاری در تعداد معین ساعت کاری در محدوده زمان خاص می شود.
الف: طبق نظر سازمان بین‌المللی کار (ILO) و موسسه استاندارد ملی آمریکا: موسسه استاندارد ملی آمریکا، ضریب یک میلیون ساعت کاری را برای سازمان‌های دارای 500 کارگر و بالاتر پیشنهاد کرده است.



ب: طبق نظر سازمان ایمنی و بهداشت حرفه‌ای آمریکا (OSHA): میزان وفور حادثه برابر است با تعداد حوادث ضربدر دویست هزار تقسیم بر جمع کل ساعات کار مفید کارگران.
سازمان ایمنی و بهداشت حرفه‌ای آمریکا، ضریب 200 هزار را برای سازمان‌هایی که زیر 100 نفر کارگر دارند پیشنهاد می‌کند.



عدد به‌دست آمده از فرمول‌های بالا که با نام ضریب تکرار حادثه شناخته می‌شود، به این معنا است که در مدت معین (منظور مدت معینی است که تعداد حوادث آن را در فرمول گذاشته و محاسبه کرده‌ایم) به‌ازای یک میلیون ساعت کاری (یا 200 هزار ساعت کار) این تعداد حادثه رخ داده است.
در تنظیم آمار و محاسبه ضریب تکرار حادثه، تعداد کارگران آسیب دیده‌ای منظور می‌شود که دست‌کم کارگر آسیب دیده 24 ساعت تحت درمان بوده یا استراحت داشته است.
در صورتی که ضریب تکرار حادثه در کارخانه یا کارگاهی بین صفر تا ده باشد، آن کارخانه از نظر رعایت اصول ایمنی خیلی خوب بوده است.

ضریب شدت حادثه (ASR)

ضریب شدت حادثه نمایانگر روزهای کار تلف شده است.
الف: طبق نظر سازمان بین‌المللی کار (ILO): ضریب شدت حادثه از تقسیم مجموع روزهای تلف شده به‌علت حادثه در یک مدت معین ضربدر هزار تقسیم بر جمع کل ساعات کار مفید کارگران در همان مدت معین به‌دست می‌آید.



ب: طبق نظر انجمن آمریکایی بررسی حوادث: ضریب شدت حادثه از تقسیم مجموع روزهای تلف شده به‌علت حادثه در یک مدت معین ضربدر یک میلیون تقسیم بر جمع کل ساعات کار مفید کارگران در همان مدت معین به‌دست می‌آید.


ج: طبق نظر سازمان ایمنی و بهداشت آمریکا (OSHA): ضریب شدت حادثه از تقسیم مجموع روزهای تلف شده به‌علت حادثه در یک مدت معین ضربدر دویست هزار تقسیم بر جمع کل ساعات کار مفید کارگران در همان مدت معین به‌دست می‌آید.

عدد به دست آمده از فرمول‌های بالا که به‌عنوان ضریب شدت حادثه شناخته می‌شود، به این معنا است که در مدت معین به ازای هر 1000 ساعت کار (یا طبق فرمول انجمن آمریکایی بررسی حادثه یک میلیون و طبق نظر سازمان ایمنی و بهداشت آمریکا دویست هزار) کل آن شرکت این مقدار روز توقف تولید داشته است.
برای هر نوع از کار افتادگی یا آسیب تعداد روزهای معینی در نظر گرفته شده است که بایستی به جداول مربوطه مراجعه نمود. هم‌چنین به توصیه کنفرانس بین‌المللی آمارگران در سال 1974 روزهای تلف شده مربوط به فوت هر کارگر معادل 7500 روز می‌باشد.
در صورتی که ضریب شدت حادثه در کارخانه یا کارگاهی زیر یک باشد، آن کارخانه از نظر رعایت اصول ایمنی خوب بوده است.

ضریب میزان بروز حادثه (IR)

از طرف سازمان بین‌المللی کار برای سازمان‌هایی که محاسبه ضریب تکرار و ضریب شدت حادثه، به‌علت نبود اطلاعات لازم در مورد مجموع ساعات کار کلیه کارگران و روزهای تلف شده به‌علت حادثه، مقدور نمی‌باشد، محاسبه این میزان پیشنهاد شده است.



عدد به‌دست آمده از فرمول بالا که به‌عنوان میزان بروز حادثه شناخته می‌شود به معنای این است که به‌ازای هزار ساعت کاری از مجموع کارگران موجود در یک سازمان چند نفر آن‌ها دچار حادثه شده‌اند و وقوع حادثه در سازمان به‌ازای هزار ساعت کاری چقدر شایع است.
نحوه محاسبه: مجموع حوادث در مدت معین ضربدر هزار تقسیم بر حد متوسط کارگران در معرض خطر در همان مدت معین

ضریب شدت-تکرار حادثه (FSI)

ضرایب ضریب تکرار حادثه و ضریب شدت حادثه به تنهایی برای مقایسه عملکرد وضعیت ایمنی و بهداشت شرکت‌ها کافی نیست. لذا، در بررسی مقایسه‌ای از شاخص شدت-تکرار حادثه استفاده می‌شود که حاصل ترکیب ضریب شدت حادثه و ضریب تکرار حادثه می‌باشد.
نحوه محاسبه FSI: جذر تکرار حادثه در شدت حادثه بخش بر هزار

جدول 2 تفسیر نتیجه FSI


عدد به‌دست آمده از فرمول بالا نشان‌دهنده آن است که به‌ازای هزار ساعت کاری مضرب شدت و تکرار حادثه چه تغییراتی داشته‌اند. به عبارت دیگر، تغییرات هر یک از این ضرایب را در هم ضرب نموده و اثر این تغییرات را نشان می‌دهد. به این معنا که در یک ماه شاید شاخص تکرار حادثه عدد بالایی باشد ولی چون میزان استراحت حاصل از حوادث کم بوده شدت حادثه عدد بالایی به‌دست نیامده باشد. در اینصورت، تکرار حادثه به تنهایی نمی‌تواند معیار خوبی برای نشان دادن وضعیت ایمنی در آن ماه باشد و بهتر است ترکیبی از شدت و تکرار را به‌عنوان معیار انتخاب کرده و تفسیر نمائیم و نیز در ماهی که تعداد حوادث کم بوده و عدد تکرار حادثه عدد پائینی است ممکن است حادثه فوت یا نقص عضوی به‌وقوع پیوسته باشد که منجر به بالا رفتن عدد شدت حادثه در آن ماه شده باشد. برای نشان دادن بهتر وضعیت ایمنی در آن ماه شایسته است از شاخص شدت تکرار حادثه استفاده شود.
در صورتی که ضریب تکرار-شدت حادثه در کارخانه یا کارگاهی زیر یک دهم (0.1) باشد، آن کارخانه از نظر رعایت اصول ایمنی خوب بوده است.

ضریب T ایمن (Safe-T-Score)

شاخصی است آماری و بدون واحد که می‌گوید عملکرد ایمنی سازمان در یک بازه زمانی معین، بر اساس ضریب تکرار حادثه جدید و قدیم به‌ازای تعداد ساعت کاری معین به چه شکل بوده است:

 جدول 3 تفسیر نتیجه safe-T-score


- شاخص حوادث قابل ثبت
- شاخص تکرار حوادث منجر به خسارات مالی
- ضریب هزینه حوادث
- ضریب تکرار حریق
- ضریب شکستگی خط لوله
- ضریب واژگونی / تصادف نفتکش‌ها
- ضریب تعداد ممیزی‌های ایمنی
- شاخص‌های آموزش ایمنی
- شاخص‌های ارزیابی ریسک
- شاخص انجام اقدامات کنترلی

شاخص‌های زیست‌محیطی
- شاخص برنامه آموزش‌های زیست‌محیطی
- شاخص رویداد زیست‌محیطی
- شاخص تعداد رویدادهای HSE که منتهی به شکایت جامعه می‌شود.
- تعداد مطالعات HSE


شاخص‌های کلیدی عملکرد (KPI)

شاخص‌های کلیدی عملکرد را می‌توان به‌عنوان ابزاری قدرتمند و حیاتی برای مدیرانی که رهبران سازمانی در راستای درک میزان موفقیت و نیز انطباق با مسیر برنامه راهبردی و یکی از روش‌های اندازه‌گیری فرهنگ یک سازمان یا امکانات به‌شمار آورد. سنجش عملکرد موضوع اصلی در تمام سطوح سازمانی بوده و بهبود آن مستلزم اندازه‌گیری است، از این رو سازمانی بدون سیستم ارزیابی عملکرد قابل تصور نمی‌باشد.
سنجش عملکرد یک سازمان در حوزه HSE  و تعیین اثربخشی عملکرد نیز، خود نیازمند طرح‌ریزی و تعیین شاخص‌های کلیدی عملکرد است. تعیین شاخص‌های ارزیابی عملکرد HSE علاوه بر سنجش عملکرد سیستم مدیریت، می‌تواند منجر به شناسایی سیستماتیک نقاط بهبود و کاهش ریسک فاکتور‌های HSE و در نهایت، بهره‌وری سازمان گردد.

 

هدف اصلی از اندازه‌گیری عملکرد ایمنی و بهداشت

تهیه اطلاعات لازم در رابطه با میزان پیشرفت و شرایط کنونی استراتژی‌ها، فرایندها و فعالیت‌ها می‌باشد که یک سازمان به‌منظور کنترل خطرات بهداشتی و ایمنی انجام می‌دهد.

شاخص‌های عملکرد ایمنی  
۱. شاخص‌های پیشرو: اقدامات سازمان در خصوص پیش‌بینی و پیشگیری از وقوع حوادث
۲. شاخص‌های پسین: عملکرد سازمان بعد از وقوع رویداد به‌منظور کاهش عوارض و عواقب آن

برای اینکه شاخص‌های کلیدی، عملکرد مناسبی داشته باشند، علاوه بر ویژگی‌های ضروری برای شاخص‌های عملکرد، این شاخص‌های بایستیSMART  باشند.
SMART راه خوبی برای اعلان شاخص‌های کلیدی عملکردی می‌باشد؛ زیرا به‌عنوان یک چهارچوب جامع برای تصمیم‌گیری درباره انتخاب شاخص‌های کلیدی عملکرد محسوب می‌گردد. معیارSMART  ترکیب شده عبارات S:Specific مشخص، M:Measurable قابل اندازه‌گیری،A:Achievable  دارای قابلیت دسترسی،R:Realistic  واقع‌گرایانه، و T:Time frame دارای زمان است. 

مطلب پایانی

یکی از بیشترین دلایل وقوع حوادث محیط‌کار بر اساس گزارش‌ها، خطای نیروی انسانی است، از این رو بررسی و ارزیابی ریسک‌های مربوط به خطای انسانی کارکنان، بر عهده سیستم شاخص ایمنیHSE  می‌باشد.
امروزه اهمیت رعایت شاخص ایمنی در دستیابی به کارایی سازمان بسیار دخیل است. ایمنی شرط اولیه محیط‌کار است. حتی می‌توان گفت علت اصلی پیدایش سیستم‌های شاخص ایمنی و بهداشت، ایجاد راهی برای رعایت مقررات اجباری است، که روز به روز سختگیرانه‌تر می‌شوند.
ایمنی و بهداشت، به سیستم مدیریت فعالی نیاز دارد، چرا که ایمنی و بهداشت را نمی‌توان از طریق مقررات اجباری یا توسط یک فرد به تنهایی تامین کرد.

مطالب مرتبط:

سازمان بهداشت جهانی

سازمان بین المللی کار

ارزیابی ریسک کیفی

علائم ایمنی و بهداشت در محیط کار

تاریخچه و اهمیت ایزو 14001

جزوه بررسی حادثه

HSE چیست؟

 

چاه ارت و نکات مهم در احداث و نگهداری آن

چاه ارت و نکات مهم در احداث و نگهداری آن

29 مرداد 02

مقدمه

هنگامی که از انرژی الکتریکی، سیستم ها و وسایل برقی صحبت می‌شود ناخودآگاه موضوع ناخوشایند برق گرفتگی و آسیب دیدن انسان و تجهیزات برقی به ذهن انسان خطور می‌کند. در دهه های اخیر به سبب تحقیقات و فعالیت هایی که در زمینه کاهش حوادث ناگوار ناشی از برق و سیستم های الکتریکی شده، روش ها و راهکار های مختلفی در این زمینه ارائه شده است. این راهکار ها علاوه بر اینکه به جان انسان اهمیت ویژه‌ای قائل هستند در صدد تامین سلامت وسایل برقی و کالا های پر کاربرد و ضروری در زندگی روزمره نیز هستند. یکی از موثر ترین و کارآمد ترین آن‌ها سیستم ارتینگ می‌باشد که در ادامه توضیحات بیشتری در مورد این سیستم ارائه می‌شود.

سیستم ارت الکتریکی

اتصال بخش های فلزی و رسانای ماشین آلات، دستگاه ها و تاسیسات الکتریکی به زمین را ارتینگ می‌گویند. این اتصال توسط هادی های مخصوص و الکترود هایی که در زمین دفن می‌شوند انجام می‌شود. این سیستم نوعی اتصال نقطه خنثی یک سیستم برقی یا منبع تغذیه به زمین است به منظور جلوگیری از خطراتی که در هنگام تخلیه انرژی الکتریکی ممکن است رخ دهد. در اثر نقص در نحوه نصب ساختار کلی سیستم الکتریکی یا اتفاقات دیگر، ممکن است قسمت فلزی یک وسیله برقی در تماس مستقیم با سیم حامل جریان برق قرار بگیرد و دارای بار الکتریکی شود. اگر فردی خواسته یا ناخواسته با این قسمت تماس داشته باشد دچار شوک الکتریکی شدیدی (برق گرفتگی) می‌شود. این پدیده بسته به ولتاژ جریان می‌تواند از آسیب ساده شروع شده و به مرگ ختم شود. سیستم ارت از این پدیده به طور موثری جلوگیری می‌کند. ارت بار الکتریکی انباشته شده بر روی قسمت فلزی دستگاه را به زمین منتقل می‌کند. توجه به این نکته ضروری است که هیچ جریانی از سیم‌های ارت عبور نمی‌کند، مگر در شرایطی که نقصی در این سیستم رخ دهد و در قسمت هایی که نباید برق باشد، حضور برق اتفاق بیفتد. ارتینگ طبق قوانین و مقررات IEEE   طراحی و عملی می‌شود. در ایران تمامی فعالیت هایی که در زمینه عمران و ساخت و ساز انجام می‌شوند تحت نظر سازمان نظام مهندسی ساختمان می‌باشند و طبق قوانین و آیین نامه های اجرایی این سازمان فعالیت می‌کنند. سیستم ارت که برای تامین ایمنی در سازه به کار برده می‌شود نیز آیین نامه اختصاصی خود را دارد که رعایت تمامی بند های آن وظیفه کلیه مهندسان فعال در این حوزه می‌باشد.

آیین نامه سیستم اتصال به زمین (چاه ارت)

این آیین نامه کلیتی است از مبحث ارتینگ که در آن به طور کامل توضیحات و اصطلاحات رایج در این حوزه و نکات کلیدی و مهم در زمینه طراحی و ساخت این سیستم بیان شده است. کلیه اقداماتی که باید برای ایجاد یک سیستم ارت مناسب در یک سازه با در نظر گرفتن تمامی ویژگی های ساختاری و محیطی انجام شود در این آیین نامه به طور کامل قید شده است. با کلیک برروی این قسمت امکان دسترسی به این آیین نامه موجود می‌باشد.


اهداف ارتینگ

1. به حداقل رساندن خطر برق گرفتگی افراد و حفاظت از جان انسان ها
2. جلوگیری از خطر آتش سوزی های ناشی از نشت جریان و اتصالی های ناخواسته
3. تامین ایمنی دستگاه ها و وسایل الکتریکی در برابر جریان های نشتی
4. ثابت نگه داشتن ولتاژ در کل سیستم علی‌رغم هرگونه خطا یا ایراد در هر کدام از بخش ها
5. ایفای نقش به عنوان یک هادی برگشت یا برگرداننده در سیستم های کشش الکتریکی
6. محافظت از سیستم های الکتریکی و ساختمان ها در برابر صاعقه
نقاطی که باید به وسیله سیستم ارت به زمین متصل شوند:
• 3 پین مربوط به صاعقه و 4 پین مربوط به سیستم توزیع برق باید به طور موثر و دائمی به زمین متصل شوند.
• تمام محفظه های فلزی، هر پوشش فلزی که حاوی قسمتی از سیستم (هر گونه دستگاه الکتریکی یا منبع تغذیه) یا محافظت بخشی از آن است مانند لوله ها و مجراهای گالوانیزه، سوئیچ هایی که دارای روکش آهنی هستند، فیوز توزیع با روکش آهنی باید به زمین متصل شوند.
• قاب ژنراتور ها، موتورهای ثابت و قطعات فلزی کلیه ترانسفورماتورها که برای تنظیم ولتاژ به کار می‌روند از طریق دو اتصال مجزا و متمایز باید به زمین متصل شوند.
• در سیستم های 3 سیم جریان مستقیم، هادی های میانی موجود در ایستگاه تولید باید به زمین متصل شوند.

اجزا تشکیل دهنده سیستم ارت (اتصال به زمین)

1. هادی پیوستگی
این هادی تمام قطعات و قسمت های فلزی تاسیسات الکتریکی را به هم متصل می‌کند. لوله ها، مجراها، تابلوهای توزیع، سوئیچ ها، فیوزها، دستگاه های تنظیم و کنترل، قطعات فلزی ماشین آلات الکتریکی مانند موتورها، ژنراتورها و چهارچوب های فلزی که در آن‌ها دستگاه ها نصب شده‌اند به وسیله این هادی به صورت یکپارچه به یکدیگر متصل می‌شوند و آماده اتصال به قسمت دیگر سیستم ارت می‌شوند. مقاومت هادی پیوستگی بایستی بسیار کم باشد. طبق قوانین IEEE، مقاومت سیم ارت باید کمتر از 1Ω ( اهم ) باشد. اندازه این هادی نباید کمتر از 14 SWG باشد.
2. هادی اتصال به زمین
بعد از اینکه تمامی قسمت های سیستم الکتریکی ما به وسیله هادی پیوستگی به صورت یکپارچه درآمد، حال نوبت هادی اتصال به زمین است که این قسمت یکپارچه را به الکترود مخصوصی که قرار است در زمین دفن شود متصل کند. این هادی باید دارای حداقل اتصالات، راست و مستقیم (کشیده شده) بدون هیچ انحرافی باشد. به طور کلی برای هر دو هادی ذکر شده سیم مسی بهترین و کارآمد ترین گزینه برای استفاده می‌باشد. برای افزایش ضریب ایمنی از دو سیم مسی به عنوان هادی اتصال به زمین برای اتصال بدنه فلزی دستگاه ها به الکترود ارت استفاده می‌شود. یعنی اگر در سیستم ارتینگ از دو الکترود ارت استفاده کنیم باید چهار سیم به عنوان هادی اتصال به زمین به کار ببریم تا ضریب ایمنی مورد نظر تامین شود. هر دو مسیر باید به درستی کار کنند و توان تحمل جریان خطا را داشته باشند. اندازه و ضخامت این هادی نباید کمتر از 8 SWG باشد.
3. الکترود زمین یا الکترود ارت
الکترود یا صفحه فلزی که در زمین مدفون شده و آخرین قسمت سیستم ارتینگ الکتریکی است. هادی اتصال به زمین کل سیستم الکتریکی ما را به این قسمت وصل می‌کند. این قطعه فلزی که به عنوان الکترود انتخاب می‌شود باید دارای مقاومت بسیار کمی باشد تا جریان را به راحتی به زمین منتقل کند. در اکثر موارد مس و آهن به عنوان الکترود ارت انتخاب می‌شوند.
• اندازه الکترود مس
اندازه طول و عرض2 فوت و ضخامت 1.8 اینچ باید باشد. (اندازه طول و عرض 600 میلی متر و ضخامت 300 میلی متر)
• اندازه الکترود آهن
اندازه طول و عرض2 فوت و ضخامت 0.25 اینچ باید باشد. (اندازه طول و عرض 600 میلی متر و ضخامت 6 میلی متر)

انواع الکترود زمین

الف) الکترود صفحه‌ای  
الکترود صفحه‌ای عبارت است از قطعه فلزی که شکل ظاهری آن به صورت صفحه است. اگر از جنس مس باشد ابعاد آن باید 60cm x 60cm x 3.18mm باشد ولی اگر از جنس آهن گالوانیزه باشد ابعاد آن باید 60cm x 60cm x 6.35 mm باشد. این الکترود باید به صورت عمودی در گودالی که عمق آن کمتر از 3 متر (10 فوت) نیست، مدفون شود.

 

شکل1. الکترود صفحه‌ ای
ب) الکترود قائم
این نوع الکترود ها به صورت قائم و عمودی در خاک فرو می‌روند و دارای انواع مختلفی هستند که به شرح زیر است:
• الکترود لوله‌ای
رایج ترین نوع الکترود می‌باشد که در آن یک فولاد گالوانیزه و یک لوله سوراخ دار با طول و قطر معین به صورت عمودی در خاک مرطوب قرار می‌گیرند. اندازه لوله مورد استفاده بسته به شدت جریان و نوع خاک تغییر می‌کند. به طور معمول لوله مورد استفاده دارای 40 میلی متر (1.5 اینچ) قطر و 2.75 متر (9 فوت) طول برای خاک معمولی می‌باشد ولی این ابعاد با بیشتر شدن خشکی خاک و وجود سنگ بیشتر می‌شود. عامل تعیین کننده طول لوله رطوبت خاک می‌باشد.
 


شکل2. الکترود لوله‌ ای
• الکترود میله‌ای 
این همان الکترود لوله‌ای است ولی کمی متفاوت تر، اگر جنس میله مسی باشد باید قطر 12.5 میلی متر (1/2 اینچ) باشد، اگر جنس میله فولاد گالوانیزه باشد باید قطر 16 میلی متر (0.6 اینچ) باشد و اگر لوله گالوانیزه استفاده شود باید قطر داخلی آن 25 میلی متر (1 اینچ) و طول آن بالای 2.5 متر (8.2 فوت) باشد. دفن شدن این میله ها در خاک به دو روش دستی یا به کمک چکش پنوماتیک انجام می‌شود.
 


شکل3. الکترود میله‌ ای
• الکترود واترمن
در این روش از لوله های واترمن با جنس گالوانیزه به عنوان الکترود استفاده می‌شود. مقاومت لوله ها باید بسیار کم باشد ولی علی‌رغم آن باید از گیره های ارت برای به حداقل رساندن مقاومت استفاده شود.
ج) الکترود افقی، نواری یا سیمی :
الکترود های نواری با سطح مقطع کمتر از 25 در 1.6 میلی متر در ترانشه های افقی با حداقل عمق 0.5 متر دفن می‌شوند. اگر الکترود مسی باشد از سطح مقطع 25 میلی متر در 4 میلی متر (1 اینچ در 0.15 اینچ) استفاده می‌شود و اگر الکترود از جنس آهن یا فولاد گالوانیزه باشد مساحت کل باید 3 میلی متر مربع باشد. اگر از هادی های گرد و دایره‌ای شکل استفاده می‌کنید باید به این نکته توجه کنید که سطح مقطع آنها نباید خیلی کوچک باشد. طول هادی مدفون در زمین نباید کمتر از 15 متر باشد.

انواع سیستم ارت

معمولا برای تقسیم بندی نحوه اتصال به زمین سیستم های برقی از دو حرف لاتین استفاده می‌شود. حرف اول نشانگر چگونگی اتصال به زمین سیستم تامین کننده الکتریسیته (منبع تغذیه: ژنراتور) که شامل T مخفف Terra (اتصال مستقیم به زمین) و I مخفف Isolation (متصل نبودن هیچ نقطه‌ای به زمین) و حرف دوم نشان دهنده چگونگی اتصال به زمین بدنه فلزی وسایل برقی و الکتریکی که شامل T (معرف اتصال به زمین) و N (به مفهوم اتصال به محل نصب که خودش به زمین متصل است) می‌باشد.
جدول1. شرح مفاهیم سیستم ارت


انواع سیستم ارت به شرح زیر می‌باشد:
1. سیستم TN
در سیستم TN یک نقطه از ژنراتور یا ترانسفورماتور به زمین متصل می‌شود که در سیستم های سه فاز معمولا مرکز ستاره ترانسفورماتور یا ژنراتور می‌باشد و بدنه وسایل الکتریکی توسط اتصال به زمین ژنراتور، به زمین متصل می‌شوند.
حفاظت زمین (PE): هادی که بدنه فلزی تجهیزات مصرف کننده برقی را به زمین متصل می‌کند.
نول: هادی نول یا Neutral که به اختصار با حرف N نشان داده می‌شود درسیستم های سه فاز مرکز ستاره سیستم را به زمین متصل می‌کند و در سیستم های تک فاز جریان برگشتی را انتقال می‌دهد.
الف) سیستم‌ TN-C
در این سیستم نول و ارت مشترک هستند به طوری که شینه نول به چاه ارت متصل می‌شود. سیم PEN هم به عنوان سیم خنثی یا همان نول مورد استفاده قرار می‌گیرد و هم بدنه را برای حفاظت به زمین متصل می‌کند.
 


شکل4. TN-C
ب) سیستم‌ TN-S
در این سیستم نول و ارت از هم جدا هستند اما باید سیم خنثی (نول) به شینه چاه ارت متصل باشد.
 


شکل5. TN-S
پ) سیستم‌ TN-C-S
در این سیستم در ابتدا نول و ارت یک سیم PEN مشترک هستند ولی بعد از طی کردن مسافتی تبدیل به دو سیم جداگانه PE و N می‌شوند.
 


شکل6. TN-C-S
2. سیستم TT
در سیستم TT منبع تامین برق (ژنراتور) به زمین متصل شده است و بخش های رسانای تاسیسات مانند بدنه فلزی دستگاه ها از طریق یک یا چند الکترود محلی به زمین متصل شده‌اند. این الکترود های محلی هیچ تماس مستقیمی با سیستم ارتینگ منبع ندارند. این سیستم برای تاسیسات سه فاز و تک فاز قابل استفاده می‌باشد.
 
شکل7. TT
3. سیستم IT
این سیستم معمولا در شبکه های سه فاز مورد استفاده قرار می‌گیرد. یک منبع سه فاز یا بدون تماس با زمین و یا از طریق تماس با زمین به کمک امپدانس بالا و مناسب، به طور کامل ایزوله می‌شود. بخش های رسانا به وسیله ی یک یا چند الکترود محلی به زمین متصل می‌شوند. این الکترود های محلی هیچ ارتباط مستقیمی با منبع ندارند.
 

شکل8. IT


چاه ارت

بخش نهایی سیستم ارت که تمام تشکیلات و سیستم هایی که در صفحات قبل ذکر شده است در نهایت به آن برای انتقال نشتی جریان یا جریان خطا به زمین متصل می‌شوند، چاه ارت می‌باشد. کلیه طراحی ها و اقداماتی که در سیستم ارتینگ انجام می‌شود با چاه ارت معنی پیدا می‌کند زیرا محل تخلیه و خنثی سازی خطای ایجاد شده در سیستم توزیع برق این چاه است. برای ایجاد این چاه باید گودالی با قطر و عمق مناسب، مطابق با استاندارد تعیین شده برای الکترودی که قرار است استفاده کنیم و شرایط زمین (خاک) حفر شود. بعد از حفر گودال الکترود تعیین شده درون آن قرار می‌گیرد، اتصالات لازم بین الکترود و هادی اتصال به زمین انجام می‌گیرد، اطراف الکترود به وسیله الکترولیت مخصوص پر شده و با خاک پوشیده می‌شود. توجه به 2 مورد در امر احداث چاه ارت از اهمیت بسزایی برخوردار است:
 
 

شکل9. چاه ارت
الف) نوع خاک
جنس و نوع خاکی که چاه قرار است در آن احداث شود بسیار مهم است و برای اینکه بتواند به راحتی جریان مورد نظر را از خود عبور دهد باید حداقل مقاومت را داشته باشد. هنگام طراحی داشتن اطلاعات قابل اعتماد در مورد مقاومت خاک مورد نظر ضروری است. این اطلاعات دقیق فقط از طریق بررسی، اندازه گیری و استفاده از نمودار های مرجع امکان پذیر است. مقاومت خاک به عوامل زیادی مانند جنس و ترکیبات (نمک ها، اسید ها و قلیا ها) خاک، چگالی، رطوبت، دما و ناخالصی های موجود در خاک بستگی دارد اما مقاومت ویژه خاک عمدتاً به جنس خاک وابسته است. همه این پارامتر ها در طول سال دچار تغییراتی می‌شوند که مقاومت خاک را دستخوش تغییر می‌‌کنند. درست است که می‌توان با به کار گیری تعداد زیادی الکترود مقاومت سیستم ارتینگ را به اندازه دلخواه کاهش داد ولی اگر مقاومت خاک بالا باشد تعداد الکترودی که باید استفاده شود بسیار زیاد خواهد بود و این امر از نظر اقتصادی مقرون به صرفه نیست. در این مقوله خاکی خوب است که دارای مقاومت کم باشد مانند خاک سیاه با مقاومت 80 اهم متر، خاک رس با مقاومت 10 اهم متر، ماسه که مقاومت آن به شدت به رطوبت بستگی دارد و در گستره 10 تا 4000 اهم متر متغیر است. (رطوبت بیشتر، مقاومت کمتر)
خاک مناسب جهت احداث چاه ارت 
1. زمین های باتلاقی  
2. زمین های رسی 
3. چمن‌زار‌ها  
4. زمین های شنی تر (مرطوبت)
خاک نامناسب جهت احداث چاه ارت   
1. زمین های خشک   
2. زمین های ماسه‌ای خالص
3. زمین های دارای لایه های سنگی گسترده
نکته
1. در خاک های حاوی سنگ یا لایه های سنگی مقاومت می‌تواند به چندین هزار اهم متر برسد یعنی وجود سنگ باعث افزایش مقاومت خاک می‌شود.
2. هنگامی که خاک با آب آغشته می‌شود، مقاومت آن کاهش پیدا می‌کند. هر چه‌قدر رطوبت خاک بیشتر باشد، مقاومت خاک کمتر خواهد بود.
3. زمانی که آب یا رطوبت موجود در خاک منجمد شود مقاومت خاک چندین برابر افزایش پیدا می‌کند. این موضوع بیانگر این حقیقت است که کاهش دما باعث افزایش مقاومت خاک می‌شود.
ب) آماده سازی محل نصب الکترود
در اکثر مواقع نوع خاکی که با آن مواجه هستیم مطابق میل ما نیست و دارای ویژگی هایی است که شرایط را برای ما سخت می‌کند به همین خاطر ما باید اقدامات و فعالیت هایی جهت کاهش مقاومت خاک مذکور انجام دهیم تا چاه ارت ما به بهترین حالت ممکن (کمترین مقاومت) آماده فعالیت شود. بهترین و کارساز ترین اقدام، پر کردن چاه به وسیله موادی است که دارای مقاومت ویژه پایین هستند. این مواد عبارت‌اند از مواد شیمیایی خاص و عدم خورنده (برای مثال از خاکستر کک که یک ماده خورنده بسیار قوی می‌باشد نمی‌توان استفاده کرد زیرا باعث تخریب الکترود می‌شود.)، نمک و الکترولیت های مخصوص.
موادی که در این زمینه بهترین کارایی را دارند:
• مخلوط ذغال و نمک (یک روش سنتی با بازده عالی)
• بنتونیت: نوعی خاک معدنی آتشفشانی که حداقل ۸۵% ساختار آن را خاک رس تشکیل داده است. این ماده در صورت تماس با آب و مایعات متورم می‌شود. این ماده در برابر جریان الکتریسیته مقاومت کمی دارد به همین خاطر از دوغاب آن برای پر کردن اطراف میله های الکترود استفاده می‌شود و جایگزین بسیار مناسب و ارزان قیمت ذغال و نمك می‌باشد.
• بتن و همچنین بتنی که با سیمان هادی ایجاد می‌شود. سیمان هادی همان سیمان معمولی است با این تفاوت که به جای ماسه از گرانول های کربن یا خاکه ذغال در آن استفاده شده است.
• ماده شیمیایی کاهنده LOM مخفف عبارت Low Ohm Material که به شکل پودر می‌باشد، هدایت الکتریکی بالایی دارد و در اطراف الکترود‌ ها ریخته می‌شود. این ماده اثرات زیست محیطی مخرب ندارد.
• ماده شیمیایی کاهنده GRM : این ماده متشکل از مواد معدنی و شیمیایی با پایه کربن می‌باشد که هدایت الکتریکی بسیار بالایی دارد. مقاومت ویژه آن بسیار پایین است و دارای چسبندگی فوق العاده و خاصیت ضد خورندگی می‌باشد.
نکته: آماده سازی مناسب و درست محل نصب الکترود علاوه بر اینکه به عملکرد خوب چاه منجر می‌شود، عمر مفید چاه را نیز افزایش می‌دهد.
 


شکل10. پودر ذغال به همراه نمک الکترولیت مناسبی برای چاه ارت می‌باشد.

الزامات مهم در احداث چاه ارت

• چاه باید با خاك سرند شده كشاورزی یا خاك نرم پر شود.
• 50 سانتی متر از کف تمام شده ارتفاعی است که شینه مسی باید نصب شود.
• شینه‌ای که داخل اتاق قرار می‌گیرد تا حد امکان باید به دستگاه‌ها نزدیك باشد.
• از هر دستگاهی سیم ارت باید به صورت جداگانه به شینه متصل شود.
• اگر در محل احداث چاه جدید، چاه قدیمی هم حضور داشت، چاه قدیم باید در عمق خاك به چاه جدید متصل شود.
• سیم ارت بر روی زمین باید دارای روکش و در داخل چاه باید بدون روكش و مستقیم باشد.

فرآیند احداث یک سیستم ارت

1. یک گودال به ابعاد 5x5ft (1.5×1.5m) و عمق 20-30ft (6-9 meters) در زمین حفر کنید. (توجه به این نکته ضروری است که عمق و عرض بستگی به ماهیت و ساختار زمین دارد.)
2. یک صفحه مسی به ابعاد (2in x 2in x 1/8” (600x600x300 mm))) را در گودال به صورت عمودی دفن کنید.
3. برای هر الکترود از دو سیم ارت استفاده کنید که به دو محل متفاوت روی الکترود وصل شود و آن‌ها را به وسیله پیچ و مهره محکم کنید.
4. برای محافظت از خوردگی اتصالات از گریس استفاده کنید.
5. اطمینان حاصل کنید که لوله به اندازه 1 فوت (30 سانتی متر) بالاتر از سطح زمین قرار بگیرد.
6. برای حفظ رطوبت یک لایه به ارتفاع 1 فوت (30 سانتی متر) از ذغال چوب پودری و مخلوط آهک در اطراف الکترود ریخته می‌شود.
7. هر دستگاه باید از دو مکان مختلف ارت شود. (حداقل فاصله بین دو الکترود باید 10 فوت (3 متر) باشد.)
8. هادی پیوستگی که به بدنه و قسمت های فلزی تجهیزات متصل می‌شود باید محکم به هادی اتصال به زمین متصل شود.
9. سیستم کلی ارت را به وسیله ارت تستر آزمایش کنید بعد از تایید شدن کارایی و صحت عمل سیستم شما، گودال را پر کنید. حداکثر مقاومت مجاز برای سیستم ارتینگ 1Ω (اهم) می‌باشد اگر ارت تستر مقاومت را بیشتر از 1 اهم نشان داد قطر هادی های مورد استفاده را افزایش دهید تا مشکل حل شود. (توجه کنید که قطر باید افزایش پیدا کند نه طول)
10. انتهای خارجی لوله ها را باز نگه دارید تا هر چند وقت یکبار به وسیله آن به محیط اطراف الکترود آب ریخته شود و رطوبت اطراف الکترود حفظ شود.

مطالب مرتبط:
 
صاعقه‌گیر چیست و معرفی انواع آن؟

صاعقه‌گیر چیست و معرفی انواع آن؟

16 مرداد 02

مقدمه

جهان ما پر از شگفتی‌هاست. برخی از این شگفتی‌ها، بالقوه حادثه‌آفرین هستند که برای سلامت محیط‌زیست و انسان‌ها بسیار خطرناک می‌باشند. انسان‌ها برای در امان ماندن از این حوادث و برای ادامه حیات طی سالیان سال، راه‌های متفاوتی را پیموده‌اند و نحوه غلبه یا کم کردن خطرات ناشی از حوادث را به‌کار برده‌اند.
صاعقه یا رعد و برق، نور شدید به همراه صدای بسیار زیاد، تنها مشخصه‌های تعریف صاعقه می‌باشند که با نام‌های رعد و برق، تندر و ... نیز از آن یاد می‌شود. وقتی که بار الکتریکی ایجاد شده در ابرها بین زمین و ابرها تخلیه می‌شود صاعقه رخ می‌دهد. البته این تخلیه بار الکتریکی بین خود ابرها هم اتفاق می‌افتد. صاعقه یکی از قدرتمندترین و عجیب‌ترین اتفاقات روی زمین است و پدیده‌ای‌ است که با تولید میلیاردها وات انرژی همراه است. 
 
 

شکل1: صاعقه

صاعقه‌گیر چیست؟

صاعقه‌گیرها (واحدهای جذب) تجهیزاتی هستند که مطابق با استانددردهای روز دنیا جهت حفاظت جلد خارجی ساختمان‌ها، تاسیسات، دکل‌ها، فضاهای باز و ... در برابر ضربه مستقیم صاعقه و جلوگیری از تخریب فیزیکی و آتش‌سوزی ناشی از ضربه مستقیم صاعقه کاربرد دارند. در واقع برخورد‌های صاعقه چیزی جز افزایش ناگهانی در اثر ولتاژ گذرا، قوس الکتریکی، جرقه، افزایش ناگهانی جریان و ... را در پی نخواهد داشت.
از صاعقه‌گیر به‌منظور حفاظت از سیستم‌های قدرت از طریق انتقال اضافه ولتاژ ناگهانی به سمت زمین، استفاده می‌شود. سیستم‌های قدرت را همچنین می‌توان از طریق کابل زمینی و یا ارتینگ، در برابر برخوردهای مستقیم صاعقه مورد حفاظت قرار داد. صاعقه‌گیرها را می‌توان بر روی برج‌ها، دکل‌های انتقال و ساختمان‌ها نصب کرد تا یک مسیر ایمن برای ولتاژ و تخلیه جریان ایجاد شود.
 
 

کاربردهای صاعقه‌گیر چیست؟

برخی از کاربردهای استفاده از صاعقه‌گیرها عبارتند از:
• جهت حفاظت ساختمان‌ها
• جهت حفاظت دکل مخابراتی
• جهت حفاظت آپارتمان
• جهت نصب روی برج نوری
• جهت حفاظت نیروگاه خورشیدی
• جهت حفاظت دکل مهاری
• برای حفاظت دوربین مداربسته
• برای حفاظت سوله
• جهت حفاظت مخازن سوخت
• جهت حفاظت مخازن نفت
• جهت حفاظت ایستگاه مترو
• جهت حفاظت تجهیزات هوانوردی
• جهت حفاظت تجهیزات هواشناسی
• جهت حفاظت استادیوم‌های ورزشی و زمین گلف
• جهت حفاظت انبارهای روباز
 

اصول کلی کار صاعقه‌گیرها

هنگامی که یک موج در حال حرکت به صاعقه‌گیر می رسد، جرقه‌های آن با یک ولتاژ پیشوند مشخص مانند شکل زیر می‌چرخد. صاعقه‌گیر یک مسیر رسانا به امواج با امپدانس نسبتا کم بین خط و زمین فراهم می‌کند. امپدانس موجی خط، دامنه جریان به زمین را محدود می‌کند.
صاعقه‌گیر مسیری با امپدانس کم را تنها زمانی فراهم می‌کند که نوسان در حال حرکت به انحراف‌کننده موج برسد، نه قبل از آن و نه بعد از آن. اگر شکل ولتاژ و جریان در ترمینال منحرف‌کننده مشابه شکل زیر باشد، عایق تجهیزات قابل محافظت است.
 
 
شکل 2: مشخصه ولتاژ

شکل 3: مشخصه جریان
 
 

صاعقه به چه‌چیزی جذب می‌شود؟ 

به طور کلی، صاعقه توسط هیچ چیزی جذب نمی‌شود. صاعقه در یک محدوده بسیار وسیعی رخ می‌دهد تا توسط چیزهای کوچکتر که دارای بدنه فلزی هستند، فشرده شود.
 

صاعقه‌گیر چگونه متصل می‌شود؟

یک صاعقه‌گیر به طور موازی با دستگاه‌ها متصل است و در محل‌های پست، عمل حفاظت را انجام می‌دهد، بدین معنی که صاعقه‌گیر بین خط و ارت قرار می‌گیرد.
 

جریان صاعقه AC است یا DC؟

نتیجه‌گیری به خصوصی که بیانگر AC و یا DC بودن یک صاعقه باشد، وجود ندارد و از آن به‌عنوان دنباله‌ای از سیگنال‌های ضربه‌ای نام برده می‌شود.
 

دلیل عمل نکردن یک صاعقه‌گیر چیست؟

قطع عملکرد ممکن است در اثر شرایطی مانند خطای دی الکتریک و یا زمانی که یک دستگاه قابلیت کار در ولتاژهای بالا را ندارد، اتفاق ‌افتد. 
 

صاعقه‌گیر‌ها چگونه از سیستم‌های قدرت حفاظت می‌کنند؟ 

وقتی سطح ولتاژ یک سیستم افزایش پیدا می‌کند، صاعقه‌گیر مسیری به سمت زمین برای از بین بردن توان به‌وجود می‌آورد.

انواع صاعقه‌گیرها

صاعقه‌گیرها بسته به نوع عملکرد به دو دسته تقسیم می‌شوند:
 

الف) صاعقه‌گیرهای پسیو (غیرفعال)

صاعقه‌گیرهای پسیو، مجموعه حفاظتی است، مبتنی بر استفاده از میله‌های صاعقه‌گیر ساده و روش قفس فارادی که بر اساس استاندارد بین‌المللی IEC و تئوری گوی غلطان و زاویه حفاظتی، حفاظت جلد خارجی ساختمان را تامین می‌کند. صاعقه‌گیرهای ساده مسی، مسی با پوشش آب گرم، استینلس استیل، گالوانیزه با طول و قطرهای مختلف، انواع بست و هادی‌های ارتباطی و نزولی با جنس و مقاطع مختلف در این روش کاربرد دارد.
 

شکل4: صاعقه‌گیر پسیو چهار شاخه
 

ب) صاعقه‌گیرهای اکتیو (فعال)

صاعقه‌گیرهای اکتیو، مجموعه حفاظتی است مبتنی بر استفاده از صاعقه‌گیرهای یونیزه کننده هوا در راستای ایجاد محیطی یونیزه در اطراف محل نصب صاعقه‌گیر فعال جهت جذب ضربه مستقیم صاعقه و هدایت آن به سمت سیستم زمین.
بسته به چگونگی انجام عملیات یونیزاسیون، این‌گونه صاعقه‌گیرها به دسته‌های مختلفی تقسیم می‌شوند، از قبیل:
• صاعقه‌گیر الکترونیکی خازنی
این‌گونه صاعقه‌گیرها با ذخیره‌سازی بارهای الکتریکی موجود در فضا در خازن‌های داخلی خود و سپس تخلیه آن‌ها در زمان وقوع صاعقه باعث یونیزه شدن هوا می‌شوند و بهترین نوع صاعقه‌گیرهای موجود در بازار ایران هستند از قبیل صاعقه‌گیرهای ساخت شرکت INDELEC.
 

شکل 5: صاعقه‌گیر الکترونیکی خازنی
 
• صاعقه‌گیر اتمی
این‌گونه صاعقه‌گیرها در گذشته کاربرد داشته و بر اساس ارتعاشات اتم‌های رادیواکتیو (مثل اتم سزیم) عملیات یونیزاسیون هوا را انجام می‌داد ولی امروزه به علت اثرات زیست‌ محیطی استفاده از این صاعقه‌گیرها ممنوع شده است.
 

شکل 6: صاعقه‌گیر اتمی
 
• صاعقه‌گیر بادی یا پیزوالکتریک
این صاعقه‌گیرها بر اساس ارتعاشات یک سلول پیزوالکتریک که با انرژی باد مرتعش خواهد شد، هوا را یونیزه می‌کند. به علت وابستگی این صاعقه‌گیر فعال به انرژی باد، نمی‌توان به عملکرد آن مطمئن بود.
 

شکل 7: صاعقه‌گیر پیزوالکتریک
• صاعقه‌گیر خورشیدی
این صاعقه‌گیرها با ذخیره انرژی نورانی خورشید در خود و سپس تبدیل آن به الکتریسیته ساکن موجب یونیزه شدن هوا می‌شوند و عملکرد آن‌ها برای یونیزه کردن هوا قابل اطمینان نیست چرا که به انرژی نورانی خورشید وابسته است.
 
• صاعقه‌گیر تابلویی
صاعقه‌گیرهای تابلویی (سرج ارسترها)، جزء واحدهای جذب طبقه‌بندی نمی‌شوند و برای حفاظت تجهیزات الکترونیکی حساس در برابر اثرات ثانویه ناشی از صاعقه و در تابلوهای توزیع انرژی کاربرد دارند.
 

شکل 8: سرج ارستر
 
 
در گونه‌ای دیگر از تقسیم‌بندی‌ها که امروزه رایج‌تر است، انواع مختلفی از صاعقه‌گیرها وجود دارد و انتخاب یکی از آن‌ها به عوامل مختلفی مانند ولتاژ کاربرد، ظرفیت تحمل جریان، هزینه، اندازه قابلیت اطمینان و ... بستگی دارد.
• صاعقه‌گیر الکترولیتی
• صاعقه‌گیر میله شکاف‌گیر
• صاعقه‌گیر از نوع سوپاپ
• صاعقه‌گیر اکسید فلز
• صاعقه‌گیر چندگانه
• صاعقه‌گیر شکاف محافظ ضربه‌ای
• صاعقه‌گیر تیریت
• صاعقه‌گیر خودکار
• صاعقه‌گیر الکترولیتی
صاعقه‌گیر الکترولیتی یک صاعقه‌گیر کارآمد و قابل اعتماد است. این صاعقه‌گیرها صفحات آلومینیومی دارند که یک لایه نازک از هیدروکسید آلومینیوم بر روی آن‌ها رسوب کرده است. این صفحات در یک الکترولیت غوطه‌ور می‌شوند. صفحات یک مسیر مقاومتی بالا برای ولتاژ کاری معمولی زیر ولتاژ بحرانی ایجاد می‌کنند. اگر ولتاژ بحرانی شکسته شود، صفحات یک مسیر مقاومت کم را برای عبور جریان الکتریکی بدون تاثیر بر هیچ یک از اجزای حیاتی سیستم‌های قدرت ایجاد می‌کنند.
صاعقه‌گیر الکترولیتی، مسیری با مقاومت بالا به زمین برای محدوده نرمال ولتاژ کاری را فراهم می‌کند. با این حال، در طول موج صاعقه، ولتاژ به طور قابل توجهی بالا است که باعث می‌شود مقاومت صاعقه‌گیر الکترولیتی کم شود و جریان موج از آن عبور کند. به این ترتیب جزء قدرت محافظت می‌شود.
 
• صاعقه‌گیر میله شکاف‌گیر
این یکی از ساده‌ترین و موثرترین تجهیزات انحراف موج است. برای مثال، خطوط انتقال توسط بازوهای متقاطع که در پتانسیل زمین باقی‌می‌مانند، پشتیبانی می‌شوند. بنابراین، خط انتقال ولتاژ بالا با استفاده از عایق‌های دیسکی به بازوهای پشتیبانی متصل می‌شود که یک سر آن به بازوهای متقاطع متصل به زمین وصل می‌شود در حالی که سر دیگر آن را پشتیبانی می‌کند.
در هنگام رعد و برق یا حتی در طی یک جهش ناگهانی در ولتاژ خط، شکست دی الکتریک هوای اطراف باعث می‌شود که یک قوس از بالاترین دیسک به پایین، یعنی روی بازوهای متقابل پشتیبان بپرد .این ممکن است یک حادثه فاجعه‌بار در سطوح مختلف ایجاد کند.
بنابراین، در این صورت یک صاعقه‌گیر با شکاف میله‌ای استفاده می‌شود. در این تکنیک دو میله وجود دارد که با یک شکاف هوایی کوچک از هم جدا شده‌اند. یک میله در بالای بالاترین عایق یعنی با خط وصل شده است. در حالی که یکی دیگر در پایین در پتانسیل زمین متصل است. بنابراین، هر موجی مسیر کوتاهی از شکاف میله پیدا می‌کند و از این طریق حفاظت از قطعه و هم‌چنین کل سیستم قدرت تضمین می‌شود.
 
• صاعقه‌گیر از نوع سوپاپ
صاعقه‌گیر از نوع سوپاپ یک سرکوبگر یا انحراف‌کننده غیر خطی نوسانات است. به آن «غیر خطی» می‌گویند؛ زیرا دارای ویژگی مقاومت غیر خطی است که باعث می‌شود جریان خود را با توجه به ولتاژ تنظیم کند.
صاعقه‌گیر از نوع سوپاپ روشی پرهزینه و کارآمد برای استفاده است. این نوع از صاعقه‌گیرها شامل شکاف‌های جرقه‌ای است که به صورت سری متصل به‌هم شده‌اند. در شرایط عادی کار، صاعقه‌گیر غیرفعال می‌ماند، اما در هنگام وقوع خطا یا رعد و برق، شکاف‌های سری به‌وجود می‌آید و مقاومت غیر خطی با تنظیم خود مسیر مقاومت پایینی را فراهم می‌کند. این امر باعث می‌شود که جریان افزایشی سریع از مسیر به سمت زمین عبور کند و جزء سیستم قدرت در امان بماند.
•صاعقه‌گیر اکسید فلز
صاعقه‌گیرهای اکسید فلز حاوی اکسید روی (ZnO) به‌عنوان مقاومت اکسید فلز هستند. از این رو، به‌عنوان یک انحراف‌کننده اکسید روی نیز شناخنه می‌شود. اکسید روی، یک ماده نیمه هادی نوع N است که با مقداری پودر ریز از اکسیدهای عایق تشکیل شده است؛ سپس این پودرها به شکل دیسک فشرده می‌شوند و در یک محفظه چینی محصور می‌شوند که با نیتروزن یا هگزا فلوراید گوگرد (SF6) پر شده است.
مرزهای هر دیسک ZnO به‌عنوان یک مانع عمل می‌کند تا جریان را در شرایط عملیاتی عادی کنترل کند؛ اما در هنگام رعد و برق یا افزایش ولتاژ بالا، این موانع شکسته می‌شوند و ماده به‌جای عایق، به‌عنوان یک رسانا عمل می‌کند و این شرایط اجازه می‌دهد تا جریان ولتاژ بدون تاثیر بر سایر سیستم‌ها به زمین منتقل شود.
 
• صاعقه‌گیر چندگانه
صاعقه‌گیر چندگانه همانطور که از اسمش پیداست بسته به ماهیت حفاظت از اضافه ولتاژ مورد نیاز از چندین شکاف تشکیل شده است. این موارد شامل استوانه‌های فلزی عایق شده کوچکی است که توسط یک شکاف هوا از یکدیگر جدا شده‌اند. تعداد شکاف‌ها به ولتاژ سیستم بستگی دارد.
 
• صاعقه‌گیر شکاف محافظ ضربه‌ای
صاعقه‌گیرهای از نوع شکاف محافظ ضربه‌ای دارای نسبت ضربه بسیار کوچک حتی کمتر از یک واحد است. نسبت ضربه یک عایق را می‌توان به‌عنوان نسبت پیک ولتاژ ضربه به ولتاژ پیک تعریف کرد. در طول عملیات عادی، فرکانس توان کم است و بنابراین امپدانس خازنی  C1 و C2 در مقایسه با مقاومت اصلی بسیار بیشتر است. شکاف به یک باره از بین می‌رود و بقیه شکاف بین بخش‌های E و  S2 بلافاصله به دنبال دارد. به این ترتیب طول شکاف در زمان افزایش به نصف می‌رسد.
 
• صاعقه‌گیر تیریت
چنین نوع صاعقه‌گیری بیشتر برای محافظت در برابر ولتاژ بالای خطرناک استفاده می‌شود. این ماده از تیریت، یک ماده سرامیکی معدنی تشکیل شده است. مقاومت چنین موادی به سرعت از مقدار زیاد به مقدار کم برای ولتاژهای بالا در طول زمان، کاهش می‌یابد و در این مدت کارکرد عادی مقاومت بالایی ایجاد می‌کند.
 
• صاعقه‌گیر خودکار
این نوع صاعقه‌گیرها شامل دیسک‌های مسطح از مواد متخلخل هستند که روی هم قرار گرفته و توسط حلقه‌های نازک میکا از هم جدا شده‌اند.
ماده دیسک یک ماده رسانا غیرهمگن است. بنابراین، تخلیه و افت ولتاژ به حدود 350 ولت در واحد می‌رسد. دیسک‌ها به گونه‌ای چیده شده‌اند که ولتاژ معمولی ممکن است باعث تخلیه نشود.

تجهیزات و لوازم صاعقه‌گیر

لوازم مورد نیاز برای اجرای سیستم صاعقه‌گیر الکترونیکی فعال علاوه بر دستگاه صاعقه‌گیر شامل ملزومات دیگری هم می‌باشد.
 
• صاعقه‌گیر یا آنتن صاعقه‌گیر
همان دستگاه صاعقه‌گیر است که بر اساس میزان شعاع حفاظتی درخواستی، سطح حفاظت و برند مورد نظر خریدار انتخاب خواهد شد.
 
• تستر صاعقه‌گیر
جهت اطمینان از صحت عملکرد صاعقه‌گیر از تستر صاعقه‌گیر استفاده می‌شود. این مورد جزء ضروریات نصب صاعقه‌گیر نیست. (اختیاری)
 
• چراغ هشداردهنده سیستم صاعقه‌گیر
جهت ساختمان‌های بلند مرتبه می‌توان در یک متری زیر دستگاه صاعقه‌گیر از چراغ هشداردهنده چشمک زن استفاده نمود.
 
• سیستم ارت و یا سیستم زمین صاعقه‌گیر
هر صاعقه‌گیر الکترونیکی فعال بر اساس استاندارد NFC17_102  نیاز به یک یا دو مجموعه الکترود زمین (چاه ارت) اختصاصی خود است که پس از اجرا و حصول مقاومت زیر 10 اهم می‌بایست به شبکه ارتینگ کل مجموعه متصل گردد.
 
• هادی نزولی یا کابل صاعقه‌گیر
جهت اتصال دستگاه صاعقه‌گیر به الکترود زمین صاعقه‌گیر و هدایت جریان ناشی از برخورد صاعقه با صاعقه‌گیر می‌بایست از هادی نزولی استفاده شود که بر اساس استانداردNFC17_102  این هادی می‌بایست از مقاطع بدون روکش مسی، استینلس‌استیل، صفحات آلومینیومی و ... اختیار گردد.
 
• نقطه تست صاعقه‌گیر
محلی در نزدیکی سطح زمین (2متری سطح زمین) که هادی نزولی وارد آن می‌شود، نقطه تست صاعقه‌گیر است. این نقطه محل نصب یک مجموعه ارت سوئیچ است که در زمان تست سیستم صاعقه‌گیر و الکترود ارت مربوط به آن، هادی نزولی صاعقه‌گیر را از الکترود زمین صاعقه‌گیر جدا می‌کند.
• شمارنده یا کانتر صاعقه‌گیر
جهت شمارش تعداد ضربات صاعقه اصابت شده به صاعقه‌گیر منصوب در هر مجموعه‌ای به‌کار می‌رود و می‌توان در مسیر هادی نزولی صاعقه‌گیر شمارنده تعداد ضربات صاعقه را نصب نمود. این مورد جزء ضروریات نصب صاعقه‌گیر نیست و بنا به درخواست خریدار قابل عرضه خواهد شد.
 
• پایه نصب پنج متری صاعقه‌گیر
بهترین شعاع حفاظتی هر دستگاه صاعقه‌گیر بر روی پایه نصب پنج متری حاصل می‌گردد، به‌طوری که در صورت کاهش ارتفاع شعاع حفاظتی صاعقه‌گیر به شدت افت می‌کند و در صورت افزایش ارتفاع، شعاع حفاظتی صاعقه‌گیر چندان افزایشی نخواهد یافت.
 
• تکیه‌گاه نصب صاعقه‌گیر
تکیه‌گاهی که در بام ساختمان نصب می‌گردد تا نگهدارنده پایه پنج متری باشد. این تکیه‌گاه متناسب با محل نصب صاعقه‌گیر ساخته خواهد شد. عموما زمانی از براکت میله به دیوار استفاده می‌گردد که امکان نصب میله ساده صاعقه‌گیر بر روی سطح صاف بام نباشد.
 

شکل 9: تجهیزات و لوازم نصب صاعقه‌گیر

محل نصب صاعقه‌گیر

نحوه قرارگیری یک صاعقه‌گیر می‌تواند در نزدیکی دستگاهی که به حفاظت نیاز دارد، انجام بگیرد. صاعقه‌گیرها به‌‌طور کلی، درون یک سیستم AC بین فاز و زمین، و درون یک سیستم DC بین قطب و زمین، متصل می‌شوند.
برای هر فازی که درون سیستم AC وجود دارد، یک صاعقه‌گیر نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد. در سیستم‌‌های ولتاژ بالا، می‌توان از دایورتر برای حفاظت از ترانسفورماتور، خطوط، قطع‌کننده مدار، ژنراتورها و ... استفاده کرد. از صاعقه‌گیرهایی مانند سیستم HDVC، بیشتر برای حفاظت از فیلترها و راکتور واحد‌ها استفاده می‌شود.

تفاوت میان برق‌گیر و صاعقه‌گیر

تفاوت این دو به شرح جدول زیر است:

جدول 1: تفاوت برق‌گیر و صاعقه‌گیر

مزایا و معایب استفاده از صاعقه‌گیر

مزایا و معایب استفاده از صاعقه‌گیر به شرح جدول زیر است:
جدول 2: مزایا و معایب استفاده از صاعقه‌گیر
 

ویژگی‌های صاعقه‌گیر ایده‌آل

• در شرایط کارکرد عادی نباید هیچ جریانی بکشد، یعنی ولتاژ جرقه باید بالاتر از فرکانس برق نرمال یا غیرعادی باشد که ممکن است در سیستم رخ دهد.
• هر ولتاژ غیرعادی گذرا بالاتر از مقدار شکست باید باعث شود که در سریع‌ترین زمان ممکن از بین برود تا مسیر رسانایی به زمین فراهم شود.
• هنگامی که خرابی رخ داد، باید بتواند جریان تخلیه حاصل را بدون آسیب رساندن به خود و بدون اینکه ولتاژ دو سوی آن از مقدار شکست بیشتر شود، حمل کند.
• جریان فرکانس برق پس از خرابی باید به محض اینکه ولتاژ گذرا به زیر مقدار شکست رسید قطع شود.

مطالب مرتبط: 
 
 
 
 
 
مدیریت مواد خطرناک

مدیریت مواد خطرناک

07 مرداد 02
1- مقدمه
در جوامع امروزی کالا ها و موادی هستند که برای صنعت و فعالیت های اقتصادی از اهمیت بسیاری برخوردار‌ند ولی به‌خاطر خطرات بالقوه‌ای که دارند در زمان استفاده، جا‌به‌جایی و نگهداری آن ها باید اصول و قواعد خاصی رعایت شود تا از بروز هر گونه مشکل ناشی از این مواد جلوگیری شود. این مواد، توسط سازمان های ذیصلاح بین المللی که در زمینه حمل و نقل این مواد فعالیت می‌کنند به انواع مختلفی تقسیم شده‌اند و برای شناسایی راحت تر و سریع تر آن‌ها، علامت خاصی برای هر یک مشخص شده است. حال دلیل اینکه سازمان حمل و نقل بیشترین فعالیت را در این زمینه ایفا می‌کند این است که علی‌رغم اینکه این مواد باید به سلامت به مقصد برسند، افراد در تماس با این مواد هم باید از نظر ایمنی تامین باشند. در زمان حمل این مواد چه از راه جاده که فرد در تماس، شخص راننده است و چه از راه های ریلی، هوایی و دریایی که پرسنل و خدمه در تماس با این مواد خطرناک هستند به وسیله علامت هایی که به صورت برچسب بر روی مخزن حاوی مواد نصب شده‌اند مشخص می‌شود که محموله چیست و چه اقداماتی لازم است برای حفظ ایمنی خود و کالای مورد نظر در طول مسیر انجام شود. این تقسیم بندی ها و علامت ها باید به تمامی پرسنل و افرادی که در زمینه حمل و نقل این مواد فعالیت می‌کنند آموزش داده شود و در بازه های زمانی معین به صورت دوره‌ای بازآموزی شود تا همه آگاهی کامل از این موضوع داشته باشند. مشخص شدن نوع ماده به کارکنان این امکان را می‌دهد که بهترین و ایمن ترین روش را برای استفاده، حمل، نگهداری، بارگیری و تخلیه به کار گیرند. 
2- مواد خطرناک 
به طور کلی به موادی که در زمان استفاده، حمل و نقل، نگهداری، بارگیری و تخلیه از راه های مختلف اعم از بلیعده شدن، استشمام و تماس با پوست و چشم امکان آسیب رساندن به انسان را داشته باشد مواد خطرناک می‌گویند. این مواد می توانند مایع، گاز، پودر و مواد شیمیایی باشند و علاوه بر انسان پتانسیل آسیب رساندن به تجهیزات و اموال یک مکان خاص و محیط زیست را نیز داشته باشند. این مواد بر اساس ماهیت و نوع خطری که دارند توسط RID و ADR به 9 گروه تقسیم می‌شوند که هر گروه علامت و نشانه مخصوص خود را دارد. در ادامه به این 9 گروه می پردازیم.
3- اقدامات پیشگیرانه در برابر حوادث ناشی از مواد خطرناک در محل نگهداری
1- استفاده از لوازم حفاظت فردی توسط کارکنان متناسب با نوع مواد شیمیایی و ویژگی های خطرناک آن‌ها.
2- جمع آوری کلیه اطلاعات مربوط ساختار و ایمنی مواد از شرکت های سازنده و ارگان هایی که مسئول تهیه آن مواد هستند ( به طور کلی پیگیری این موضوع که تمامی مواد دارای برگه اطلاعات ایمنی باشند.)، پیاده سازی اصول ایمنی متناسب هر ماده و ملزم کردن تمام کارکنان به رعایت اصول ایمنی و فعالیت در چهارچوب ایمنی.
3- به منظور پیشگیری از تنفس و مواجهه با بخارات و گازهای متصاعد شده از مواد، کارکنان هنگام استفاده بهتر است در وضعیت پشت به باد قرار بگیرید.
4- مهیا کردن تمامی لوازم و تجهیزات اطفا حریق و آمادگی واکنش به هر نوع شرایط اضطراری.
5- ظروف و مخازنی که مواد درون آن ها ریخته می‌شوند باید کاملا مقاوم نسبت به آن مواد باشند و بررسی شوند که نشتی نداشته باشند.
6- شرایط و وضعیت محلی که مواد در آن جا نگهداری می‌شوند باید مورد ارزیابی قرار بگیرد و خطرات و واکنش های احتمالی که ممکن است در شرایط حساس رخ دهد پیش بینی شود و موارد مورد نیاز برای خنثی سازی تدارک دیده شده باشد.
4- اقدامات کنترلی در برابر حوادث ناشی از مواد خطرناک در محل نگهداری
1- محلی که دچار نشتی شده و یا آتش سوزی در آن نقطه اتفاق افتاده باید ایزوله شود و از ورود افراد متفرقه به آن بخش جلوگیری شود.
2- تمام منابعی که احتمال آتش گرفتن دارند را از محوطه حادثه دور کنید.
3- اگر مخزن ماده شیمیایی در مواجهه با شعله های آتش قرار دارد بخاطر این‌که احتمال انفجار مخزن وجود دارد باید تلاش شود تا آن ناحیه تا حد ممکن ایزوله و سرد شود و آتش از آن نقطه دور شود.
4- اگر نشتی مواد شیمیایی بزرگ و وسیع باشد باید دستور تخلیه افراد صادر شود و فقط افراد متخصص در منطقه خطر حاضر باشند.
5- اگر نشتی وارد مسیر جریان آب منطقه شود باید سریعا از روش های مختلف به افراد و ساکنین اطلاع رسانی شود که تا اطلاع ثانوی از آب آلوده استفاده نکنند.
5- اقدامات پیشگیرانه در برابر حوادث ناشی از مواد خطرناک در زمان حمل و نقل جاده‌ای
• راننده وسیله نقلیه موظف است مقررات راهنمایی و رانندگی را رعایت کند.
• راننده باید به شیوه تدافعی رانندگی کند. یعنی در تلاش برای حفظ جان، مال و زمان با توجه به شرایط جاده و محموله خود باشد.
• راننده در زمان بارگیری باید از مواردی که قرار است برای حفظ ایمنی رعایت کند مطلع شود و از خطرات محموله آگاهی کامل داشته باشد.
• وسیله نقلیه باید مجهز به تجهیزات اطفا حریق برای شرایط اضطراری باشد.
• راننده باید بسیار هوشیار باشد زیرا امکان نشتی یا هر گونه مشکل دیگر در طول مسیر وجود دارد.
• این نوع وسایل نقلیه باید دارای چک لیست هایی برای کنترل وضعیت کیفی باشند و به صورت مرتب قبل و بعد از هر ماموریت کاری کنترل شوند.
6- تقسیم بندی 9 گانه به شرح زیر می‌باشد:
6-1 مواد منفجره       
موادی که قابلیت انفجار در اثر واکنش های شیمیایی را دارند. 
مواد منفجره به 9 دسته زیر قابل تقسیم است:
 
 
شکل1. علامت مواد منفجره
6-1-1  باروت 
موادی هستند که به محض تماس با شعله به صورت انبوه منفجر می‌شوند.
6-1-2 ترکیبات نیترات مانند نیترات پتاسیم                                                 
این گروه از مواد به سرعت و به سهولت می‌سوزند و حریق بزرگی تولید می‌کنند ولی قدرت انفجارشان کمتر از گروه قبلی است. در برابر بخارات این نوع آتش سوزی استفاده از دستگاه تنفسی ضروری است.
6-1-3 ترکیبات نیتروژنی
این گروه از مواد در اثر تماس با حرارت و آتش به صورت انبوه منفجر می‌گردند ولی باید زمان تماس آن‌ها با شعله آن‌قدر زیاد باشد تا مانند گروه یک منفجر شوند، این مواد به هنگام انفجار، منجر به پرتاب شدن اشیا می‌شوند.
6-1-4 ترکیبات کلرور
این گروه از مواد به شدت می‌سوزند و دود بسیار غلیظی تولید می‌کنند ولی نسبت به گروه های قبلی خطر انفجار این مواد به مراتب کمتر است و یا می‌توان گفت اصلاً‌ خطر انفجاری وجود ندارد.
6-1-5 سوزاننده ‌ها 
موادی که در این گروه قرار دارند در هنگام سوختن مواد سمی تولید می‌کنند و خطر انفجار آن ها کم است.
6-1-6 مهمات 
این گروه از مواد باید برای مدتی در مجاورت شعله قرار بگیرند تا گرم شوند و شرایط انفجار را پیدا کنند. خطر انفجار انبوه در این گروه کم است ولی در صورت تداوم آتش‌سوزی انفجارات پراکنده‌ای صورت خواهد گرفت که قدرت سرایت زیادی دارند. در ضمن امکان پرتاب اشیا در حین انفجار هم وجود دارد.
6-1-7 مواد آتش زا
این گروه از مواد منفجره قابلیت اشتعال، مسمومیت و سوزانندگی دارند. این مواد باید مدتی در معرض حرارت قرار بگیرند تا منفجر شوند. خطر انفجار انبوه در این گروه از مواد کمتر به چشم می‌خورد ولی در اثر تداوم حرارت دامنه انفجار به سرعت گسترش پیدا می‌کند.
6-1-8 مواد منفجره رادیولوژیکی
این گروه از مواد دارای خطرات رادیولژیکی هستند که اگر شعله یا حرارت به آن‌ها برسد امکان انفجار وجود دارد، این انفجار شامل پرتاب اشیا نیز می‌شود.
6-1-9  پودر فلزات
این گروه شامل مواد غیر قابل انفجاری هستند که در ترکیب آن‌ها پودر فلزاتی چون منیزیم و آلومینیوم وجود دارد.
6-2  گاز ها
ما می‌توانیم گاز ها را بر اساس ویژگی های شیمیایی یا تاثیرات فیزیولوژیکی به انواع زیر تقسیم کنیم: 
3 گروه اصلی شامل:
الف) گاز های قابل اشتعال
ب) گاز های غیر قابل اشتعال و غیر سمی 
ج) گاز های سمی یا خورنده
و گروه های فرعی شامل موارد زیر می‌شوند:
د) گاز هایی که از نظر شیمیایی یا فیزیولوژیکی خنثی و بی اثر می‌باشند.
گاز هایی که در این دسته قرار دارند غیر سمی هستند اما مقادیر زیادی از آن ها می‌تواند باعث ایجاد خفگی شود. بسیاری از گاز های این دسته در تراکم پایین تاثیرات مخربی دارند و ممکن است در مجاورت آتش به گاز های بسیار سمی، قابل اشتعال، سوزاننده و قابل انفجار تبدیل شوند.
ر) گاز های فشرده
 گاز هایی که جهت حمل و نقل در محفظه هایی تحت فشار قرار می‌گیرند و در دمای ۵۰- درجه سانتی‌گراد حالت گازی خود را حفظ می‌کنند در این گروه قرار می‌گیرند. 
ر) گاز های مایع یخچالی
گاز هایی که در زمان حمل و نقل در محفظه ها به علت فشار پایین حالت نیمه مایع به خود می‌گیرند.
ز) گاز های مایع
گاز هایی که در زمان حمل و نقل در محفظه ها در دمای بالای ۵۰- درجه سانتی‌گراد به حالت نیمه مایع هستند. 
ژ) گاز های محلول
گاز هایی که جهت حمل ‌و ‌نقل در محفظه ها در یک مایع مخصوص حل می‌شوند و به صورت محلول جا ‌به جا می‌شوند.
 
 
 
شکل2. گاز سمی، گاز غیر قابل اشتعال، گاز قابل اشتعال

6-3 مایعات قابل اشتعال

به مایعات یا مخلوطی از آن‌ها یا مایعاتی که حاوی مواد جامد ( رنگ، روغن و.....) محلول یا معلق درون خود هستند و در نقطه اشتعال از خود بخار قابل اشتعال متصاعد می‌کنند مایعات قابل اشتعال می‌گویند.

6-4  جامدات خطرناک

الف) جامدات قابل اشتعال
موادی که در مجاورت با شعله و حرارت از خود گاز قابل اشتعال تولید می‌کنند. این مواد به راحتی قابل اشتعال بوده و می‌توانند باعث ایجاد آتش سوزی شوند. مواد جامدی که ممکن است حرارت ناشی از اصطکاک باعث شعله ور شدن آن‌ها شود، مواد پودری، مواد دانه‌ای و مواد چسبنده در این گروه قرار می‌گیرند.
 
 
                                                                                                          
شکل3. مایعات قابل اشتعال
ب) جامدات قابل اشتعال به صورت خود به خود
موادی که در تماس با هوا بدون منبع انرژی خود به خود گرم می‌شوند و آتش می‌گیرند. این مواد در اکثر مواقع در مقادیر بالا و بعد از مدت زمان نسبتا طولانی مشتعل می‌شوند ولی موادی هم هستند که اگر به مدت 5 دقیقه یا کمتر در مجاورت هوا قرار بگیرند گرم و شعله ور می‌شوند.
ج) جامدات تولید کننده گاز های قابل اشتعال
عناصر موجود در این گروه، هم جامد و هم مایع هستند که هنگام خیس شدن از خود گازهای قابل اشتعال متصاعد می‌کنند. برخی از موادی که در این گروه قرار دارند در تماس با آب یا اسید، گازهای سمی تولید می‌کنند.
 
 
شکل4. خطرناک در زمان خیس شدن، قابل اشتعال به صورت خود به خودی، جامدات قابل اشتعال

6-5 مواد اکسید کننده و پروکساید های آلی

به طور کلی عوامل اکسید کننده بسیار سریع الاشتعال هستند و در معرض هر گونه جرقه یا شعله سریعا آتش می‌گیرند.
الف) مواد اکسید کننده:  موادی که خودشان لزوما قابل اشتعال نیستند اما می‌توانند با تولید اکسیژن شرایط را برای اشتعال سایر مواد مهیا کنند.
ب) پراکسید های آلی:  این مواد از مشتق شده از پروکسید هیدروژن هستند که به جای‌ هیدوژن های موجود در ساختار آن‌ها رادیکال های آلی قرار گرفته‌اند.
 
 
شکل5. سمت راست: پراکسید آلی سمت چپ: مواد اکسید کننده

6-6 مواد سمی و عفونی

الف) مواد سمی:  این مواد در صورت بلعیده شدن، استنشاق یا تماس با پوست می‌توانند باعث مرگ انسان شوند. تمامی مواد سمی در مجاورت آتش یا حرارت بالا از خود گاز های سمی متصاعد می‌کنند.
ب) مواد عفونی : این مواد حاوی عوامل بیماری‌زایی از قبیل میکروب، ویروس و باکتری هستند که می‌توانند در انسان و حیوان ایجاد بیماری کنند.
 
شکل6. سمت راست: مواد سمی سمت چپ: مواد عفونی و بیماری زا

6-7 مواد رادیواکتیو

مواد رادیواکتیو از خود اشعه‌ های قدرتمند و خطرناک آلفا، بتا و گاما متصاعد می‌کنند و فوق‌العاده برای سلامتی انسان، حیوانات و محیط زیست خطرناک هستند.

شکل7. مواد رادیواکتیو

6-8 مواد خورنده

مواد خورنده موادی هستند که در صورت تماس با بافت های زنده بدن از طریق واکنش های شیمیایی باعث آسیب و تخریب آن‌ها می‌شوند یا در اثر تماس با سایر مواد مانند فلزات، تجهیزات و ابزارآلات موجود در یک مکان باعث وارد آمدن صدمه به آن‌ها می‌شوند. این مواد علاوه بر خورنده بودن سمی نیز هستند و بلعیدن یا استنشاق بخارات این گونه مواد می‌تواند باعث ایجاد مسمومیت شود. برخی از این مواد قادرند از طریق پوست به داخل بدن نفوذ کنند و باعث تخریب ارگان های داخلی بدن شوند.
 
شکل8. مواد خورنده

6-9  مواد خطرناک متفرقه

سایر موادی که در گروه هشتگانه فوق قرار نمی‌گیرند ولی خطرات مخصوص خود را دارند. مانند مواد بیهوش کننده

 
شکل9. ویژه مواد متفرقه

7- علامت گذاری مواد شیمیایی توسط  NFPA ( لوزی خطر) 

یکی از ساده ترین روش های علامت گذار ی مواد شیمیایی توسط سازمان  NFPA ارائه شده است و کارکنان می‌توانند به راحتی از آن استفاده کنند. در این روش کد گذاری به وسیله اعداد انجام می‌شود و هر چه‌ عدد درج شده بیشتر می‌شود میزان خطر ناشی از ماده نیز افزایش پیدا می‌کند و لازم است احتیاط بیشتری حین تماس و کار با ماده رعایت شود.
لوزی خطر دارای چهار قسمت می‌باشد : 
• خانه سمت چپ: نشان دهنده خطرات بهداشتی و به رنگ آبی می باشد.
• خانه بالایی: نشانگر قابلیت اشتعال ماده و به رنگ قرمز می‌باشد.
• خانه سمت راست: بیانگر قابلیت واکنش پذیری و به رنگ زرد می‌باشد.
• خانه پایینی: بیانگر خطرات خاص ماده و به رنگ سفید می‌باشد.

 
شکل10. لوزی خطر

8- کد های بین المللی مواد شیمیایی

مواد شیمیایی دارای کد بندی های بین المللی هستند. این کد ها فقط تعیین کننده ماهیت ماده‌ی شیمیایی داخل ظرف یا مخزن هستند.

8-1 عدد UN

عدد UN یا UN Number  یک سیستم کدگذاری چهار رقمی است که به‌ صورت بین المللی برای شناسایی مواد شیمیایی خطرناک وضع شده است. بازه این کد ها از UN0001 تا UN3500 بوده و از سوی کمیته تخصصی حمل و نقل کالاهای خطرناک ملل متحد مشخص شده‌اند. در این سیستم هر کد اختصاصاً مربوط به یک ماده می‌باشد مانند فنل با کد UN1671 ولی ممکن است یک کد هم به عنوان معرف یک گروه از مواد خطرناک باشد. زمانی که یک ماده در حالت مایع یک ویژگی و در حالت جامد ویژگی دیگری داشته باشد ممکن است دو کد مختلف برای دو حالت متفاوت یک ماده تعیین شود.

 
شکل11. Un number

8-2 عدد NA

دپارتمان حمل و نقل ایالات متحده آمریکا عدد NA یا NA Number  را برای آمریکای شمالی وضع کرده است. با نام دیگر عددDOT نیز شناخته می شود. این سیستم کدگذاری بسیار شبیه به سیستم UN است. برخی مواد که فاقد عدد UN هستند ممکن است دارای عدد NA باشند. بازه ‌ی این اعداد از  NA8000 تا NA9999 می‌باشند.
 

8-3 عدد ثبت CAS

عدد ثبت CAS یا CAS Registry Number یک سیستم کدگذاری عددی با فرمت کلی xxx-xx-x است که برای کد گذاری عناصر و ترکیبات شیمیایی طراحی شده است برای مثال کد بنزن برابر CAS No. 71-43-2 می‌باشد. این سیستم کد گذاری توسط سرویس خلاصه شیمیایی  که شاخه ای از انجمن شیمی آمریکا می‌باشد فراهم شده است.
مطالب مرتبط
رانندگی تدافعی چیست؟ (تاریخچه و اصول رانندگی تدافعی)

رانندگی تدافعی چیست؟ (تاریخچه و اصول رانندگی تدافعی)

19 تیر 02
بر اساس آمار سازمان پزشکی قانونی کشور در سال 1392 تعداد 31774 نفر قربانی حوادث رانندگی شده‌اند. آمارهای جهانی بيانگر این مطلب است که در هر 1 ثانيه يک نفر براثر حوادث رانندگی جان خود را از دست می‌دهد. برآورد شده است که در سال 2222 حوادث ترافيکی و جاده‌ای، سومين عامل مرگ‌ومیر را در سطح جهان به خود اختصاص دهد. حوادث جاده‌ای اولين عامل مرگ‌ومیر در گروه سنی زیر 41 سال می‌باشد. در حوادث رانندگی سه عامل راننده، ماشين و شرایط محيطی به‌صورت خاص و توأمان دخالت دارند. 
بر اساس مطالعات قبلی از برگ خریدهای انسانی که در وقوع حادثه در شغل رانندگی دخالت دارند، می‌توان به‌سرعت غیرمجاز، سبقت نابجا، توقف ناگهانی، عدم حفظ فاصله، رانندگی با هيجان، عجله و شتاب، عصبانيت، بيماری و خستگی، بی‌نزاکتی، حواس‌پرتی، ضعف بينایی، ضعف زاویه دید، ضعف سرعت عمل، اطمينان به دیگران و عدم آشنایی با شرایط جاده اشاره نمود.
پيشگيری از تصادفات رانندگی نيازمند تمرین، مهارت، رعایت دقيق مقررات راهنمایی و رانندگی، تمرکز حواس و حفظ خونسردی می‌باشد. یکی از تکنیک‌هایی که قابليت کاهش آمار حوادث را به همراه دارد، بهره‌گیری از تکنيک رانندگی تدافعی می‌باشد. در رانندگی تدافعی، راننده از خود رفتار و عملی را نشان می‌دهد که ضمن محافظت از خود، از برخورد و تصادف با سایر وسایل نقليه و عابران جلوگيری خواهد کرد. پنج عنصر اصلی رانندگی تدافعی شامل آگاهی، هوشياري، ديد درست، قضاوت و مهارت می‌باشد. 

رانندگی تدافعی چیست؟

رانندگی تدافعی شیوه‌های استاندارد ایمنی در وسایل حمل‌ونقل موتوری می‌باشد. رانندگی تدافعی به این صورت تعریف می‌شود: رانندگی برای نجات جان، پول و زمان با توجه به شرایط محیطی شما و رفتارهای دیگران. منشأ این تعریف شورای ملی ایمنی می‌باشد. هدف این استاندارد این است که خطر برخورد و تصادف را با پیش‌بینی به‌موقع وضعیت‌های خطرناک و اشتباهات دیگران کاهش دهد.
رانندگی تدافعی در اصل تمرین پیش‌بینی موقعیت‌های خطرناک، علی‌رغم شرایط نامطلوب یا اشتباهات دیگران هنگام رانندگی با وسیله نقلیه موتوری است. می‌توان با رعایت دستورالعمل‌های کلی، مانند فاصله دو یا سه‌ثانیه‌ای بین وسیله نقلیه راننده و وسیله نقلیه جلویی برای اطمینان از فضای کافی برای توقف ، به آن دست‌یافت. رانندگی تدافعی خطر برخورد را کاهش می‌دهد و ایمنی جاده را بهبود می‌بخشد. 
رانندگان می‌توانند از طریق پایبندی به انواع دستورالعمل‌های عمومی ایمنی و انجام تمرین‌های خاص رانندگی به این توانایی نیل پیدا کنند. به‌طورکلی در این شیوه رانندگی فرد با پیش‌بینی حادثه، قبل از وقوع آن، برای کاهش تلفات و هزینه‌ها وارد عمل شده و بهترین تصمیم را می‌گیرد. بسیاری از مفاهیم رانندگی تدافعی را با استفاده از دستگاه‌های شبیه‌ساز رانندگی می‌توان به عموم شهروندان و رانندگان حرفه‌ای آموخت.

ضرورت رانندگی به شیوه تدافعی

در محیط‌های عملياتی با توجه به وجود ماشین‌آلات سنگين، سرویس‌های ایاب و ذهاب، تانکرهای نفت‌کش و ... پتانسيل بروز حوادث رانندگی بسيار بالا می‌باشد. رانندگی ایمن وسایل نقليه، نياز به نگرش و مهارت درست دارد. ازاین‌رو نياز به راننده‌ای دارد که دارای توجه، تمرکز و تعهد کامل باشد. عدم آگاهی، عدم تمرین روش‌های رانندگی ایمن و خستگی عواملی است که می‌تواند منجر به تصادف شود.
رانندگی تدافعی در خصوص تمرین مهارت های رانندگی است که به راننده اجازه می‌دهد زمان بيشتری برای نشان دادن واکنش به هر وضعيتی در جاده داشته باشد. برای مثال نوعی از رانندگی تدافعی این است که شما به عنوان راننده، باید هوشيار باشید و قادر به نشان دادن واکنش در همه موقعيت های خطرناک باشید .برنامه رانندگی تدافعی فرم پيشرفته آموزش رانندگان است و سطح آن بالاتر از تسلط بر قوانين جاده و اصول اوليه رانندگی است. هدف از رانندگی تدافعی آموزش راننده‌ای فعال است که می‌تواند از خطرات جاده‌ای و یا رفتار نامناسب رانندگان دیگر اجتناب کند. این مهم می‌تواند از طریق پایبندی به انواع قواعد کلی و همچنين به دست آوردن تکنيک خاص رانندگی کسب شود.
باید به یاد داشته باشید که راننده و سایر کاربران وسیله نقلیه فقط انسان هستید. و انسان ها اشتباه می کنند یک راننده تدافعی فقط بر روی اعمال خود تمرکز نمی کند، بلکه اقدامات احتمالی سایر کاربران جاده را نیز پیش‌بینی می کند.
رانندگی تدافعی عملکرد رانندگانی را توصیف می کند که آگاهانه خطرات مرتبط با رانندگی را کاهش می دهند. تکنیک‌های رانندگی تدافعی احتمال تصادف یا حادثه را کاهش می‌دهند و حتی می‌توانند هزینه‌های مربوط به تعمیر و نگهداری خودرو و مصرف سوخت را با رانندگی روان و پیوسته کاهش دهند.
آگاهی برای رانندگی تدافعی یک عامل کلیدی است، اطمینان می‌دهد که از خطرات احتمالی و اقدامات سایر کاربران جاده در اطراف خود آگاه هستید و به شما امکان می‌دهد برای جلوگیری از حادثه اقدامات پیشگیرانه انجام دهید. برای اینکه بتوانید خطرات را پیش‌بینی کنید، 15 ثانیه جلوتر را نگاه کنید و به خودتان زمان بدهید تا واکنش نشان دهید. سعی کنید همیشه آینه های خود را زیر نظر داشته باشید و به خودروی جلویی نگاه کنید زیرا این کار به شما کمک می کند تا قبل از اینکه خیلی دیر شود از خطرات احتمالی آگاه شوید.
برای تصمیم گیری خوب به اطرافیان خود اعتماد نکنید. به خود و رانندگان اطرافتان زمان و مکان زیادی بدهید. این به معنای حفظ فاصله سه ثانیه ای هنگام دنبال کردن وسیله نقلیه دیگر است. وسایل نقلیه دیگر را عقب نگذارید، زیرا این فرصت را برای زمان و فضای کافی برای واکنش به هرگونه تغییر ناگهانی از بین می‌برد و احتمال به خطر انداختن خود و اطرافیانتان را افزایش می‌دهد.
از بسیاری از برخوردها می‌توان جلوگیری کرد. به عنوان مثال، موقعیتی را تصور کنید که در آن وسیله نقلیه دیگری به عقب ماشین شما برخورد کرده است. اگر فضای بیشتری بین خود و وسیله نقلیه جلویی می گذاشتید، احتمالاً می شد از این امر جلوگیری کرد. این نوع از تکنیک های رانندگی تدافعی ممکن است به شما این امکان را داده باشد که به جلو حرکت کنید یا به طور کامل از مسیر خارج شوید و از خودروی با سرعت زیاد اجتناب کنید.
همچنین مهم است که به رانندگان کمک کنید تا از مقاصد شما آگاه شوند، با علامت دادن زودهنگام و واضح و به حداقل رساندن تغییرات خطوط در صورت ایمن بودن انجام این کار.
دوره‌های مختلف رانندگی تدافعی در دسترس است، با این حال، برای بسیاری از رانندگان، عادات کلیدی این سبک رانندگی را می‌توان تنها با اقدام پیشگیرانه‌تر و حفظ تمرکز در همه زمان‌ها، آگاه نگه داشتن و قادر به پیشگیری از هرگونه خطر آموخت.
علاوه بر اینکه مراقب سایر رانندگان و کاربران جاده در اطراف خود هستید، از محیط اطراف خود نیز آگاه باشید، به طور کلی در جایی که علائم بیشتری وجود دارد، خط کشی های جاده‌ای رنگ آمیزی شده یا چراغ های خیابانی بیشتری وجود دارد، به این معنی است که خطر بیشتری برای شما و اطرافیان شما وجود دارد.

تاریخچه 

در سال 1964 یک برنامه ایمنی، به نام برنامه راننده نمونه توسط کریس ایمهوف  از شورای ملی ایمنی (ایالات متحده)  توسعه یافت. این برنامه یک دوره رانندگی دفاعی (DDC) ایجاد کرد. دوره‌های رانندگی دفاعی، همراه با دوره‌های توسعه مربی در سال‌های 1964 و 1965، معمولاً از طریق حمایت‌های مالی شرکتی ارائه می‌شدند.

رانندگی تهاجمی چیست؟

زمانی که راننده‌ای مرتکب ترکيبی از حرکات آسيب رساننده ترافيکی می شود چنان که سایر افراد یا املاک و اموال را در معرض خطر قرار می‌دهد، رانندگی از نوع تهاجمی خواهد بود. جلوه های معمول از رانندگی تهاجمی بصورت موارد ذیل بروز می کند:
• معمولا رانندگی تهاجمی، تغيير سریع سرعت، ترمز سریع و لایی کشيدن را شامل می شود. 
• راننده لاین سایر رانندگان را قطع می کند، یا به طور عمدی مانع از عدم ورود کسی به جاده اصلی می شود.
• به طور فزاینده ای از بوق یا نور فلاش استفاده می کند.
• رفتار گستاخانه دارد.
• فریادها و توهين و تهدیدهای شفاهی انجام می‌دهد.
• برخورد عمدی بين وسایل نقليه ایجاد می کند.
• یک شیء از وسيله نقليه در حال حرکت به منظور صدمه به سایر وسایل نقليه پرتاب می کند.
 



چطور با رانندگان تهاجمی برخورد کنیم؟

هنگامی که با رانندگان تهاجمی مواجه می شوید در ابتدا و در درجه نخست تلاش کنيد از مسير این رانندگان دور شوید. غرور خود را کنار بگذارید. با رانندگان تهاجمی بواسطه سرعت کورس نگذارید و یا تلاش نکنيد خود را در مسير حرکت تان نگه دارید. از تماس چشمی اجتناب کنيد. تماس چشمی گاهی اوقات می‌تواند یک راننده تهاجمی را عصبانی نماید. اشارات و حرکات راننده تهاجمی را نادیده بگيرید و از اینکه عين رفتار او را به خودش برگردانيد، اجتناب کنيد. موارد راننده تهاجمی جدی را گزارش نمائيد. در مواردی که تشخيص می دهيد نياز به گزارش دهی به پليس است، با قرار گرفتن در یک موقعيت ایمن، با پليس تماس حاصل نمائيد.

اصول کلی رانندگی تدافعی

رانندگی تدافعی رانندگی می‌باشد که یک سری خصوصیات را داشته باشد؛ رعایت کامل قوانین راهنمایی و رانندگی، آگاهی از رانندگی در شرایط غیر معمول، به کارگیری دانش و تجربه رانندگی در پیشگیری از حوادث و خطرات پنهان به طوری که مانع تصادف خودرو خود و دیگران شویم، مانع تصادف خودرو دیگران با خود شویم. در این سبک رانندگی باید مسائل را فراتر از رانندگی ساده در نظر بگیرید برای مثال:
از ترافیک و میزان آن در مسیر خود آگاه باشید، از رانندگی در مکان های پر رفت و آمد و پر ترافیک حدالمقدور خودداری کنید، همواره یک نقشه شهری یا جاده‌ای در ماشین خود داشته باشید و علل عمده در بروز حوادث و تصادفات را بدانید
بنابراین همانطور که مشاهده می کنید رانندگی تدافعی در واقع رانندگی ایمن و با آگاهی کامل است. در رانندگی تدافعی از بروز خطرات و حوادث تا حد امکان جلوگیری می گردد. هر نوع رانندگی در هر نقطه ای می‌تواند رانندگی تدافعی باشد.
بنابراین به طور خلاصه رانندگی تدافعی شامل موارد زیر است:
• کنترل سرعت
• نگاه به آینده و آمادگی برای حوادث غیر منتظره
• هوشیار بودن و عدم حواس‌پرتی
• آمادگی برای انواع اقدامات و واکنش های سایر رانندگان و عابرین پیاده
• نظارت و احترام به سایر رانندگان
• رعایت فاصله ایمن برای پیگیری
• رانندگی ایمن با در نظر گرفتن شرایط آب و هوایی و شرایط جاده
• با قوانین جاده‌ای به روز باشید.
• اگر احساس خستگی یا هیجان زیاد دارید، عصبانی یا ناراحت هستید، رانندگی نکنید.
• هنگام دنبال کردن وسایل نقلیه دیگر، فاصله سه ثانیه ای را حفظ کنید.
• اطمینان حاصل کنید که سایر کاربران جاده از مقاصد شما آگاه هستند، زود و واضح علامت دهید.
• عوامل حواس‌پرتی مانند تلفن همراه، غذا و نوشیدنی را حذف کنید.
• تغییر خطوط غیر ضروری را به حداقل برسانید.
• اطمینان حاصل کنید که زمان زیادی برای انجام سفر خود دارید.
 

علل عمده حوادث 

• مديريت ضعيف سرعت و فضا: راننده تمایل به حفظ فاصله ایمن از وسایل نقليه اطراف ندارد، خيلی تند رانندگی کرده و بيش از حد به خودروی جلو نزدیک می شود. بدین دليل زمان کافی برای مشاهده، پيش بينی و اقدام اصلاحی نداشته و درنتيجه نمی‌تواند در مقابل اشتباهات، اقدام به‌موقع انجام دهد.
• عدم توجه: اکثر راننده ها بر رانندگی تمرکز ندارند و افکار پوچ و یا محرک های اطراف نيز حواس رانندگان را پرت می کند.
•  بی تجربگی: رانندگان مجهز به مهارت های رانندگی تدافعی مناسب و دانش کافی نمی باشند و در نتيجه نظم و انضباط جاده ها ضعيف و رفتارها در جاده ناایمن است.
• نظم و انضباط ضعيف: برخی از رانندگان بدليل مصرف مواد مخدر، مصرف داروها، خستگی و ... به هيچکدام از قوانين راهنمایی و رانندگی عمل نمی کنند.
•  بی نقص بودن خودرو: برخی از رانندگان اعتقاد دارند که چک کردن وسایل نقليه قبل از هر سفر هيچ ارزشی ندارد، ازاین‌رو نقص های وسایل نقليه تشخيص داده نشده و جبران نمی شوند.



عوامل بروز تصادفات

عواملی که منجربه تصادف می شوند را می‌توان به سه دسته انسانی، طبيعی و مکانيکی طبقه بندی کرد:
1. عوامل انسانی (چه از طرف راننده چه از طرف سایر رانندگان):
• غرور نابجا
• سرعت غیرمجاز
• سبقت نابجا
• توقف ناگهانی
• عدم حفظ فاصله
• دنده عقب رفتن بدون احتياط
• رانندگی با هيجان، عجله و شتاب
• عصبانيت، بيماری، استرس و خستگی
• بی‌نزاکتی
• حواس‌پرتی و عدم تمرکز
• ضعف چشم
• ضعف زاویه دید
• ضعف سرعت عمل
• اطمينان به دیگران
• عدم آشنایی به جاده
2. عوامل طبيعی:
• نور و تاریکی
• طلوع و غروب آفتاب
• مه غليظ
• بارندگی
• گردوغبار
• گرما و سرما
• سيل و طوفان
3. عوامل مکانيکی
• خرابی ترمزها
• نداشتن برف پاک کن و آینه داخلی و آینه بغل
• نداشتن چراغ های جلو و عقب و راهنما
• ميزان نبودن فرمان
• خرابی جاده ها، صاف و یکنواخت نبودن و نيز خلوت بودن جاده ها
• شلوغی زیاد جاده ها

مولفه هاي اصلی رانندگی تدافعی موفق

یک رانندگی دفاعی موفق دارای 5 خصوصيت اصلی می‌باشد: آگاهی و هوشياری، قدرت قضاوت خوب، پيش بينی و دور اندیشی و مهارت رانندگی. همچنین مفاهيم اصلی رانندگی تدافعی شامل؛ شناسایی خطر، درک دفاع و اقدام بموقع است.
همه اپراتورین یا رانندگان وسایل نقيله شخصی یا وسایل نقليه کرایه ای لازم است:
• گواهینامه معتبر داشته باشند.
• دانش نسبت به رانندگی تدافعی داشته باشند.
• عملکرد نوع وسيله نقليه ای که باید آن را برانند را بشناسند.
• وسيله نقليه را برای نقص های عملياتی بازرسی کنند.
• هر رخداد دربردارنده وسيله نقليه در طی عمليات را گزارش دهند.
• در همه زمان ها ادب و نزاکت را حفظ کنند.

اهميت آموزش

آموزش رانندگی تدافعی یک روش سيستماتيک برای بهره مندی از مهارت های رانندگی فعال، به منظور جلوگيری از حوادث وسایل نقليه موتوری می‌باشد. آگاهی، مشاهده و پيش بينی عناصر اوليه ی این روش هستند. دیدبانی مداوم و آگاه بودن نسبت به فضای جاده و محيط اطراف، شرایط جاده و دیگر وسایل نقليه موجود در جاده، شناسایی خطرات بالقوه، تجزیه و تحليل وضعيت و تصميم گيری در خصوص عکس العمل مناسب با آموزش صحيح حاصل خواهد شد. 
رانندگی ایمن و کارآمد نيز نياز به رانندگانی دارد که به لحاظ جسمی و ذهنی در شرایط مناسب باشند. درک راننده از خستگی بخش مهمی از آموزش است. عدم استراحت و خواب ناکافی، هوشياری را کاهش می‌دهد. رانندگان باید اهميت و لزوم کار ایمن و استراحت را درک کنند تا با استراحت و خواب به اندازه کافی از نظر جسمی و ذهنی آماده شوند تا به درستی وظایف خود را انجام دهند.

تکنیک های رانندگی تدافعی

سلامت راننده در حين را نندگی به دو عامل زیر بستگی دارد، اول آنکه در هر حال خونسردی خود را حفظ  نموده و دوم اینکه عمل صحيح دفاعی را برای خنثی نمودن خطر اتخاذ نماید. از لحاظ اجرایی خطرات واقعی را نمی‌توان تمرین کرد، لذا بهتر است راننده در خود مهارت هایی را به‌وجود آورد تا بتواند قبل از بروز هر حادثه‌ای با بهره‌گيری از تفکر خود، خطرات و شرایط اضطراری را قبلاً در ذهن خود ارزیابی نموده و درباره اقدامات صحيح تدافعی پيشبينی های لازم را بعمل آورد.
در ادامه به بررسی برخی از شرایط خطرناک که ممکن است برای هر راننده‌ای اتفاق بيفتد، و اقدامات کنترلی و پيشگيرانه لازم پرداخته شده است.
１. اجتناب از خطر 
یک راننده باید قادر به شناسایی تمام خطرات بالقوه، تعيين موقعيت نسبی از سایر خودروها و خطر، آگاهی از محيط اطراف بوده و آمادگی برای واکنش مناسب نسبت به وضعيت غيرمنتظره (سبقت، گذرگاه فرعی، تقاطع، توقف، و غيره، برای جلوگيری از ایجاد خطر) را داشته باشد. روش اجتناب از خطر یک رویکرد سيستماتيک در چگونگی پيش بينی، برنامه‌ریزی و عکس العمل خودرو در زمانی است که با یک خطر مواجه شده است.
２. اسکن جاده با استفاده از آينه   
اسکن جاده با استفاده از آينه یکی از عناصر مهم در رانندگی تدافعی است. اهميت دیدن عقب و چپ و راست به یک ميزان است؛ هميشه ازطریق آینه، حرکت خودروها و تغييرات ترافيک را بررسی کنيد. به منظور پيش بينی هرگونه مشکلات احتمالی، محيط اطراف را به طور مداوم مشاهده نمایيد. راننده نباید بیشتر از ۲ ثانيه بر روی یک شیء تمرکز نماید، در غير این صورت سایر موارد موجود در جاده را از دست خواهد داد.
نقاط کور اطراف کاميون همانند سایه می باشند. نقاط کور در تعقيب راننده بوده و ناپدید نمی شوند. راننده باید بيشتر مراقب باشد و نظم و انضباط حرفه‌ای خود را به ویژه هنگام دور زدن حفظ نماید. به عنوان مثال، قبل از حرکت وسيله نقليه از یک موقعيت ثابت، راننده باید برای مشاهده ی سمت خود "چک شانه" انجام دهد و برای سمت مخالف باید از آینه استفاده کند. برای مشاهده نقاط کور از آینه ی محدب مضاعف در کنار آینه های بغل بهره گرفته می شود. 
 
３. سرعت رانندگی
راننده باید با حدود سرعت مجاز نصب شده با درنظر گرفتن ترافيک، شرایط آب و هوایی و شرایط بزرگراه رانندگی نماید. راننده هرگز نباید نور چراغ های جلو در شب را برای مسافت های خيلی دور استفاده نمایند. این بدین معنی است که راننده باید قادر به توقف ایمن در مسافتی باشد که بتواند به طور واضح نور چراغ های جلو را ببيند.
４. گردش
بزرگترین چيزی که باید در طی کردن موفق پيچ و گردش ها بخاطر داشته باشيد، کم کردن سرعت می‌باشد. به این شيوه، راننده قادر به ایجاد تنظيمات مورد نياز در اداره وسيله نقليه و غيره در صورت نياز خواهد بود. گردش، همانند سبقت یک مانور خطرناک می‌باشد و نيازمند دقت و مراقبت خاص و یک چشم مشاهده گر بعنوان یک راننده تدافعی دارد. راننده باید از دیگر وسایل نقليه در مسيرش و موقعيت کامل گردشی که می خواهد انجام دهد، آگاه باشد. گردش باید در محل خطوط مناسب انجام شود. قبل از عبور از خطوط، راننده باید اطمينان حاصل کند که  می‌تواندبا خیال راحت و بدون تداخل با ترافیک دیگر خودروها عبور نماید.
５. تقاطع عبور  
حدود 81  تا75 درصد از تصادفات در تقاطع ها رخ می‌دهد. ورود به تقاطع ها و خروج از آن ها بدون یک حادثه، علامتی از یک رانندگی دفاعی خوب می‌باشد. در کنار سطح مهارتی راننده، تقاطع ها همچنين نيازمند پيش بينی اقدامات سایر رانندگان و اتخاذ اقدام گریز مناسب در صورت نياز می باشند. هنگام نزدیک شدن به تقاطع، برنامه ریزی مسير و موقعيت وسيله نقليه قصد شما را نشان می‌دهد. باید به آرامی نزدیک تقاطع شده و ازعاری بودن مناطق اطراف آن از هر گونه خطر اطمينان حاصل کرد. به محض تغيير چراغ از قرمز به سبز، نباید بلافاصله وارد تقاطع شد چرا که ممکن است تردد وسایل نقليه کاملاً به اتمام نرسيده باشد. ۳ الی ۴ ثانيه قبل از حرکت کردن، صبر نمایيد.

６. حفظ فاصله ايمن
یکی از عادت بد اکثر رانندگان بيش از حد نزدیک شدن به سایر وسایل نقليه است. با بيش از حد نزدیک شدن به ماشين جلویی، ممکن است هنگام توقف ناگهانی ماشين روبه رو قادر به توقف در زمان کوتاه نباشید. روش اوليه برای اجتناب از برخوردها به واسطه حفظ یک فاصله ایمن و کافی از خودرو جلویی می‌باشد. راننده باید برای موانع احتمالی در جاده، هم در نمای مسطح یا پيچ های مخفی یا قله تپه ها آمادگی داشته باشد. شرایط خاص در شب رخ می‌دهد، زمانی که سرعت باید در سطحی حفظ شود که توقف در فاصله روشن شده بوسيله چراغ های جلوی خودرو را برای راننده مقدور نماید. 
قانون چهار ثانيه در جاده های نرمال و دو برابر این زمان، در شرایط نامطلوب جاده ها را اجرا گردد. از قانون چهار ثانيه به منظور اندازه گيری فاصله  ایمن استفاده می شود، هنگامی که وسيله نقليه جلوی شما از کنار یک شیء  ثابت (مانند یک درخت) عبور کرد، شروع  به شمارش  "یک هزار و یک، یک هزار و دو، یک هزار و سه،  یک هزار و چهار " نمائيد. در صورتی که  قبل از یک هزار و چهار به جسم ثابت رسيدید، فاصله ایمن رعایت نشده است.  این فاصله ی زمانی در هر سرعتی  با شرایط  رانندگی نرمال و ایده آل صدق می کند. در صورتی که رانندگی در   شرایط  بد باشد این زمان باید بيشتر  شود. به هنگام بارش باران فاصله  ایمن شما  باید حداقل دو برابر (۸ ثانیه) شود. هنگامی که برف یا یخ وجود دارد، فاصله باید ۳ تا ۴ برابر فاصله طبیعی (۱۲ تا ۱۶ ثانیه) افزایش می یابد.
 
７. سبقت  
بعنوان یک راننده، باید از اقدامات سایر رانندگان آگاه باشيد و در صورتی که سایر رانندگان شروع به حرکت پهلو به پهلوی وسيله نقليه تان می کنند و یا راه شما را قطع می کنند، از آن ها دوری کنيد. یک راننده تدافعی خوب از مشکلاتی با این نوع از شرایط حادثه اجتناب خواهد کرد.  هميشه در سمت راست مسير رانندگی کنيد (برای خودروهای با فرمان چپ) و اگر ضرورت ندارد سبقت نگيرید. 
در شرایط زیر سعی نکنيد سبقت بگيرید:
• هنگامی که عرض جاده خيلی باریک است 
• در حين رانندگی در سربالایی و شرایطی که نمی‌توانيد شرایط ترافيک را پيش بينی کنيد 
• هنگام نزدیک شدن به پيچ 
• هنگام رانندگی در آب و هوای بد با دید ضعيف 
• هنگام نزدیک شدن به خطوط راه آهن، تقاطع و یا مناطق شلوغ
هنگامی که سبقت بی خطر است تکنيک های زیر جهت اجتناب از خطر اجرا گردد:
• راننده با دادن علامت رانندگان دیگر را متوجه تصميم خود نماید. اطمينان حاصل گردد که می‌توان رانندگان دیگر را دید و آن ها نيز می‌توانند شما را ببينيد. 
• فرض این نباشد که سایر  رانندگان به راحتی اجازه ی سبقت می دهند. 
• توجه دیگران را در طول روز با بوق زدن و هنگام شب با زدن راهنما جلب نمایيد. 
• به لاین سبقت رفته و در مورد نياز به افزایش سرعت یا برگشتن به جای خود هوشيار باشيد.
• از سرعت و فضای کافی برای سبقت اطمينان حاصل نمایيد، علامت دهيد و سپس در اسرع وقت به لاین نرمال بازگردید.         
• هنگامی که  وسيله نقليه دیگری  همزمان قصد سبقت گرفتن دارد، سرعت خود را افزایش ندهيد. اجازه  دهيد خودرو با خيال راحت و ایمن سبقت بگيرد.
• با کاهش سرعت خود، سبقت گرفتن را برای سایر وسيله نقليه آسان نمایيد. 
• وسایل نقليه دیگر را دعوت به سبقت نکنيد. 
• در هرگونه اقدامی راننده باید به رانندگی خود توجه نماید.       

مطالب مرتبط 
 
 
اصول بازرسی از جرثقیل‌ها

اصول بازرسی از جرثقیل‌ها

13 خرداد 02

مقدمه

در دنیایی که هر روز در حال پیشرفت و توسعه می‌باشد، استفاده از تکنولوژی جدید و استانداردهای ایمنی مربوطه، انجام عملیات صنعتی را ایمن‌تر و سریع‌تر می‌نماید. حمل و نقل و عملیات بلند کردن بار، یکی از مهم‌ترین و خطرناک‌ترین نقشه‌های برپایی طرح‌های صنعتی را دارند و به همین دلیل نیز از پرهزینه‌ترین فعالیت‌های صنعتی می‌باشد.
جرثقیل‌ها رکن اساسی در جابجایی بارها را به عهده دارند و به خاطر حساسیت این عملیات، می‌بایست کلیه قسمت‌های مختلف جرثقیل سالم و ایمن بوده و تمامی دستورالعمل‌های اجرایی کار در نظر گرفته شده تا هیچگونه حادثه به وجود نیاید.

جرثقیل چیست؟

جرثقیل وسیله‌ای است که از بوم (تیر مشبک)، ارابه و یک قلاب که کار آن بلند کردن اجسام سنگین و حرکت آن‌ها به‌وسیله حرکت ارابه یا به وسیله حرکت بوم همچنین تخلیه و قرار دادن بار مربوط در محل آن است، تشکیل شده است. به‌طور کلی، روند جدید کار جرثقیل به غیر از قسمت کابل متصل به قلاب، تمام هیدرولیکی است. جرثقیل ماشینی است که قادر به بلند کردن، پایین آوردن و جابجایی افقی بار می‌باشد و با استفاده از ساز و کارهای خاص بالابری کار می‌کند. اساس کار جرثقیل‌ها بر پایه قانون علمی اهرم‌ها استوار است و از تجهیزات مکانیکی هیدرولیکی، برقی و پنوماتیکی برای جابجایی بار استفاده می‌کند. از دیگر موارد استفاده از جرثقیل‌ها می‌توان به تخریب، لوله‌گذاری، نگهداری ستون‌های اسکلت فلزی جهت جوشکاری و تثبیت آن‌ها و موارد مشابه اشاره کرد؛ پس کاربرد اصلی جرثقیل‌ها در بالا بردن، پایین آوردن و حمل بار است.


معرفی انواع جرثقیل

«استاندارد انجمن مهندسین مکانیک امریکا» جرثقیل‌ها را به دو دسته کلی صنعتی و ساختمانی تقسیم می‌کند. جرثقیل بازویی، دروازه‌ای و سقفی در دسته جرثقیل‌های صنعتی و جرثقیل برجی و متحرک در دسته جرثقیل‌های ساختمانی قرار دارند:
  • جرثقیل برجی
  • جرثقیل متحرک
  • جرثقیل سقفی
  • جرثقیل دروازه‌ای

دسته‌بندی جرثقیل‌ها براساس شرایط کاری

جرثقیل‌ها در استاندارد ISO4301 براساس شرایط کاری و مستقل از نوع جرثقیل دسته‌بندی می‌شوند. در این استاندارد، دسته‌بندی بر مبنای مدت زمان استفاده از جرثقیل و محدوده بارهای وارده تعیین می‌گردد. براساس مدت زمان استفاده، جرثقیل‌ها به 10 کلاس T_0 تا T_9 تقسیم‌بندی می‌شود. جدول 1، این 10 کلاس را معرفی می‌کند. ماکزیمم مدت زمان استفاده از جرثقیل را می‌توان براساس متوسط ساعت کاری در روز و تعداد روز کاری در سال محاسبه کرد.

جدول1: دسته‌بندی جرثقیل‌ها براساس استاندارد ISO4301

شرایط بارگذاری یکی دیگر از پارامترهای اساسی موردنیاز برای دسته‌بندی جرثقیل‌ها است. شرایط بارگذاری توسط فاکتور طیف‌بار بیان می‌شود. در جدول 2، ضریب طیف‌بار براساس شرایط بارگذاری ارائه شده است.


جدول2: ضریب طیف‌بار براساس شرایط بارگذاری

پس از مشخص شدن کلاس براساس مدت زمان استفاده و تعیین شدن فاکتور طیف‌بار براساس جداول فوق، کلاس جرثقیل با استفاده از جدول 3 تعیین می‌گردد.

جدول3: تعیین کلاس جرثقیل

 مخاطرات کار با جرثقیل‌ها

خطرات بالقوه‌ای در هنگام کار با انواع جرثقیل وجود دارد که در صورت عدم رعایت نکات ایمنی، می‌تواند منجر به وقوع سانحه و ضررهای مالی و جانی غیرقابل‌جبران شود. با آگاهی از خطرات حین کار با جرثقیل و رعایت نکات ایمنی، می‌توان از بروز چنین مخاطراتی جلوگیری نمود. از جمله اقداماتی که می‌تواند در کاهش مخاطرات مؤثر باشند، عبارتند از:
1) استفاده از علائم هشداردهنده در محیط‌کار
2) نصب حفاظ در اطراف جرثقیل
3) آموزش کارکنان و بکارگیری دستورالعمل‌های ایمنی
4) استفاده از وسایل حفاظت فردی مانند دستکش و کلاه ایمنی، عینک، کفش ایمنی
5) استفاده از جرثقیل‌های مجهز به سیستم‌های هوشمند مانند دوربین مداربسته
مخاطراتی که در حین کار با انواع جرثقیل به وجود می‌آید، عبارتند از:
1) تماس با خطوط برق
2) واژگونی جرثقیل
3) گیرکردن قلاب به قرقره انتهای بوم
4) گیر افتادن و برخورد افراد با جرثقیل
به دو نمونه از حوادث مرتبط با جرثقیل می‌پردازیم:
• واژگونی جرثقیل در محور دهشیر به یزد و فوت یک نفر:
در این حادثه که در ساعت 07:39 صبح ۱۴۰۱/۰۴/۱۱ رخ داد، راننده جرثقیل جان خود را از دست داد و جسد وی نیز در درون خودرو گیر افتاده بود.



• برخورد جرثقیل با ساختمان در پردیس و فوت دو نفر
در حادثه مورخه 1401/08/28، خودرو جرثقیل که از شمال به جنوب بلوار امام رضا (ع) فاز هشت پردیس در حرکت بود، به گفته خود راننده پس از بریدن ترمز به حاشیه خاکی سمت چپ جاده منحرف و سپس راننده خود را از ماشین به بیرون پرتاب می‌کند. متاسفانه دو نفر از شاگردان وی که از اتباع خارجی بودند در این حادثه دچار صدمات جدی می‌شوند که فوت کردند. 


استانداردهای ملی و بین‌المللی جرثقیل‌ها

استانداردهای بین‌المللی مختلفی در زمینه جرثقیل وجود دارند که پرکاربردترین و معتبرترین آن‌ها عبارتند از:
• استاندارد ASME: توسط انجمن مهندسی آمریکا ارائه می‌شود. استاندارد ASME یکی از معتبرترین و کامل‌ترین مجموعه استانداردها را در زمینه جرثقیل از سال 1916 تا کنون ارائه کرده است. این استاندارد شامل اطلاعات بسیار کاملی در زمینه طراحی، بازرسی، ساخت، تعمیر و نگهداری و آزمایش انواع جرثقیل‌ها از قبیل جرثقیل متحرک با چرخ، جرثقیل متحرک با شنی، لوکوموتیو جرثقیل، جرثقیل سقفی و دروازه‌ای، جرثقیل برجی و ... می‌باشد.
 
• استاندارد ISO: یکی دیگر از موسساتی که به تدوین استاندارد می‌پردازد، سازمان بین‌المللی استانداردسازی است. این مؤسسه هم اکنون 164 عضو و 67 کمیته فنی دارد. کمیته فنی TC96/ISO از سال 1960 به تهیه و تنظیم استانداردهای مربوط به جرثقیل می‌پردازد.
 
• استاندارد BSI: هدف اصلی مؤسسه استاندارد بریتانیا، بهبود ایمنی و تولیدات و خدمات در صنایع از طریق توسعه استانداردها و تشویق صنایع به استفاده از آن‌ها می‌باشد. این مؤسسه به عنوان نماینده بریتانیا در سازمان استاندارد جهانی ISO، کمیسیون بین‌المللی الکترونیک IEC، سازمان استاندارد اروپا CEN حضور دارد. این مجموعه هر ساله با کمک و همکاری متخصصان صنعت، بخش دولتی و با الهام گرفتن از سایر استانداردهای بین‌المللی بیش از 3100 عنوان استاندارد منتشر می‌کند.
 
• استاندارد ملی ایران: سازمان استاندارد ایران نیز یکی دیگر از مؤسساتی است که به تهیه و تنظیم استاندارد در زمینه‌های مختلف می‌پردازد. مؤسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران تنها سازمانی در ایران است که بر طبق قانون، می‌تواند استاندارد رسمی فرآورده‌ها را تعیین، تدوین و اجرای آن‌ها را با کسب موافقت شورای عالی استاندارد، اجباری اعلام نماید. استاندارد ملی ایران در زمینه جرثقیل‌ها بیش از 92 عنوان استاندارد تدوین کرده است. لازم به ذکر است در تدوین استانداردهای ملی ایران در زمینه جرثقیل از استانداردهای ISO به عنوان مراجع اصلی استفاده شده است.

اصول بازرسی از جرثقیل

بازرسی چشمی در تمامی بازرسی‌های ادواری به منظور بررسی وضعیت جرثقیل از نظر وجود هرگونه نشانه غیرطبیعی و انحراف از حالت طبیعی انجام می‌شود. بازرسی چشمی، تمامی اجزای اصلی جرثقیل را شامل می‌شود. به‌صورت‌کلی در بازرسی چشمی، نیازی به جداسازی قطعات نیست؛ اما در مواردی که نیاز باشد با توجه به شرایط جرثقیل، این کار باید انجام شود. عیوبی که در بازرسی چشمی مورد توجه قرار می‌گیرند عبارتند از: ترک، تغییر شکل، سایش و خوردگی.
• ترک
ترک‌ها همواره یکی از عوامل تهدید‌کننده‌ی ایمنی جرثقیل‌ها است. رشد ترک‌ها تا مرحله بحرانی، منجر به شکست ناگهانی قطعات می‌شود. بنابراین پیدا کردن ترک در سازه در حین انجام بازرسی امری ضروری است. جهت بازرسی چشمی ترک، باید با نورکافی تمام بخش‌های سازه جرثقیل به‌خصوص محل‌های اتصال (جوش، پرچ، پیچ) و محل‌هایی که در سازه تغییر شکل ناگهانی وجود دارد (مانند محل خم شدن تیر و ...) با دقت بررسی شود و در صورت وجود ترک با توجه به توصیه سازنده نسبت به تعویض یا تعمیر قطعه اقدام شود.
 
 
• تغییر شکل
تغییرشکل قطعات، یکی از مهم‌ترین و متداول‌ترین آسیب‌هایی است که ممکن است در جرثقیل بروز پیدا کند. شکل 5، تغییر شکل تیر افقی پایه جرثقیل را نمایش می‌دهد. تمام بخش‌های مختلف سازه جرثقیل مانند بوم، ریل، پل، پایه و... باید با دقت به صورت چشمی از نظر تغییرشکل بازرسی گردد و در صورت وجود تغییرشکل، مطابق توصیه سازه نسبت به تعویض یا تعمیر اقدام شود. نواحی که رنگ آن‌ها دچار ترک‌خوردگی شده است باید با دقت بیشتر بررسی شوند؛ زیرا در بسیاری از مواقع، رنگ سازه جرثقیل بر اثر تغییر شکل زیاد، دچار ترک‌خوردگی می‌شود
 
• سایش
سایش بر اثر حرکت نسبی دو سطح که با یکدیگر در تماس هستند ایجاد می‌شود. پدیده سایش در بسیاری از موارد به‌صورت چشمی قابل تشخیص می‌باشد. در جرثقیل‌هایی که بین موتور و گیربکس، کلاچ وجود دارد، باید ضخامت لنت کلاچ با کولیس یا وسیله مناسب دیگری اندازه‌گیری شود و براساس توصیه سازنده نسبت به تعویض آن اقدام شود. ضخامت تمامی لنت‌های ترمز جرثقیل باید با کولیس یا وسیله مناسب دیگری اندازه‌گیری شود و در صورتی‌که سایش زیاد باشد، بر اساس توصیه سازنده نسبت به تعویض آن اقدام شود. شکل 6، ترمز وینچ جرثقیل را نشان می‌دهد و لنت ترمز نو و کارکرده را مقایسه می‌کند. سایش اجزای مختلف بیرینگ‌ها (رولرها، رینگ داخلی و خارجی) باید به صورت چشمی بررسی شود و براساس توصیه سازنده نسبت به تعویض اقدام شود.
 
• خوردگی
خوردگی در فلزات بسیار شایع است و بروز آن منجر به تغییر خواص و کاهش استحکام سازه‌های فلزی می‌شود. در شکل 7، برخی قطعات جرثقیل که دچار خوردگی شده‌اند به نمایش در آمده است. تمام قطعات فلزی به خصوص قسمت‌هایی که بیشتر در معرض رطوبت هستند، باید به صورت چشمی بازرسی شوند و در صورت وجود زنگ‌زدگی و آسیب‌های رنگی با توجه به توصیه سازنده و بر اساس نظر متخصص، نسبت به تعویض یا تعمیر قطعه اقدام شود. 
 
• تست غیر مخرب
با توجه به نتیجه‌ی بازرسی چشمی، در صورت وجود عیب در نقاط حساس به توصیه افراد خبره، باتجربه و متخصص، می‌توان از انواع روش‌های تست غیرمخرب از قبیل تست مایع نافذ، آزمون فراصوت، آزمون ذرات مغناطیسی، آزمون رادیوگرافی و آزمون انتشار امواج صوتی به منظور شناسایی دقیق‌تر آسیب‌ها در قطعات استفاده کرد.
 
• آزمون‌های عملکرد
در این آزمون‌ها باید عملکرد کنترلرها، کلیدها و نشانگرها بررسی شود.
 
عملکرد نشانگرهای باربرداری
صحت عملکرد نشانگرهای متفاوتی که جهت نمایش مقدار بار، شعاع بار و گشتاور بار در اتاق راننده وجود دارد، باید بررسی شود. به این منظور جرثقیل باید باری که مقدار آن معلوم است، را بلند کند و مقدار بار از روی نشانگر خوانده شود. در صورت صحیح نبودن مقدار بار و شعاع آن، نشانگر، حسگرهای مرتبط با آن و میکروپروسسور (در نشانگر بار ایمن استفاده می‌شود) باید بررسی شوند و نسبت به کالیبراسیون، تعمیر یا تعویض آن اقدام شود. انواع نشانگرها عبارتند از:
1) نشانگر بار
2) نشانگر گشتاور بار
3) نشانگر شعاع بار
4) نشانگر بار ایمن
5) هشداردهنده برخورد بلوک بار
6) قطع‌کن حرکت بلوک بار
7) نشانگر زاویه بوم
8) نشانگر طول بوم
9) بادسنج
 
نشانگرها و ابزارهای ایمنی بکار رفته در جرثقیل‌ها، با توجه به نوع جرثقیل متفاوت است. در جدول 4، حداقل نشانگرها و ابزارهای ایمنی که در هر نوع جرثقیل باید بکار رفته باشند، مشخص شده است. بازرس باید از وجود و صحت عملکرد آن‌ها اطمینان حاصل کند.

جدول4:حداقل نشانگرها و ابزارهای ایمنی بکار رفته در انواع جرثقیل‌ها

آزمون حرکت بدون بار
در این آزمون کلیه حرکت‌های جرثقیل باید با حداکثر سرعت نامی و بدون بار انجام شوند تا از عملکرد صحیح کلیدهای فرمان و مکانیزم‌های حرکتی اطمینان حاصل شود. در این آزمون جرثقیل از نظر وجود نقص و نشانه‌های غیرطبیعی و عملکرد نامناسب بررسی می‌گردد.
آزمون حرکت تحت بار
در این آزمون باید باری که کمتر از ظرفیت نامی است، به‌صورت معلق نگه داشته و تمامی حرکت‌های اصلی جرثقیل از قبیل بالابرندگی، حرکت کلی جرثقیل، چرخش و ... انجام شوند. در حین انجام آزمون، عملکرد صحیح کلیدهای فرمان، کنترلرها، ترمزها و مکانیزم‌های حرکتی بررسی می‌شود. در جرثقیل سقفی و دروازه‌ای، عملکرد ترمز پل، ترمز ارابه بار و ترمز مکانیزم بالابری باید بررسی شود. در جرثقیل برجی عملکرد ترمز ارابه بار، ترمز مکانیزم بالابری، ترمز مکانیزم چرخشی (سینی‌گردان) و ترمز حرکت دورانی بوم در صفحه عمودی برای جرثقیل با بوم گردان باید بررسی شود. در جرثقیل متحرک باید عملکرد ترمز مکانیزم بالابری، ترمز مکانیزم چرخشی (سینی‌گردان)، ترمز کشنده و ترمز باز و بسته کردن بوم (در صورت وجود) بررسی شود.
 

علامت‌گذاری جرثقیل‌ها

براساس دستورالعمل بازرسی دوره‌ای جرثقیل‌های سقفی ارائه شده توسط مرکز تحقیقات و تعلیمات حفاظت فنی و بهداشت کار، موارد زیر در علامت‌گذاری جرثقیل‌ها باید انجام شود:
• ظرفیت كاری ایمن جرثقیل، محدوده بار كاری بر حسب تن (یا كیلوگرم در ظرفیت‌های كمتر از 1 تن) باید بر روی هر دو طرف جرثقیل درج شوند و از روی زمین قابل خواندن باشند.
• ظرفیت مجاز باید بر روی واحد بالابری (بالابر، كالسكه یا قلاب) هم درج شود و از روی زمین قابل خواندن باشد. در صورت وجود بیش از یك واحد بالابری بر روی یك جرثقیل، ظرفیت مجاز هر یك باید بر روی آن درج شده باشد.
• در جرثقیل مونوریل ظرفیت باید بر روی تیرهای مسیر حركت در فواصل مناسب تكرار شود.
• اطلاعات زیر باید بر روی جرثقیل درج شده باشد: نام یا برند تجاری سازنده، شماره سریال یا مدل سازنده، ولتاژ، نوع جریان، تعداد فاز و فركانس منبع تغذیه، سال ساخت، كلاس كاری جرثقیل و متعلقات، یادداشتی مبنی بر انجام تعمیرات یا تعویض قطعات براساس توصیه‌های سازنده
• در صورت وجود بیش از یك واحد بالابری بر روی یك جرثقیل، هر بالابر باید با علامت‌گذاری مخصوص خود (مانند 1 و 2 یا A و B یا شمال و جنوب و ...) مشخص شده باشد و ایـن علامت‌گذاری از روی زمین قابل خواندن باشد. این علامت‌گذاری‌ها باید بر روی كنترلرها و صفحه كلیدها هم درج شده باشد. 
• در جرثقیل‌های كنترل‌شونده از روی زمین، یك یا چند علامت یا نوشته هشدار باید به صفحه كلید آویز یا بی‌سیم یا قلاب متصل شده باشد و در جرثقیل‌های كنترل‌شونده از داخل اتاقك (كابین)، یك یا چند علامت هشدار باید در داخل اتاقك نصب شده باشد.
• وظایف اپراتور(راننده) جرثقیل باید بر روی تجهیزات كنترل جرثقیل، یا نزدیك به آن به شكل برچسب دائمی نصب شود و باید شامل اطلاعاتی راجع به وظایف او قبل، بعد و در حین كار با جرثقیل باشد. ورودی كابین و یا جایگاه اپراتور، باید دارای برچسب هشدار عدم ورود افراد غیرمجاز باشد.
 
مطالب مرتبط: 
ایمنی ماشین آلات
ایمنی جرثقیل
 
 
ارزیابی ریسک کیفی

ارزیابی ریسک کیفی

06 خرداد 02

مقدمه

به عنوان یک کارشناس یا دانشجوی بهداشت حرفه ای یا ایمنی، درک اهمیت ارزیابی ریسک در محیط کار ضروری است. ارزیابی ریسک کیفی فرآیندی است که شامل شناسایی، ارزیابی و تجزیه و تحلیل ریسک ها و خطرات احتمالی مرتبط با آنها می شود. این یک رویکرد پیشگیرانه است که به سازمان ها و صنایع کمک می کند تا اقدامات لازم را برای جلوگیری از حوادث و صدمات در محل کار انجام دهند. در این مقاله، مفهوم ارزیابی ریسک کیفی و اهمیت آن در تضمین یک محیط کار ایمن و سالم را بررسی خواهیم کرد. همچنین مراحل مربوط به فرآیند ارزیابی ریسک کیفی و نحوه اجرای موثر آن در محل کار را مورد بحث قرار خواهیم داد.

ریسک به چه معناست؟!

رایج ترین تعریف مورد استفاده در حوزه بهداشت حرفه ای و ایمنی در کار این است که “ریسک احتمال آسیب دیدن یا متحمل اثرات نامطلوب سلامتی در صورت قرار گرفتن در معرض خطر” می‌باشد.

منظور از ارزیابی ریسک چیست؟

ارزیابی ریسک اصطلاحی است که برای توصیف فرآیند یا روش کلی که در آن:
  • خطرات و عوامل خطری که پتانسیل ایجاد آسیب را دارند را شناسایی می‌شوند.
  • ریسک مرتبط با آن خطر مورد تحلیل و ارزیابی قرار می‌گیرد.
  • راه های مناسب برای حذف خطر، یا کنترل خطر در زمانی که خطر قابل حذف نیست، تعیین می‌شود.(کنترل ریسک)
درواقع ارزیابی ریسک، نگاهی دقیق به محل کار شما برای شناسایی شرایط، موقعیت ها، فرآیندها و اعمالی است که ممکن است باعث آسیب به افراد، تجهیزات و محیط زیست شود. پس از انجام شناسایی، میزان احتمال و شدت خطر را تجزیه و تحلیل و ارزیابی میشود و پس از آن می توانید تصمیم بگیرید که چه اقداماتی باید برای از بین بردن یا کنترل مؤثر آسیب ناشی از وقوع انجام شود.
 

شکل 1 فرایند ارزیابی ریسک

چرا ارزیابی ریسک مهم است؟

طبق بند 19 دستورالعمل ایمنی و بهداشت محیط که توسط سازمان ایزو و استاندارد ایزو 45001 تدوین شده است، ارزیابی ریسک یک الزام قانونی است و  به عنوان بخشی جدایی ناپذیر از برنامه مدیریت ایمنی و بهداشت شغلی بسیار مهم است و در دستیابی به موارد زیر کمک می کنند؛
1) ایجاد آگاهی از خطرات و ریسک های موجود در محل کار.
2) شناسایی افرادی که ممکن است در معرض خطر باشند (مانند کارمندان، نظافتچیان، بازدیدکنندگان، پیمانکاران و...).
3) تعیین اینکه آیا یک برنامه کنترل برای یک خطر خاص مورد نیاز است یا خیر.
4) تعیین اینکه آیا اقدامات کنترلی موجود کافی است یا باید اقدامات بیشتری انجام شود.
5) جلوگیری از صدمات یا بیماری، به ویژه زمانی که در مرحله طراحی یا برنامه ریزی انجام شود.
6) اولویت بندی خطرات و اقدامات کنترلی مرتبط با آنان.

انواع روش های ارزیابی ریسک

ارزیابی ریسک در محل کار یک الزام قانونی است. 5 نوع مختلف روش ارزیابی ریسک در سلامت و ایمنی از جمله ارزیابی ریسک کیفی، کمی، عمومی، خاص و پویا یا داینامیک وجود دارد. اینکه چه زمانی و چرا ممکن است از هر کدام استفاده کنید حائز اهمیت است.
 ارزیابی کمی ریسک:
ارزیابی کمی ریسک برای اندازه گیری ریسک با اختصاص یک مقدار عددی استفاده می شود. بنابراین به جای عبارات زیاد، متوسط و کم، باید از اعداد استفاده کرد. این نوع ارزیابی ریسک بیشتر در مخاطراتی مانند طراحی هواپیما، نیروگاه های شیمیایی پیچیده یا هسته ای مورد استفاده قرار می گیرد. مقادیر کمی و اندازه گیری شده می تواند مربوط به خطرات ناشی از مواد شیمیایی و ماشین آلات یا تکنیک ها و برآوردهای مدل سازی باشد. در انجام ارزیابی‌های کمی ریسک، از ابزارها و تکنیک‌های کمی ویژه برای شناسایی خطر و برآورد شدت پیامدها و احتمال تحقق خطرات استفاده می‌شود.
ما در این مقاله به بررسی ارزیابی ریسک کیفی خواهیم پرداخت.
ارزیابی ریسک کیفی:
ارزیابی کیفی ریسک رایج ترین شکل ارزیابی ریسک است.  این نوع ارزیابی ریسک اغلب در محل کار مشاهده میشود. این نوع ارزیابی ریسک بر اساس قضاوت و تخصص شخصی ارزیاب است که اغلب از تجربه خود برای تصمیم گیری در مورد سطوح ریسک  استفاده می کند. شما احتمالاً هرگونه ارزیابی خطر سلامت و ایمنی را با یک ارزیابی کیفی ساده آغاز خواهید کرد. در ارزیابی کیفی ریسک، معمولا ریسک را به سطوح بالا، متوسط یا پایین دسته بندی می کنند.
ارزیابی کیفی ریسک باید یک بررسی سیستماتیک از آنچه که در محل کار می تواند به افراد آسیب برساند باشد، بگونه ای که روشن شود آیا اقدامات احتیاطی یا کنترلی موجود کافی است یا باید اقدامات بیشتری برای جلوگیری از آسیب انجام گیرد.
ریسک در این روش از ضرب احتمال در شدت وقوع حادثه به دست می آید. البته باید به این نکته توجه داشت که گاهی اوقات، ارزیابی ریسک کیفی ممکن است نیمه کمی شود، برای مثال زمانی که برخی از خطرات یا جنبه‌ها را می‌توان اندازه‌گیری کرد.

نحوه انجام ارزیابی ریسک کیفی 

1-شناسایی ریسک

اولین مرحله در هر ارزیابی ریسکی، شناسایی آن می‌باشد. شناسایی ریسک فرآیند یافتن، شناخت و توصیف ریسک ها است. این کار با پرسیدن و پاسخ به سؤالات "چه چیزی ممکن است اشتباه باشد؟" و "چگونه ممکن است اتفاق بیفتد؟" انجام می شود.
فرایند هایی که در شناسایی ریسک ها می‌توانند استفاده شوند شامل موارد زیر است:
-بارش فکری
-مصاحبه
-Expert elicitation
یک بارش فکری موفق و کارآمد شامل چه مواردی است؟
  • یک مشکل که به طور کامل تعریف شده است.
  • تیمی از افراد آگاه از مشکل
  • آگاهی از تکنیک های بارش فکری
بارش فکری یا Brainstorming یکی از روش‌های شناسایی ریسک در ارزیابی ریسک کیفی است. در این روش، یک گروه از افراد با هدف شناسایی خطرات محتمل، به صورت گسترده و بدون فیلتر کردن ایده‌ها، ایده‌پردازی می‌کنند. در این فرایند، هیچ ایده‌ای رد نمی‌شود و تمام ایده‌ها به طور جمعی بررسی می‌شوند. این روش به دلیل اینکه ایده‌ها بدون فیلتر شدن مطرح می‌شوند، می‌تواند به شناسایی خطراتی که در روش‌های دیگر شاید مشاهده نشوند، کمک کند.
متد What if/Safety Checklist
یک بررسی ساختاریافته برای شناسایی خطرات فرآیند است که از سوالاتی مثل "چه می شود اگر" بهره می‌گیرد. چک لیست ایمنی برای اطمینان از اینکه همه خطرات احتمالی در بررسی گنجانده شده است استفاده می شود و جزئی از متد های مورد استفاده در بارش فکری است.
 
 
 
نمونه چک لیست مربوط به ایمنی حریق 
متد Hazard Operability Analysis) HAZOP)
روش HAZOP یک روش ارزیابی ریسک کیفی است که در صنایع مختلف، به ویژه در صنایع شیمیایی، استفاده می‌شود. این روش شامل شناسایی و ارزیابی مشکلاتی است که می‌توانند ریسکی را به افراد، محیط زیست و یا تجهیزات تحمیل کرده و یا از اثربخشی عملیات جلوگیری کنند. در این روش، فرآیند یا عملیات مورد بررسی قرار می‌گیرد و با شناسایی مشکلات مختلف، ریسک‌های مربوط به آن شناسایی می‌شودو سپس با استفاده از روش‌های کنترل ریسک، این ریسک‌ها کاهش داده می‌شوند.
متد PHA
 به صورت سیستماتیک و جامع انجام می‌شود و با استفاده از آن می‌توان مخاطرات مربوط به تعامل بین بخش‌های مختلف را شناسایی کرد .در این روش، پارامترهای مختلفی مانند حرارت، فشار، جریان و غیره بررسی می‌شوند و خطرات مربوط به تعامل بین این پارامترها شناسایی می‌شوند.به طور مثال در فرایند پالایش نفت یا تولید گاز طبیعی میتوان از این متد استفاده کرد.
مصاحبه
در این روش، با انجام مصاحبه با افراد مختلفی که در فرایند مورد بررسی قرار می‌گیرند، سعی می‌شود تا خطرات محتمل و موانع موجود در فرایند شناسایی شوند. این روش به دلیل اینکه افراد مختلفی با تجربه‌های متفاوت در فرایند مورد بررسی، در مصاحبه شرکت می‌کنند، می‌تواند به شناسایی خطراتی که در روش‌های دیگر شاید مشاهده نشوند، کمک کند.
البته مصاحبه با توجه به افرادی که در آن شرکت می‌کنند، ممکن است با معایبی همراه باشد. این معایب شامل موارد زیر می‌شود:
-افراد ممکن است اطلاعات مهمی را در مصاحبه ارائه ندهند یا اطلاعات را محدود کنند.
-افراد ممکن است نظرات شخصی خود را به جای نظرات حرفه‌ای ارائه دهند.
-افراد ممکن است به دلیل تجربه کم، نتوانند به شناسایی خطرات مهم کمک کنند.
-افراد ممکن است به دلیل تعارض منافع، اطلاعات مهمی را پنهان کنند
-ممکن است مصاحبه زمان بر و هزینه بر باشد. 
Expert elicitation
در این مرحله از کارشناسان و متخصصان مختلف برای جمع آوری دانش و تجربیاتشان در مورد خطرات و پیامدهای بالقوه استفاده میشود. در این مرحله خطرات را به دلیل عدم دسترسی به داده‌های کافی یا عدم دقت داده‌ها، نمی‌توان با روش‌های کمی تحلیل کرد و تنها به عنوان یک روش کیفی، به دانش و تجربیات کارشناسان و متخصصان برای تحلیل خطرات و پیامدهای بالقوه ناشی از آنها، تکیه میشود.
2-آنالیز ریسک در ارزیابی ریسک کیفی
مرحله آنالیز در ارزیابی ریسک کیفی به صورتی است که در آن خطرات شناسایی شده و پیامدهای بالقوه آنها مورد مطالعه قرار می‌گیرند. در این مرحله، خطاها، نقص‌ها، تجهیزات، نرم‌افزارها و خطاهای انسانی به صورت جداگانه یا همراه همدیگر بررسی می‌شوند. روش FMEA نیز، شامل تحلیل حالات بالقوه است که در آن، خطرات شناسایی شده و برای هر یک از آن‌ها، احتمال وقوع، شدت اثر و توانایی تیم در تشخیص رویداد بررسی می‌شود. در ماتریس ریسک شرکت DNV نیز، این مرحله شامل تعیین شدت حادثه و میزان تکرارپذیری سناریوی حوادث است.
روش FMEA  چیست؟ 
Failure Mode and Effect Analysis یک روش سیستماتیک برای ارزیابی ریسک کیفی است که در این روش، تیمی از افراد متخصص با هدف شناسایی محتمل ترین نقص علل آن ها و اثرات آن ها بر کارکرد سیستم، فرایند یا محصول را به دقت بررسی می‌کنند. برای انجام این روش ابتدا تیم باید تمامی عملکردهای سیستم فرایند یا محصول را شناسایی کند، سپس هر عملکرد را به صورت جداگانه بررسی کرده و نقص های محتمل را تشخیص دهد. سپس برای هر نقص محتمل علل آن و اثرات آن بر کارکرد سیستم یا فرایند را بررسی کند.
در نهایت این تیم باید اولویت بندی کند و تصمیم بگیرد که کدام نقص ها بیشترین ریسک را دارند و باید در اولویت بالاتری انجام شوند تا بهبود های لازم صورت بگیرند.
یک نمونه از ارزیابی ریسک به روش FMEA برای کار در ارتفاع می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
• خطر: سقوط از ارتفاع
• علت: عدم استفاده از تجهیزات ایمنی، عدم توجه به شرایط آب و هوا، عدم آموزش کافی
• پیامدها: مصدومیت جسمی، فوت، تأخیر در پروژه
• احتمال وقوع: بررسی سوابق و مدارک، مشاهده مستقیم، مصاحبه با کارکنان
• شدت: تعیین شدت خطر با توجه به احتمال وقوع و پیامدها
• تدابیر پیشگیرانه: استفاده از تجهیزات ایمنی، آموزش کارکنان، توجه به شرایط آب و هو
ماتریکس DNV  چیست؟
ماتریکس Det Norske Veritas یک روش ارزیابی ریسک کیفی است که توسط شرکت DNV GL ابداع شده است. این ماتریکس شامل دو محور است: احتمال و شدت تاثیر.
در محور احتمال، احتمال وقوع یک شکست یا خطار ارزیابی می‌شود. در محور شدت تاثیر، تاثیر آن شکست یا خطا بر کارکرد، سیستم، فرایند یا محصول ارزیابی می‌شود. با ترکیب این دو محور، ماتریکس DNV به تیم FMEA کمک میکند تا نقص ها و خطا هایی که بیشترین ریسک را دارند را شناسایی کنند و در اولیت بالاتری بریا رفع قراردهند. همچنین این ماتریکس در اتخاذ تصمیمات مناسب در مورد کاهش ریسک کیفی موثر میباشد.

شکل 2 ماتریکس DNV


متد HHA چیست؟
روش ارزیابی ریسک HHA یا (Health Hazard Assessment)به منظور شناسایی و ارزیابی خطرات بهداشتی در محیط کار استفاده می‌شود. در این روش، خطرات بهداشتی مرتبط با مواد شیمیایی، فرآیندهای صنعتی و تجهیزات مورد بررسی قرار می‌گیرند.
3-ارزشیابی 
بعد از آنالیز ریسک نوبت به ارزشیابی ریسک ها می رسد در این مرحله با استفاده از معیارهای که از پیش تعیین شده ریسک ها اولویت بندی می شوند.
4-کنترل ریسک 
به طور کلی کنترل ریسک به دو دسته تقسیم می شود. دسته اول زمانی است که کنترل ریسک بر علل ریشه ای ریسک ها مانند خطرات یا فرآیندهای مدیریت ناکارآمد متمرکز است. دسته دوم زمانی است که کنترل ریسک در جهت کاهش تأثیر منفی ریسک از طریق اقدامات اصلاحی (مانند تهیه تجهیزات حفاظتی) برای کارگران است.
باید به یاد داشته باشید که تمام یادداشت های خود را در مورد ریسک ها، رتبه بندی ریسک ها و اقدامات کنترلی را ثبت و نگهداری کنید. این یادداشت ها در تکمیل مرحله نهایی (نظارت بر ریسک) مفید خواهند بود. این مرحله عمدتاً شامل مشاهده خطرات و پرسیدن سؤالات زیر است:
  • آیا کنترل ریسک صورت گرفته، موثر است؟
  • آیا ریسک ها به درستی طبقه بندی و اولویت بندی شده اند؟
  • آیا همه ریسک ها شناسایی شده اند؟
مثال هایی از کاربرد ارزیابی ریسک کیفی:
1) تغییر در سطح اولویت و طبقه بندی یک ریسک: برای مثال فقدان حفاظ در یک دستگاه برش در ابتدا رتبه ریسک پایین را داشت، اما پس از چندین بار وقوع شبه حادثه، مدیر پروژه معتقد است رتبه ریسک آن باید حداقل متوسط باشد.
2) شناسایی یک ریسک جدید: برای مثال زمانی که تجهیزات جدید، با فناوری و تکنولوژی پیشرفته تری وارد خط تولید می شوند، باید آموزش هایی برای استفاده ایمن از آنها برای کارگران تدارک دیده شود.
جمع بندی: 
اهمیت استفاده از ارزیابی کیفی ریسک در صنایع در توانایی آن در شناسایی و اولویت بندی ریسک هایی است که نیاز به تجزیه و تحلیل دقیق و کنترل ها و اقدامات لازم بر اساس تأثیر و تأثیر آنها بر اهداف دارند. ارزیابی کیفی ریسک همچنین با شناسایی تهدیدها و انجام اقداماتی برای کاهش آنها قبل از اینکه آسیب واقعی وارد کند، به محافظت از تجهیزات و نیروی کار انسانی کمک می کند.


 
بنزن در محیط کار

بنزن در محیط کار

01 خرداد 02


بنزن چه ویژگی هایی دارد و در کجا یافت می شود؟

بنزن یک مایع قابل اشتعال است که به سرعت در هوا تبخیر می شود.  بخار آن از هوا سنگین‌تر است و  به همین دلیل ممکن است در مناطق کم ارتفاع قرار گیرد. این ماده در دمای اتاق به رنگ زرد روشن است و بویی شیرین شبیه به بوی بنزین دارد. مقدار کمی از این ماده در آب حل می شود به همین دلیل در بیشتر مواقع روی آب شناور می ماند.
بنزن از طریق فرآیندهای طبیعی و مصنوعی تولید می شود. منابع طبیعی بنزن در آتش‌فشان‌ها و آتش‌سوزی‌های جنگلی یافت می شود. بنزن جزء طبیعی نفت خام است. همچنین این ماده در ترکیباتی که از زغال‌سنگ و نفت ساخته می شوند نیز حضور دارد. به‌عنوان‌مثال: روان کننده ها، پلاستیک ها، لاستیک ها، رنگ ها و سایر مواد شیمیایی را می توان با بنزن تولید کرد.

 چگونه می توانید در مواجهه با بنزن قرار گیرید؟

هوای محیط بیرون از خانه، حاوی سطوح کمی بنزن ناشی از دود تنباکو، دود حاصل از اگزوز وسایل نقلیه موتوری و انتشار گازهای گلخانه ای صنعتی و... می باشد. هوای داخل ساختمان عموماً حاوی سطوح بالاتری از بنزن نسبت به هوای بیرون است. بنزن موجود در هوای داخل خانه از محصولات حاوی بنزن مانند چسب، رنگ، موم مبلمان و مواد شوینده متصاعد می شود. 
نشت بنزن از مخازن ذخیره سازی زیرزمینی و مناطق در بردارنده زباله های خطرناک بنزن، می‌تواند آب چاه ها را نیز آلوده کند. افرادی که در صنایع تولید بنزن یا واحد های فراوری مشتقات آن کار می‌کنند، ممکن است در مواجهه با بالاترین سطوح بنزن قرار بگیرند. منبع اصلی قرار گرفتن در مواجهه با بنزن، دود تنباکو است.
 
1-شیوه‌های مصنوعی مواجهه با بنزن

این ماده  برای چشم، پوست، راه هوایی، سیستم عصبی و ریه ها مضر است.  بنزن که توسط EPA به‌عنوان سرطان‌زای گروه A طبقه‌بندی می‌شود، می‌تواند باعث سرطان خون شود. طبق استاندارد OSHA، کارفرما باید برچسب های شیمیایی و برگه اطلاعات ایمنی مواد را برای آگاهی از خطرات بنزن فراهم کند تا کارکنان آن را مطالعه کرده و از خطرات این ماده آگاه شوند. 
 کارگران ممکن است در مواجهه با بنزن آسیب ببینند. سطح قرار گرفتن در مواجهه با این ماده به دوز، مدت‌زمان، نوع و ویژگی محیط کار، حفاظت، کنترل های محیطی و ماهیت کار در حال انجام بستگی دارد. بنزن می‌تواند از طریق استنشاق، بلع یا تماس باپوست جذب بدن شود. کارگران عمدتاً با تنفس هوای حاوی این ماده شیمیایی در مواجهه با بنزن قرار می‌گیرند.
قرار گرفتن کوتاه‌مدت در مواجهه با سطوح بالای بنزن می‌تواند باعث شود:
 - خواب‌آلودگی، سرگیجه، گیجی و سردرد
 - حالت تهوع، تحریک پذیری یا سرخوشی
 - ضربان قلب سریع یا نامنظم
 - استفراغ، لرزش و تشنج
 - قرمزی پوست و تاول
 - تحریک چشم، پوست و مجاری تنفسی
 - بیهوشی یا حتی مرگ

استنشاق بنزن به‌ صورت طولانی‌مدت(مزمن)، می‌تواند باعث اختلالات خونی مختلف نظیر کم خونی آپلاستیک، لوسمی و حتی باعث سرطان خون و سرطان اندام های خون ساز شود. همچنین این ماده باعث اثرات نامطلوب باروری نیز می شود. طبق چندین پژوهش، در برخی از زنانی که برای چندین ماه با سطوح بالای بنزن به‌صورت استنشاقی مواجهه داشتند، دوره-های قاعدگی نامنظم و کاهش اندازه تخمدان در آن‌ها دیده‌شده است. OSHA  محدودیت های سخت‌گیرانه‌ای را برای تماس با بنزن چه به لحاظ تماس پوستی و چه به لحاظ مواجهه استنشاقی تعیین کرده است. همچنین تا حد امکان باید از تماس چشمی با این ماده جلوگیری شود و تماس پوستی با بنزن مایع باید محدود گردد.
اقدامات کنترلی برای کاهش خطرات بنزن:
محدود کردن تبخیر و جلوگیری از پاشیده شدن بنزن، استفاده از هودها، سایبان‌ها، تهویه اصولی، استفاده از محفظه فرآیند و ...، ازجمله اقدامات کنترل‌های مهندسی مؤثر برای کمتر کردن مواجهه با بنزن می‌باشند. هنگامی‌که کنترل‌های مهندسی یا کنترل‌های تمرین کاری جهت کاهش مواجهه با بنزن مؤثر نباشد، استفاده از تجهیزات حفاظت فردی نظیر ماسک‌های تنفسی، موردنیاز می‌باشد. در صورت کار با بنزن برای جلوگیری از تماس این ماده باپوست، باید لباس محافظ مناسب نظیر چکمه، دستکش، آستین، پیش‌بند و ... پوشیده شود. لازم به ذکر است برای حفاظت چشم در برابر اثرات سوء این ماده، استفاده از عینک ایمنی استاندارد توصیه می‌گردد.
بنزن بسیار قابل اشتعال است و می‌تواند در دمای اتاق مشتعل شود. بهتر است آن را در ظروف دربسته و در مکانی خنک و دارای تهویه مناسب و دور از جرقه یا شعله نگهداری کنید. انتقال بنزن از یک ظرف به ظرف دیگر باید در مکانی دارای تهویه مناسب انجام شود. لازم به ذکر است که انتقال بنزن فقط با تجهیزات زمینی و بدون جرقه، مناسب می‌باشد.
چون بخارت بنزن سنگین‌تر از هوا هستند، در امتداد زمین حرکت می کنند، به همین دلیل امکان دارد درجایی دور از محلی که بنزن در حال جابجایی است مشتعل گردند. به همین دلیل کپسول های آتش نشانی باید به‌راحتی در دسترس باشند. برای این کار، منابع گرما و اشتعال مانند جرقه، شعله باز، سطوح داغ و تخلیه ساکن را به حداقل برسانید. تابلوهای "سیگار ممنوع" را در محل کار با بنزن و مشتقات بنزن  نصب کنید. 
طبق استاندارد OSHA، کارفرما باید اطمینان حاصل کند که برچسب یا سایر اشکال هشداردهنده مناسب برای ظروف بنزن در محل کار نصب‌شده است.  هیچ الزامی برای برچسب زدن لوله ها وجود ندارد. در ظروف حاوی بنزن باید با نام شیمیایی و اطلاعات خطرات مربوط به آن باید برچسب‌گذاری شوند.
 

2-ساختار شیمیایی بنزن

اگر در مواجهه با بنزن قرار گرفتید چگونه می‌توانید از خود محافظت کنید؟

ابتدا اگر بنزن در هوا آزاد شد، با خروج از منطقه ای که بنزن در آن محیط آزادشده است، هوای تازه دریافت کنید. حرکت به سمت منطقه‌ای با هوای تازه، راه خوبی برای کاهش احتمال مرگ ناشی از قرار گرفتن در مواجهه با بنزن موجود در هوا است. 

درآوردن لباس

لباس هایی که ممکن است روی آن بنزن باشد را سریعاً درآورید. سعی کنید از دست زدن به مناطق آلوده خودداری کنید و لباس‌ها را در اسرع وقت بردارید.

شستن ناحیه آلوده به بنزن 

در اسرع وقت، بنزن را از پوست خود با مقادیر زیادی آب و صابون بشویید. شستشو با آب و صابون به محافظت از افراد در برابر هرگونه مواد شیمیایی روی بدن کمک می‌کند. از کمک های اولیه را برای مقابله با خطرات بنزن بهره بگیرید. اگر بنزن به داخل چشم پاشیده شد، فوراً آن را به مدت 10 تا 15 دقیقه با آب ساده بشویید. اگر از عینک استفاده می کنید، آن را با آب و صابون بشویید. پس از شستن عینک می توانید آن را دوباره به چشم خود بزنید.

دور انداختن لباس‌های آلوده به بنزن

پس از شستن ناحیه آلوده به بنزن، لباس خود را داخل یک کیسه پلاستیکی قرار دهید. از دست زدن به نواحی آلوده لباس خودداری کنید. اگر نمی‌توانید از دست زدن به نواحی آلوده خودداری کنید، یا مطمئن نیستید که مناطق آلوده کجا هستند، دستکش لاستیکی بپوشید یا لباس را با استفاده از انبر، دسته ابزار، چوب یا اشیاء مشابه در کیف قرار دهید. هر چیزی که به لباس آلوده برخورد می کند نیز باید در کیسه قرار گیرد. کیسه را ببندید و سپس آن کیسه را داخل کیسه پلاستیکی دیگری ببندید. دور انداختن لباس‌هایتان به این روش به محافظت از شما و سایر افراد در برابر هرگونه مواد شیمیایی که ممکن است روی لباس‌هایتان باشد، کمک می‌کند.
اگر فکر می کنید منبع آب شما ممکن است بنزن داشته باشد، تا زمان بهبود کیفیت آب شرب، از آب بطری استفاده کنید.
اگر فردی مقدار زیادی بنزن را از طریق استنشاق وارد ریه خود کند، فوراً وی را به هوای تازه ببرید، در صـــورت قطــع تنفس، از تنفس مصنوعی استفاده کنید. در صورت بلعیده شدن بنزن، استفراغ نکنید و مــایعات ننــوشید و فـوراً با اورژانس تماس بگیرید. همچنین، اگر مطمئن هستید که فرد بنزن بلعیده است، CPR را بر روی وی انجام ندهید. انجام CPR روی فردی که بنزن بلعیده است ممکن است باعث استفراغ او شود. محتویات استفراغ می‌تواند به ریه های آن‌ها مکیده شود و به آن‌ها آسیب برساند. طبق توصیه  OSHA، هرگز بدون تجهیزات ایمنی مناسب وارد فضای محدودی با غلظت بالای بنزن نشوید.
 

نحوه درمان مسمومیت با بنزن

مسمومیت با بنزن با مراقبت های پزشکی حمایتی در یک بیمارستان درمان می شود. هیچ پادزهر خاصی برای مسمومیت با بنزن وجود ندارد. مهم‌ترین رویکرد این است که قربانیان در اسرع وقت به دنبال درمان پزشکی باشند.

اندازه‌گیری بنزن

تشخیص هیدروکربن های معطر مانند بنزن در مناطق موردبررسی چندان آسان نیست، به‌خصوص در غلظت های پایین که به‌عنوان بخشی از ترکیبات حاصل از صنایع به کار می رود. ازآنجایی‌که بنزن سرطان‌زا است، مواجهه شغلی با آن باید به‌شدت محدود شود. هرچه آستانه محیط کار برای محدودیت های مواجهه با بنزن کمتر باشد، فرآیند اندازه‌گیری چالش‌برانگیزتر است. فن‌آوری‌های جدید امکان انتخاب بین راه‌حل‌های مختلف اندازه‌گیری یا ترکیب روش های مختلف را ارائه می‌دهد. این امر برای اطمینان از این است که یک محیط کار از محدودیت های شدید قرار گرفتن در مواجهه با بنزن تجاوز نکند. شرکت‌ها موظفند نوع کار انجام‌شده، تعداد کارکنان خود را که در مواجهه با بنزن قرارگرفته‌اند به‌اضافه نتایج پیمانکاری و اندازه‌گیری را با جزئیات مستند کنند. در طول زندگی حرفه ای یک کارگر، باید سوابق داده مربوط به تمام سطوح مواجهه شخصی با بنزن، مدیریت شود.

مطالب مرتبط: 
GHS
آزبست
نحوه محافظت در برابر خطرات هیدروژن سولفید

 
لوازم حفاظت فردی مخصوص کارگاه های ساختمانی

لوازم حفاظت فردی مخصوص کارگاه های ساختمانی

28 اردیبهشت 02

لوازم حفاظت فردی در کارگاه های ساختمانی

 یکی از مهم‌ ترین عواملی که باید در هر محیطی من‌جمله محیط‌های کاری مانند کارهای ساختمانی در نظر گرفته شود، ایمنی در کار می‌باشد. لوازم ایمنی ساختمان ازجمله مواردی است که در زمان کار احتمال بروز هرگونه خطری را برای افرادی که به این شغل می‌پردازند به حداقل ممکن می‌رساند و تضمینی برای امنیت جانی آنان خواهد بود. ساختمان‌سازی ازجمله مشاغل پرخطر است که در این راستا تأمین هرگونه تجهیزات و لوازم ایمنی ساختمانی می‌تواند ایمنی کارگران و مهندسان را تأمین نماید. تجهیزات فراهم‌شده باید با نوع کاری که استادکار و یا کارگر انجام می‌دهد، هماهنگی لازم را داشته و از استانداردهای لازم برخوردار باشد.
در انواع صنایع ساخت‌وساز و محیط‌های کاری کارگاه ساختمانی مختلف، هرساله تعداد بسیار زیادی از حوادث گزارش می‌شود؛ که بسیاری از این حوادث را می‌توان با استفاده از تجهیزات حافظت فردی  صحیح به حداقل رساند . تجهیزات حفاظت فردی به تمام تجهیزات و وسایلی اطلاق می‌شود که توسط یک فرد استفاده می‌شود تا از یک یا چند خطر ایمنی یا سلامتی در حین کار محافظت شود.
طبق ماده 23: کلیه کارگران کارگاه های ساختمانی باید مجهز به کلاه و کفش ایمنی باشند. همچنین درصورتی‌که شرایط و نوع کار اقتضا نماید، سایر وسایل حفاظت فردی از قبیل دستکش حفاظتی، عینک، ماسک تنفسی حفاظتی، چکمه و نیم چکمه لاستیکی، کمربند ایمنی، طناب مهار و طناب نجات مطلق ضوابط آیین‌نامه وسایل حفاظت انفرادی باید در اختیار کارگران قرار داده شود. 

انواع وسایل حفاظت فردی

انواع مختلفی از PPE وجود دارد که هرکدام از آن‌ها برای محافظت قسمت خاصی از بدن در برابر خطر خاصی طراحی‌شده‌اند. ارزیابی ریسک باید برای شناسایی خطرات و تعیین انواع مختلف PPE انجام شود.
• لباس کار
یکی از لوازم ایمنی ساختمانی که تمام افراد مشغول به فعالیت در آن باید داشته باشند استفاده از لباس کار متناسب با آن کار است. اندازه لباس کار باید متناسب با سایز کارگر باشد. لباس کار باید کاربردی فراتر از پوشش دادن بدن را داشته و ازنظر ایمنی از آن حفاظت نماید. هر بخشی و هر فردی که مشغول به کار است باید لباس مخصوص به خود را بپوشد و این تمایز در لباس باعث می‌شود تا افراد مشاغل مختلف کاملاً مشخص بوده و نظم خاصی در کار نیز ایجاد شود. وجود این لباس‌ها و پوشیدن آن‌ها باعث می‌شود تا نه‌تنها آسیبی به لباس‌های شخصی وارد نشود بلکه از افراد در برابر خطرات و گردوغبار و سایر موارد نیز محافظت شود. به‌طور مثال لباس مهندس ساختمان با کارگر معمولی و افراد جوشکار باید تمایز داشته باشند.
یکی از مواردی که در دسته لباس‌های کار قرار می‌گیرند، جلیقه‌های ایمنی هستند که به‌طورمعمول شبرنگ بوده که پوشیدن آن برای تمام افراد لازم و ضروری می‌باشد. به‌خصوص پروژه‌های بزرگی که در شب نیز همچنان کار و فعالیت در آن جریان دارد و افراد باید در هر حالتی در معرض دید باشند تا در صورت بروز هرگونه حادثه سایر افراد متوجه آن شوند.
برای دوخت این لباس خیاط‌ها و طراحان باید مراقب وضعیت لباس باشند. در نظر داشته باشید که اغلب این لباس‌ها اوورال و یا سرهمی می‌باشند تا پوشیدن و درآوردن آن‌ها خیلی وقت‌گیر نباشد. معمولاً دکمه‌ای در آن‌ها دیده نمی‌شود و با کمک زیپ می‌توان آن‌ها را باز کرد. در قسمت مچ پا و مچ دست‌کمی تنگ می‌شوند و به ما اجازه می‌دهند تا بتوانیم سریع‌تر کارها را پیش ببریم. جنس لباس نباید از پلی‌استر باشد، بلکه استفاده از الیاف طبیعی مانند پنبه و ابریشم باعث می‌شوند تا فرد در هنگام مواجه‌شدن با جرقه و جریان برق، در امان بماند. جیب در این لباس‌ها به‌هیچ‌وجه نباید بدون زیپ باشند، زیرا وقتی فرد وسایل خود را در آن می‌گذارد اگر زیپ نباشد، احتمال به هم خوردن تعادل فرد دوچندان می‌شود.
• کلاه ایمنی
شاید باورش سخت باشد که بدانید حدود 80 درصد تلفات جانی در پروژه‌های ساختمانی، به سبب برخورد اشیاء به سر کارگرانی بوده است که کلاه ایمنی نداشته‌اند. در تمامی کارگاه های ساختمانی که در آن‌ها احتمال وارد آمدن صدماتی به سر افراد در اثر سقوط فرد از ارتفاع یا سقوط اشیا، تجهیزات و مصالح و یا برخورد با موانع وجود دارد، باید از کلاه ایمنی استاندارد و مهندسی استفاده شود. کلاه ایمنی مهندسی به کلاهی گفته می‌شود که علاوه برداشتن ایمنی لازم و تأییدیه‌ها و گواهی‌ها، باید ازنظر طراحی زیبایی خاصی داشته باشد. همچنین این محصولات باید راحتی کاربر را تأمین کرده و ازنظر وزن، سبک بوده و همچنین سبب درد عضلات سر و گردن نشوند.
 اگر کلاه‌های ایمنی را با دقت نگاه کرده باشید، چندین ویژگی مهم را در آن‌ها دیده‌اید، اینکه پوشش بیرونی آن‌ها از پلی‌استر می‌باشد، بسیار حائز اهمیت است، زیرا هم اجازه نفوذ جریان برق را نمی‌دهد و هم اینکه نور خورشید را منعکس می‌کند. لبه‌های آن‌ها کمی به سمت بیرون طراحی‌شده‌اند تا در زمان بارش، آبی وارد لباس شما نشود. داخل آن‌ها باید از آلومینیوم و یا فایبرگلاس ساخته‌شده باشند تا ایمنی کافی را داشته باشند.

 
کلاه ایمنی، مفهوم رنگ کلاه ایمنی
• کفش ایمنی
یکی دیگر از لوازم ایمنی ساختمانی که هر فردی باید در هنگام کار از آن‌ها استفاده کند، کفش ایمنی کار می‌باشد. کفش ایمنی، در بخش کفی از ماده بسیار محکم و فشرده درست‌شده است و اجازه نمی‌دهد اجسام تیز مانند میخ وارد آن شوند، همچنین در قسمت نوک آن نیز ما شاهد پوششی عایق خواهیم بود.
طبق استانداردهایی که توسط سازمان استاندارد گذاری بین‌المللی تعیین می شوند، انگشتان پا باید در برابر قطعه فولادی 20 کیلوگرمی که از ارتفاع یک متر روی پا می  افتد، محافظت شوند.
کفش های ایمنی باید در برابر ضربه های محیطی، هوای نامطلوب و آب از پا محافظت کنند. در زمان فعالیت احساس راحتی را برای کارکنان فراهم کنند. از معیارهای کفش ایمنی می‌توان به‌راحتی و بهداشت، ایجاد احساس آرامش، انعطاف‌پذیری، تشکیل‌شده از مواد استاندارد، جلوگیری از رشد باکتری‌ها، پاشنه انعطاف‌پذیر، جلوگیری از سوختگی و گرفتگی پا، جلوگیری از لغزش پا، گرم نگه‌داشتن پا در فصول سرد، دارای طول عمر و مقاومت بالا اشاره کرد. همچنین کفش ایمنی باید مناسب برای تمام مشاغل باشد. استفاده از کفش نامناسب روی اعصاب تأثیرگذار است و راندمان کار را پایین می آورد. کفش نامناسب سلامتی افراد را نیز به خطر می اندازد، مثلاً باعث آسیب مهره های گردن و کمر می شود. کفش کار مناسب باید در برابر اجسام داغ و برنده و یا سنگین از پا محافظت کنند.
 
• دستکش ایمنی
دستانی که با آن کارهای مهمی انجام می‌دهیم باید در مقابل صدمات و آسیب‌ها حفاظت و مراقبت شود چون این‌یک اصل مهم در بحث ایمنی در کارگاه ساختمانی بشمار می‌رود!
برخی مواقع برحسب نیاز در کارگاه ساختمانی از دستکش استفاده می‌شود اما در حالت کلی دستکش ایمنی ازجمله لوازم ایمنی ساختمانی می‌باشد که اجازه می‌دهد اثرات زخم و خونریزی کمتری را در دستان خود مشاهده کنیم. در زمستان به سبب سرد شدن هوا مطمئناً احتمال آسیب دیدن دست بیشتر می‌شود و ما نمی‌توانیم خیلی راحت دستانمان را باز یا بسته کنیم، در چنین حالتی بهتر است از دستکشی استفاده کنید که از الیاف طبیعی مانند چرم و ابریشم درست‌شده‌اند و اجازه نمی‌دهند که اجسامی مانند ورق آهن باعث ایجاد زخم در دست شما شوند. زمانی که هوا سرد می‌باشد و شخص با فلزات سروکار دارد با به کار بردن دستکش بازده کار را بالا می‌برد. به‌عنوان‌مثال برای کار کردن با مصالح برنده مانند سنگ‌هایی که لبه تیز دارند و یا ورق آهن و… باید از دستکش استفاده نمود.
دستکش را باید متناسب باکار انتخاب کرد و همچنین جنس دستکش‌های کار عموماً با پارچه‌های با الیاف طبیعی و یا پارچه و چرم دوخته می‌شوند.
• عینک ایمنی
چشم از اعضای مهم و حساس انسان می‌باشد که بدون چشم انجام کارهای بنایی، قالب‌بندی و… امکان‌پذیر نیست. بنابراین باید نهایت دقت را نمود تا آسیبی به چشم نرسد. 
عینک ایمنی از مهم‌ترین لوازم ایمنی ساختمانی می‌باشد، زیرا اگر در حین برش سنگ، چوب، حمل بار و … شی‌ء تیزی وارد بخش حساس چشم ما شود، احتمال کور شدن وجود دارد. به‌عنوان‌مثال یک بنای سنگ‌کار که دائماً با برش سنگ‌سر و کار دارد باید در موقع بریدن سنگ از عینک، کفش و کلاه ایمنی استفاده کند زیرا قطعات سنگ هرلحظه امکان دارد به‌طرف چشمان سنگ‌کار پرتاب گردد. بنابراین در بخش آیین‌نامه ساختمان‌سازی استفاده از عینک اجباری می‌باشد.
عینک ایمنی باعث می‌شود شخص با تسلط کافی و با چشمانی باز به محل دقیق کار خود نگاه کند و این عمل سبب می‌شود کار اصولی‌تر و بازدهی آن نیز بالا باشد.
• کمربند ایمنی
در ساختمان‌سازی برای جلوگیری از سقوط کارگران در حال کار در ارتفاع مورداستفاده قرار می‌گیرد، کارگرانی که در ارتفاع بیش از 3 متر کار می‌کنند و احتمال سقوط آن‌ها وجود دارد باید به کمربند ایمنی و طناب نجات مجهز باشند و اقدامات احتیاطی برای جلوگیری از سقوط اشخاص به عمل‌آورده شود به این صورت که یک طناب باید به کارگر وصل باشد و دیگری به داربست تا در موقع لغزندگی یا عدم تعادل، تعادل کارگران به هم نخورد و حالت سقوط پیش نیاید. 
• طناب ایمنی 
طناب‌های ایمنی من‌جمله وسایلی هستند که مانع از سقوط فرد در ارتفاع می‌گردند. هنگامی‌که فرد در ارتفاع به‌صورت افقی حرکت می‌کند استفاده از کابل و طناب نجات الزامی است. یکسر طناب به کمربند متصل شده و سر دیگر به یک قلاب (کارا بین) وصل می‌شود که این قلاب باید در مقابل 1600 کیلوگرم هیچ‌گونه تغییر شکلی ندهد. طول طناب نجات ایمنی 20 متر با قطر 10 می‌باشد.
طناب ایمنی از جنس پلی امید، کنف، پرلون و یا تسمه چرمی ساخته می‌شود. طناب و اجزای آن باید بار استاتیکی 1600 کیلوگرم را تحمل کند. قطر طناب کنفی حداقل 16 میلی‌متر و در نوع پرلون آن حداقل 12 میلی‌متر باشد؛ اگر از جنس چرم استفاده شود حداقل عرض 36 میلی‌متر و حداقل ضخامت 6 میلی‌متر باید استفاده نمود و جنس آن باید کاملاً استاندارد و مرغوب بوده و همچنین بدون ترک باشد.
• ماسک ایمنی
 در دو نقش مهم می‌تواند تأثیر داشته باشد، در حالت اول اجازه استشمام گازهای سمی، گردوغبار و … را به افراد نمی‌دهد و در حالت دوم از ضربات احتمالی به‌صورت جلوگیری می‌کند. بعضی از ماسک‌ها دارای پوششی می‌باشند که اجازه نمی‌دهند اشعه یا گرمای شدید جوشکاری به‌صورت افراد آسیبی وارد کند.
حوادث ترافیکی در محیط کار

حوادث ترافیکی در محیط کار

17 اردیبهشت 02

مقدمه

افرادی که به عنوان بخشی از شغل خود رانندگی می کنند، در معرض رانندگان سهل انگار، آب و هوای نامناسب و تجهیزات خودروی معیوب هستند. همه این عوامل می توانند باعث تصادف خودرو و کامیون شوند. کارگرانی که روز خود را در اطراف وسایل نقلیه در حال حرکت می گذرانند نیز با خطر بالایی برای صدمه دیدن در اثر برخورد روبرو هستند. به عنوان مثال، یک کارگر در یک کارگاه ساختمانی ممکن است با یک تراکتور برخورد کند، یا یک کارگر در یک کارخانه یا انبار ممکن است با یک لیفتراک برخورد کند.
کسب‌وکارها باید بر سیاست‌های رانندگی ایمن، با تاکید بر رانندگی تدافعی تاکید کنند. با این حال، در برخی موارد، تصادف وسیله نقلیه موتوری ناشی از سهل انگاری فردی به غیر از همکار یا کارفرما است. اگر این اتفاق افتاد، ممکن است بتوانید ادعای شخص ثالث را پیگیری کنید. 

پیشینه تحقیقات در ارتباط با حوادث ترافیکی محیط کار

در ایالات متحده، استرالیا و به طور کلی در کشورهای اتحادیه اروپا، تصادفات ترافیکی ناشی از کار حداقل یک چهارم تا بیش از یک سوم کل مرگ و میرهای ناشی از کار را شامل می شود.
با استفاده از تعریف بسیار گسترده ای از تصادفات ناشی از کار، تخمین زده شد که در بریتانیا، تا یک سوم تمام تصادفات جاده ای افراد مربوط به محل کار است. یک مطالعه فرانسوی نشان داد که حدود 10 درصد از آسیب های ترافیکی جاده ای در حین کار روی داده اند. اکثر مرگ و میرهای ناشی از کار در بزرگراه های عمومی رخ می دهد و طبق آمار بیشتر تصادفات توسط کارکنان در حین سفر و در تحویل یا جمع آوری کالا رخ داده است.
تحقیقات نشان می دهد که تانکرهایی که کالاهای قابل اشتعال حمل می کنند 70 تا 80 درصد کمتر از خودروهای باری سنگین خطر تصادف دارند. دلایل این موضوع ممکن است شامل آموزش دقیق تر رانندگان تانکرها برای کالاهای قابل اشتعال، استانداردهای سختگیرانه تر برای وسایل نقلیه و تفاوت در جاده و محیط ترافیکی باشد که در آن تانکرهای حامل کالاهای قابل اشتعال و سایر وسایل نقلیه کالای سنگین تردد می کنند.


اقدامات پیشگیرانه

اغلب اوقات ایمنی محل کار تنها زمانی بهبود می یابد که یک تصادف رخ داده باشد، به خصوص در رابطه با ترافیک و وسایل نقلیه. برای مثال یک کارگر در محل مجروح می شود، تیم تحقیقات نقاط ضعفی را در سیستم پیدا می کند و تغییرات اعمال می شود. اما نباید یک تصادف جدی به عنوان زنگ بیدار کننده باشد.
هر کسب و کاری باید طیف وسیعی از اقدامات پیشگیرانه را برای بهبود ایمنی ترافیک محل کار خود بهره بگیرد.
1- اجرای اقدامات ایمنی جاده ها در سایت
جاده های سایت و ترتیبات مدیریت ترافیک آنها باید توسط پرسنل واجد شرایط (مثلا مهندسان عمران) مطابق با اصول صحیح طراحی شوند.
علائم راهنمایی و رانندگی مورد استفاده برای جاده های سایت باید مطابق با استاندارد باشد و علائم ایمنی باید برای موارد زیر استفاده شوند:
- محدودیت سرعت
- خمیدگی های تند
- اتصالات
- گذرگاه های عابر پیاده
- گذرگاه های وسایل نقلیه
-گوشه های کور
- شیب های تند
- کارهای جاده ای
- هر گونه خطر خاص سایت
محدودیت های سرعت باید در سرتاسر سایت، در صورت لزوم اعمال شود (مثلاً 5 تا 20 کیلومتر در ساعت). تدابیری باید برای اطمینان از رعایت محدودیت‌های سرعت سایت (مانند قوز سرعت، آموزش، دستورالعمل‌ها، علائم و مشاهدات عملکرد راننده) وجود داشته باشد.
2- امکانات پارکینگ و گذرگاه های عابر پیاده در محل کار
تأسیسات پارکینگ باید مطابق با استاندارد طراحی و ساخته شوند. امکانات پارکینگ برای افراد دارای معلولیت نیز باید در صورت لزوم فراهم شود.
گذرگاه های عابر پیاده علامت گذاری شده و همچنین موانع ایمنی کاملا مطابق با استاندارد باید در جاهایی که لازم است قرار گیرند.
3- تعبیه نور کافی در محل کار 
تمام جاده‌های سایت، محل‌های پارکینگ، گذرگاه‌های عابر پیاده و سایر مناطقی که وسایل نقلیه در آن کار می‌کنند، باید به‌طور مناسب روشن و طراحی شوند تا از تغییرات شدید نور (یعنی حرکت از یک منطقه با نور روشن به یک منطقه تاریک) جلوگیری شود.
4- حفاظت از بازدیدکنندگان 
رانندگان وسایل نقلیه تحویل (پیک، کامیون، تانکر، ون و غیره) و بازدیدکنندگانی که مجاز به ورود به سایت با وسیله نقلیه خود هستند، باید قبل از اینکه مجاز به ورود به سایت باشند، از قوانین و مقررات ترافیکی در سایت مطلع شوند.
5- کنترل سوخت گیری در محل
سوخت‌گیری در محل وسایل نقلیه (از جمله در محل‌های ساخت و ساز و موقت) باید فقط در ایستگاه‌های تعیین‌شده و علامت‌گذاری شده انجام شود. در صورت امکان، چنین مناطقی باید بسته شوند.
اقدامات احتیاطی برای سوخت‌گیری در محل یا انتقال سوخت باید شامل موارد زیر باشد، اما محدود به آنها نباشد:
- استفاده از تسمه های برقی زمین، گیره ها و غیره برای جلوگیری از ایجاد بارهای ساکن و ایجاد جرقه
- دستورالعمل های خاص برای یدک کشی تریلرهای سوخت در زمین های ناهموار
- دستورالعمل های خاص برای بسته نگه داشتن دریچه ها و باز نگه داشتن دریچه ها
- ارزیابی تریلر برای تعیین اینکه آیا در صورت غلت خوردن باعث ریختن آن می شود یا خیر
- تجهیزات کنترل نشت از نوع مناسب و به مقدار کافی که در هر سایت مورد نیاز است.
6- کنترل صدا و انتشار گازهای گلخانه ای در محل کار 
ترتیباتی باید برای اطمینان از انطباق وسایل نقلیه در محل با ترتیبات نظارتی مرتبط با آلودگی هوا و صدا وجود داشته باشد.
7- بررسی حوادث روی داده
هر حادثه وسیله نقلیه در محل، خواه منجر به جراحت شود یا خیر، باید فورا گزارش شود و به طور کامل بررسی شود.

مطالب مرتبط: 

استاندارد رنگ ها در ایمنی
بینایی سنجی در طب کار
حفاظ گذاری ماشین آلات
 
استاندارد رنگ ها در ایمنی

استاندارد رنگ ها در ایمنی

16 اردیبهشت 02

مقدمه

امروزه در صنایع و محیط‌های صنعتی تلاش بر این است که بتوانیم تا حد امکان از حوادث و اتفاقاتی که در حین کار رخ می‌دهد بکاهیم. در این راستا آموزش‌هایی در بدو استخدام و یا در حین کار به کارکنان داده می‌شود تا آشنایی کاملی با محیط کار، خطرات دستگاه‌ها و بایدها و نبایدهای محوطه صنعتی پیدا کنند.
برای یادآوری خطرات و هوشیاری کارکنان حین انجام کار از علائم و تابلوهای اخباری و اخطاری که رنگ‌بندی‌های مشخص و معینی دارند و هرکدام از این رنگ‌ها مفهوم خاصی را می‌رسانند استفاده می‌شود تا اگر کارگر نتوانست به هر دلیلی نوشته روی تابلو یا علامت درج‌شده بر روی آن را بخواند یا بفهمد از طریق رنگ آن متوجه نوع خطر آن محیط شود و اقدامات حفاظتی و ایمنی موردنیاز را انجام دهد تا از بروز حوادث ناخوشایند و پرهزینه هم برای خودش و هم برای کارگاه جلوگیری کند. لازم به ذکر است مفهوم و دلیل استفاده از هر رنگ باید از طریق جلسات آموزشی توسط سرپرست ایمنی به کارکنان آموزش داده شود و به‌صورت مستمر برای آن‌ها تکرار شود تا به‌طور کامل بیاموزند و به خاطر داشته باشند. در ادامه قرار است بیشتر با این موضوع آشنا شویم. 

 OSHA و  ANSI

در زمینه تعیین استاندارد های رنگ در حوزه ایمنی دو سازمان OSHA و ANSI پیشتاز و سرآمد سازمان‌های دیگر هستند به‌طوری‌که علاوه بر کشوری که این دو سازمان در آن فعالیت می‌کنند، سراسر جهان خواستار و پذیرای توصیه‌ها و استاندارد های طرح‌شده این دو سازمان در زمینه تأمین ایمنی هستند.
درست است که این دو سازمان استاندارد های متفاوتی طرح و ارائه نموده‌اند ولی در زمینه اجرا و در اکثر مواقع این قوانین باهم، هم‌پوشانی دارند و یکدیگر را تائید می‌کنند.

استاندارد های رنگ OSHA 

اداره ایمنی و بهداشت شغلی آمریکا وظیفه تنظیم و اجرای قوانین و استاندارد های شغلی را بر عهده دارد و در تلاش است تا از ایمن بودن کارگاه‌های صنعتی اطمینان حاصل کند. این سازمان در زمینه استاندارد رنگ بر اساس موقعیت‌های خاص و کلمات اختصاصی آن شرایط یک دسته‌بندی کلی ارائه کرده است که به شرح زیر می‌باشد:
•  خطر) علائم خطر هنگامی استفاده می‌شود که خطر فوری برای زندگی و سلامت یک کارگر وجود داشته باشد. این علائم باید به رنگ قرمز باشد.

 
شکل 1.  رنگ قرمز علائم 

•  هشدار) زمانی که خطر وجود دارد اما به اندازه زمانی که عبارت (خطر) استفاده می‌شود شدید و یا فوری نیست. رنگ این علائم بایستی نارنجی باشد.
 
شکل2. کاربرد رنگ نارنجی در علائم
 
•  احتیاط) برای اطلاع‌رسانی در مورد یک خطر بالقوه مورداستفاده قرار می‌گیرد و علائم احتیاط باید به رنگ زرد باشند.
 
 
شکل3. احتیاط (زرد)

•  خطرات بیولوژیکی) مخاطرات بیولوژیکی به دلیل خطرات منحصر به فردشان دسته‌بندی خاص خود را دارند. علائم این خطر به رنگ نارنجی فلورسنت باید دیده شود.


شکل4. حضور نارنجی فلورسنت در علائم

• خطرات فیزیکی) این مخاطرات به دو گروه جداگانه تقسیم‌بندی می‌شوند:
الف) قرمز – زمانی که خطر آتش‌سوزی در یک منطقه وجود دارد یا منطقه موردنظر نزدیک به شعله است یا مواد قابل اشتعالی وجود درد که می‌توانند منفجر شوند و یا برای جلوگیری از ادامه یک فعالیت خاص توسط افراد رنگ قرمز استفاده می‌شود.
ب ) زرد - برای خطرات مربوط به زمین خوردن، لغزش و ضربه که در مناطق صنعتی رایج است از این رنگ استفاده می‌شود.
لازم به ذکر است که این تقسیم‌بندی انحصاری که برای خطرات فیزیکی انجام گرفت با موارد بالا در تضاد نیست و اگر کمی بیشتر توجه کنیم هم‌پوشانی کاملی در این بین وجود دارد. برای مثال خطر آتش‌سوزی یک موقعیتی است که اکیداً و فوراً زندگی فرد به خطر می‌افتد، پس رنگ قرمز برای هر دو مورد گزینه شایسته‌ای محسوب می‌شود.

استاندارد های رنگ ANSI

موسسه استاندارد های ملی آمریکا یک موسسه خصوصی غیرانتفاعی است که در زمینه تعیین استاندارد های رنگ دستی بر آتش دارد. درست است که مانند OSHA سازمانی قدرتمند و  پر نفوذ نیست ولی استانداردهایی که تدوین می‌کند بسیار جامع و کارآمد است. به همین دلیل در صنایع استاندارد های این سازمان بسیار دیده می‌شود. 
1) قرمز) رنگ قرمز بر روی هر علامت ایمنی، برچسب یا اشیاء برای نشان دادن خطر و یا هشدار دادن به افراد برای متوقف کردن فعالیت در حال انجام. این رنگ نشان‌دهنده خطر قطعی و آسیب‌های جدی است. نمونه کاربرد:
الف) موارد ایمنی آتش‌نشانی مانند کپسول آتش‌نشانی و اعلام حریق
ب) کلیدهای توقف اضطراری، دکمه‌ها 
ج) ظروف حاوی یا حامل مایعات قابل اشتعال
د) خطرات ساختمانی و همچنین الزامات استفاده از لوازم حفاظت فردی


شکل5. مواد قابل احتراق به رنگ قرمز

2) نارنجی) برای آگاه کردن افراد از قطعات خطرناک یک ابزار یا دستگاه که پتانسیل ایجاد آسیب فیزیکی مانند له کردن یا بریدن اندام‌های بدن انسان یا آسیب به کارگاه را دارند. نمونه کاربرد: 
الف) قطعات آشکار و متحرک ماشین‌آلات و دستگاه‌ها
ب) خطرات الکتریکی و تجهیزات برق‌دار (ولتاژ بالا)
ج) علامت‌گذاری‌های منطقه کار به‌وسیله مخروط‌ها و بشکه‌های ایمنی
د) تابلوهای راه‌سازی و جاده‌سازی
 

شکل6. مخروط‌های نارنجی (جداکننده محوطه کار)

3) زرد) هرجایی که نیاز به احتیاط باشد، رنگ زرد باید رنگ اصلی بر روی علائم یا برچسب‌ها باشد. در اصل برای آگاهی از وجود خطر. خطراتی مانند زمین خوردن، سوختن، گرفتار شدن در یک نقطه و هر اتفاقی که ممکن است رخ دهد. نمونه کاربرد: 
الف) به‌وسیله علائم به رنگ زرد به کارگران دستور داده شود هنگام کاربر روی ماشین‌آلات خاص یا زمانی که در یک منطقه خاص هستند از لوازم حفاظت فردی استفاده کنند.
ب) به‌وسیله این رنگ به خطرات رایجی که همواره در کارگاه با آن سر‌و‌کار دارید اشاره‌کنید. برای مثال کف کارگاه خیس یا مرطوب است و خطر سرخوردن وجود دارد.
ج) ذکر این مورد که هنگام ورود افراد به یک منطقه ساخت‌وساز یا صنعتی که فقط کارمندان خود آن بخش مجاز به فعالیت در آن هستند به کارکنان بخش اطلاع داده شود.
د) برای هشدار دادن به کارکنان در مورد افتادن یا سرخوردن از لبه‌های بارگیری مانند اسکله‌ها و یا سکوها و حاشیه‌ها.
ه) برای هشدار دادن به کارگران در مورد وسایل متحرک و خطرات بالای سر.
 

شکل7. تابلو هشدار به رنگ زرد

4) سبز) این رنگ دو کاربرد دارد و می‌تواند دو مفهوم را به افراد منتقل کند: الف) وجود خروج اضطراری 
ب) نشانگر محل نگهداری کمک‌های اولیه و سایر انواع تجهیزات ایمنی.  نمونه کاربرد:
الف) می‌توان به کیت‌های کمک‌های اولیه، فواره‌های شستشوی چشم اضطراری و تجهیزات پزشکی و ایمنی اشاره کرد.


شکل8. خروجی اضطراری
ب) می‌توان دستورالعمل‌های بهداشتی را گوش زد کرد.
ج)  تأکید به اینکه حوادث و شرایط ناایمن باید گزارش شود.
د) اشاره کردن به بهترین شیوه‌ها و اقدامات ایمنی
5) آبی) روی علائم و برچسب‌هایی استفاده می‌شود که اطلاعات و پیشنهادهایی را در مورد یک مکان خاص در محوطه کار و یا یک شرایط خاص ارائه می‌کنند و شاید این اطلاعات اصلاً ربطی به ایمنی نداشته باشند. نمونه کاربرد:
الف) اشاره به مناطق تعیین‌شده برای سیگار کشیدن و مکان‌هایی که سیگار کشیدن ممنوع است.
ب) برای بیان کردن بهترین و صحیح‌ترین روش‌های کاری را به کارکنان.
ج) برای بیان دستورالعمل‌ها و قوانین نگهداری از ابزارآلات و محوطه کار.
د) اشاره به فاصله بالای سر مناسب و ایمن در یک منطقه معین.
7) بنفش) درست است که این رنگ توسط ANSI برای استفاده در آینده محفوظ است اما به‌طورکلی استفاده از این رنگ برای هر موضوعی در هرکدام از قسمت‌های کارگاه بستگی به کارفرما دارد و به‌طورقطع مفهوم آن از کارگاهی به کارگاه دیگر متفاوت خواهد بود. برای مثال هم‌اکنون در بعضی مناطق برای نشان دادن وجود  تشعشع از این رنگ استفاده می‌شود.
8) خاکستری) این رنگ هم برای استفاده در آینده توسط ANSI محفوظ است.                                                
خط‌کشی در کف کارگاه توسط رنگ‌های زیر انجام می‌شود:
الف) رنگ سیاه‌وسفید
علامت یا برچسب سیاه‌وسفید برای هدایت ترافیکی افراد و تعیین مسیر رفت‌وآمد آن‌ها استفاده می‌شود. اگرچه به‌طور مستقیم ربطی به ایمنی ندارد ولی می‌تواند ایمنی کارگاه و تأسیسات را بهبود بخشد.
ب) رنگ زرد و سیاه
برای نشان دادن وجود انسداد یا مانع بر سر راه مثل ستون و همچنین وجود محدودیت در مسیر عبور مانند قرارگیری پالت‌ها. 
ج) خطوط سبز در کنار خطوط سیاه‌وسفید
مسیرهایی را نشان می‌دهد که از طریق آن‌ها می‌توان به درب یا پله‌های اضطراری رسید.
د) خطوط مورب زرد
نشان‌دهنده امکان رخ دادن سقوط اشیاء و گیرافتادن در بین ماشین‌آلات. 
ه) رنگ سبز و سفید
نشانگر مسیر رسیدن به درب اضطراری. 
 

علامت‌گذاری لوله‌ها توسط رنگ‌ها

علامت‌گذاری لوله‌ها در واحدهای صنعتی به‌وسیله استاندارد های رنگی ANSI به ما کمک می‌کند تا راحت‌تر متوجه شویم که داخل لوله‌ها چه نوع ماده‌ای قرار دارد زیرا بدون این کار به‌هیچ‌عنوان نمی‌توان فهمید لوله محتوی چه نوع ماده‌ای است مگر به‌وسیله افرادی که در آن بخش مدت‌هاست کار می‌کنند و از محتویات لوله‌ها خبر دارند. خود این مسئله هم خیلی قابل‌اطمینان نیست و امکان فراموشی و اشتباه در این زمینه توسط افراد بسیار بالا می‌باشد. لازم به ذکر است اگر در کارگاه صنعتی حادثه‌ای رخ دهد باوجود برچسب‌های رنگی بر روی لوله‌ها، محتویات لوله به‌سرعت شناسایی‌شده و عملیات امداد و نجات با سرعت بیشتری انجام می‌شود.
بنابراین ANSI بر اساس نوع مواد رنگ‌هایی را به‌عنوان معرف آن مواد تعیین کرده است تا برچسب‌هایی بارنگ‌های معین تهیه‌شده و بر روی لوله‌ها چسبانده شوند و یا کل لوله بر اساس رنگ معین رنگ‌آمیزی شود.
• زرد) مایعات یا گازهای قابل اشتعال 
• نارنجی) محلول‌های سمی یا خورنده 
• قرمز) مایعات یا محلول‌های خاموش‌کننده آتش ( لوله‌های اسپرینکلر ) و بالابرنده
• سبز) لوله‌های آب (این آب می‌تواند برای آشامیدن، خنک‌کننده، آب برگشتی بعد از خنک کردن و زباله باشد، بنابراین لزوماً آب قابل شرب مدنظر نیست.)
• آبی) هوای فشرده و موادی که برای کاهش خطرات مواد خطرناک مورداستفاده قرار می‌گیرد.
• سفید (آلومینیومی) یا خاکستری ) مواد بدون خطر و ایمن

استاندارد های رنگ در سیستم‌های هیدرولیکی 

به سیستم‌هایی که کار توسط مایعات تحت‌فشار انجام می‌شود سیستم هیدرولیکی گفته می‌شود و تمامی ماشین‌آلاتی که از این روش برای انجام کار استفاده می‌کنند جزء این سیستم قرار می‌گیرند. استاندارد های رنگی این سیستم به شرح زیر است:
• سیاه) فشار زیاد 
• قرمز) تأمین فشار 
• قرمز متناوب) فشار شارژی 
• زرد) سنجش جریان سیال 
• آبی) تخلیه 
 

شکل9. سیستم هیدرولیکی

استاندارد های رنگ برای سیستم‌های پنوماتیکی 

این نوع سیستم‌ها نحوه فعالیت بسیار مشابه با سیستم‌های هیدرولیکی دارند با این تفاوت که به‌جای استفاده از مایعات تحت‌فشار از هوای تحت‌فشار برای انجام کار استفاده می‌کنند.
• سیاه) فشار زیاد 
• قرمز) تأمین فشار 
• قرمز متناوب) شارژ 
• زرد) تشخیص جریان 
• آبی) تخلیه 
• سبز) مکیدن

استاندارد رنگ‌ها در کدگذاری محصولات خطرناک 

بر اساس مصوبه کمیسیون تجارت بین کشورها از رنگ‌های ترکیبی برای کدگذاری مواد خطرناک استفاده می‌شود تا تشخیص نوع ماده از روی بسته ارسالی به‌راحتی انجام شود. این قانون در سراسر جهان ثابت است و فرقی ندارد.
1- حروف قرمز در زمینه سفید) سموم، مواد منفجره،‌ گازهای سمی و گاز اشک‌آور 
2- حروف سیاه در زمینه سبز) گازهای تحت‌فشار 
3- حروف سیاه در زمینه قرمز) مایعات قابل اشتعال و یا مواد آتش‌زا 
4- حروف سیاه در زمینه زرد) جامدات قابل اشتعال و مواد اکسیدکننده 
5- حروف سیاه در زمینه سفید) مخزن اسید
 

استاندارد های رنگ برای کابل‌های برق

• سیاه (یک سیم برق) 
• سفید (برای دو سیم برق)
• قرمز (برای سه سیم برق)
• سبز(چهار سیم برق) 
• نارنجی (پنج سیم برق) 
• آبی (شش سیم برق)
• سفید با پیچ سیاه  (هفت سیم برق) 
• قرمز با پیچ سیاه (هشت سیم برق) 
• سبز با پیچ سیاه (نه سیم برق) 
• نارنجی با پیچ سیاه (ده سیم برق) 

استاندارد های رنگ در راه آهن

1) قرمز: نشانگر وضعیت خطرناک و الزام توقف.
2) ارغوانی: وضعیت‌های توقف.
3) زرد: حرکت باید بااحتیاط انجام شود.
4) آبی: نشانگر الزام احتیاط زیرا کارگران در حال کارند.
5) سبز: حرکت مجاز است.

 
استاندارد رنگ کپسول‌های آتش‌نشانی

الف) کپسول گاز کربنیک به رنگ خاکستری تیره
ب) کپسول دارای کف به رنگ زرد
ج) کپسول حاوی آب به رنگ قرمز
د) کپسول محتوی مواد هالوژن دار به رنگ سبز
 


شکل10. کپسول‌های اطفا حریق

استاندارد های رنگ در جاده

1) نارنجی: برای کاهش سرعت در جاده‌ها و خروج از مسیر اصلی
2) قرمز: برای توقف‌ها و تقاطع‌های خطرناک و حادثه‌ساز
3) سبز: برای مسیرها و جاده‌های مستقیم
4) زرد: نواحی امن و بدون خطر
5) آبی: برای منطقه‌های آموزشی

مطالب مرتبط: 
علائم ایمنی و بهداشت در محیط کار
GHS
تفسیر نتایج اسپیرومتری

ارزیابی جنبه‌های زیست‌محیطی

ارزیابی جنبه‌های زیست‌محیطی

27 فروردین 02

مقدمه

محیط‌زیست از ارکان اصلی توسعه پایدار، می‌باشد. ازاین‌رو برای دستیابی به توسعه پایدار لازم است که بتوانیم از محیط‌زیست محافظت کنیم و از آن به نحوی استفاده کنیم که به نیازهای نسل آینده آسیبی وارد نشود. هر سازمانی فارغ از اندازه و نوع سازمان، خدماتی یا تولیدی، دولتی و یا غیردولتی با محیط‌زیست تعامل دارد. این تعامل می‌تواند منجر به اثرات مختلف بر روی محیط‌زیست شود.
هر فعالیتی در سازمان تأثیراتی روی محیط‌زیست ایجاد می‌کنند. برخی از آن‌ها، مانند خدمات دفتری، ممکن است اثرات زیست‌محیطی نسبتاً جزئی داشته باشند، درحالی‌که برخی از جنبه‌های صنعتی سنگین مانند فرآیندهایی که باعث انتشار آلاینده‌ها در هوا و تخلیه به آب می‌شوند، ممکن است اثرات زیست‌محیطی قابل‌توجهی داشته باشند. مدیریت جنبه‌های مختلف و اثرات زیست‌محیطی، مسلماً مهم‌ترین جزء یک سیستم مدیریت محیط‌زیست محسوب می‌شود. از طرفی کسانی که اقدام به پیاده‌سازی سیستم مدیریت محیط‌زیستی (ایزو 14001) در محیط کار خود می‌کنند دربند 6 با این چالش روبه‌رو می‌شوند. لذا این مقاله باهدف راهنمایی به‌منظور بررسی جنبه‌های محیط‌زیستی و نحوه ارزیابی آن در محیط کار می‌باشد.
در کل می‌توان گفت که در فرآیند شناسایی و ارزیابی محیطی، دو مرحله وجود دارد که باید به‌درستی تعریف شوند. مرحله اول "شناسایی جنبه‌های زیست‌محیطی" است که عبارت است از فرآیند شناسایی و ثبت تمام جنبه‌های یک سازمان که با محیط تعامل دارند. مرحله دوم "ارزیابی اهمیت" می‌باشد که عملکرد ویژه‌ای دارد. 

جنبه زیست‌محیطی  چیست؟

ISO14001 یک جنبه زیست‌محیطی را به‌صورت زیر تعریف می کند:
"عنصر فعالیت‌های یک سازمان، محصولات یا خدماتی که می‌توانند با محیط تعامل داشته باشند". درواقع در این تعریف به تعامل با محیط‌زیست اشاره‌شده است. به‌عنوان‌مثال، در شستشوی یک خودرو می‌توان استفاده از یک ماده تمیزکننده که پتــانسیــل آلودگی آب را دارد، به‌عنوان جنبه محیط‌زیستی در نظر گرفت. حال زمانی که این جنبه وارد محیط‌زیست شود و به محیط‌زیست اثر بگذارد، ما با یک اثر یا پیامد زیست‌محیطی طرف هستیم. در ایزو 14001 اشاره‌شده که سازمان باید این جنبه‌ها و اثرات را در طول چرخه عمر یک محصول شناسایی و ارزیابی نماید. چرخه عمر یک محصول عبارت است از: اکتساب مواد خام تا تولید، استفاده از مواد مصرفی، تصفیه، بازیافت و دفع نهایی. هنگام شناسایی جنبه‌های زیست‌محیطی باید این موضوع در نظر گرفته شود که آیا یک فعالیت، محصول یا خدمات خاص باعث تخلیه‌های پساب، تولید زباله، آلودگی زمین، استفاده از منابع مختلفی مانند آب، سوخت و منابع طبیعی و ... می‌شود یا نه؟
جنبه‌های زیست‌محیطی را می‌توان در دودسته قرارداد: 1- جنبه‌های که سازمان بر آن‌ها "کنترل" دارد.
2- جنبه‌های که سازمان ممکن است بر روی آن‌ها "کنترل"  یا  "نفوذ" داشته باشد. برخی از جنبه‌های که سازمان می‌تواند روی آن‌ها کنترل داشته باشد در زیر لیست شده است:
* طراحی اصولی محصول: این عمل به‌منظور بهبود عملکرد محیطی یا افزایش عمر محصولات انجام می‌شود
*  بسته‌بندی مناسب: این امر برای به حداقل رساندن استفاده از منابع مادی و انرژی تأثیرگذار می‌باشد.
* عملکرد با بهره بالا: نظارت بر کار پیمانکاران در محل و تأمین‌کنندگان کالا و مواد از مهم‌ترین اقدامات سازمانی می‌باشد.
* استفاده از زمین: به‌منظور ایجاد فرصت‌هایی برای بهبود تنوع زیستی و حفاظت از زیستگاه‌های حیات‌وحش، نوع استفاده از زمین بسیار تأثیرگذار می‌باشد

 

1- مسائل کلیدی زیست‌محیطی

اهداف 

هدف از انجام ارزیابی‌های زیست‌محیطی، حفاظت از سلامت انسان و محیط طبیعی از اثرات مضر و قابل پیش‌بینی تأسیسات صنعتی و اقدامات زیربنایی برنامه‌ریزی‌شده است. علاوه بر این، ارزیابی‌های زیست‌محیطی، با ایجاد شفافیت و مشارکت مردم در فرآیندهای تصمیم‌گیری، به پذیرش گسترده‌تر پروژه موردنظر کمک می‌کند. هدف دیگر از ارزیابی‌های زیست‌محیطی، ایجاد امنیت برای متقاضیان و مقامات برنامه ریز در رابطه با پروژه است.
ارزیابی اثرات زیست‌محیطی  تعیین می کند که یک پروژه چه تأثیری بر سلامت انسان، حیوانات، گیاهان، تنوع زیستی، خاک، آب، هوای محیط، چشم‌انداز و کالاهای فرهنگی خواهد داشت. مسئول تائید یک پروژه، وظیفه ارزیابی اطلاعات، نظرات و در نظر گرفتن نتایج EIA را هنگام تصمیم¬گیری بر عهده دارد. 
ارزیابی استراتژیک محیطی  
ارزیابی استراتژیک محیطی (SEA) مکمل EIA است. تفاوت بین این دو در این است که SEA در مرحله برنامه‌ریزی و  زودتر از EIA  انجام می‌شود. درحالی‌که یک EIA تا زمانی که یک پروژه مرتبط با محیط‌زیست وارد فرآیند تصویب نشود، انجام نمی‌گیرد. SEA در مرحله برنامه‌ریزی انجام می‌شود، زیرا تصمیمات مهم مربوط به محیط‌زیست اغلب باید در چارچوب طرح‌ها و برنامه‌های مقدماتی اتخاذ شوند.
SEA در هر پروژه‌ای در مرحله برنامه‌ریزی صورت بگیرد. برای مثال بــرنـامه¬ریزی زیرساخت¬های حمل‌ونقل فدرال، برنامه-ریزی توسعه منطقه ای، برنامه ریزی در زمینه مدیریت آب و پسماند، مدیریت کیفیت هوا و...  عنصر کلیدی در SEA  گزارش زیست‌محیطی است کــه اثرات زیست‌محیطی پیش‌بینی‌شده طرح یا برنامه را ارزیابی می کند. مسئولان محیط‌زیست و مردم نیز باید در این امر دخیل باشند. پس از پایان فرآیند، مقام صلاحیت‌دار باید توضیح دهد که چگونه گزارش زیست‌محیطی و نظرات ارائه‌شده را هنگام اتخاذ تصمیم خود در نظر گرفته است و چرا یک طرح خاص پس از سنجیدن آن بـا سایر گزینه های ارزیابی‌شده انتخاب‌شده است.

پیامد (تأثیر) زیست‌محیطی چیست؟

هنگامی‌که جنبه زیست‌محیطی و علت آن جنبه شناسایی شد، گام بعدی شناسایی اثرات بالقوه زیست‌محیطی مرتبط با آن است که ممکن است بر محیط‌زیست و سلامت انسان تأثیر منفی بگذارد. اثرات زیست‌محیطی در BS EN ISO 14001 به‌عنوان "تغییر در محیط، خواه نامطلوب یا مفید، به‌طور کامل یا جزئی ناشی از جنبه‌های زیست‌محیطی یک سازمان"  توصیف‌شده است. با استفاده از رویکرد چرخه زنده، انواع اصلی تأثیرات مربوط به موارد زیر است:
نهاده‌ها، به‌عنوان‌مثال منابع استخراج‌شده مورداستفاده در قالب مواد خام و انرژی که می‌تواند منجر به تخریب زمین و تخلیه منابع طبیعی شود. فعالیت‌ها و فرآیندهای در محل، به‌عنوان‌مثال ذخیره‌سازی، تمیز کردن، مونتاژ و بسته‌بندی که همچنین می‌تواند باعث آلودگی یا از دست دادن مواد و سایر منابع شود. الزامات ایزو 14001، سازمان‌ها را ملزم می کند تا از یک رویکرد سیستماتیک برای تعیین جنبه‌ها و اثرات آن با داشتن رویه‌های مستند استفاده کنند. این رویکرد شامل موارد زیر است:
تعیین جنبه‌های زیست‌محیطی محصولات به‌صورت که خدمات و فعالیت‌های خود را با در نظر گرفتن فعالیت‌های جاری و برنامه‌ریزی‌شده پیاده سازی کنند. پوشش جنبه هایی از سازمان که قابلیت کنترل و تأثیرگذاری دارد. 

 

2-اینفوگرافیک فجایع زیست‌محیطی

یک سازمان همچنین باید در نظر بگیرد: جنبه‌هایی که تحت کنترل مدیریت هستند، شامل جنبه‌های مستقیم و غیرمستقیم می باشند. جنبه‌های غیرمستقیم جنبه‌هایی هستند که تحت کنترل مدیریت نیستند و در صـورت عــدم کنتـرل می‌توانند تحت تأثیر قرار گیرند.
جنبه‌های مستقیم و غیرمستقیم محیطی

جنبه محیطی مستقیم جنبه ای است کـه مستقیماً به یک فعالیت یا فرآیند نسبت داده می‌شود و بنابراین می‌توان آن را کنترل کرد. به‌عنوان‌مثال تولید انرژی، تخلیه پساب از فرآیندهای تولید، زباله‌های حاصل از بسته‌بندی و ... . جنبه‌های غیرمستقیم محیطی معمولاً آن‌هایی هستند که قبل از یک فعالیت که به‌عنوان جنبه‌های بالادستی شناخته می‌شوند، قرارگرفته‌اند و یا بعد از فعالیت معروف به جنبه‌های پایین‌دست ایجاد می‌شوند. نمونه‌ای از جنبه‌های غیرمستقیم: حمل‌ونقل کالا با وسایل نقلیه موتوری، استفاده از سوخت‌های فسیلی، انتشار دی‌اکسید کربن، تغییر اقلیم از طریق گرم شدن کره زمین، انتشار ذرات معلق تأثیر به جو.
جنبه‌های محیط‌ زیستی بالادست و پایین‌دست
نمونه‌هایی از جنبه‌های زیست‌محیطی بالادست عبارت‌اند از: 
استخراج مواد خام و منابع، منابع تولید انرژی، بسته‌بندی مورداستفاده تأمین‌کنندگان، محتوای شیمیایی یک محصول، فرآیندهای تولیدی که توسط تأمین‌کنندگان استفاده می‌شود. 
نمونه‌هایی از جنبه‌های زیست‌محیطی پایین‌دستی عبارت‌اند از:
مصرف انرژی محصولات، استفاده از محصول توسط مشتری، فرآیندهای دفع محصولات جانبی، مشکلات پایان عمر محصولات و...  یک سازمان همیشه نمی‌تواند جنبه‌های غیرمستقیم محیطی، مانند موارد موجود در زنجیره تأمین را کنترل کند، اما اغلب می‌تواند بر تأمین‌کنندگان و کاربران برای کاهش، به حداقل رساندن و یا حذف اثرات ناشی از چنین جنبه‌هایی تأثیر بگذارد.

راه‌های تأثیرگذاری بر کنترل جنبه‌های غیرمستقیم و تأثیرات آن‌ها  

مثال بارز برای جنبه‌های غیرمستقیم، مکانیسم تأثیرگذاری تولید برق با استفاده از سوخت فسیلی بر محیط‌زیست می‌باشد. انتشار گازهای گلخانه ای در هوا از اثرات عمده زیان آور آن به شمار می‌رود. الزام تأمین‌کنندگان به کاهش اثرات زیست‌محیطی خود از طریق اجرای EMS (ISO 14001/EMAS)و تغییر منابع انرژی و استفاده از منابع “کم‌کربن یا بدون کربن”، در کمتر کردن میزان بار آلودگی حاصله مؤثر می‌باشد. 
یک رویکرد پیشنهادی برای تعیین جنبه‌ها و اثرات زیست‌محیطی، با توجه به اهمیت آن‌ها، شامل پنج مرحله زیر است:
1-شناسایی فعالیت‌ها، فرآیندها و محصولات تحت تمامی شرایط قابل‌اجرا
2- تعیین جنبه‌های زیست‌محیطی آن‌ها   
3- تعیین تأثیرات این جنبه‌ها
4- ارزیابی اهمیت این تأثیرات
5- رتبه‌بندی تأثیرات بر اساس میزان اهمیت آن‌ها 
انواعی از مدل‌ها به درک بهتر ارزیابی جنبه‌های زیست‌محیطی کمک می‌کنند. یکی از این مدل‌ها، مدل خروجی است.

مدل خروجی

این مدل بیان می‌کند که برای هر فرآیند، ورودی‌ها باید برابر با مجموع خروجی‌ها به‌اضافه هرگونه تلفات ناشی از ناکارآمدی فرآیند و محصولات جانبی باشند. استفاده ازاین‌روی کرد سازمان را قادر می‌سازد تا چندین معیار مانند:
مقدار مواد خام مصرفی در واحد فعالیت یا محصول، مصرف انرژی در واحد فعالیت یا محصول، مقدار زباله تولیدشده برای هر فرآیند که در جو یا آب منتشر می‌شود، مقدار سوخت مورداستفاده برای حمل‌ونقل یک محصول واحد، در یک‌فاصله مشخص را ارزیابی کنند. این رویکرد زیربنای EPE و LCA است زیرا چنین داده‌هایی به سازمان اجازه می‌دهد تا جزئیات جنبه‌های مهم زیست‌محیطی را درک کنند. هنگامی‌که چنین داده‌هایی شناخته شدند، سازمان می‌تواند بهبودهایی را در زمینه‌های خاص مورد هدف قرار دهد. به‌عنوان‌مثال، بهبود طراحی محصول برای کاهش ضایعات یا افزایش کارایی مصرف سوخت برای حمل‌ونقل کالا و غیره.
دامنه تأثیرات مهم ممکن است فراتر از آن‌هایی باشد که از طریق مقررات کنترل می‌شود. ازجمله اینکه مسائل مربوط به ذینفعان همیشه با قوانین مرتبط نیستند، اما هنوز هم می‌توانند بسیار مهم باشند. به‌عنوان‌مثال، صدای تولیدشده در یک منطقه ممکن است با مقررات مغایرت نداشته باشد، اما اگر منطقه در یک محل پرجمعیت واقع‌شده باشد، صدا ممکن است منجر به شکایت ساکنان محلی شود. ارتباط یک سازمان با جامعه محلی یک موضوع مهم است. هر سازمان باید معیارهای اهمیت خود را تعریف کند و تشخیص دهد که چنین معیارهایی باید مرتبط، موجه و سازگار باشند. نکته کلیدی، اذعان به “نیاز به مدیریت” می‌باشد که از جنبه‌های مهم مرتبط با فعالیت‌های سازمان است. فهرست جنبه‌های نیاز به مدیریت در گروه‌های مختلفی قرار می‌گیرند. به‌عنوان‌مثال: 
اهــداف عملکـردی که برای مصرف آب، انرژی، مواد خام، آموزش، انگیزش، آگاهی کــارکنان، ذخیره مــواد شیمیایی خطرناک، جلوگیری از نشت لوله‌ها و دود ناشی از دیگ‌های بخار، تغییر در فرآیندهای تولید و... از مواردی به شمار می‌روند که نیاز به مدیریت در این موارد از مهم‌ترین پارامترها محسوب می‌شود. 

گام های عملی برای ارزیابی جنبه های محیط زیستی 

چرخه عمر محصول: برای این که بتوانیم تمام جنبه های زیست محیطی مهم سازمان را شناسایی کنیم لازم است که در ابتدا چرخه عمر محصول تهیه شود. در این طرح مراحل مختلف عمر محصول از استخراج مواد اولیه تا دفع محصول مشخص می شود. 
تهیه لیستی از فعالیت ها/ محصولات و خدمات: در این مرحله لیستی از تمام فعالیت های سازمان با توجه به چرخه عمر محصول تهیه می شود. مثلا عملیات دیگ بخار  
تهیه لیست جنبه ها: در این مرحله برای هر یک از فعالیت ها/ محصولات و خدمات سازمان جنبه های مرتبط تهیه می شود. برای نمونه برای فعالیت تولید گرما با بویلر جنبه ها را می توان به صورت زیر تعیین کرد: استفاده از سوخت فسیلی برای تولید گرما، انتشار گازهای گلخانه های، تخیه آب داغ این موارد را می توان به عنوان جنبه های کارکرد یک دیگ بخار نام برد.
تهیه پیامد های مربوط به جنبه ها: در این مرحله لازم است پیامد های مربوط به هر جنبه مشخص شود. برای نمونه می توان به کاهش منابع طبیعی تجدیدناپذیر در اثر استفاده از سوخت فصیلی، بارش باران های اسیدی در اثر انتشار گازهای گلخانه ای و تغییر در کیفیت آب ها در اثر تخلیه آب داخل به محیط زیست اشاره کرد.
تهیه ریسک و فرصت های مربوط به هر پیامد: در این مرحله ریسک ها و فرصت های مربوط به هر پیامد تعیین می شود. برای مثال برای کاهش منابع طبیعی تجدیدناپذیر در اثر استفاده از سوخت فصیلی ریسک ها عبارت هستنداز: قابل جایگزین نبودن روغن داغ،  افزایش قیمت روغن. همچنین برای کاهش منابع طبیعی تجدیدناپذیر در اثر استفاده از سوخت فصیلی فرصت ها عبارت هستنداز:  جایگزینی سوخت فصیلی با انرژی خورشیدی، کاهش هزینه های عملیاتی با جایگزنی سوخت فصیلی با انرژی خورشیدی.
تهیه برنامه های اقدام: در این مرحله اقدامات لازم برنامه ریزی می شود. تا بتوان اقدام اصلاحی را انجام دارد.
• ازبخش مالی خواسته شد تا بمنظور جایگزینی سوخت فصیلی با انرژی خورشیدی یک آنالیز هزینه - سود انجام دهد.
• هدف زیست محیطی با عنوان جایگزینی سوخت فصلی با انرژی خورشیدی تهیه شد.
بحث بالا را می توان در در جدول زیر خلاصه کرد:
علائم ایمنی و بهداشت در محیط کار

علائم ایمنی و بهداشت در محیط کار

24 فروردین 02

مقدمه

علائم ایمنی جزء ضروری در محل کار هستند و نقش مهمی در پیشگیری از حوادث و صدمات ایفا می کنند. این علائم اطمینان می دهند که کارکنان از خطرات مرتبط با محیط کار خود آگاه هستند. با نصب علائم ایمنی، کارفرمایان می توانند محل کار ایمن تری ایجاد کنند و فرهنگ ایمنی را ترویج کنند. علائم ایمنی را می توان برای برقراری ارتباط و انتقال اطلاعات مهم مانند محل تجهیزات ایمنی و وجود خطرات احتمالی استفاده کرد. در این مقاله به بررسی اهمیت نصب تابلوهای ایمنی در محیط کار و انواع مختلف آنها، و نکاتی که باید در نصبشان در نظر گرفته شود خواهیم پرداخت.

تابلوی علائم ایمنی چیست؟

هر تابلوی ایمنی شامل شکل و نماد گرافیکی و رنگ خاص مربوط به خود است که مفهوم ویژه ای را برای جلوگیری از بروز حادثه و انجام کار به طور ایمن به افراد منتقل میکند.

مزایای استفاده از علائم ایمنی در محیط کار چیست؟

• یک روش فوری، دقیق و بصری برای انتقال اطلاعات اضطراری و ایمنی است.
• روش های ایمن در محل کار و خطرات بالقوه مربوط به آن را برجسته می‌کند.
• باعث آشنایی کارکنان با الزامات قانونی می‌شود.
• حفاظت از کارکنان و عموم مردم را ممکن می‌سازد.

انواع علائم ایمنی در محیط کار

علائم ایمنی الزامی 
با یک پیکتوگرام سفید که با پس زمینه آبی احاطه شده است قابل تشخیص هستند و شکل آنها دایره است و باید در یک محل کار یا منطقه دسترسی عمومی برای اطلاع کارکنان و بازدیدکنندگان از اقداماتی که باید برای ایمن ماندن انجام بدهند( این می تواند شامل نیاز به استفاده از تجهیزات حفاظت شخصی یا انجام اقدامات احتیاطی برای ایمن نگه داشتن شما در یک محیط بالقوه خطرناک باشد) نصب شوند.
به عنوان مثال، اگر در محل کار خود از درب های ضد حریقی استفاده می کنید که طبق مقررات ارزیابی حریق باید بسته نگه داشته شوند، باید یک علامت آبی الزامی در محل داشته باشید که به مردم اطلاع می دهد آنها را بسته نگه دارند.

 
شکل ۱) از گوشی ایمنی استفاده کنید
 
علائم ایمنی ممنوعیت
با یک پیکتوگرام سیاه در زمینه سفید است که حاشیه و خط مورب آن قرمز شناخته می‌شود.
 انجام رفتاری را که باعث افزایش یا ایجاد خطر می‌شود را ممنوع می‌کنند. پس آنها معمولاً برای اعمالی استفاده می شوند که یا مجاز نیستند و یا قوانین و مقررات یک منطقه مطابقت ندارند، یا اینکه این اقدامات می تواند به طور بالقوه خطری برای سلامتی و ایمنی افراد داشته باشد.
 


شکل ۲) از داربست ناقص استفاده نشود
 


 
شکل ۳) سیگار کشیدن ممنوع
 
 
علائم ایمنی هشدار دهنده
با یک پیکتوگرام سیاه که در یک مثلث متساوی الاضلاع با زمینه زرد و حاشیه مشکی قرار دارد شناخته می‌شود.
به عنوان علائم احتیاط به کار می‌روند و معمولا خطر خاصی را نشان میدهند که ممکن است در مواقع استفاده از یک ماده خاص یا در منطقه خاصی از محل کار رخ دهد. رنگ زرد به منظور برجسته کردن دستورالعمل یا اقدامات احتیاطی است. در روانشناسی، زرد اولین رنگی است که چشم انسان متوجه آن می شود و توجه فوری را به خود جلب می کند. استفاده از رنگ زرد برای خطرات و علائم هشدار دهنده باعث می شود آنها راحت تر دیده شوند.
 
 

شکل ۴) هشدار! مسیر عبور لیفتراک
 
 

شکل ۵) خطر! مواد رادیواکتیو
 
علائم ایمنی وضعیت ایمن
با یک پیکتوگرام سفیدی که در یک مستطیل یا مربع سبز رنگ قرار دارد شناخته میشوند. این علائم نشان دهنده مکان یا مسیر های ایمن و نیز مکان تجهیزات ایمنی و کمک های اولیه می‌باشند.
 
 
شکل ۶) به سمت خروج اضطراری
 
 
شکل ۷) جعبه کمک های اولیه
 
علائم ایمنی آتش
با یک پیکتوگرام سفیدی که در یک مستطیل یا مربع قرمز قرار دارد شناخته می‌شود. علائم ایمنی آتش نشانی برای هشدار دادن به کارکنان و بازدیدکنندگان از هرگونه مخاطرات  آتش سوزی، ارائه دستورالعمل یا ارائه اطلاعات ایمنی در باره آن طراحی شده است.
 


شکل ۸) کپسول آتش نشانی
 

از مهم ترین بخش های آیین نامه علائم ایمنی کارگاه 

فصل دوم مقررات مربوط به نحوه طراحی، ساخت و نصب تابلوی علائم
طبق ماده ۱: 
در علائم خطر باید از کلمه اعلان «خطر» در بالای علامت ایمنی استفاده شود و این علائم بایستی در مواقعی که خطر بسیار جدی افراد را تهدید می‌کند، بکار می‌روند که بیانگر موقعیتی است که بصورت بالفعل خطرناک بوده و بطور آنی و غیرمنتظره منجر به مرگ یا صدمات شدید و بسیار جدی به افراد خواهد شد. این علائم نشان دهنده یک خطر قطعی می‌باشد.
در علائم هشدار دهنده باید از کلمه اعلان « هشدار» در بالای علامت ایمنی استفاده شود که بیانگر موقعیتی است که بصورت بالقوه خطرناک بوده و در صورت عدم اجتناب می‌تواند منجر به‌مرگ یا آسیب‌دیدگی جدی به افراد شود. به طور کلی هرگاه احتمال وقوع خطری مابین سطوح «خطر» و « احتیاط» باشد، باید علامت ایمنی «هشدار» بکار گرفته شود.
در علائم احتیاط باید از کلمه اعلان «احتیاط» در بالای علامت ایمنی استفاده شود که بیانگر موقعیتی است که بصورت بالقوه خطرناک بوده و در صورت عدم پیشگیری، ممکن است منجر به ایجاد آسیب های جزئی، خفیف و نه چندان جدی به افراد شود.
در علائم آگاه‌کننده باید از کلمه اعلان « توجه» در بالای علامت استفاده شود. این علائم بایستی بیانگر خط‌ مشی ایمنی کارگاه برای حفاظت از منابع انسانی و مادی بوده و حاوی اطلاعاتی عمومی برای افراد باشد تا دچار سردرگمی و سوءتفاهم در برخی از موقعیت ها نشوند.
ماده 3: تابلوی علائم و اتیکت‌های ایمنی باید حاوی اطلاعات دقیق، کافی و آموزنده بوده و به راحتی قابل درک باشد. همچنین لازم است کلمه اعلان و کلمات و عبارات کادر پیام نوشتاری به زبان فارسی باشد.
ماده 13: کلیه تابلوهای علائم ایمنی، بایستی دارای گوشه‌های گرد و ضخیم بوده و فاقد لبه‌های تیز، تراشه، گره و یا سایر برآمدگی‌های برنده باشند.
ماده 21: در نصب تابلوها جهت اتصال آنها به پایه باید از بست های مخصوص به همراه پیچ و مهره‌های گالوانیزه مربوطه استفاده نمود که سرو ته پیچ و مهره‌ها و یا سایر وسایل و ادوات مخصوص بستن و محکم کردن این تابلوها، بایستی به نحوی جایگذاری شوند که ایجاد خطر نکنند.
ماده 23: کلیه تابلوهای علائم ایمنی باید در محلی نصب شوند که در هر موقع از شبانه‌روز برای کارگران و افراد در معرض خطر، به سهولت قابل دید باشند.
تبصره: تابلوهای علائم ایمنی برحسب شرایط و با توجه به نوع کاربرد و محل نصب آن باید بصورت روزرنگ، شبرنگ و یا ساخته شده از مواد بازتابنده نور بوده و یا دارای لامپ روشنایی باشد.
ماده 27: نصب بیش از 3 تابلو از علائم ایمنی مختلف، در یک مکان و در مجاورت یکدیگر ممـنوع می‌باشد. (وجود تابلوهای علائم ایمنی فراوان و بیش از اندازه موجب بی‌اعتنایی و عدم بذل توجه کافی مخاطبین می‌گردد).
 
خلاصه ای از انواع تابلوهای علائم ایمنی به منظور جمع بندی در جدول زیر مشاهده می‌شود.

مطالب مرتبط: 
GHS
ایمنی انبار
تفسیر نتایج اسپیرومتری
 
سیستم هماهنگ سازی جهانی طبقه بندی و برچسب گذاری مواد شیمیایی (GHS)

سیستم هماهنگ سازی جهانی طبقه بندی و برچسب گذاری مواد شیمیایی (GHS)

22 فروردین 02

استاندارد بین المللی ایمنی مواد شیمیایی سیستم هماهنگ سازی جهانی طبقه بندی و برچسب گذاری مواد شیمیایی (GHS ) Globally Harmonized System 
GHS یک سیستم، استاندارد و رویکرد جامعی است که خطرات مواد شیمیایی را شناسایی و طبقه بندی می کند و اطلاعات مرتبط با خطرات مرتبط با این مواد را با استفاده از برچسب و برگه اطلاعات ایمنیSafety Data Sheets (SDS )  اطلاع رسانی می نماید در نتیجه هدف نهایی این سیستم حفاظت از سلامتی انسان و محیط زیست می باشد. 

از مزایای GHS می توان به :

• حفاظت از انسان و محیط زیست در سراسر جهان؛ 
• تسهیل تجارت جهانی؛ 
• فراهم نمودن یک چارچوب سیستماتیک برای تمام کشورها؛ 
• اجتناب از چندباره کاری و جلوگیری از هدر رفتن سرمایه ها.
بدلیل گستره بالای استفاده از مواد شیمیایی در موارد زیر، GHS مبنایی است برای مدیریت ایمنی مواد شیمیایی:
• بیش از 27 میلیون ماده شیمیایی در سراسر جهان وجود دارند؛ 
• بر تعداد این مواد هر روز افزوده می شود؛ 
• مواجهه با آنها می تواند برای افراد زیان آور باشد؛ 
• 1.1 میلیون نفر در سال در جهان بر اثر بیماریهای مرتبط با کار می میرند؛
• عامل یک چهارم این مرگ ها، مواد شیمیایی می باشند. 


تاریخچه GHS

در دهه 1950 میلادی – سازمان ملل توصیه هایی را برای حمل و نقل کالاهای خطرناک منتشر نمود. در سال های 1989  و 1990- سازمان بین المللی کار در خصوص کاربرد ایمن مواد شیمیایی در محیط کار توصیه نامه هایی را منتشر نمود که این موارد کشورها را ملزم می کردند تا سیستمی را برای طبقه بندی و برچسب گذاری مواد ایجاد نمایند. در سال  1992 کنفرانس سازمان ملل در خصوص توسعه و محیط زیست در برزیل: شش برنامه را در فصل 19 منتشر نمود. 
شش برنامه فصل 19 کنفرانس برزیل:
1- ارزیابی ریسک
2- هماهنگ سازی طبقه بندی و برچسب گذاری مواد شیمیایی
3- تبادل اطلاعات
4- برنامه های کاهش ریسک
5- تقویت توانایی و قابلیت های مدیریت مواد شیمیایی کشورها 
6- پیشگیری از حمل غیر قانونی بین المللی محصولات سمی و خطرناک
بند دوم این برنامه که هماهنگ سازی طبقه بندی و برچسب گذاری مواد شیمیایی است در کنفرانس برزیل بصورت یک الزام ایجاد شده تصویب شده است:
«یک سیستم هماهنگ جهانی برای طبقه بندی خطرات و برچسب گذاری، شامل برگه های اطلاعات ایمنی مواد و علائم قابل فهم باید در صورت امکان تا سال 2000 فراهم شود» 

دامنه کاربرد GHS

دامنه کاربرد GHS تمام مواد شیمیایی و تمام افراد و بخش های تحت تاثیر این مواد بجز:
• مواد دارویی؛ 
• افزودنی های مواد غذایی؛ 
• مواد آرایشی؛ 
• باقیمانده آفت کش ها بر روی مواد غذایی
می باشد. 

گروه های هدف GHS

• کارفرمایان؛ 
• کارگران؛ 
• کارگران حمل و نقل؛ 
• مصرف کنندگان؛ 
• کارکنان خدمات اورژانسی.

نمونه ای از تفاوت در برچسب گذاری مواد شیمیایی توسط سازمان های مختلف

نقش و مسئولیت های گروه های موثر بر ایمنی مواد شیمیایی

تولید کننده یا تامین کننده
• طبقه بندی مواد شیمیایی و تهیه برچسب و Material Safety Data Sheet  (MSDS) 
کارفرما
• آموزش GHS به کلیه کارکنان؛ 
• اطمینان از پیاده سازی GHS در محیط کار. 
 کارگر
• درک اهمیت و ارزش اطلاعات برچسب و MSDS و پیروی از آنها.
مصرف کننده
• درک مفهوم محتویات برچسب و پیروی از آنها.
دولت
• هماهنگ سازی قوانین و مقررات داخلی در زمینه اجرای GHS
دانشگاه ها و مراکز علمی
• ارزیابی خطرات، ایجاد و اجرای برنامه های آموزشی در حمایت از اجرای GHS

معیارهای طبقه بندی

اصول طبقه بندی هماهنگ
• طبقه بندی بر اساس خصوصیات (خطرات) ذاتی ماده شیمیایی انجام می گیرد. 
• طبقه بندی بر اساس داده های موجود و پذیرفته شده صورت می گیرد و هیچ آزمایشی در GHS الزامی نیست. 

معیارهای طبقه بندی خطرات

• خطرات فیزیکی
• خطرات بهداشتی
• خطرات زیست محیطی

بخش ها و گروه های هدف GHS

• محیط های کار: 
برچسب ها
SDS 
• مصرف کننده
برچسب ها
• حمل و نقل
 برچسب ها، پلاکاردها و مدارک حمل و نقل
• کارکنان خدمات اورژانسی

تفسیر نتایج آزمایش خون طب کار

تفسیر نتایج آزمایش خون طب کار

21 فروردین 02
طب کار رشته ای از طب می باشد که به نیازهای مربوط به سلامت شاغلین با در نظر گرفتن محیط شغلی آن‌ها می‌پردازد.
کلینیک های طب کار مراقبت های پزشکی جامعی را برای افرادی که آسیب های ناشی از کار و بیماری های حاصل از کار دارند، ارائه می دهند و همچنین آزمایش طب کار به طور قانونی یک آزمایش الزامی می باشد که برای استخدام و همچنین شرایطی که خطرات احتمالی فرد شاغل را تهدید می کند، به صورت دوره ای انجام می شود.
در این مقاله به نکاتی مختصر در ارتباط با تفسیر نتایج آزمایشات خون طب کار خواهیم پرداخت.


مفهوم WBC در آزمایش خون

WBC مخفف عبارت White Blood Cells می باشد و نشان‌دهنده ی تعداد گلبول های سفید خون است. به WBC ها لکوسیت نیز گفته می شود. گلبول های سفید به بدن شما کمک می کنند تا با عفونت ها مبارزه کند. پنج نوع اصلی گلبول سفید وجود دارد:
- نوتروفیل ها: نوتروفیل ها بیشترین درصد گلبول های سفید را تشکیل می دهند و توسط مغز استخوان برای مبارزه با طیف متنوعی از بیماری های التهابی و عفونی تولید می شوند.
- لنفوسیت ها: لنفوسیت هایی مانند سلول های B و T عمدتاً در سیستم لنفاوی یافت می شوند و با باکتری ها و سایر عوامل بیماری زا در خون مبارزه می کنند.
- مونوسیت ها: مونوسیت ها با همکاری نوتروفیل ها برای مبارزه با عفونت ها و سایر بیماری ها در خون حضور دارند و در عین حال سلول های آسیب دیده یا مرده را از بین می برند.
- ائوزینوفیل ها: ائوزینوفیل ها WBC هایی هستند که در پاسخ به آلرژی ها و برخی از انواع عفونت ها فعال می شوند.
- بازوفیل ها: بازوفیل ها در شناسایی اولیه عفونت ها و همچنین ترمیم زخم و واکنش های آلرژیک نقش دارند.
در بزرگسالان و کودکان بالاتر از دو سال بین 5 تا 10 هزار گلبول سفید در هر میلی لیتر از خون طبیعی است.
سطح بالای WBC ها می‌تواند نشانه‌ای از التهاب، عفونت، یک واکنش آلرژیک یا بیماری دیگری باشد. اگر مقدار WBC در آزمایش خون کم باشد، ممکن است فرد در معرض خطر عفونت قرار داشته باشد. برخی داروها، عفونت های ویروسی یا برخی بیماری های مغز استخوان نیز می توانند باعث کاهش تعداد گلبول های سفید خون یا همان WBC ها شوند.

مفهوم RBC در آزمایش خون

RBC مخفف عبارت Red Blood Cell می باشد و به معنای تعداد گلبول های قرمز خون است. اندازه گیری RBC برای کمک به تشخیص اختلالات گلبول قرمز، مانند کم خونی، وضعیتی که در آن بدن گلبول های قرمز سالم کافی نمی سازد، استفاده می شود.
مقدار طبیعی RBC بر اساس سن و جنس متفاوت است. این محدوده برای زنان از 2/4 تا 4/5 میلیون در هر میکرولیتر و برای مردان از 7/4 تا 1/6 میلیون در هر میکرولیتر می باشد.


مفهوم HGB در آزمایش خون

هموگلوبین (Hb یا Hgb) پروتئینی در گلبول های قرمز خون است که اکسیژن را در سراسر بدن حمل می کند. محدوده معمول برای Hgb بسته به سن، جنس و اینکه آیا باردار هستید متفاوت است. 
نتایج بالا یا پایین ممکن است با برخی شرایط سلامتی، از جمله کم خونی، خونریزی داخلی و بیماری هایی که بر قلب، ریه ها یا کلیه‌ها تأثیر می‌گذارند، رخ دهد. تعداد کم هموگلوبین به‌طورکلی به کمتر از 2/13 گرم در دسی لیتر (132 گرم در لیتر) خون برای مردان و کمتر از 6/11 گرم در دسی لیتر (116 گرم در لیتر) برای زنان تعریف می شود.

مفهوم MCH در آزمایش خون

MCH مخفف Mean Corpuscular Hemoglobin است و محاسبه‌ای از مقدار متوسط هموگلوبین موجود در هر یک از گلبول‌های قرمز خون فرد است. هموگلوبین ماده‌ای است که اکسیژن را از طریق جریان خون از ریه ها به سلول‌ها می رساند.
اعداد بالا یا پایین ممکن است نشان‌دهنده کمبود ویتامین یا انواع خاصی از کم خونی باشد. محدوده طبیعی برای MCH بین 5/27 تا 2/33 پیکوگرم (pg) است.

مفهوم MCHC در آزمایش خون

MCHC اندازه گیری میزان هموگلوبین یک گلبول قرمز نسبت به‌اندازه سلول است. MCHC کمتر یا بالاتر از حد طبیعی ممکن است نشانه کم خونی باشد، به این معنی که شما گلبول های قرمز سالم کافی ندارید.
مقدار بالای MCHC اغلب می تواند در شرایطی رخ دهد که گلبول‌های قرمز شکننده یا از بین رفته و منجر به وجود هموگلوبین در خارج از گلبول‌های قرمز خون شود.
سطح نرمال MCHC برای بزرگسالان ۳۷-۳۱ گرم در هر دسی لیتر (g/dl) است.
 

مفهوم LYM در آزمایش خون

لنفوسیت ها نوعی گلبول سفید هستند. آن‌ها به سیستم ایمنی بدن کمک می کنند تا با سرطان و ویروس ها و باکتری های خارجی مبارزه کند. سطح لنفوسیت ها بسته به سن، نژاد، جنس، ارتفاع و سبک زندگی متفاوت است.
مغز استخوان دائماً سلول هایی تولید می کند که تبدیل به لنفوسیت می شوند. برخی از آن‌ها وارد جریان خون می شوند، اما بیشتر آن‌ها از طریق سیستم لنفاوی حرکت می کنند. سیستم لنفاوی گروهی از بافت ها و اندام ها مانند طحال، لوزه ها و غدد لنفاوی است که از بدن در برابر عفونت محافظت می کند.

مفهوم BUN در آزمایش خون

BUN مخفف عبارت Nitrogen Urea Blood می باشد که اشاره به سطح نیتروژن اوره خون دارد. نیتروژن اوره یک ماده زائد است که بدن پس از تجزیه پروتئین تولید می کند. کلیه های سالم نیتروژن اوره را از خون حذف می کنند. سنجش این پارامتر برای ارزیابی عملکرد کلیه مفید است.
نتیجه طبیعی به‌طورکلی 6 تا 20 میلی‌گرم در دسی لیتر است.
سطح بالاتر از حد طبیعی ممکن است به دلایل زیر باشد:
- نارسایی احتقانی قلب
- مقدار بیش‌ازحد پروتئین رژیم غذایی در دستگاه گوارش
- خونریزی گوارشی
- هیپوولمی (کم‌آبی)
- حمله قلبی
- بیماری کلیوی، از جمله گلومرولونفریت، پیلونفریت و نکروز حاد توبولار
- نارسایی کلیه
- شوکه شدن
- انسداد مجاری ادراری
سطح پایین‌تر از حد طبیعی ممکن است به دلایل زیر باشد:
- نارسایی کبد
- رژیم غذایی کم پروتئین
- سوء تغذیه
- هیدراتاسیون بیش‌ازحد
برای افراد مبتلابه بیماری کبد، سطح BUN ممکن است پایین باشد حتی اگر کلیه‌ها نرمال باشند.

مفهوم PLT در آزمایش خون

منظور از PLT تعداد پلاکت های هر میلی لیتر مکعب خون است. پلاکت ها سلول هایی هستند که به لخته شدن خون شما کمک می کنند. تعداد کم پلاکت ها ممکن است نشانه ای از سرطان ها یا عفونت های خاص باشد. تعداد بالای پلاکت ها می‌تواند شما را در معرض خطر لخته شدن خون مضر یا سکته قرار دهد.
مقدار ۱۲۱ هزارتا ۴۱۱ هزار پلاکت در هر میلی‌مترمکعب خون برای بزرگسالان طبیعی است.
تعداد پلاکت‌های کمتر از حد طبیعی ترومبوسیتوپنی نامیده می شود. تعداد کم پلاکت ها را می‌توان به 3 علت اصلی تقسیم کرد:
- پلاکت کافی در مغز استخوان ساخته نمی شود.
- پلاکت‌ها در جریان خون از بین می روند.
- پلاکت‌ها در طحال یا کبد در حال تخریب هستند.
مواردی از علل شایع این مشکل عبارت‌اند از:
- درمان های سرطان، مانند شیمی‌درمانی یا پرتودرمانی
- داروها 
- اختلالات خود ایمنی که در آن سیستم ایمنی به‌اشتباه به بافت های سالم بدن مانند پلاکت‌ها حمله می کند و آن‌ها را از بین می برد.


مفهوم HCT در آزمایش خون

HCT یکی از مقادیر درصد گلبول های قرمز نسبت به حجم خون است. 
سطح طبیعی هماتوکریت در مردان بین 41 تا 50 درصد و برای زنان 36 تا 48 درصد است.
هماتوکریت پایین ممکن است به دلایل زیر باشد:
- کم خونی
- خون‌ریزی
- مغز استخوان قادر به تولید گلبول های قرمز جدید نیست. این ممکن است به دلیل لوسمی، سایر سرطان ها، سمیت دارویی، پرتودرمانی، عفونت یا اختلالات مغز استخوان باشد.
- بیماری مزمن
- بیماری مزمن کلیوی
- تخریب گلبول‌های قرمز خون (همولیز)
- سرطان خون
- سوء تغذیه
- آهن، ویتامین B12 و ویتامین B6 در رژیم غذایی بسیار کم است.
- آب بیش‌ازحد در بدن
هماتوکریت بالا ممکن است به دلایل زیر باشد:
- بیماری مغز استخوان که باعث افزایش غیرطبیعی گلبول‌های قرمز خون می شود (پلی سیتمی ورا).
- بیماری قلبی بدو تولد
- قرار گرفتن در ارتفاع بالا
- نارسایی سمت راست قلب
- سطوح پایین اکسیژن در خون
- زخم یا ضخیم شدن ریه ها
- آب بسیار کم در بدن (کم‌آبی)
 

مفهوم TSH در آزمایش خون

TSH مخفف هورمون محرک تیروئید است. آزمایش TSH یک آزمایش خون است که این هورمون را اندازه گیری می کند. سطح TSH خیلی بالا یا خیلی پایین ممکن است نشانه¬ای از مشکل تیروئید باشد. تیروئید یک غده کوچک پروانه ای شکل در جلوی گردن است. 
مقدار طبیعی TSH برای بزرگسالان بین4/0 تا ۴ (MIU/L) است. سطح TSH بالاتر از حد طبیعی اغلب به دلیل کم‌کاری غده تیروئید است. دلایل زیادی برای این مشکل وجود دارد. سطح پایین تر از حد طبیعی ممکن است به دلیل پرکاری غده تیروئید باشد که می تواند ناشی از موارد زیر باشد:
- بیماری گریوز
- گواتر ندولار سمی یا گواتر چند ندولار
- ید بیش‌ازحد در بدن (به دلیل دریافت کنتراست ید مورداستفاده در آزمایشات تصویربرداری مانند سی‌تی‌اسکن)
- مصرف بیش‌ازحد داروهای هورمون تیروئید یا مکمل های طبیعی یا بدون نسخه تجویزشده حاوی هورمون تیروئید
استفاده از برخی داروها ممکن است باعث کاهش سطح TSH از حد طبیعی شود. این داروها شامل گلوکوکورتیکوئیدها/ آستروئیدها، دوپامین، داروهای شیمی‌درمانی خاص و مسکن های مخدر مانند مورفین است.

مفهوم T4 در آزمایش خون

تیروکسین که با نام T4 نیز شناخته می شود، نوعی هورمون تیروئید است. آزمایش T4 سطح ترشح هورمون T4 را در خون اندازه گیری می کند. T4 بیش‌ازحد یا خیلی کم می تواند نشانه ای از بیماری تیروئید باشد. این هورمون در معاینات بدو استخدام و معاینات ادواری گاها بررسی می شود.
مقدار طبیعی این هورمون بین ۲٫۸ تا ۰٫۸ MIU/L  است.
برای درک کامل نتایج آزمایش T4 ممکن است به نتایج سایر آزمایشات خون تیروئید مانند TSH یا T3 نیاز باشد. نتایج آزمایش ممکن است تحت تأثیر بارداری، سطح استروژن، مشکلات کبدی، بیماری های شدیدتر در سراسر بدن و تغییرات ارثی در پروتئینی که به T4 متصل می‌شود، باشد.
سطح بالاتر از حد طبیعی T4 ممکن است به دلیل شرایطی باشد که تیروئید پرکار را شامل می‌شود، از جمله:
- بیماری گریوز
- مصرف بیش‌ازحد داروهای هورمون تیروئید
- تیروئیدیت
- گواتر سمی یا گره های سمی تیروئید
- برخی از تومورهای بیضه یا تخمدان (نادر)
- انجام آزمایشات تصویربرداری پزشکی با رنگ کنتراست حاوی ید (نادر و فقط در صورت وجود مشکل در تیروئید)
- مصرف زیاد غذاهای حاوی ید (بسیار نادر و فقط در صورت مشکل تیروئید)

آنزیم های کبدی در آزمایشات خون طب کار

این آزمایش میزان عملکرد کبد را با اندازه گیری کل پروتئین موجود در خون، مقدار بیلی روبین و آنزیم‌های کبدی می سنجد. ALP (آلکالین فسفاتاز)، ALT (آلانین ترانس آمیناز)، AST (آسپارتات آمینوترانسفراز) و گاما گلوتامیل تانسفراز (GGT) آنزیم های مختلفی هستند که توسط کبد ساخته می شوند. آزمایش آنزیم های کبدی از آزمایشات الزامی معاینات بدو استخدام است.
 
مشکلات کبدی می‌تواند فرد را بسیار بیمار کند و حتی می تواند زندگی را تهدید کند. تقریباً 5/4 میلیون بزرگسال در ایالات‌متحده به بیماری مزمن کبدی مبتلا هستند.
علائم اختلال کبدی عبارت‌اند از:
- ضعف
- خستگی یا از دست دادن انرژی
- کاهش وزن
- زردی (زردی پوست و چشم)
- تجمع مایع در شکم که به‌عنوان آسیت شناخته می‌شود.
- ترشحات بد رنگ بدن (ادرار تیره یا مدفوع روشن)
- حالت تهوع
- استفراغ
- اسهال
- درد شکم
- کبودی یا خونریزی غیرمعمول

مطالب مرتبط: 
نتایج تفسیر اسپیرومتری
بینایی سنجی 
معاینات طب کار
تفسیر نتایج اسپیرومتری

تفسیر نتایج اسپیرومتری

16 فروردین 02

مقدمه

معاینات بدو استخدام مجموعه‌ای از اقدامات و معاینات پزشکی است که معمولا بعد از پذیرش در آزمون یا مصاحبه استخدام انجام می‌شود. کارفرما در قبال سلامت کارکنان خود مسئولیت دارد و باید از سوابق پزشکی فرد متقاضی مطلع باشد تا شرایطی ایمن را برای او مهیا نماید. انجام این معاینات پزشکی، در صورت بروز مشکل یا آسیب برای کارکنان به کارفرمایان کمک می‌کند تا از حق‌وحقوق خود دفاع کنند. در بعضی از سازمان‌ها این آزمایشات سالانه تحت عنوان معاینات ادواری انجام می‌شوند.
معاینات بدو استخدام با هدف ارزیابی سلامت جسمی و روحی افراد متقاضی کار برای محول کردن وظایف متناسب با توانایی‌های آن‌ها، کاهش احتمال بروز حوادث و بیماری‌هایی که بر اثر کار به وجود می‌آیند و مستندسازی اطلاعات سلامتی کارکنان انجام می‌شود. 
معاینات بدو استخدام شامل معاینات پزشکی، آزمایش خون، آزمایش ادرار و تست اعتیاد، ادیومتری (شنوایی‌سنجی)، اسپیرومتری (تست تنفسی)، اپتومتری (بینایی‌سنجی)، نوار قلب و تست‌های روانشناسی و شخصیت است.
در اسپیرومتری، سلامت ریه متقاضی بررسی می‌شود. این آزمایش برای تشخیص بیماری‌های حاد تنفسی مثل آسم انجام می‌شود. اگر فرد از نظر تنفسی و ریه مشکل داشته باشد، وظایف در محیط‌هایی پر آلاینده است به او محول نمی‌شود.
 

تست‌های عملکرد ریوی

• اسپیرومتری
• ظرفیت انتشار ریه (DLCO)
• گاز خون شریانی (ABG)
• حجم های ریه ساکن (TLC, RV)
• مقاومت و سازگاری ریه
 

اسپیرومتری

اسپیرومتری آزمایشی است که برای ارزیابی عملکرد ریه‌ها انجام می‌شود و در آن میزان هوای دم، بازدم و سرعت بازدم بررسی می‌شود. از اسپیرومتری برای تشخیص آسم، بیماری انسدادی مزمن ریه (COPD) و مشکلات دیگر تنفسی استفاده می‌شود. همچنین ممکن است از اسپیرومتری به صورت دوره‌ای برای بررسی وضعیت ریه و این که آیا درمان بیماری مزمن ریه موثر بوده یا نه استفاده می‌شود.
 

اهداف اسپیرومتری

1) ارزیابی فعالیت پایه ریه (افرادی که قرار است در مشاغلی شروع به کار کنند که با مواد آسیب‌رساننده به ریه سر و کار خواهند داشت، بهتر است قبل از استخدام و شروع به کار مطالعه اسپیرومتری به صورت پایه انجام شود).
2) به عنوان تست غربال‌گری و تشخیص زودرس بیماری‌های ریه که فاقد علائم بارز هستند.
3) پیگیری برخی از بیماری‌ها و پاسخ آن‌ها به درمان.
4) در بررسی بیماران مبتلا به سرفه مزمن، تنگی نفس یا رادیوگرافی غیر طبیعی از قفسه سینه.
5) ارزیابی کلی شدت بیماری‌های انسدادی و تحدیدی ریه.
6) بررسی پاسخ بیمار به داروهای گشادکننده برونش.
7) پیش‌بینی ریسک اعمال جراحی.
8) تعیین ناتوانی تنفسی در بیماری‌های شغلی.
9) ارزیابی ریسک اعمال جراحی.
 

چرا از اسپیرومتری استفاده می‌شود؟

اگر پزشک احتمال بدهد که علائم شما به دلیل بیماری‌های زیر ایجاد شده ممکن است تست اسپیرومتری را برای شما پیشنهاد دهد:
• آسم
• بیماری انسدادی مزمن ریه (COPD)
• برونشیت مزمن
• امفیزم
• فیبروز ریوی
پیش از انجام جراحی هم برای بررسی عملکرد ریه‌ها ممکن است از اسپیرومتری استفاده کرد. همین طور از اسپیرومتری ممکن است برای غربالگری بیماری‌های ریوی شغلی استفاده کرد. 
 

خطرات اسپیرومتری

اسپیرومتری به طور معمول، آزمایش بی‌خطری است. ممکن است لحظاتی بعد از انجام تست، احساس تنگی‌نفس یا گیجی داشته باشید. چون تست باعث وارد شدن مقداری فشار به فرد می‌شود اگر سابقه حمله قلبی اخیر یا مشکلات قلبی داشته باشید برای شما اسپیرومتری انجام نخواهد شد. در موارد نادری ممکن است تست اسپیرومتری باعث ایجاد مشکلات تنفسی جدی شود. 
 

مراحل انجام اسپیرومتری

• اندازه‌گیری و ثبت قد، وزن، سن، جنس و نژاد
• نشستن روی یک صندلی مناسب به حالتی که فرد کاملا صاف و راحت باشد و پاها به زمین محکم بچسبد. (البته در حالت ایستاده نیز می‌توان تست را انجام داد)
• اتصال گیره بینی جهت جلوگیری از خروج هوا از بینی طی بازدم قوی
• قراردادن دهانی در داخل دهان به‌طوری که زبان در زیر آن قرار گیرد و لب‌ها کامل و محکم اطراف آن را احاطه کند.
• ابتدا انجام 3 تا 4 دم و بازدم عادی
• سپس انجام یک دم عمیق و کامل تا انتها و در عین حال سریع
• سپس بلافاصله انجام یک بازدم یا فوت قوی و محکم و سریع (بدون هر گونه فاصله با انتهای دم) و ادامه بازدم تا زمانی که دیگر هوایی از ریه خارج نشود. بازدم باید از همان ابتدا با تمام قدرت انجام شود و تا جایی که امکان دارد ادامه یابد.
• حداقل 3 مانور قابل قبول باید انجام شود.
• در بعضی موارد جهت بررسی پاسخ‌دهی راه‌های تنفسی لازم است بیمار 15 دقیقه بعد از مصرف اسپری سالبوتامول مجددا اسپیرومتری را تکرار کند.

آمادگی برای انجام تست اسپیرومتری

• از سه ساعت قبل از انجام اسپیرومتری فرد نباید غذای زیادی مصرف کند.
• افرادی که مورد تست قرار می‌گیرند باید هوشیار بوده و قادر به همکاری باشند.
• فرد باید لباس راحت به تن داشته باشد، چنانچه لباس چسبان باشد منجر به محدودیت در حرکت قفسه سینه می‌گردد، لازم است لباس چسبان درآورده شود.
• بزرگسالان در وضعیت نشسته یا ایستاده و در عین حال راحت قرار گیرند.
• چند ساعت قبل از انجام تست از داروهای استنشاقی استفاده نشود.
• حداقل 8 ساعت قبل از تست از الکل استفاده نشود.
• حداقل 1 ساعت قبل از تست مصرف سیگار قطع شود.
• حداقل 1 ساعت قبل از تست ورزش سنگین انجام نشود.
• بیمار برای انجام تست اسپیرومتری توسط پزشک منع نشده باشد. (در مواردی مانند جراحی قفسه سینه، جراحی چشم یا گوش، سکته قلبی یا آنژین قلبی ناپایدار، شواهد دیسترس تنفسی، سکته مغزی اخیر، فشار خون بالا و ...)
• قد و وزن باید اندازه‌گیری شود، در رابطه با سن، نژاد و سیگاری بودن سوال شود و اطلاعات در دستگاه ثبت گردد.
• بیماری‌هایی مانند سل می‌تواند باعث آلودگی دستگاه اسپیرومتری گردد و این افراد قبل از استفاده از دستگاه باید پزشک خود را مطلع سازند.
• بیمار به حالت صاف نشسته، دسته اسپیرومتر را با دو دست گرفته و گیره بینی را وصل کند. (دقت کنید که در طول انجام تست بیمار خم نشود و حالت صاف خود را حفظ کند.)
 

کارکرد دستگاه اسپیرومتر

پزشک از اسپیرومتر برای نظارت بر پیشرفت درمان یک بیماری مزمن ریه نیز استفاده می‌کند. اسپیرومتر می‌تواند به تعیین اثر هر دارویی کمک کند. افراد سیگاری و همچنین افراد بالای ۴۰ سال بهتر است مورد آزمایش اسپیرومتری قرار بگیرند. کسانی که در محیط‌کار در معرض مواد آسیب‌رسان به ریه مانند دود هستند نیز از گزینه‌های جدی این آزمایش هستند. 
 

دستگاه اسپیرومتر چگونه کار می‌کند؟

آزمایش اسپیرومتری یک آزمایش تشخیصی ساده است که با استفاده از اسپیرومتر انجام می‌شود. پزشک از فرد در مورد هر داروی تنفسی که ممکن است مصرف کند، سوال می ‌پرسد. مهم‌ترین سوال در رابطه با گشادکننده برونش است. گشادکننده‌های برونش باعث آرامش و باز شدن مجاری تنفسی و تنفس راحت‌تر می‌شوند. ممکن است از فرد خواسته شود قبل از آزمایش آن را قطع کند تا اثرات آن بر تنفس آزمایش شود. تنها کاری که فرد انجام می‌دهد این است که داخل لوله متصل به اسپیرومتر نفس می‌کشد. 

انواع دستگاه‌های اسپیرومتر

باید به این نکته توجه کرد که ساختار تمام اسپیرومترها یکسان است. در حقیقت همه آن‌ها یک کار را انجام می‌دهند. اما بسته به تغییراتی جزئی، به انواعی تقسیم‌بندی می‌شوند. دستگاه‌های اسپیرومتر دارای پنج دسته اصلی هستند که عبارتند از:
1) اسپیرومترهای پلتیسموگرافی
2) اسپیرومترهای پنوماتاکومتر
3) اسپیرومترهای الکتریکی
4) اسپیرومترهای تشویقی
5) اسپیرومترهای آسیاب بادی
 

مقدار نرمال اسپیرومتری چقدر است؟

نتیجه نرمال آزمایش اسپیرومتری در افراد مختلف تفاوت‌هایی دارد. بر اساس سن، قد، نژاد و جنسیت مقدار نرمال آن برای هر فرد، مشخص می‌شود. پزشک مقدار نرمال مناسب شما را بر این اساس مشخص می‌کند و سپس آزمایش را انجام می‌دهد. پس از آن نمره شما را با مقدار نرمال مورد انتظار مقایسه می‌کند. اگر نتیجه آزمایش 80 درصد مقدار پیش‌بینی شده یا بالاتر از آن باشد، یعنی وضعیت نرمال است.
مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌ها، برای محاسبه ساده مقدار نرمال آزمایش اسپیرومتری برای هر نفر، برنامه‌ای در سایت قرار داده است که می‌توانید بر اساس آن، متوجه شوید چه مقداری برای شما نرمال است.
در اسپیرومتری دو فاکتور کلیدی اندازه‌گیری می‌شود: ظرفیت حیاتی با فشار (expiratory forced vital capacity (FVC)) و حجم بازدم با فشار در یک ثانیه (forced expiratory volume in one second (FEV1)). دکتر نسبت حجم خروجی یا بازدم با فشار در یک ثانیه به ظرفیت حیاتی با فشار را می‌سنجد. اگر مسیرهای هوایی انسداد داشته باشند، مقدار هوایی که می‌توانید به سرعت از ریه خارج کنید، کاهش می‌یابد. این به معنی کمتر بودن حجم خروجی با فشار و نسبت آن به ظرفیت حیاتی با فشار، است.  

پارامترهای مهم در اسپیرومتری

 

معیارهاى پذیرش تست اسپیرومتری

مانور قابل قبول مانورى است که داراى هر پنج شرط زیر باشد: 
1) شروع مناسب داشته باشد.
2) قله (Peak) مناسب داشته باشد.
3) مدت مناسب داشته باشد.
4) اتمام مناسب داشته باشد.
5) شکل منحنى قابل قبول داشته باشد.  


تست‌های اسپیرومتری

• تست SVC (Slow Vital Capacity)
بیمار سه بار به صورت نرمال تنفس می‌کند، سپس به طور کامل عمل دم را انجام داده به‌طوریکه شش‌ها کاملا پر شود و پس از آن هوا را به طور کامل تخلیه می‌کند. 


 
• تست FVC (Forced Vital Capacity)
فرد باید كاملاً صاف نشسته و كف پاها كاملاً با زمین در تماس باشد. سر وگردن فرد نباید به سمت جلو خم و یا خیلى به سمت عقب باشد. حالت ایستاده براى خانم‌هاى باردار، افراد چاق و كودكان مناسب‌تر است. در طى انجام مانور نشسته یا ایستاده فرد نباید به طرف جلو خم شود.
گیره بینی را وصل كنید. دلیل استفاده از گیره بینى، ممانعت از خروج هوا از بینى در طى بازدم قوى است. درصورت عدم استفاده از گیره بینى در بعضى افراد، مقدارى هوا در طى مانور بازدمى از راه بینى خارج شده و وارد دستگاه نمى‌شود و در نتیجه ممكن است بر روى نتایج تاثیر منفى بر جاى گذارد.
از فرد بخواهید تا قطعه دهانى را در داخل دهان و كاملا روى زبان قرار داده و لب‌ها را محكم به دور آن احاطه نماید. احاطه شدن ناكامل لب‌ها باعث نشت مقدارى از هوا به خارج و كاهش مقادیر پارامترهاى اسپیرومترى به صورت كاذب مى‌شود.
بیمار چند بار به طور نرمال نفس می‌کشد، سپس در عمل دم شش‌ها را کامل به اندازه ظرفیت شش‌ها (بیشترین مقدار) پر کرده و پس از آن بدون مکث به سرعت هوا را تخلیه می‌کند تا  جایى كه امكان دارد ادامه می‌دهد و دوباره به سرعت عمل دم را انجام می‌دهد.
فرد را در حین انجام بازدم تشویق به ادامه بازدم كنید و حتماً خود فرد و نمودار را حین انجام بازدم بررسى كنید تا مطمئن شوید بازدم خوبى انجام شده است. 


 
• تست MVV (Maximal Voluntary Ventilation)
به حداکثر تنفس ارادی به صورت سریع و عمیق در یک زمان مشخص اطلاق می‌شود. گاهاً به این وضعیت حداکثر ظرفیت تنفسی (MBC) گفته می‌شود. زمان انجام این تست بیش از 12 ثانیه و کمتر از 15 ثانیه بوده و به صورت لیتر بر دقیقه گزارش می‌شود. 
 
• تست MV (Minute Volume)
در مد MV بیمار 60 ثانیه به صورت نرمال نفس می‌کشد. 


الگوهای تهویه‌ای ریوی قابل تشخیص

• الگوی انسدادی (Obstructive Pattern)
مشخص‌ترین ویژگی در الگوی انسدادی کاهش در سرعت‌های جریان بازدمی است. در بیماری‌های انسدادی FEV1 و نسبت درصدی FEV1/FVC کاهش می‌یابد. در این بیماری‌ها همچنین مقدار FEF 25% – 75% کاسته می‌شود. 
 
• الگوی محدودکننده (Restrictive Pattern)
ویژگی بارز الگوی تحدیدی، کاهش در حجم‌های ریه به خصوص FVC است، ولی به علت کاهش کمپلیانس ریه و افزایش خاصیت ارتجاعی، میزان سرعت جریان، طبیعی و یا حتی ممکن است بیش از مقدار طبیعی باشد. از این رو نسبت درصد FEV1/FVC طبیعی و یا بیشتر از حد طبیعی است. در بیماری تحدیدی مقادیر حجم باقی‌مانده (RV) و TLC نیز کمتر از مقدار موردنظر است. 
 
• الگوی مختلط (Mixed Pattern)
در مواردی ممکن است یک بیماری الگوی تحدید و انسدادی تواماً ایجاد نماید. مثلاً در کارگر مبتلا به آزبستوز الگوی اسپیروگرام تحدیدی است، حال اگر کارگر مبتلا، سیگاری هم باشد راه‌های هوایی نیز مبتلا بوده و الگوی حاصله یک نمای مختلط است. در این مورد تمام حجم‌ها کاهش می‌یابد. 
 

نحوه تفسیر نتایج اسپیرومتری

ارزیابی نتایج اسپیرومتری بر حسب ترکیب مقادیر %SVC  و FEV1/FVC تعیین می‌گردد. مقادیر تعریف شده LLN (حد پایین نرمال)، برای %SVC برابر 80% و برای FEV1/FVC برابر 70% است. به عبارت دیگر، مقادیر کوچکتر از این حد، نشان‌دهنده بیماری است. برای مثال، در شکل بالا، دایره رنگی در ربع Obstructive واقع شده است که نشان‌دهنده وجود بیماری COPD از نوع Obstructive (انسدادی) در بیمار است. در این ناحیه مقدار FEV1/FVC کوچکتر از 70% است. به این معنی که بیمار در ثانیه اول بازدم، کمتر از 70% حجم ریه را توانسته تخلیه کند که نرمال نیست. در جدول زیر انواع COPD با استفاده از مقادیر %SVC  و FEV1/FVC طبقه‌بندی شده است:


نمونه فرم اسپیرومتری: 




مطالب مرتبط: 
معاینات طب کار
شنوایی سنجی طب کار
بینایی سنجی طب کار

 
معاینات بینایی سنجی در طب کار

معاینات بینایی سنجی در طب کار

15 فروردین 02

اپتومتری (بینایی سنجی)

چشم، اندام نوری پیچیده ای است که روشنایی را از فضای پیرامون خود گرفته و به عنوان یکی از ابزار های مهم ارتباطی فرد با محیط پیرامون خود شناخته می شود؛ که نقش مهمی در ادراک، اگاهی و حفظ ایمنی افراد در محیط های شغلی ایفا میکند. مطالعات زیادی در زمینه ارتباط با تناقض بینایی و بروز حادثه انجام شده است که نشان می دهد حدود یک سوم کارگران استاندارهای لازم بینایی شغل مورد نظر خود را ندارند. بنابراین بینایی سنجی و معاینه ی چشم یکی از مهم ترین بخش های معاینات بدو استخدام و معاینات ادواری در طب کار می باشد. همچنین در مورد مکانیسم بینایی، اختلالات مرتبط با چشم و رفع مشکلات دید بحث می کند.
 

اپتومتری (بینایی سنجی) معاینات طب کار چیست؟

اپتومتری آزمایش چشم و ساختار مربوط به آن است. به عبارت دیگر، علم سنجش و مراقبت های بینایی را اپتومتری می گویند. که انواع اختلالات بینایی رامورد برسی قرار داده و مشخص می کند که فرد از نظر بینایی توانایی فعالیت در شغل انتخابی را دارد یا خیر. اگرچه برخی مشاغل می‌توانند با حد پایینی از تیزبینی و حتی با کوریِ کامل انجام شوند. (مانند پاسخ دادن به تلفن) اما تقریبا تمامی کارها صرفا زمانی قابل انجام هستند که عملکرد بینایی کاملاً طبیعی باشد. و تیز بینی در اکثر مشاغل نقش مهمی را ایفا می کند.
انواع آزمایش های اپتومتری در طب کار
آزمایشات مربوط به اپتومتری که در معاینات مراکز طب کار کاربرد دارند عبارت اند از: درک عمق، حدت بینایی یا تیزبینی، دید رنگی و میدان بینایی.
الف) درک عمق
وقتی به محیط پیرامون خود نگاه می کنیم، شبکیه هر چشم تصویر دو بعدی را ثبت و به مغز ارسال می کند. مغز، این دو تصویر، دو بعدی را باهم ادغام کرده و محیط اطراف را به صورت سه بعدی درک و نمایش می دهد. بنابراین وقتی دو تصویر با هم در مغز ادغام می‌شوند درک فرد از عمق و ابعاد آن جسم افزایش پیدا می‌کند. این قابلیت به ما اجازه می دهد که اجسام دور را از اجسام نزدیک تشخیص دهیم. 
افرادی که معمولا دید تک چشمی دارند ممکن است با درک عمق مشکل داشته باشند، برخی از شرایطی که می توانند باعث مشکلات درک عمق شوند عبارتند از:
• تاری دید، معمولا در یک چشم
• آمبلیوپی (تنبلی چشم)
• مشکلات عصبی در یک یا هر دو چشم
• ضربه به یک چشم (ناشی از ضربه یا آسیب مستقیم)
• انحرافات مخفی چشم
درک عمق یا دید سه بعدی، از جمله مواردی است که در اپتومتری معاینات طب کار بررسی می‌شود. درک عمق باعث بهبود در انجام فعالیت‌هایی مانند سوزن نخ کردن و ریختن مایعات درون ظرف، می‌شود. بعضی از مشاغل و افراد نیاز ویژه‌ای به درک دید سه بعدی دارند، مانند مشاغلی که در آن از میکروسکوپ‌های دو چشمی استفاده می‌شود. خلبانان، جراحان، کارکنان بازرسی و اپراتور ماشین ها و تجهیزات متحرک نمونه‌هایی از این مشاغل هستند که به درک عمق بالا نیاز دارند. بنابراین سنجش بینایی توسط اپتومتریست در معاینات بدو استخدام می‌تواند از هرگونه آسیب و حوادث شغلی جلوگیری کند.  



ب) حدت بینایی یا تیزبینی
حدت بینایی معمولا به وضوح دید اشاره دارد و یک شاخص ارزیابی اولیه در تعیین صحت بینایی فرد در نظر گرفته می شود. حدت بینایی اکثرا توسط چارت‌‌های اسنلن (معمولا صفحه حرفE)  اندازه‌گیری می ‌شود که برای سنجش بینایی دور و نزدیک طراحی شده ‌است. اما باید در نظر گرفته شود که  حدت بینایی تنها یکی از شاخص‌های معاینه چشم بوده و نباید به سلامت کلی چشم و بینایی اطلاق شود. حدت در دید محیطی می تواند گاهی اهمیت بالایی در محیط کاری و همچنین در زندگی روزمره داشته باشد.
حدت بینایی حتی اگر در دوران بحرانی تشخیص داده شود قابل درمان خواهد بود. اما با افزایش سن و تکامل دستگاه بینایی، میزان پاسخ به درمان کاهش می یابد.
ج) دید رنگی
دید رنگی به معنای اختلال در دیدن رنگ ها است. که توانایی انسان را در تشخیص رنگ و سایه از حالت طبیعی متفاوت می کند. اغلب به جای دید رنگی از اصطلاح کور رنگی استفاده میشود. اما فقط تعداد بسیار کمی از افراد به طور کامل قادر به شناسایی هیچ رنگی نیستند. که به این شرایط آکروماتوپسی می گویند. اختلال دید رنگ، در مردان بیشتر از زنان است، به طوری که تحقیقات نشان میدهد از هر ۱۰ مرد یک نفر دچار این اختلال می باشد. 
اختلالات افتراق رنگ یا به اصطلاح کور رنگی به دو صورت ارثی و اکتسابی است. موارد ارثی بیشتر اختلال در تشخیص رنگ‌های سبز و قرمز را دارند. در حالی‌که، در موارد اکتسابی بیشتر طیف رنگی زرد و آبی تحت تاثیر قرار می‌گیرد. اما نوع اکتسابی در اثر مواجهه با موادی مانند: حلالهای آلی (استایرن، تولوئن و...)، جیوه و... دیده میشود. آزمایش اختلال در دید رنگ یک آزمایش نسبتا ساده می باشد. که به طور معمول شامل مشاهده یک سری صفحات رنگی است که با اعداد طراحی شده اند. صفحات به گونه ایی ایجاد شده اند که فردی با دید طبیعی، در تشخیص رنگ می تواند شکل های خاصی را در طرح ها مشاهده کند. اما فردی که اختلال در دید رنگ دارد تعداد متفاوتی از طرح ها را می بیند و یا قادر به تشخیص اشکال نیست. 
متأسفانه هنوز درمانی برای اختلال در دید رنگ کشف نشده است. با این وجود می توان به فردی که دچار این اختلال است، نامگذاری مناسب رنگ و تشخیص دقیق رنگها را آموزش داد.
د) میدان دید بینایی
منظور از میدان دید محدوده ای از فضا می باشد که چشم با نگاه ثابت توانایی دیدن آن را دارد. گستره میدان دید طبیعی انسان حدود 60 درجه به سمت بینی  (به سمت داخل) و حدود 100 درجه به سمت دور از بینی (به سمت خارج) در محور دید افقی در هر چشم می باشد. در محور دید عمودی ، این میدان در حدود 60 درجه رو به بالا و 75 درجه رو به پایین گستردگی دارد. برای داشتن میدان دید کامل نیاز به دید دو چشمی است. و افرادی که دید تک چشمی دارند، میدان دید آنها کاهش یافته است و علاوه بر آن همپوشانی دو چشمی برای جبران نقطه کور ندارند. شایع ترین علل محدودکننده میدان بینایی عبارت اند از: آب مروارید (کاتاراکت)، آب سیاه (گلوککوم)، اختلالات شبکیه و سن. 
شیوع کاهش میدان بینایی در سنین 60ـ16سالگی در حدود 5ـ3، درصد بوده است. در حالیکه در سنین بالای 65 سال این عدد به 13 درصد می‌رسد.
هدف از انجام تست میدان دید، این است که مشکلات چشمی، عصبی، یا مغزی همچون فقدان بینایی، آب سیاه، مشکلات شبکیه، تومور مغزی، ام اس و افزایش فشار جمجمه برای پزشک قابل تشخیص باشد. 

اهمیت سنجش بینایی یا اپتومتری در معاینات طب کار 

1ـ همان طور که گفته شد چشم به عنوان یکی از اعضای مهم بدن در معاینات بدو استخدام و معاینات دوره‌ای نقش مهمی دارد و معاینات افراد از نظر کفایت بینایی باعث می‌شود افرادی که اختلالات بینایی غیر قابل‌درمان دارند در مشاغلی قرار بگیرند که با توانایی ایشان متناسب است.
2ـ بهبود وضعیت بینایی ارتباط مستقیمی با تولید و بهبود کارایی، کاهش حوادث و در نتیجه کاهش هزینه‌ها و غیبت از کار می‌شود.
3ـ ثبت تمام جزییات بینایی کارگر در معاینات بدو استخدام، اساس ارزیابی مشکلات بعد از حوادث و یا بیماری‌های شغلی می‌‌باشد که در بحث پرداخت دیه و غرامت کاربرد فراوان دارد.
4ـ  نقص های بینایی معمولا با گذر زمان به سمت بدتر شدن می‌روند و معاینات دوره ای  و کشف این موارد همراه با برقراری تناسب بین فرد و کار باعث ارتقاء کارایی فرد و سیستم می‌شود. 


سخن پایانی

ليست استاندارد هاي بينايي براي مشاغل گوناگون تعريف شده و در دسترس مي‌باشد. اما از آن جا كه  مشاغل بسيار متعدد بوده و از روش هاي گوناگوني جهت انجام آنها استفاده مي شود. در بسياري از مواقع لازم است كه هر مهارت به طور جداگانه توسط متخصصين مورد آناليز قرار بگيرد تا نياز هاي بينايي مورد نظر را بتوان به دست آورد. در آناليز شغلي نكاتي همچون: حرکات سر، حرکات چشم، دید دو چشمی و... باید مورد توجه قرار بگیرد. پس از آناليز شغل در مراکز طب کار با توجه به نياز هاي بينايي شغل مورد نظر، مي‌توان استاندارد آن را تدوين و از آن به عنوان راهنما جهت استفاده در برقراري تناسب شغل با فرد استفاده كرد.
شنوایی سنجی طب کار

شنوایی سنجی طب کار

15 فروردین 02
امروزه سلامت کارگر و فعالان در حوزه صنعت به‌قدری اهمیت پیدا کرده است که مراکزی تحت عنوان طب کار برای ارائه خدماتی در حوزه سلامت به کارگران تاسیس شده است. براساس قانون کار زمانی که فردی قصد استخدام در یک شرکت یا کارگاه صنعتی را دارد شرکت مذکور او را برای انجام آزمایش های بدواستخدام به این مراکز ارجاع می‌دهد تا بر اساس یک سری آزمایشات از نظر سلامت بدنی صلاحیت فرد برای استخدام بررسی شود. این آزمایش ها عبارت اند از: معاینات و ارزیابی اندام های بدن، آزمایش خون و ادرار، نوار قلب، معاینات بینایی‌سنجی ، معاینات شنوایی‌سنجی، بررسی سلامت تنفس، اندازه گیری فشار خون و بررسی سلامت روان.
نتایج حاصل از این آزمایشات در کنار هم و نظر پزشک متخصص طب کار تعیین می‌کند که آیا فرد می‌تواند در زمینه معین فعالیت کند یا نه؟ علاوه بر این کارکنان یک واحد صنعتی به صورت سالانه برای انجام آزمایش های تحت عنوان چکاب دوره ای به این مراکز معرفی می‌شوند. در این مقاله قصد داریم درمورد یکی از آزمایشات طب کار تحت عنوان شنوایی سنجی مطالبی خدمت شما ارائه دهیم.

شنوایی‌سنجی 

شاخه‌ای از علوم پزشکی است که سلامت گوش و توان شنوایی را مورد بررسی قرار می‌دهد. در این رشته به وسیله روش ها، دستگاه های مختلف و افراد متخصص در این زمینه توان شنیداری افراد مورد بررسی قرار می‌گیرد. بر اساس نتایج به دست آمده تعیین می‌شود که آیا مشکلی در امر شنیدن فرد وجود دارد یا نه؟
فرآیند بررسی شنوایی افراد توسط دستگاهی به نام شنوایی‌سنج انجام می‌شود.
این دستگاه شامل اجزاء ذیل می‌باشد:
1- یک مولد صدای خالص
2- یک نوسان ساز رسانای استخوانی (جهت اندازه گیری عملکرد حلزون گوش)
3- یک ضعیف کننده برای بلندی های مختلف صوت
4- یک میکروفون (جهت تست گفتار)
5- یک گوشی (جهت تست هدایت هوا)
کارشناسان شنوایی‌سنجی به وسیله این دستگاه می توانند آستانه شنوایی و میزان کم شنوایی را تعیین کنند.


شکل 1: نمونه دستگاه شنوایی سنج

خروجی دستگاه شنوایی‌سنج

توان شنیداری گوش ما بر اساس فرکانس هایی تعیین می‌شود که گوش قادر به دریافت و درک (شنیدن) آن می‌باشد. دستگاه های مورد استفاده ما نیز از این قضیه استفاده کرده و نتایجی را از فرآیند بررسی شنوایی فرد به ما ارائه می‌دهند. این نتایج به صورت اعداد و نمودار می‌باشند که تفسیر اجمالی آن به شرح ذیل می‌باشد:

 
در طب کار ملاک طبیعی یا غیر طبیعی بودن سطح شنوایی افراد می‌باشد و اگر نتیجه غیر طبیعی را نشان دهد کارشناس بررسی های بیشتری انجام داده و فرد را برای پیگیری و درمان به پزشک متخصص ارجاع می‌دهد.

هدف از تست شنوایی طب کار

سر‌و‌صدا در محیط کار یک عامل جدی برای به خطر انداختن سلامت کارگر می‌باشد و مواجهه طولانی مدت با این عامل زیان آور می‌تواند مشکلات شنوایی برای کارگران ایجاد کند. از این رو به کارفرمایان توصیه می‌شود در محیط های شغلی پر سر و صدا لوازم حفاظت فردی مناسب و استاندارد در اختیار کارکنان قرار دهند و تلاش کنند با اقدامات موثر سروصدای موجود را تا حد امکان کاهش دهند. تست شنوایی به ما کمک می‌کند تا متوجه شویم که آیا کارگر ما دارای علائمی مبنی بر کاهش شنوایی بر اثر سر‌و‌‌صدای موجود در محیط کار می‌باشد یا نه؟
 کاهش شنوایی یک عارضه‌ای است که در بلند مدت ظهور می‌کند و کارگر در طول این مدت متوجه آن نمی‌شود. کارگر زمانی از این مشکل با خبر می‌شود که شنوایی او دچار اختلال شده است و توان شنیداری او کاهش یافته است. هدف از تست شنوایی در بدواستخدام این است که سطح شنوایی فرد اندازه گیری شود و به عنوان مرجع اولیه جهت مقایسه با چکاب های دوره ای ثبت شود و مهم تر از آن اینکه بررسی شود آیا فردی با توان شنوایی ثبت شده برای کار در محیط کاری مورد نظر مناسب است یا نه؟ بعد از استخدام و در چکاب های دوره‌ای اگر افت یا تغییری در قدرت شنوایی فرد رخ دهد نشان دهنده وجود سر‌و‌صدای فراوان در محیط کار، عدم رعایت صحیح دستورات حفاظتی و عدم کارکرد موثر اقدامات کنترلی می‌باشد.
چکاب های دوره‌ای سالانه به ما این امکان را می‌دهد که نتایج سال های مختلف را مورد بررسی و مقایسه قرار دهیم و برنامه های کنترلی و حفاظتی خود را در زمینه سر و صدای محیط کار ارزیابی و عیب یابی کنیم.
جامعه هدف شنوایی‌سنجی طب کار
• تعیین سطح شنوایی متقاضیان کار در بدواستخدام 
• کارگرانی که در طول بازه کاری 8 ساعته با سر و صدایی بیش از 85 دسی بل مواجهه دارند.
• کارکنانی که در مواجهه و تماس با مواد و سموم شیمیایی آسیب رسان به سیستم شنوایی انسان می‌باشند.
 

انواع شنوایی‌سنجی 

شنوایی سنجی را می توان در دو گروه دسته بندی کرد:
1- شنوایی‌سنجی غربالگری
در این گروه از شنوایی سنجی هدف ما شناسایی نقص بالقوه شنوایی می‌باشد. در این تست از دستگاه شنوایی‌سنجی استفاده می‌شود که دارای گوشی می‌باشد. فرد گوشی را بر روی گوش خود قرار می‌دهد و کارشناس صدا هایی با فرکانس های مختلف را ایجاد می‌کند و پاسخ های فرد را به هر یک از فرکانس ها ثبت می‌کند و در نهایت نتایج به دست آمده را بررسی کرده و وجود یا عدم وجود مشکل را اعلام می‌کند. در اکثر اوقات از این تست در معاینات بدواستخدام یا چکاب های دوره‌ای برای تعیین سلامت شنوایی افراد استفاده می‌شود.
2- شنوایی‌سنجی تشخیصی
زمانی که نتیجه شنوایی‌سنجی غربالگری فردی غیر طبیعی اعلام می‌شود، این تست برای او تجویز می‌شود و توصیه می‌شود برای اینکه موضوع روشن تر شود این تست انجام شود. به وسیله ی این تست می‌توانیم علت و نوع کم شنوایی را تشخیص دهیم حتی امکان تعیین میزان کم شنوایی نیز وجود دارد. متداول ترین روش های ارزیابی در این زمینه هدایت استخوانی، تست گفتار و هدایت هوا می‌باشد.

روش های شنوایی‌سنجی

الف) شنوایی‌سنجی با صدای خالص  
از این روش برای آزمایش هدایت هوا و استخوانی استفاده می‌شود و همچنین تعیین کننده آستانه شنوایی در فرکانس های مختلف می‌باشد. در این روش فرد در یک اتاق ایزوله و عایق صوت قرار می‌گیرد و گوشی را بر روی گوش خود می‌گذارد. کارشناس شنوایی‌سنجی از او می‌خواهد زمانی که صدایی شنید با فشار دادن دکمه مخصوص یا بالا بردن دست خود به او که در خارج از اتاق قرار دارد و در حال پخش کردن صدا های زیر و بم برای اوست علامت دهد. این تست اولین و معمول ترین تستی است که هر متخصص شنوایی سنجی در ابتدای کار برای شناسایی وجود مشکل در شنوایی و تعیین میزان آن انجام می‌دهد. خروجی ما در این تست نوار شنوایی نگاره یا نوار گوش  خواهد بود که نموداری می باشد که آستانه شنوایی (دسی بل) را نسبت به فرکانس (هرتز) نشان می‌دهد.  
 
ب) شنوایی‌سنجی امپدانس  
در این روش میزان عملکرد پرده گوش مورد بررسی قرار می‌گیرد. روش کار بدین صورت است که نوک پروب دستگاه را داخل سوراخ گوش قرار می‌دهند تا کاملا ارتباط گوش با بیرون قطع شود. بعد با افزایش آهسته فشار هوا و تغییرات آن پاسخ های پرده گوش را اندازه گیری و ثبت می‌کنند و در نهایت نتایج بررسی می‌شوند. به کمک این روش می توان مشکلاتی از قبیل حرکت غیر طبیعی پرده گوش، سوراخ شدن آن و وجود ناهنجاری در مایع پشت پرده گوش را تشخیص داد.

 
شکل2: آزمون امپدانس
ج) تست گفتار  
در این تست بررسی می‌شود که آیا فرد توانایی درک گفتار یا سخن را بدون دیدن نشانه های بصری دارد یا نه؟ یعنی فرد باید صدا هایی را که می‌شنود بلند تکرار کند تا گفته او و صدای پخش شده برای او بررسی شوند و یکسان بودن آن ها تایید شود. اگر نتیجه این تست منفی باشد بدین معنی است که فرد نتوانسته صدای پخش شده را به خوبی درک کند پس او در درک سخنان اطرافیان خود نیز دچار مشکل است و توان شنیداری او دچار اختلال شده است. راه حل این مشکل استفاده از سمعک می‌باشد.                                  
د) تست چنگال تنظیم  
وسیله‌ای فلزی که به شکل چنگال است و امواج صوتی ایجاد می‌کند را در قسمت های مختلف سر فرد قرار می‌دهیم. بعد به آن ضربه وارد می‌کنیم تا امواج صوتی ملایمی را ایجاد کند. در مرحله سوم بررسی می‌کنیم که آیا امواج صوتی به طور طبیعی از گوش داخلی و گوش میانی عبور می‌کند یا نه؟ 
 
شکل3: چنگال تنظیم
ی) تست هدایت استخوانی  
برای تشخیص اختلال در گوش داخلی یا اعصاب شنوایی که منجر به کاهش شنوایی حسی عصبی می‌شود کاربرد دارد. این تست یک سطح بالاتر و کمی پیشرفته‌تر از تست چنگال تنظیم می‌باشد. در این تست چنگال تنظیم ارتعاشی را به آرامی در مقابل استخوان پشت گوش قرار می‌دهند. این عمل به امواج صوتی این امکان را می‌دهد تا از راه طبیعی گوش خارجی و گوش میانی عبور نکنند و به عبارتی آن را دور بزنند.

نمونه شنوایی سنجی طب کار: 






مطالب مرتبط: 
معاینات طب کار
 
انواع حریق و خاموش کننده های آن

انواع حریق و خاموش کننده های آن

28 اسفند 01

مقدمه

پیشگیری از آتش سوزی برای محافظت از جان و مال بسیار مهم است. بر اساس گزارش سازمان بهداشت جهانی، سالانه بیش از 300000 نفر در اثر آتش سوزی جان خود را از دست می دهند. آتش سوزی به دلیل اینکه آسیب هایی به ساختمان ها و زیر ساخت ها وارد می کند می تواند پیامد های نامطلوبی برای جامعه بشری داشته باشد. پیشگیری از آتش سوزی مستلزم برنامه ریزی جامعی است که شامل بازرسی، مهندسی، واکنش، بررسی حادثه آتش سوزی و اجرای مقررات می شود. اداره ایمنی و بهداشت حرفه ای (OSHA) کارفرمایان را ملزم به اجرای برنامه های حفاظت و پیش گیری از آتش سوزی در محل کار میکند. یکی از مهم ترین این برنامه ها آموزش به افراد و کارکنان است. درک صحیح از اصول احتراق و اینکه آتش چیست و چگونه رخ می دهد در پیشگیری از آتش سوزی اهمیت بسزایی دارد. همچنین کارکنان باید نحوه استفاده از انواع خاموش کننده ها را با توجه به نیاز محل کاری شان آموزش ببینند. بنابراین به توضیح اصطلاحات و تعاریف، آشنایی با انواع آتش و خاموش کننده های آن ها خواهیم پرداخت.

آتش چیست و آتش سوزی چگونه اتفاق می افتد؟

آتش حاصل واکنش شیمیایی میان اکسیژن هوا و ماده سوختنی است که دارای گرما، نور و شعله می باشد. رنگ هر شعله می تواند با توجه به ماده سوختنی متفاوت از دیگری باشد. سوختن یک واکنش گرماده است و همین به ادامه واکنش سوختن کمک می کند. زیرا حرارت، به همراه ماده سوختنی و گاز اکسیژن سه ضلع مثلث آتش می باشند.
 

هرم آتش یا چهار ضلعی آتش چیست؟

در این تعبیر، واکنش های زنجیره ای به عنوان یک ضلع جداگانه در نظر گرفته میشوند. 
 
 
درک انواع مختلف آتش سوزی و نحوه خاموش کردن آنها می تواند به جلوگیری از حوادث و نجات جان افراد کمک کند. روش های مختلفی برای خاموش کردن آتش وجود دارد، از جمله سرد کردن با آب، خفه کردن با مواد شیمیایی، و حذف اکسیژن. با یادگیری انواع حریق و بهترین راه برای اطفاء هر یک از آنها می توانید آمادگی بیشتری برای مقابله با شرایط اضطراری آتش سوزی داشته باشید.
 

انواع حریق و خاموش کننده های آنها

با توجه به استاندارد NFPA: انجمن ملی حفاظت از آتش (NFPA) یک انجمن جهانی است که برای جلوگیری از مرگ و خسارت به اموالی که به دلیل آتش سوزی اتفاق می افتد، فعالیت می کند. NFPA کلاس های آتش را به صورت زیر تعریف می کند: 
 
پنج نوع آتش وجود دارد که عبارتند از کلاس های: 
A (solid fire), B (liquid & gases fire), C (electrical fire), D (metal fire), K (kitchen fire).
 
اما در استاندارد اروپایی، حریق بر اساس نوع ماده سوختنی به شش کلاس یا گروه طبقه بندی می شود. در شکل زیر تفاوت های میان دو استاندارد را مشاهده می کنید.
 
 
در ادامه به بررسی انواع حریق و خاموش کننده های آنها بر طبق استاندارد اروپایی میپردازیم.

کلاس A (جامدات قابل اشتعال)

آتش‌سوزی‌های کلاس A بسیار رایج اند و آتش‌هایی هستند که شامل مواد جامد می‌شوند. کاغذ و مقوایی که در ادارات و کارخانه ها رایج است، مبلمان، چوب، وسایل و یراق آلات و حتی سازه یک ساختمان و هرچیزی که در حین سوختن از خود خاکستر به جای بگذارد جزء این دسته است. پس اگر هر نوع ماده جامد در حال سوختن باشد، همانطور که در یک آتش سوزی "عادی" انتظار دارید، آنگاه آتش کلاس A است.
چگونه آتش کلاس A اطفاء می شود؟
بهترین راه استفاده از آب یا هر نوع خاموش کننده حاوی آی است که ساده ترین رایج ترین و کم هزینه ترینِ روش ها می باشد. آب با خنک کردن آتش حرارت را که یکی از اضلاع مثلث آتش است میکاهد. توجه کنید که نبایدتا خاموشی کامل جریان آن قطع شود. آب سنگین و حمل و نقل آن دشوار است. هنگام استفاده از آب پرفشار توجه داشته باشید تا حد امکان به تجهیزات خسارتی وارد نکنید. نکته مهم دیگر این است که آب رسانای جریان الکتریسیته است و نباید در مجاورت تجهیزات برق دار استفاده بشود.کپسول های آتش نشانی آب دارای برچسبی با رنگ قرمز هستند. در صورت امکان ماده سوختنی را از منبع ایجاد حرارت دور کنید.
 

کلاس B (مایعات قابل اشتعال)

 ناشی از سوختن مایعات قابل اشتعال مانند پارافین، بنزین، گازوئیل، نفت، جوهر، چسب، رنگ و... می باشدکه در محیط های صنعتی رایج است. بهترین روش اطفاء کف و پودر خشک (با برچسب آبی) برای خفه کردن (کاهش میزان اکسیژن) آتش می باشد. اگر کپسول در دسترس نداشتید می توانید از ماسه، شن و پتو استفاده کنید. کپسول فوم یا همان کف دارای برچسب کرم رنگ اند و مانند یک لایه عایق بین هوا و شعله قرار می گیرد. همچنین بدلیل داشتن آب عمل خنک کنندگی را نیز انجام می دهد. معمولا با کپسول آب نمیتوان این نوع از حریق را مهار کرد چون آب چگالی بالایی دارد و در زیر مایعات قرار می گیرد. 


کلاس C (گاز های قابل اشتعال)

ناشی از گازهای قابل اشتعال، مانند بوتان، پروپان یا متان می باشد. بهترین نوع خاموش کننده برای خاموش کردن آتش پس از قطع گاز، خاموش کننده پودر خشک  و سپس  water mist با برچسب سفید می باشد. 

کلاس D (فلزات قابل اشتعال)

ناشی از سوختن فلزات قابل اشتعال مثل سدیم، لتیم، پتاسیم و ... میباشد. هرگز برای مهار این حریق از آب استفاده نکنید زیرا آب میتواند به سرعت با فلزات واکنش دهد و باعت انفجار شود. برای اطفاء از کپسول های ویژه بسته به نوع فلزات استفاده میشود که معمولا در آزمایشگاه ها و صنایع مربوطه یافت می شوند. به جز این، تنها می توان از کپسول پودرخشک استفاده کرد.

کلاس E (ناشی از آتش سوزی تجهیزات الکتریکی)   

ناشی از آتش سوزی تجهیزاتی مانند سیستم برق شهری و دستگاه هایی مانند تلوزیون، کامپیوتر و ماکرویو و ... می باشد. از آنجایی که آب رسانای جریان برق است استفاده از آن برای اطفاء بسیار خطرناک بوده و ممکن است باعث گسترش آتش بشود. در این صورت کپسول CO2  با حذف اکسیژن میتواند از گسترش آتش جلوگیری کند. اولین کاری که در حین این نوع از آتش سوزی باید انجام دهید جدا کردن ماده سوختنی از منبع (که می تواند پریز باشد) است.

کلاس F (ناشی از چربی ها و روغن های پخت و پز) 

 
سرخ کردن و ریختن روغن های قابل اشتعال در نزدیکی منابع گرما در آشپزخانه ها می تواند منجر به آتش سوزی کلاس F شود. این نوع آتش سوزی بیشتر در آشپزخانه های تجاری با سرخ کن های پرچرب رایج است اما می تواند در خانه ها نیز اتفاق بیفتد. تنها نوع کپسول آتش نشانی مورد تایید برای استفاده در روغن ها و چربی های پخت و پز، کپسول شیمیایی مرطوب است(با برچسب زرد) برای آتش سوزی های کلاس F کوچک، می توانید از پتوی آتش نشانی نیز استفاده کنید.
 
در شکل زیر خلاصه ای از انواع آتش و کپسول های مناسب برای اطفاء آن ها آورده شده است.
 
اگر آتش سوزی اتفاق افتاد چه نکاتی را باید رعایت کنیم؟
• از پله ها و نه آسانسور برای خروج استفاده بکنید.
• اگر در ها بسته و یا دستگیره ها گرم هستند یا دود راه فرار اصلی شما را مسدود کرده است، از راه دوم برای خروج استفاده بکنید.
• با شماره های اضطرای مثل آتش نشانی و اورژانس تماس بگیرید.
• اگر آتش ناشی از نفت و بنزین بود هرگز برای خاموش کردن آن از آب استفاده نکنید.
• اگر دستمالی خیس در دسترس داشتید با گذاشتن آن بر روی دهان و بینی تان، خود را از مسمومیت ناشی از دود نجات دهید.
• در صورت امکان دستگاه های برقی را از پریز جدا کنید.
• با احتیاط و با استفاده از کپسول مناسب، شن، پتو و... آتش را خاموش کنید.

مطالب مرتبط: 
راهکار های پیشگیری از حریق
استاندارد نصب پمپ های ثابت برای پیشگیری از حریق
استاندارد خاموش کننده های دستی 
ایمنی انبار

ایمنی انبار

21 اسفند 01
 
از همراهان ارک انتظار می رود بعد از مطالعه این مقاله:
1- انواع خطرات موجود در انبارها را بدانند؛

2- بتوانند برای خطرات موجود در انبارها راهکارهای کنترل ارائه نمایند؛

3- مقررات و استانداردهای OSHA در رابطه با ایمنی انبار.
 

انبارها می‌توانند مکان‌های خطرناکی برای کار باشند. درک این موضوع و آگاهی از خطرات رایج انبار ها مهم است زیرا می‌توانند باعث صدمات و در موارد شدید مرگ شوند. اداره آمار کار ایالات متحده (BLS) سالانه به طور متوسط 16 مورد مرگ و میر در بخش انبارداری و ذخیره سازی ایالات متحده و میزان جراحت و بیماری 5 نفر از هر 100 کارگر انبار گزارش کرده است.

ایمنی انبار چیست؟

ایمنی انبار مجموعه ای از دستورالعمل های نظارتی و بهترین شیوه های صنعت جهت کمک به پرسنل انبارداری برای اطمینان از ایمن بودن محیط کار و ترویج رفتار ایمن هنگام کار در انبارها است. برای عملیات انبارداری پایدار، سلامت و ایمنی باید در اولویت قرار گیرد زیرا اداره ایمنی و بهداشت شغلی (OSHA) نشان داده میزان صدمات کشنده برای صنعت انبارداری بالاتر از میانگین ملی برای صنایع است.

خطرات انبار و راهکارهای کنترلی

در اینجا 8 مورد از رایج ترین خطرات موجود در انبار و نکات ایمنی مربوط به آن آورده شده است:

1-‌ ایمنی لیفتراک
لیفتراک ها جزء مهمی از تجهیزات مورد استفاده در انبار و تاسیسات ذخیره سازی هستند. با این حال، هنگامی که به صورت نادرست به کار گرفته شوند، می توانند آسیب جدی به اپراتورها، کارگران مجاور و اموال وارد کنند. استفاده ناایمن از لیفتراک بیشترین خطری است که توسط OSHA در عملیات انبارداری ذکر شده است. 
 


در زیر چند نکته اساسی ایمنی انبار وجود دارد که در استفاده از لیفتراک باید رعایت کنید:
• اطمینان حاصل کنید که همه اپراتورهای لیفتراک صلاحیت دارند و آموزش های معتبر را گذرانده اند. هنگامی که مشاهده می شود که اپراتور وسیله نقلیه را به شیوه ای ناایمن به کار می برد، به طور منظم آموزش و ارزیابی انجام دهید.
• بازرسی روزانه تجهیزات لیفتراک قبل از راه اندازی را برای بررسی کنترل ها و آسیب دیدگی تجهیزات انجام دهید.

2- ایمنی باراندازها (Docks) و کنترل خطرات
یکی از بدترین حوادثی که یک کارگر ممکن است در هنگام کار در انبار متحمل شود، گیرکردن یا له شدن بین یک لیفتراک و بارانداز است. این مورد معمولاً زمانی اتفاق می‌افتد که یک لیفتراک از اسکله خارج می‌شود و به فردی برخورد می‌کند. برای بهبود ایمنی کارگران انبار، نکات زیر را رعایت کنید:
• اپراتورهای لیفتراک باید مراقب باشند و به آرامی روی صفحات بارانداز حرکت کنند، مطمئن شوید که لبه های اسکله برای تحمل بارها مقاوم و ایمن هستند.
• همیشه اطمینان حاصل کنید که علائم و مکانیسم های هشدار دهنده برای جلوگیری از نزدیک شدن افراد به اسکله وجود دارد.

3- ایمنی نوار نقاله و کنترل خطرات
تجهیزات نوار نقاله معمولاً در حمل و نقل کالا از انباری به انبار دیگر استفاده می شود. با این حال، نوار نقاله خطرات جدی برای کارگران از جمله گرفتار شدن در تجهیزات و برخورد با اشیاء در حال سقوط ایجاد می کند. برای اطمینان از ایمنی انبار، رعایت موارد زیر ضروری است:
• از تجهیزات حفاظتی مناسب بین نوار نقاله و کارگر برای محافظت در برابر درهم تنیدگی لباس، اعضای بدن و موی اشخاص اطمینان حاصل کنید.
• در طول عملیات نگهداری و تعمیر نوار نقاله، از روش‌های قفل کردن مناسب استفاده کنید.

4- چیدمان اصولی مواد 
چیدن نامناسب بارها و نگهداری مواد در قفسه ها می تواند منجر به لغزش و خطرات ناخواسته برای کارگران مجاور شود. راهروها و گذرگاه ها را صاف و در شرایط خوب نگه دارید، این کار از سُر خوردن یا افتادن کارگران جلوگیری می کند. بارها باید به طور یکنواخت و به درستی قرار گیرند، بارهای سنگین تر باید در قفسه های پایین یا میانی انباشته شوند. همیشه به یاد داشته باشید که هر دفعه فقط یک بار را بردارید.

5- بلند کردن و جابه‌جایی دستی
شایع ترین علت صدمات فیزیکی در انبارها، حمل و جابه‌جایی دستی نامناسب است. عدم پیروی از روش های مناسب می تواند باعث اختلالات اسکلتی عضلانی شود، به خصوص اگر با وضعیت های بدنی نامناسب، حرکات تکراری یا فشار بیش از حد انجام شود. موارد زیر را رعایت کنید:
• از قبل برنامه ریزی کنید و تعیین کنید که آیا می توان با استفاده از تکنیک های طراحی مهندسی خوب، استفاده از بالابر را جایگزین جابه‌جایی دستی کرد.
• هنگام حمل یا جابه‌جایی بار، وضعیت ارگونومیک مناسب را رعایت کنید. اگر محصولات خیلی سنگین هستند، از یک همکار کمک بخواهید. 
• در مورد اصول ارگونومی در محیط کار بیشتر آموزش ببینید.

6- ایمنی مواد شیمیایی خطرناک
هنگام کار با مواد شیمیایی خطرناک در انبار یا تأسیسات ذخیره سازی خود، یک برنامه ارتباطی خطر باید اجرا شود. برنامه ارتباطی خطر شما باید آموزش موثر درخصوص شناسایی خطرات شیمیایی را پوشش دهد. نگهداری و دفع مناسب مواد شیمیایی و استفاده از PPE مناسب (تجهیزات حفاظت فردی).
ضروری است که کارگران و تیم های مدیریتی از انجام بازرسی های ایمنی و حمل و نگهداری مناسب مواد شیمیایی برای اطمینان از ایمنی انبار، آگاه باشند.

7- ایمنی ایستگاه های شارژ لیفتراک ها
ایستگاه های شارژ در تاسیسات انبار برای سوخت گیری یا شارژ مجدد تمام تجهیزات برقی استفاده می شود. واحدها ممکن است با بنزین، گاز مایع (LPG) یا باتری تغذیه شوند. اگر دستورالعمل های ایمنی انبار رعایت نشود، ممکن است آتش سوزی و انفجار رخ دهد.
• ایستگاه های شارژ باید دور از شعله های باز باشند. 
• سیگار کشیدن باید ممنوع شود. 
• کپسول های آتش نشانی باید 
• PPE مناسب باید استفاده شود.
• در صورت آتش سوزی در فواصل مناسب قابل دسترسی باشند.
• یک سیستم تهویه مناسب برای پخش گازهای مضر باید نصب شود.
• در صورتی که کارکنان در معرض اسیدها و مواد شیمیایی قرار گیرند، باید امکانات شستشوی چشم و دوش وجود داشته باشد.

8- کنترل خطرات مربوط به تجهیزات پر انرژی
یک برنامه Lockout/Tagout (LOTO) باید در تمام عملیات انبار اجرا شود تا اطمینان حاصل شود که تمام تجهیزات برق دار به درستی خاموش می شوند و از گیر افتادن کارکنان بین قطعات مکانیکی یا برق گرفتگی جلوگیری می شود. همه کارگران آسیب دیده باید در مورد روش های LOTO و نحوه اعمال و حذف دستگاه های LOTO پس از انجام تعمیرات برای اطمینان از ایمنی انبار آموزش ببینند.
برای کسب اطلاعات بیشتر به قسمت چک لیست های سایت؛ چک لیست ایمنی انبار، ایمنی لیفتراک، بازرسی نوار نقاله و ... مراجعه بفرمائید.



مقررات و استانداردهای OSHA در رابطه با ایمنی انبار 

در حالی که هیچ مقررات صریح انبارداری در OSHA وجود ندارد، عملیات انبارداری تحت الزامات عمومی صنعت است که شامل استانداردهای زیر است:
• ارتباطات خطر (Hazard Communication): اپراتورهای انبار باید برنامه مکتوب ارتباط خطر (HazCom) را تهیه و اجرا کنند و کارگران انبار که ممکن است در مواجهه با مواد شیمیایی خطرناک قرار گیرند باید در مورد آن ها و نحوه محافظت از خود آموزش ببینند.
• برنامه اقدام اضطراری (EAP): اگر صاحبان انبارها یک تیم آتش نشانی داخلی ندارند، باید یک برنامه دقیق داشته باشند که اقداماتی را که کارکنان انبارها باید در صورت آتش سوزی یا سایر شرایط اضطراری انجام دهند، تشریح و تعیین کند.
• ایمنی آتش نشانی: مدیریت انبار که بیش از 10 کارگر را استخدام می کند باید یک برنامه پیشگیری از آتش سوزی مکتوب داشته باشد، در انبار نگهداری شود و برای بررسی در اختیار پرسنل انبار قرار گیرد.
• مسیرهای خروج اضطراری: انبارها باید دارای حداقل دو مسیر خروج اضطراری با طراحی و ساخت مناسب باشند تا در صورت مسدود شدن یکی از آن ها در اثر آتش یا دود دیگری باز باشد. 
• پیشگیری از سقوط: کارگران انبارها که در ارتفاعات کار می کنند، به ویژه بر روی سکوهای مرتفع، باید سیستم های حفاظت از سقوط داشته باشند تا از سقوط که یکی از علل اصلی صدمات و مرگ و میر ناشی از کار است، در امان باشند.
• کمک‌های اولیه:OSHA  از اپراتورهای انبار می‌خواهد که پرسنل و لوازم پزشکی و کمک‌های اولیه را متناسب با خطرات انبار مانند قفسه‌های پالت معیوب و سقوط قفسه‌بندی به دلیل استفاده ناایمن از لیفتراک‌ها و غیره فراهم کنند.

نکات کلی ایمنی انبار

بسته به نوع صنعت و فعالیت های مختلف آن، قوانین ایمنی خاصی وجود دارد که باید رعایت شود. با این حال، قوانین کلی ایمنی انبار نیز وجود دارد که باید توسط کارگران در هر انباری رعایت شود. در زیر چند نکته کلی برای اطمینان از ایمنی انبار، صرف نظر از نوع فعالیت یا صنعت وجود دارد.
• ارگونومی مناسب را همیشه رعایت کنید. کارمندان انبار کارهای سنگین زیادی را انجام می دهند و مهم است که در مورد روش های صحیح بلند کردن آموزش دیده باشند تا از آسیب رساندن به خود و دیگران جلوگیری کنند. برنامه ایمنی انبار شما باید ارگونومی در محل کار را پوشش دهد.
جدای از بلند کردن و استفاده صحیح از بالابرها، به کارکنان یادآوری کنید که به طور کلی وضعیت بدنی مناسب خود را حفظ کنند. اگر مجبورند حمل دستی انجام دهند، آن ها را با تکنیک های مناسب آموزش دهید که به محافظت از کمر و زانو در برابر آسیب کمک می کند.
• اطمینان حاصل کنید که تمام خطرات آتش سوزی به حداقل رسیده و اقدامات مناسب ایمنی آتش وجود دارد. اگر یک انبار عملیاتی دارید، تمام اعلام حریق ها، خاموش کننده‌ها و اسپرینکلرهای لازم را طبق مقررات ایمنی در محل کار استفاده کنید. تمام این موارد اگر افراد انبار در استفاده درست از تجهیزات آموزش ندیده باشند، اهمیتی نخواهد داشت. آموزش و بازرسی های منظم را برنامه ریزی کنید تا اطمینان حاصل شود که همه کارکنان در فرآیندهای ایمنی آتش سوزی آگاه هستند و همه اقدامات ایمنی آتش نشانی در محل هستند و مطابق با نیاز عمل می کنند.
• خطرات برشکاری را به حداقل برسانید و با اجسام تیز ایمن برخورد کنید. کارگران در محیط انبار، بسیاری از وظایف بسته بندی و باز کردن بسته بندی را انجام می دهند. آن ها دائماً از تسمه های موجدار، فلزی و پلاستیکی و بسته بندی پالت پلاستیکی استفاده می کنند. به همین دلیل ضروری است که از PPE مناسب و چاقوهای ایمنی برای جلوگیری از آسیب جدی یا مرگ استفاده کنند. چاقوهای ایمنی باید به طور خودکار جمع شوند و نیازی به تیز کردن زیاد نداشته باشند. همه کارگران همچنین باید در مورد تکنیک های برش مناسب آموزش ببینند.
• مناطق خطرناک تعیین شده را برچسب بزنید. علائم و برچسب های ایمنی به ارتقای آگاهی افراد در مناطق خطرناک کمک می کند و از وقوع حوادث و صدمات جلوگیری می کند. در یک انبار، هم کارکنان و هم بازدیدکنندگان ممکن است در مواجهه با تجهیزات و فضاهای خطرناک باشند. در این صورت، چنین تجهیزاتی باید با برچسب‌های مناسب و علائم هشدار دهنده مناسب مشخص شوند.
 چند نمونه از علائم ایمنی قابل استفاده  در انبار عبارتند از:
  1. علائم خطر
  2. علائم هشدار دهنده
  3. علامت احتیاط
  4. علائم خطر بیولوژیکی
  5. تابلوی به علائم توجه کنید
  6. علائم ایمنی عمومی یا دستورالعمل های ایمنی
  7. علائم ایمنی آتش نشانی
• نردبان ها را قبل از استفاده بررسی کنید. برای استفاده ایمن، بررسی استفاده اولیه از نردبان در هر شیفت کاری مهم است. این نکته به کاهش تصادفات کمک می کند. هنگام استفاده، نردبان ها باید موازی و تراز بوده و فاصله یکنواخت داشته باشند. 

مطالب مرتبط: 
آزبست
ارتعاش در محیط کار
ایمنی حفاظ گذاری ماشین آلات

 
آزبست

آزبست

16 اسفند 01

آزبست، قاتل قوی و خاموش

در سراسر جهان سالانه، تخمین زده می شود که حدود 125 میلیون نفر از نظر شغلی در مواجهه با آزبست قرار می گیرند. این قرار گرفتن درمواجه آزبست از طرق مختلف نظیر استنشاق، بلع(به میزان کمتر)، استخراج و آسیاب آزبست، ساخت یا استفاده از محصولات حاوی آزبست، تخریب سازه های قدیمی و صنعت خودروسازی صورت میگیرد. این ماده در گذشته کارایی بیشتری نسبت به حال داشته است. با پیشرفت علم پزشکی و بررسی تاثیرات آزبست بر جوامع انسانی و محیط زیستی،  میزان مصرف آن در صنایع مختلف مقداری کاهش یافته ولی به کمترین حد خود در برخی از کشورها نرسیده است. به همین منظور اجتناب از استفاده نمودن آزبست در صنایع و جایگزین کردن آن با مواد کم خطرتر و یا بی خطر، بهترین راه به منظور پیشگیری از قرار گرفتن در مواجهه آزبست میباشد.
 

تعاریف:

آزبست یک نام عمومی است که بـــه گروهی از مواد معدنی حاصل از سیلیکات فیبری ســرطان زا و ژنــوتــوکسیک داده می شود. این مواد در طول سال ها ارزش تجاری و تاریخی داشته است. مواد معدنی آزبست در آب حــل نشــده و تبخیـر نمی شوند و در سنگ و خاک نیز وجود دارند. آنها در برابر حرارت و آتش مقاومت می کنند و نمی توانند به راحتی توسط مواد شیمیایی یا بـاکتــــری تجزیه شوند. همچنین انواع آزبست ها به دلیل خواص ویژه آنها مانند انعطاف پذیری، طول کششی، پایداری حرارتی و مقاومت در برابر حملات شیمیایی، الکتریکی و بیولوژیکی کارایی گوناگونی دارند. آزبست دربرخی از محصولاتی نظیر زونا، خطوط آبرسانی، پتوهای آتش نشانی و مواد عایق و همچنین کلاچ و لنت ترمز، واشر و لنت برای خودروها استفاده میشود. کاربرد آن در لنت خودرو به دلیل استحکام کششی فوق العاده و هدایت حرارتی ضعیف آن می باشد.  درصنعت آزبست، از اصطلاح "شکننده" برای توصیف آزبست استفاده می شود که الیاف آزبست می تواند بافشار دست به گرد و غبار تبدیل شود (غیرشکننده به معنای آزبستی است که آنقدر سخت است که نمی‌توان آن را بافشار دست به گرد و غبار تبدیل کرد). ماشین سنگ زنی و سنباده زدن راه هایی برای آزاد نمودن آزبست هستند.



 این مواد در برخی از فعالیت هایی نظیر بازسازی خانه، تخریب، نوسازی و تعمیرات خودرو در جو پراکنده شده و زمینه تماس انسان با این مواد را به روش های مختلف فراهم می آورند. غلظت اندازه گیری شده الیاف در مناطق شهری به ویژه مناطقی کـه در مجاورت صنایع آزبست هستند، از حد مجاز استاندارد بالاتر است. این مکان ها ممکن است شامل مکان های معـدن و تخریب باشند.  بسیاری از مطالعات پژوهشی ارتباط بین مواجهه با آزبست با برخی بیماری ها را بررسی کرده اند. برخی از این بیماری ها شامل سرطان ریه، مزوتلیوما، آزبستوز و سایر مشکلات تنفسی میباشند. اگرچه مکانیسم‌های اصلی که از طریق آن آزبست می‌تواند منجر به بیماری‌های گوناگون شود، کاملاً درک نشده است، ولی چندین فرضیه برای آن مطرح شده است: این موارد شامل تغییرات در سطح کروموزومی، فعال شدن انکوژن ها، ازدست دادن ژن های سرکوبگر تومور، تغییرات در انتقال سیگنال سلولی مسیرها، تولید گونه های فعال اکسیژن و نیتروژن و آسیب مکانیکی مستقیم به سلول ها از طریق الیاف آزبست میباشد. طبق گزارش سازمان بهداشت جهانی، بار بیماری های مرتبط با آزبست هنوز در حال افزایش است. 

نام ترکیبات شیمیایی و خصوصیات الیاف آزبست:

انواع آزبست ها شامل کریزوتیل، کروسیدولیت، آموزیت، آنتوفیلیت، ترمولیت، اکتینولیت می باشند. دو نوع اصلی از آزبست ها عبارتند از: سرپانتین که فقط شامل کریزوتیل (آزبست آبی) و آمفیبول که اعضای آن شامل آموزیت، کروسیدولیت، ترمولیت، اکتینولیت و آنتوفیلیت می باشد. کریزوتیل رایج ترین شکل تجاری مورد استفاده آزبست می باشد. آمفیبول هایی که از الیاف شکننده، میله ای یا سوزنی شکل تشکیل شده اند، تعدادشان بیشتر است. کانی های آمفیبول و سرپانتین هم به صورت آزبستی شکل (الیافی) و هم غیر آزبستی شکل (جرم) وجود دارند. انواع ترکیب شیمیایی یکسان کریزوتیل یک منیزیم هیدراته با فیبرهای مجزا میباشد که دارای اندازه 20 تا 40 نانومتر است. هنگام خرد شدن سنگ معدن کریزوتیل، دسته های الیافی متشکل از تعداد متغیری از فیبرهای آزبست آزاد میشود. فیبرهای منفرد طول های متفاوتی دارند که ممکن است طول آن ها بیش از 100 میلی متر باشد.
برخی از محصولات رایج‌تر که ممکن است حاوی باشند:
عایق سیستم حرارتی و برودتی، کاشی کف وینیل، سیمان، بتونـه و درزگیــر، کــاشی های سقف و پـوشش های اسپری، بسته بندی لوله های صنعتی، منسوجات مقاوم در برابر حرارت، لنت ترمز و لنت کلاچ خودرو، زونا سقفی و ســایــدینـگ، لوله های سیمانی، سیمان، گچ تزئینی، عایق سیم کشی برق، پارتیشن های تابلو برق، کفشک ترمز آسانسور، پانل های تجهیزات آسانسور، محصولات کاغذی با دمای بالا.  

آزبست در کجای محیط قرار دارد؟

آزبست از الیاف ریز تشکیل شده است که خیلی کوچکتر از آن است که با چشم غیر مسلح دیده شود. رسوبات آزبست طبیعی یا محصولات مصرفی حاوی آزبست می توانند آزبست را پخش کنند. این مواد از طریق رها کردن الیاف ریز آزبست در سراسر خاک منطقه حاصل میشوند.
آزبست به طور طبیعی در انواع خاصی از سنگ ها تشکیل می شود و اغلب بیشتر در نزدیکی مناطق گسل و معادن نظیر معادن آزبست، یافت می شود. اگر سنگ های حاوی آزبست درسطح زمین باشد، ممکن است بتوانید رگه های آزبست را در آنها ببینید. آزبست ممکن است در انبوه زباله های قدیمی آزبست نیز وجود داشته باشد. در عملیات معدن کاری یا در سایر محصولات مانند تالک و ورمیکولیت نیز آزبست یافت میشود. در گذشته، شرکت‌ها مواد معدنی آزبست را استخراج می‌کردند تا از آن در ساخت بسیاری از مواد مصرفی استفاده کنند. امروزه این محصولات اگر چه به طور فراوان حاوی آزبست نیستند، اما همچنان مقداری از آزبست را در خود دارند.



نحوه مواجهه با آزبست؟

طبق گزارش هایARC، استنشاق و بلع، راه¬های اصلی مواجهه با آزبست می باشند. تماس پوستی به عنوان منبع اولیه تماس با آزبست در نظر گرفته نمی شود، اگرچه ممکن است منجر به قرار گرفتن در مخاطرات ناشی از مواجهه با آزبست شود. میزان درجه نفوذ آزبست در ریه ها با اندازه  قطر الیاف آزبست تعیین می شود. الیاف نازک پتانسیل بیشتری برای رسوب به ژرفی ترین بخش های ریه را دارند. قرار گرفتن انسان در مواجهه با آزبست زمانی رخ می دهد که الیاف آزبست در هوا پخش شود. این می تواند به این معنی باشد که آزبست تعبیه شده یا موجود در مواد جامد دست نخورده، خطر ناچیزی دارد. 
اگر الیاف موجود در خاک معادن حاوی آزبست باشد، ممکن است آن را تنفس کنید. محصولات یا سنگ های مجاور این معادن به نوعی آلوده به آزبست میشوند. همچنین بیل زدن خاک یا استفاده از دمنده برگ و یا کندن خاک زمینه را برای مواجهه با آزبست فراهم میکند.
دویدن، پیاده روی، دوچرخه سواری، یا استفاده از وسایل نقلیه سواری در خارج از جاده که سطح آن سنگفرش نشده باشد، عامل مهمی در افزایش احتمال تماس با آزبست میباشد. (به ویژه اگر این جاده کنار معدن آزبست باشد.)
مواجه جمعیت عمومی
چگونگی تماس جمعیت عمومی غیر سیگاری با آزبست، میتواند از طریق مصرف آب آشامیدنی که قبلا آلوده به آزبست بوده رخ دهد. این عمل از طریق فرسایش رسوبات طبیعی، فرسایش محل های حاوی زباله آزبست، خوردگی لوله های سیمانی حاوی آزبست رخ میدهد.

اگر به آزبست مشکوک شویم چه اقدامی باید بکنیم؟

تنفس آزبست می تواند باعث سرطان و بیماری های دیگری شود. علم فعلی نشان می دهد که تنفس هر نوع آزبست در هر سطحی می تواند خطر ابتلا به بیماری را افزایش دهد. در بیشتر موارد، بیماری های مرتبط با آزبست پس از چندین سال قرار گرفتن در مواجهه منظم با آن ماده ایجاد می شود. دراین چنین حالتی بهتر است اقدام به کاهش مواجهه احتمالی آزبست کنیم. 
چگونه می توانیم میزان مواجهه با آزبست در خارج  از خانه را کاهش دهیم؟
منابع احتمالی را بپوشانید. قبل از آن زمین را خیس کنید، میزان گرد و غبار را پایین نگه دارید، درجاده های آسفالت نشده به آرامی رانندگی کنید. تدوین مقررات برای کاهش سطح گرد و غبار ساختمانی در حین فعالیت های ساخت و ساز و تلاش برای رعایت این مقررات از اقدامات موثر میباشند. برنامه ریزی نمودن فعالیت های خود در فضاهای باز، استفاده از خاک بدون آزبست یا مواد تزئین کننده محیط که میزان آزبست در آن به صفر نزدیک باشد. کاستن تعداد باغ ها و حیاط هایی که ممکن است دارای سنگ حاوی آزبست باشند. مدیریت اصولی آسفالت گذرگاه ها یا جاده هایی که ممکن است آزبست داشته باشند. آب، تگرگ و باد می‌توانند به سازه‌ها آسیب برسانند و به آزادسازی الیاف آزبست‌ کمک کنند. پس از آن وقتی این مواد خشک می شوند، می توانند به الیاف بسیار کوچک تجزیه شوند، که از این طریق می توانند وارد هوا شده و در حین کار پاکسازی، به راحتی استنشاق شوند.

چگونه می توانیم میزان مواجهه با آزبست در داخل خانه را کاهش دهیم؟

در روزهایی که باد و طوفان شدید وجود دارد، از باز گذاشتن طولانی مدت در و پنجره بپرهیزید. از ورود گرد و غبار محیط بیرون و آلودگی به داخل خانه، با بکار گرفتن هود¬های مکنده و فیلتر های جاذب آزبست، میتوان از شدت و مقدار آن کاست. برنامه تمیز کاری و نظافت درست را برای خانه برگزینید. برای مثال از یک پارچه خیس برای گردگیری استفاده کنید. از تماس مستقیم با سقف های بافتی، کاشی های کف آسیب دیده، عایق ورمیکولیت اتاق زیر شیروانی و لـولـه هـای قـدیمی جلوگیری کنید. در طول ساخت و ساز در نزدیکی خانه تان از فرش های قابل شستشو استفاده کنید.  

خطرات آزبست چیست؟

قرار گرفتن در مواجهه طولانی مدت با آزبست یک عامل خطر برای ایجاد بیماری های ناتوان کننده و حتی کشنده میباشد. استنشاق الیاف آزبست می تواند منجر به زخم شدن بافت ریه شود که این عامل می تواند منجر به سرطان ریه و مزوتلیوما حتی در پوشش ریه ها یا معده شود. میزان احتمال ابتلا به سرطان ریه برای افراد سیگاری بیشتر است. زیرا افراد سیگاری ریه آسیب پذیرتری نسبت به افراد سالم دارند، و این عامل به نوبه خود مستعد کننده سرطان در مواجهه با آزبست میباشد. الیاف آزبست می توانند باعث تعدادی از بیماری های جدی شوند که بیشتر آنها روی ریه ها یا پلورا (پوشش بیرونی ریه) اثر گذار هستند.
مزوتلیوم: اینها شامل تعدادی از اشکال سرطان و شرایط مزمن مانند آزبستوز و ضخیم شدن پلور هستند.



حفاظت از کارگران

کارفرمایان موظفند از کارگران خود در مواجهه با آزبست محافظت کنند. برای این منظور استانداردهایی معرفی شده است. برای مثال:
• حد مجاز قرار گرفتن در مواجهه با آزبست 1/0 فیبر در هر سانتی متر مکعب هوا می باشد. میانگین وزنی زمان آن هشت ساعت و محدودیت گشت و گذار آن به میزان 0/1 الیاف آزبست در هر سانتی متر مکعب در مدت 30 دقیقه می باشد. کارفرما باید اطمینان حاصل کند که هیچ کس بالاتر از این حد مجازها،  قرار نگرفته است.
به طورکلی، کارفرمایان درگیر در عملیات بازیابی، باید از استانداردهای OSHA پیروی کنند. کارفرمایان برای محافظت از کارگران، از طریق ارزیابی سطوح آزبست، مشخص کردن مناطق تحت نظارت و استفاده ازمواد جایگزین آزبست در صنایع با خطرات کمتر و... می توانند کمک کنند.  

روش های کنترل مواجهه:

از منابع مزاحم آزبست تا حد امکان دوری کنید تا زمانی که اقدامات مناسب برای ارزیابی و کنترل آن انجام شود. هرگز در مناطقی که امکان قرار گرفتن در مواجهه با آزبست وجود دارد، سیگار نکشید، نخورید یا ننوشید. از جارو کردن خشک، بیل زدن یا سایر پاکسازی خشک گرد و غبار و زباله های حاوی آزبست خودداری کنید. مواد را قبل و در حین برش، شکستن یا سایر کارهایی که ممکن است الیاف آزبست را در هوا آزاد کنند، مرطوب کنید. لباس بیرونی محافظ بپوشید که قابل برداشتن و تمیز کردن یا دور انداختن باشد. کارگران باید قسمت هایی از بدن خود را که در مواجهه با آزبست قرار گرفته است را با آب و صابون بشویند. دوش گرفتن کارگران، در کمترکردن میزان مواجهه خود و خانوادشان در برابر آزبست میتواند موثر واقع شود.
کارگران، به ویژه کارگران معادن آزبست باید از حمل نمودن لباس کار خود به منزل خود داری کنند. زیرا احتمال دارد الیاف آزبست به لباسشان متصل شده و از این طریق آن را به افراد دیگری نظیر اعضای خانواده منتقل نمایند. این الیاف از طریق تماس و یا استنشاق طولانی مدت میتواند سبب ایجاد بیماری در آنها شود. کارگران بهتراست موی خود را حین کار با آزبست بپوشانند و کفش کارشان جدا از کفش های محیط بیرون از کار باشد. مطالعات نشان میدهد خانواده های کارگران معادن آزبست ممکن است از طریق تماس با الیافی که به روی مو یا لباس آنها متصل میشوند، در مواجهه  با آزبست قرار گیرند.

 نظارت پزشکی:

طبق استانداردهای OSHA نظارت پزشکی برای قرار گرفتن در مواجهه با آزبست، برای آن دسته از کارگرانی که بالاتر از معیار OSHA در مواجهه با الیاف آزبست قرار دارند، و یا در تماس با آزبست شکسته شده (در نتیجه اختلال حاصل شده در ساختار آزبست)هستند، باید با توجه بیشتری انجام بگیرد. 
برای کارگرانی که از ماسک های تنفسی فشار منفی استفاده می کنند، کارفرما باید یک ارزیابی پزشکی برای آنها ارائه دهد.
تخریب:
تخریب سازه های قدیمی یکی دیگر از شرایطی است که در آن میزان مواجهه با آزبست بالا بوده. به همین منظور عملیات تخریب باید طبق مقررات استانداردهای ملی انتشار آزبست انجام شود. کارفرمایان/کارگران همچنین باید از دستورالعمل های دولتی و بین المللی برای صدور گواهینامه به منظور کار با آزبست پیروی کنند. حذف و کاهش مواجهه با آزبست می تواند با استفاده ازکنترل های تمرین کار، استفاده اصولی از تجهیزات حفاظت فردی و کنترل های مهندسی مانند تهویه مجهز به فیلتر HEPA و ... برای به حداقل رساندن تماس با آزبست انجام بگیرد. برای همه کارگران تخریب، باید وسایل مورد نیاز برایشان تهیه شده و آگاهی رسانی از خطرات مکانی که در آن کار میکنند، یکی از مهم ترین حقوق آن ها میباشد.
 
آموزش:
کارفرما باید هر کارگری را که در تماس با آزبست میباشد، زمینه آموزش اصولی و مناسب را برای آنان فراهم آورد. آموزش باید قبل از مأموریت و حداقل یکبار به صورت سالیانه باشد. همچنین آموزش باید به زبان و قالبی باشد که کارگر به درستی آن را متوجه شود.

مطالب مرتبط:
ارتعاش در محیط کار
انواع صدا در محیط کار
عوامل زیان آور فیزیکی در محیط کار
 
ارتعاش در محیط کار

ارتعاش در محیط کار

08 اسفند 01

از همراهان ارک انتظار می رود بعد از مطالعه این مقاله:

1- ارتعاش و انواع آن در محیط کار را بدانند.

2- تاثیرات ارتعاش بر افراد را بدانند.

3- بتوانند تاثیرات ارتعاش بر روی بدن افراد را شرح دهند.

4- بتوانند برای کنترل ارتعاش در محیط کار راه های کنترل ارائه نمایند.

مقدمه

در زندگی امروزی برای همه ی افراد احتمال مواجهه با ارتعاش وجود دارد. مثال ساده ای که در این زمینه می توان به آن اشاره کرد حالت بی صدای گوشی موبایل می باشد. طبق آمار اعلام شده در کشور آمریکا حدود 7 میلیون کارگر در مواجهه با ارتعاش تمام بدن و حدود 1 میلیون کارگر در مواجهه با ارتعاش دست و بازو قرار دارند. بنابراین براساس این آمار مقوله ی ارتعاش در صنعت بسیار گسترده تر بوده و عاملی برای صلب آرامش و راحتی کارگر و حتی کاهش بازده کاری او می باشد.
ارتعاش همان لرزشی است که ابزار مورد استفاده از خود منتشر می کند و علاوه بر اینکه کار با آن ابزار را برای کاربر سخت می کند، کنترل آن را نیز دشوارتر می کند.

ارتعاش

براساس تعاریف علمی ارتعاش یعنی حرکت نوسانی یک جسم حول نقطه تعادل.
نمودار زیر نمای کلی تقسیم بندی ارتعاش را نشان می دهد. 


 
نکته حائزاهمیت این است که در اکثر مواقع در صنایع ما با ارتعاش غیر دوره ای مواجهه داریم.
خب برخی ابزارآلات، تجهیزات و ماشین آلات بالفطره در حین فعالیت ارتعاش قابل ملاحظه ای تولید می کنند. مانند: اره برقی، بتن شکن(دژ بر)، مته چکشی، لیفتراک و....
 
به دلیل وفور این نوع از تجهیزات در یک فعالیت بخصوص، آن فعالیت یا شغل جزء کار های دارای مواجهه با ارتعاش محسوب می شود. مانند: معدن، ریخته گری، ساخت و ساز و... .

تاثیرات ارتعاش بر افراد

تاثیرات ارتعاش بر روی افراد به دو گروه تقسیم بندی می شوند:
1- تاثیرات خفیف
همانطور که در مقدمه بیان شد ارتعاش باعث لرزش قسمت هایی از بدن بسته به نوع وسیله مورد استفاده می شود. این لرزش موجب اختلال در تعادل بدن می شود. تحریکات جزئی اما پی در پی ایجاد شده در عضلات باعث انقباضات کوچک و سریع در عضلات می شود و در نهایت در ماهیچه ها ایجاد گرفتگی می کند.
علاوه بر اینکه لرزش پی در پی باعث بی حسی و ضعف در عملکرد عضلات می شود، توان دیداری کارگر را نیز تحت تاثیر قرار می دهد و دید مطلوب او را مختل می کند.
تمام موارد ذکر شده دست به دست هم می دهند تا زمینه ساز عدم امنیت فعالیت در حال انجام شوند و احتمال رخداد حادثه را بالا ببرند.
2- تاثیرات شدید
این مورد کلا بیماری ها و عارضه هایی را که ارتباط طولانی مدت به کارگر تحمیل می کند در بر می گیرد. به طور کلی عوارض ناشی از ارتعاش به دو صورت بیان می شود:
الف) لرزش دست و بازو (HAV)
استفاده از ابزارآلات دستی که دارای سطح بالایی از ارتعاش می باشند مانند: اره برقی و مته برقی یا نگه داشتن مواد یا اجسامی که ابزار مرتعش بر روی آن فعالیت می کند مانند: عملیات سنگ زنی باعث ایجاد لرزش دست و بازو می شوند. اگر این فعالیت ها به صورت بلند مدت و برای بازه های زمانی پی در پی اتفاق بیافتد باعث ایجاد بیماری می شود.
سندروم رینود (Raynaud’s disease) یا سندروم تکانشی دست یا انگشت (HAVS) که به آن سفید انگشت نیز گفته می شود یکی از بیماری های شایع در این زمینه می باشد. دلیل:
ارتعاش بر روی ماهیچه ها، عروق خونی و اعصاب حسی تاثیر می گذارد و باعث اختلال در گردش خون و کم خونی در آن ناحیه از بدن می شود. در ابتدا علائم خفیفی اعم از مور مور شدن، سوزن سوزن شدن، سفید شدن و بی حسی انگشتان یا دست بروز می کند ولی با ادامه کار و مواجهه با لرزش در بازه های زمانی طولانی این علائم شدیدتر می شوند و در نهایت می تواند باعث ایجاد ناتوانی، بی حسی و فلجی در آن ناحیه از بدن شود. (سرمای محیط کار در تشدید این بیماری اهمیت بسزایی دارد.)


ب) لرزش کل بدن (WBV)
ارتعاش و لرزش کل بدن افراد در اثر نشستن یا ایستادن بر روی جسم یا سطح لرزان ایجاد می شود مانند: رانندگی لیفتراک، رانندگی ماشین آلات معدن و ماشین آلات سنگین صنعتی که منجر به مشکلاتی نظیر سردرد، کمردرد، مشکلات گوارشی و... می شود.

ارزیابی ارتعاش درمحیط کار

ارزیابی ارتعاشی که از سوی تجهیزات به کارگر تحمیل می شود به صورت زیر می باشد:
1- تعیین مدت زمانی که کارگر از ابزار مرتعش استفاده می کند و در معرض ارتعاش قرار می گیرد.
2- تعیین درجه و میزان ارتعاشی که دستگاه تولید می کند. منبع اصلی ما در این مورد دفترچه راهنمای ابزار می باشد که ارتعاش تولید شده توسط دستگاه در آن ذکر شده است ولی عوامل دیگری نیز در این مقوله تاثیرگذار هستند:
الف) نحوه گرفتن دستگاه توسط کارگر (منظور سفت یا شل گرفتن دستگاه توسط دست)
ب) پاسخ به این پرسش که (استفاده از دستگاه چقدر مایه آزار و اذیت کارگر می شود؟)
ج) سرد بودن هوا
د) رطوبت هوا
3- بعد از به دست آوردن اطلاعات فوق و با استفاده از دستگاه های مخصوص سنجش ارتعاش می توان میزان مواجهه نسبی کارگر با ارتعاش را تعیین کرد. حال باید میزان مواجهه نسبی تعیین شده با حدود استاندارد مواجهه مقایسه شود و اگر میزان مواجهه بالاتر از حد استاندارد باشد اقدامات کنترلی جهت کاهش مواجهه انجام شود.
سازمان بین المللی استاندارد سازی (ISO) حدود مجازی برای مواجهه با ارتعاش تعریف کرده است که اگر میزان مواجهه کارگر از این حد بیشتر باشد باید اقدامات کنترلی و پیشگیرانه برای مقابله با این امر صورت گیرد تا آسایش و امنیت جانی کارگر در حین کار حفظ شود.
حد مجاز مواجهه با ارتعاش در زمینه ارتعاش دست و بازو5 متر بر مجذور ثانیه و در زمینه ارتعاش کل بدن 1.1 متر بر مجذور ثانیه در طول 8 ساعت کار روزانه می باشد.

چرا در تلاش هستیم تا ارتعاش موجود در محیط کار را کاهش دهیم؟

1- حفاظت از خود دستگاه و جلوگیری از فرسودگی و از کار افتادگی اجزا تشکیل دهنده آن
2- حفاظت از بنا ها و ساختمان های اطراف و جلوگیری از تخریب یا آسیب به آنها به دلیل ارتعاش زیاد و بی مورد دستگاه
3- حفظ سلامتی و امنیت کارگر
4- کاهش صدای تولیدی از دستگاه (البته لازم به ذکر است در اکثر موارد منبع تولید کننده ارتعاش و صدا یکسان است و هر اقدامی برای کاهش ارتعاش در کاهش صدا نیز اثر خواهد گذاشت.)

اقداماتی که می توان برای به حداقل رساندن مواجهه با ارتعاش انجام داد به شرح زیر است:
الف) لرزش دست و بازو
1- استفاده از ابزارآلات جدید که لرزش کمتری دارند.
2- به کار بردن شیفت چرخشی برای کار با تجهیزات مرتعش تا کارگران به صورت مستمر و طولانی مدت در معرض مواجهه با ارتعاش نباشند.
3- زمان بندی دقیق و اصولی اوقات کار و اوقات استراحت در خلل همدیگر برای اینکه بازه زمانی کار طولانی نشود و فاصله ای بین اتمام یک بازه زمانی کار با شروع بازه زمانی دیگر باشد.
4- استفاده از لوازم حفاظت فردی مخصوصا دستکش های ضد لرزش که از مواد عایقی ساخته شده اند که از دست در برابر لرزش حفاظت می کنند.
5- نگهداری از ابزار ها در شرایط خوب و مناسب، رسیدگی و تعمیر به موقع و با کیفیت آن ها 
 

 

ب) لرزش کل بدن

1- کاهش مدت زمان فعالیت کارگر بر روی سطوح لرزان
2- استفاده از صندلی های عایق لرزش در ماشین آلات صنعتی
3- استفاده از تایر هایی که مناسب فعالیت ماشین آلات در زمین های محیط کار هستند و بالانس کردن باد لاستیک ها برای فعالیت بهتر و ایجاد لرزش کمتر در کابین کنترل
4- کوشا بودن در امر تعمیر و نگهداری سیستم تعلیق و فنربندی ماشین آلات برای کم شدن ارتعاشی که به اپراتور منتقل می شود.
5- کنترل و بررسی دوره ای فنربندی و کیفیت لرزش گیری صندلی های ماشین آلات
6- ارائه آموزش های لازم به اپراتور درمورد نحوه صحیح نشستن روی صندلی دستگاه و فعالیت با آن همچنین اشاره به نکات ایمنی و تاکید در رعایت آن ها

نکته

اگر کارگر به صورت ایستاده مشغول به فعالیت با دستگاه ارتعاشی می باشد باید به دو مورد زیر توجه شود: 
الف) از کفش های ایمنی استفاده کند که دارای کفی لاستیکی و ضخیم می باشد.
ب) در صورت امکان دستگاه یا ابزار مورد استفاده بر روی پایه هایی که عایق لرزش است قرار بگیرد.
 
انواع صدا در محیط کار

انواع صدا در محیط کار

19 بهمن 01
در ایالات متحده، سومین بیماری مزمن شایع کم شنوایی است. CDC و NIOSH تخمین زده اند که 22 میلیون شهروند آمریکایی شاغل هر ساله در معرض سطوح خطرناک صدا قرار دارند. این موضوع نه تنها بر کیفیت زندگی کارمندان تأثیر می‌گذارد، بلکه این پتانسیل را نیز دارد که با هزینه‌های سنگین غرامت از سوی کارفرمایان همراه باشد. کم شنوایی شغلی، همچنین به عنوان OHL شناخته می شود و زمانی رخ می دهد که افراد برای مدت طولانی در معرض 85 دسی بل یا بالاتر یا در معرض مواد شیمیایی اتوتوکسیک مانند حلال ها، خفه کننده ها، نیتریل ها و ترکیبات قرار بگیرند. OHL می تواند از وزوز گوش تا کاهش شنوایی قابل توجه 50٪ یا بیشتر متغیر باشد.
در کشور ما نیز طبق آمارهاي مرکز سلامت محیط کار و شاخص کشوري، در سال 88 بیش از 110 هزار کارگاه با جمعیت کارگري نزدیک به 500 هزار نفر در مواجهه با مقادیر مختلفی از صداي ناشی از کار می باشند. و طبق آمار دیگري از یک میلیون و دویست هزار کارگر تحت پوشش معاینات شغلی حدود 23000 کارگر افت شنوایی داشتند که بالاترین میزان را در بین سایر بیماری هاي شغلی به خود اختصاص داده است و قابل ذکر است که میزان بیماري در مردان در تمام گروه هاي سنی بالاتر از زنان می باشد.

صوت (sound) چیست؟ تفاوت صوت با سروصدا (noise)

موج صوتی، شکلی از امواج مکانیکی طولی است که عموما در هوا منتشر شده و در برخورد با گوش انسان احساس شنیدن را ایجاد می کند. صوت یا صدا شکلی از انرژي است که توسط مکانیسم شنوایی قابل تشخیص است و داراي طول موج، زمان تناوب و فرکانس می باشد.
تفاوت بین صوت و سروصدا ذهنی است. صوت یا صدا (sound) معمولا به مواردی که خوشایند (موسیقی) و یا مفید (گفت‌و‌گو) باشد گفته می شود، درحالی که منظور از سروصدا (noise) موارد نامطلوب و ناخوشایند مانند سروصدای ناشی از برش چوب و یا دستگاه تراش است.

واحد سنجش صدا

 تراز صدا با واحدي به نام دسی بل اندازه گیري می شود. اگر صدا تا 10 دسی بل افزایش پیدا کند صدایی که قابل شنیدن باشد دو برابر افزایش پیدا می کند و اگر 10 دسی بل کاهش یابد شدت صدایی که در این حالت شنیده می شود نصف شدت صداي اولیه خواهد بود.

انواع صدا

در زندگي روزمره و صنعت شما با وسايل و دستگاه هاي متفاوتي آشنا هستید كه به نحوي از منابع تولید صدا هستند. ولي انواع صدا از نظر تولید، تغییرات دامنه صوت، فركانس و توزيع انرژي و انتشار با يكديگر يكسان نیستند. صداي صنعت جزء اصوات نامنظمي هستند كه ناخوشايند و ناخواسته مي باشند و معمولا رابطه مشخصي بین دامنه فشار، فركانس و طول موج آن ها وجود ندارد (برعكس اصوات موسیقي). بنابراين مي توان آن ها را اصوات مختلط غیردوره اي نیز نامید.
 

انواع صوت از نظر فرکانس

• مادون صوت : شامل فرکانس هاي زیر HZ 20 می باشد
• طیف شنوایی: فرکانس هاي HZ 20000 – HZ 20
• ماوراء صوت : فرکانس هاي HZ 20000 به بالا
بطور معمولی فرکانس مکالمه انسان در ناحیه 0 HZ می باشد.

انواع صوت از نظر طول موج

طول موج يك صوت عبارت است از مسافت طي شده در يك سیكل كامل انقباض و انبساط مولكول هاي هوا.
• صوت ساده: صوت ساده شامل یک موج سینوسی ساده است، داراي یک طول موج می باشد، در طبیعت وجود نداشته و در آزمایشگاه قابل تولید است.
• صوت مختلط دوره اي : در این امواج یک فرکانس اصلی و چند فرکانس فرعی وجود دارد که با هم رابطه منظم دارند و اثر ناخوشایند ندارند مانند موسیقی و مکالمه
• صوت مختلط غیر دوره اي: اصوات مختلط غیر دوره ای : در این دسته رابطه معین یا پیش بینی شده ای بین طول موج ها و نیز در فرکانس و دامنه امواج وجود ندارد . این اصوات عموما ناخواسته، ناخوشایند و تا حدودی اجتناب ناپذیر هستند. در صنعت یکی از راه های اتلاف انرژی این گروه از اصوات است. مانند صدای موجود در صنایع فولادی 



انواع صوت از نظر توزیع انرژی

اصوات از نظر توزيع انرژي به دو دسته اصوات با باند باريك و اصوات با باند پهن تقسیم مي شوند.. 
• اصوات با باند باریک: در این دسته، حداکثر انرژی صوتی یا فشار صوتی در یک پهنه محدود از فرکانس منتشر می شود. صوت زنگ اخبار ، بوق و سوت از این دسته اند.
• اصوات با باند پهن: در این دسته ، انرژی صوتی در یک پهنه وسیع فرکانسی توزیع و منتشر می شود. اصوات مربوط به وسایل و ماشینهای مرکب مانند موتورهای درون سوز، آسیاب، میکسر از این دسته اند.

انواع صوت از نظر تغییرات دامنه و زمان تداوم

از نظر تغییرات دامنه و زمان تداوم، مي توان صدا را به دو طبقه بندي كلي اصوات پیوسته و اصوات ضربه اي و كوبه اي تقسیم بندي نمود. ويژگي اصوات پیوسته اين است كه درطول زمان انتشار خود وقفه ندارند. اين اصوات خود به سه زير گروه اصوات يكنواخت، اصوات متغیر با زمان و اصوات منقطع يا نوبتي تقسیم مي شوند. تغییرات تراز فشار در صوت يكنواخت جزئي بوده و اغلب كمتر از 5 دسی بل مي باشد. در حالی كه تغییرات تراز فشار صوت در اصوات متغیر با زمان بین 15-5 دسی بل و در اصوات منقطع بیش از 15 دسی بل در طول زمان است.
• اصوات پیوسته
اصوات یکنواخت : تغییرات تراز فشار صوت اغلب کمتر از 5 دسی بل است.
اصوات متغییر با زمان : تغییرات تراز فشار در طول زمـان 15 -5 دسـی بـل است.
اصوات منقطع یا نوبتی : تغییرات فشار صوت بیش از 15 دسی بل است.
• اصوات کوبه اي یا ضربه اي:
در این نوع صدا موج فشار صوت در هر ضـربه معمـولا در کمتـر از 0.5 ثانیـه شروع و خاتمه می یابد مانند شلیک گلوله، پرس هاي ضربه اي و . . .
در بعضي كتب اصوات ضربه اي و كوبه اي تحت عنوان نويز ايمپالس متناوب و تكراري نیز ذكر شده است. اين گونه صداها ضربه يا پالس عینا پس از قطع ضربه اول، تكرار مي شود. موج فشار صوت در هر ضربه در كسري از زمان (معمولا كمتر از 5/0 ثانیه) شروع و خاتمه مي يابد. صداي ضربه اي مانند صداي شلیك خمپاره، توپ و قبضه تفنگ مي باشد. زمان اوج گیري موج فشار كوتاه ولي دامنه فشار بسیار بزرگ مي باشد. به طوري كه در نقطه پیك خود ممكن است به 190 دسی بل نیز برسد. در حالي كه در صداي كوبه‌اي (مانند صداي ناشي از پرس هاي ضربه اي، ابزارهاي بادي و غیره) زمان اوج گیري موج فشار كوتاه ولي دامنه فشار برحسب وضعیت منبع تولید صوت متغیر بوده و معمولا  بیش از 20 دسی بل از صداي زمینه بالاتر است. دامنه صوت كوبه اي در نقطه پیك ممكن است به 140 دسی بل نیز برسد. ضمنا زمان تداوم در صوت كوبه اي بیشتر از صداي ضربه اي است.

انواع صوت از نظر محیط انتشار

با توجه به تمایز مشخصه های صوتی در محیط انتشار، صوت بر حسب محیط به دو گروه تقسیم می شود:
1. صوت هوایی: اصواتی هستند که در هوا یا گاز منتشر می شوند و به گوش می رسند.
2. صوت پیکری : اصواتی که از طریق محیط مایع یا جامد منتشر شده و به طریق مستقیم ( از طریق تماس جمجمه) یا پس از تبدیل به صوت هوایی قابل شنیدن است.

انواع خطرات شنوایی در محیط کار

دو نوع خطر شنوایی مرتبط با صدای بلند وجود دارد. اولین مورد، افزایش ناگهانی صدای بلند است؛ مواردی مانند شلیک گلوله یا انفجار در این دسته قرار می گیرند. مورد دیگر قرار گرفتن طولانی مدت در معرض صدایی است که به طور قابل توجهی بلندتر از حد معمول است.
• سر و صدای ناشی از انفجار ناگهانی 
انفجار ناگهانی می تواند باعث آسیب فوری شنوایی شود. علاوه بر این، به دلیل ماهیت این نوع سر و صدا، مردم اغلب نمی توانند از قبل برای پیشگیری از آن آماده باشند، مگر اینکه یک رویداد برنامه ریزی شده باشد.
در محل کار، این نوع صداهای بلند ناگهانی اغلب از پرس های ماشینی که برای شکل دادن به فلز یا اشیاء دیگر استفاده می شوند، ناشی می شوند. این نوع از خطر نویز شدید می تواند به راحتی از 120 دسی بل فراتر رود. هر چه صدا بلندتر باشد، آسیب بیشتری خواهد داشت. با این حال، مانند همه آلودگی های صوتی، نزدیکی به صدا تعیین کننده میزان بلندی صدا است. هر تأسیساتی که دارای ماشین آلات یا سایر تجهیزاتی است که باعث ایجاد صداهای بلند ناگهانی می شود، باید اطمینان حاصل کنید که در نزدیکی آن علائمی وجود دارد که الزامات PPE را به کارکنان یادآوری می کند.
• قرار گرفتن در معرض سروصدای طولانی مدت
قرار گرفتن در معرض سروصدای طولانی مدت معمولاً از لحاظ اندازه دسی بل صدا کمی کمتر است، اما خطر کمتری ندارد. اکثر تاسیسات تولیدی همیشه مقداری سر و صدا دارند،که کارگران اغلب نمی توانند از شر این صدا نجات یابند. حتی پس از چند دقیقه تحمل این صداهای "عادی" در یک محیط کاری، اکثر مردم نسبت به سر و صدا حساسیت زدایی می کنند.
فقط به این دلیل که کسی متوجه سر و صدا نمی شود به این معنی نیست که آسیبی برای شنوایی به همراه ندارد. در واقع، افرادی که در محیط‌های پر سر و صدا و بدون محافظ شنوایی کار می‌کنند، احتمالاً کم شنوایی دائمی، وزوز گوش یا سایر مشکلات مربوط به شنوایی را تجربه می‌کنند که می‌تواند تا پایان عمر آن ها را تحت تأثیر قرار دهد.
به طور کلی، خطرات ناشی از انفجارهای بلند و قرار گرفتن در معرض  سرو صدای طولانی مدت خطرناک هستند، اما چیزی که ممکن است برای برخی تعجب آور باشد این است که قرار گرفتن طولانی مدت در معرض صدای بلند در سطوح پایین تر در مقایسه با صدای بلند انفجار می تواند خطرناک تر باشد. به همین دلیل، مهندسان و کارفرمایان به شناسایی همه منابع بالقوه سر و صدا، تعیین سطح خطر، و سپس اجرای استراتژی های ایمنی برای محافظت از کارکنان خود نیاز دارند.

چه میزان از صدا باعث آسیب خواهد شد؟

آسیب شنوایی ناشی از قرار گرفتن در معرض صدای نامطلوب بر اساس مدت زمان مواجهه و میزان صدا است. OSHA تعیین کرده که افراد چه مدت می توانند بدون اینکه محافظ شنوایی داشته باشند در معرض سطوح مختلف صدا قرار گیرند. محدودیت های مواجهه OSHA عبارتند از:
• 90 دسی بل: اگر کارگری به مدت 8 ساعت یا بیشتر در معرض این میزان صدا باشد، به محافظ شنوایی نیاز دارد.
• 92 دسی بل: اگر کارگری 6 ساعت یا بیشتر در معرض این میزان صدا قرار گیرد، به محافظ شنوایی نیاز دارد.
• 95 دسی بل: اگر کارگری 4 ساعت یا بیشتر در معرض این میزان صدا قرار گیرد، به محافظ شنوایی نیاز دارد.
• 97 دسی بل: اگر کارگری 3 ساعت یا بیشتر در معرض این میزان صدا قرار گیرد، به محافظ شنوایی نیاز دارد.
• 100دسی بل: اگر کارگری برای 2 ساعت یا بیشتر در معرض این میزان صدا قرار گیرد به محافظ شنوایی نیاز دارد.
• 102دسی بل: اگر کارگری 1.5 ساعت یا بیشتر در معرض این میزان صدا قرار گیرد، به محافظ شنوایی نیاز دارد.
• 105 دسی بل: اگر یک کارگر برای 1 ساعت یا بیشتر در معرض این میزان صدا قرار گیرد به محافظ شنوایی نیاز دارد.
• 110دسی بل: اگر یک کارگر 30 دقیقه در معرض دید قرار گیرد، به محافظ شنوایی نیاز دارد.
• 115 دسی بل: این میزان صدا فقط تا 15 دقیقه بدون محافظت ایمن است.
هر صدایی بالاتر از 115 دسی بل نیاز به محافظ شنوایی دارد، حتی اگر کارگران فقط برای مدت کوتاهی در معرض آن قرار گیرند. وجود گوش بند یا انواع دیگر محافظ شنوایی در ورودی منطقه ای که صداهای بلند دارد، راهی موثر برای یادآوری خطر به کارگران و انجام اقدامات احتیاطی مناسب است.

اثرات صدا بر انسان

صدا به صورت امواج مکانیکی می تواند بر کل بدن از جمله دستگاه شنوایی تأثیر سوء داشته باشد. و در محیط هاي کاري زمانی که صدا بتواند از نظر فیزیولوژیکی در بدن ایجاد اختلال نماید مورد توجه قرار می گیرد. اثرات صدا بر انسان از چند جنبه مورد توجه می باشد.
• صدمه به دستگاه شنوایی
• تداخل با مکالمه
• اثر بر روي اندام بینایی
• اثر بر سیستم تعادلی
• اثرات عصبی
• کاهش راندمان کار
• افزایش ریسک حوادث و غیره 



انواع صدمات دستگاه شنوایی

• شنوایی موقت افت Temporary Threshold Shift (TTS)
در این عارضه شخص احساس سنگینی و کیپی در گوش دارد. موقتی بوده و پس از قطع تماس با صدا، عمدتا پس از چند ساعت بهبود پیدا میکند. معمولا فرکانس هاي بالا (2تا6 هزار هرتز) تأثیر بیشتري در ایجاد آن دارند.
• شنوایی دائم افت Permanent Threshold Shift (PTS)
در صورتیکه مواجهه با صدا تکرار گردد و به صورت دائمی در آید افت موقت به افت دائم تبدیل می گردد. که در اثر تخریب سلول هاي مژکدار اندام کرتی صورت می گیرد و اغلب بهبودي به دنبال ندارد شنوایی سنجی دراین افراد باید 16 – 14 ساعت بعد از ترك محل کار انجام شود. و از 4000 هرتز شروع می شود. 
این دو تحت عنوان کلی افت شنوایی ناشی از صدا Noise Induced Hearing Loss (NIHL) بیان می شوند.
• ضربه صوتی 
این عارضه منحصرا، در اثر یک مواجهه نسبی با ترازهاي خیلی بالاي فشار صدا مانند صداي مربوط به انفجارات بوجود می آید که به این ترازها، ترازهاي صداي تروماتیک (آسیب رسان) گفته می شود. که معمولا صدمه مکانیکی نظیر پارگی پرده صماخ یا صدمه به بافت هاي متصل کنندة قطعات استخوانی به یک یا چند عضو از اندام شنوایی وارد میگردد. و نیاز به درمان فوري دارد.  مواردي از ضربه هاي مکانیکی به گوش نیز می تواند سبب چنین عوارضی شود.
• وز وز گوش
عبارت است از صداي پایداري که وقتی سر و صداي محیطی وجود ندارد، در یک یا هر دو گوش شنیده می شود. که معمولا توام با افت دائم شنوایی PTS و یا ضربه صوتی می باشد و شخص همواره دچار احساس وز وز در یک یا هر دو گوش گردیده و حتی در ساعات استراحت و سکوت نیز به شدت فرد را مورد آزار قرار می دهد. و می تواند سبب عوارض روانی نیز گردد.
محدوده هاي افت شنوایی
براساس تقسیم بندي موسسه ملی استاندارد آمریکا (ANSI) و آکادمی گوش و حلق و بینی آمریکا محدوده زیر براي افت دائم در فرکانس هاي 500 تا 2000 معرفی شده است :
• افت هرگوش کمتر از  25دسی بل باشد کم شنوایی 
• افت بین 25 تا 45 دسی بل باشد کم شنوایی جزئی
• افت بین 40 تا 55 دسی بل باشد کم شنوایی ملایم
• افت بین 55 تا 70 دسی بل باشد کم شنوایی متوسط
• افت بین 70 تا 90 دسی بل باشد کم شنوایی شدید
• افت بیش از 90 دسی بل باشد ناشنوایی عمیق یا کري دائم تلقی می شود.

روش های حذف و کاهش مواجهه با صدای نامطلوب

قبل از اینکه برای حفاظت شنوایی کارگران PPE در نظر گرفته شود، کارفرما این فرصت را دارد که با کنترل های مهندسی و اداری در کاهش سروصدا در محیط کار ابتکار عمل به خرج دهد. 
1.موارد زیر تنها برخی از گزینه های متنوع برای مهار یا حذف سروصدا در یک محیط کار از طریق کنترل های مهندسی است:
• پانل های جذب کننده صدا؛ نصب این پانل ها در سرتاسر تاسیسات می تواند سطح کلی نویز را به طور چشمگیری کاهش دهد.
• صدا خفه کن روی ماشین ها؛ ماشین ها یا وسایل نقلیه ای که دارای موتورهای گازسوز هستند احتمالا صدای زیادی داشته باشند. نصب صدا خفه کن می تواند خطر OHL را کاهش دهد.
• نوسازی ماشین‌آلات؛ در بسیاری از موارد، ماشین‌های جدیدتر بسیار بی‌صداتر از ماشین‌های قدیمی کار می‌کنند. برای کاهش نویز، ماشین‌ها را جایگزین یا تعمیر کنید.
• مهار صدا ؛ انتقال تجهیزات مخصوصاً با صدای بلند به یک اتاق عایق صدا می تواند به کاهش سر و صدا در بقیه اماکن کمک کند. 
 
2.کنترل های اداری نیز برای کاهش صدا یک گزینه هستند، برخی از آن ها عبارتند از:
• محدود کردن زمان مواجهه کارگر با تجهیزات پر سر و صدا
• استفاده از تجهیزات پر سر و صدا زمانی که افراد کمتری در معرض مواجهه هستند
• فراهم کردن اتاق‌هایی بدون سر و صدا برای استراحت کارکنان
 
3.وسایل حفاظت فردی
هنگامی که اقدامات کنترل صدا انجام شد، کارفرما می تواند در مورد ایجاد وسایل حفاظت شنوایی مورد نیاز برای کارکنان اقدام کند. چندین گزینه برای محافظت شنوایی مانند گوش گیر، گوش بند یا هر دو به طور همزمان وجود دارد، اما برای هر موقعیتی یک نوع وسیله محافظتی بهترین عملکرد را دارد.

برنامه حفاظت شنوایی 

اجرای برنامه حفاظت شنوایی OSHA در هر کسب و کاری که هر نوع آلودگی صوتی در تاسیسات خود دارد ضروری است. برنامه حفاظت شامل:
• نظارت بر سطوح صدا
• تست شنوایی سنجی برای افراد
• محافظ شنوایی
• آموزش
• الزام ثبت سوابق
به طور کلی، حفاظت شنوایی برای اطمینان از سلامت کارگران کاملاً ضروری است. از دست دادن شنوایی به باعث کاهش عملکرد شناختی، مشکلات سلامت روان و درد مزمن مرتبط و در نهایت افزایش استرس منجر خواهد شد.

مطالب مرتبط: 
حفاظ ماشین آلات
داربست و انواع آن

 
ایمنی و حفاظ گذاری ماشین آلات

ایمنی و حفاظ گذاری ماشین آلات

16 بهمن 01

از همراهان ارک انتظار می رود بعد از مطالعه این مقاله:

1- دلایل عمده حوادث در کار با ماشین آلات را بدانند

 

2- دلایل عمده ایجاد خطرات مکانیکی ناشی از ماشین آلات در محیط کار را بدانند

 

3- خصوصیات وشرایط حفاظ های مناسب برای ماشین آلات را بدانند

 

4- انواع حفاظ ها در ماشین آلات را بشناسند

 

چرا ماشین آلات نیاز به حفاظ دارند؟


گاهی اوقات حوادثی با عواقب و آسیب های جبران ناپذیری ممکن است برای افراد در اثر ناايمن بودن ماشين آلات، اتفاق بیافتد. این حوادث می تواند شامل قطع انگشتان، شکسته شدن، آسیب به چشم و ... باشد. از اين رو اهميت حفظ و صيانت نيروي انساني بيش از پيش آشكار خواهد گرديد.

از جمله اقدامات مناسب ايمن سازي ماشين آلات صنعتي و نصب حفاظ هاي مناسب جهت جلوگيري از آسيب هاي ناشي از چگونگي كاركرد ماشين و برخورد كارگران با آن مي باشد كه در اغلب موارد قابل پيشگيري خواهد بود.

قبل از ايمن سازي ماشين آلات صنعتي و نصب حفاظ هاي مناسب باید علل عمده حوادث ناشي از درگيري با ماشين آلات را مشخص کرده تا بتوان به بهترین نتیجه برای انتخاب روش ایمن سازی و مناسب ترین حفاظ رسید.

دلایل عمده حوادث در کار با ماشین آلات 

• دسترسي به قسمت هاي باز تجهيزات:

تعداد زیادی از ماشين آلات صنعتي با توجه به نبود دانش ایمنی و تکنولوژی قدیمی در ساخت و تعویض آن ها با تجهیزات بروز و پیشرفته؛ همچنین عدم بررسي دقيق خطرات احتمالي ناشي از ساختار فيزيكي آن در زمان توليد به گونه اي طراحي و ساخته شده اند كه اپراتور در حين كار بتواند به قسمت هاي باز دسترسي پيدا كند و گاهی اوقات نیز در اثر حرکت ناگهانی فرد و برخورد با دستگاه ممکن است حادثه رخ بدهد.

• عدم رعايت الزامات قفل زني / برچسب زني (log out/tag out) جهت حصول اطمينان از خروج دستگاه از فرآيند توليد و قطع منابع قدرت دستگاه:

با توجه به آیين نامه حفاظت و بهداشت عمومي در كارگاه ها، رعايت الزامات قفل زني / برچسب زني تامين كننده توقف كامل دستگاه خواهد بود؛ زيرا در بسياري از موارد انجام تعميرات و بازبینی، نظافت و يا تنظيم دستگاه ها در حين كار باعث بروز حوادث مي گردد. ماشين آلاتي كه به دلايل مختلف از جمله نواقص حفاظتي نباید مورد استفاده قرار گيرند و باید به نحو مناسبي از فرآيند توليد خارج شوند و همچنین عدم بكار گيري دستگاه در خارج از ساعت مجاز مي باشد.

• كاركردن افراد بي تجربه و بدون مهارت لازم با دستگاه ها و انجام عمليات تعمير و نگهداري توسط افراد فاقد صلاحيت:

نبود مهارت و تجربه كافي جهت انجام كار به روش ايمن 
واگذار نمودن عمليات تعميرات و نگهداري دستگاه به افراد كه وظيفه اي حساس و به مراتب پر خطر و حادثه سازتر 

• باز كردن و يا مفقود شدن حفاظ ماشين آلات:

عمده ترين علت بروز حوادث ناشي از درگيري و برخورد اعضاي بدن و يا لباس كارگران با قسمت هاي مختلف و خطرناک ماشين آلات به ويژه در كارگاه هاي قديمي و داراي تجهيزات فرسوده

دلایل عمده ایجاد خطرات مکانیکی ناشی از ماشین آلات در محیط کار 

1- نقطه عمل ماشین آلات 
منطقه ، محدوده ي مكاني و عملیاتی ویژه هر ماشين صنعتي مي باشد. اين محدوده های عملیاتی كه به وسيله ماشين آلات مختلف صورت مي پذيرد و در ماشين آلات بكار گرفته شده در صنايع مختلف مي بايست بصورت جداگانه تعريف و مورد ارزيابي قرار گيرد.
2-  قسمت هاي متحرك ماشين آلات
عموماً به دو بخش تقسيم می شود:
الف) تجهیزات انتقال دهنده نيروي دستگاه 
ب ) تجهیزات جانبی و ساير بخش هاي كمكي دستگاه
3- نقاط گيرنده (ناشي از حركت بخش هاي مختلف)
اين خطر معمولاً درجاهايي رخ می دهد که جسم خارجی اعم از اعضای بدن انسان یا لباس و یا ... بین دو قسمت درحال حرکت دستگاه گیر کند منجر به حوادثی نظیر شکستگی، له شدگی، قطع عضو و یا ... می شود.

برای مطالعه ادامه این مطلب فایل pdf را از قسمت زیر دانلود نمایید. 

مطالب مرتبط: 
ایمنی داربست
 
 
داربست و انواع آن

داربست و انواع آن

08 بهمن 01
 
داربست سازه ای موقت است که معمولاً از تیرهای فلزی و تخته های چوبی ساخته می شود و برای حمایت از کارگران ساختمانی، بازرسان، نظافتچی ها و سایر کسانی که نیاز به کار در ارتفاع دارند استفاده می شود.
داربست یک سازه موقت برای پشتیبانی از سازه اصلی است و همچنین کارگران از آن به عنوان سکویی برای انجام کارهای ساختمانی استفاده می کنند. انواع داربست با نوع کار ساختمانی متفاوت است. داربست از چوب یا فولاد ساخته شده است. برای حمایت از کارگران و سایر مصالح ساختمانی که روی آن قرار می گیرند باید پایدار و محکم باشد.
قدمت استفاده از داربست به عصر حجر برمی گردد. در واقع، شواهدی وجود دارد که نشان می دهد داربست بیش از 17000 سال پیش توسط کسانی که نقاشی های معروف غار پارینه سنگی را در لاسکو ساخته بودند، استفاده می شد. در عصر مدرن، داربست ها بسیار فراتر از این نسخه های اولیه توسعه یافته اند و اکنون در چندین طرح مختلف و از چندین نوع مختلف مواد ساخته شده اند.

مزایای اصلی استفاده از داربست برای کار در ارتفاع

  • داربست می تواند دسترسی بدون مانع و پایدار را به تقریباً هر قسمت از سازه بدهد.
  • داربست ها کارگران را روی یک پایه محکم قرار می دهند و به آن ها این توانایی را می دهند که در موقعیت های مختلف در حین کار تعادل خود را حفظ کنند.
  • داربست ها به راحتی جمع آوری و جدا می شوند و می توان آنها را نسبتاً سریع بالا و پایین برد.
  • اکثر داربست ها می توانند برای مدت بسیار طولانی دوام بیاورند، چه از چوب ساخته شده باشند و چه از فولاد.
  • ایمنی یکی از مهمترین مزایای داربست است، زیرا به کارگران یک پلت فرم پایدار برای کارشان می دهد. 
  • به عنوان یک پل عمل می کند. تعدادی از فعالیت های ساختمانی مستلزم آن است که کارگران مسیرهای طولانی و پر پیچ و خم را طی کنند تا به مکان های خاصی در محل کار برسند، که اتلاف وقت بسیار زیادی است. پل زدن در داربست ها می تواند با کاهش مسافتی که کارگران باید طی کنند به حل این مشکل کمک کند.

موارد استفاده از داربست

این روزها از داربست برای فعالیت های مختلفی استفاده می شود. در اینجا برخی از رایج ترین کاربردهای داربست آورده شده است:
تمیز کردن: کارگران معمولاً می توانند روی داربست ها بایستند تا پنجره ها و سایر قسمت های ساختمان های بلند را تمیز کنند.
ساخت و ساز: داربست می تواند برای ساخت و ساز بسیار مهم باشد، زیرا به کارگران اجازه می دهد تا در ارتفاع روی یک سطح پایدار بایستند. این امر به ویژه در مورد آسمان‌خراش‌ها و دیگر سازه‌های مرتفع صادق است، اما استفاده از آن برای کارهای ساختمانی نزدیک‌تر به زمین نیز رایج است.
بازرسی های صنعتی: بازرسی یکی از مهمترین کاربردهای داربست است، زیرا داربست به بازرسان اجازه می دهد تا به مناطقی برسند که در غیر این صورت نمی توانستند به آنها دسترسی داشته باشند تا بازرسی های بصری یا سایر تست ها را انجام دهند.
نگهداری: بازرسی ها معمولاً اولین گام در فرآیند تعمیر و نگهداری هستند، زیرا مناطقی را که ممکن است نیاز به تعمیر و نگهداری داشته باشند را آشکار می کنند. پس از اینکه بازرسان این مناطق را پیدا کردند، کارگران تعمیر و نگهداری با ایستادن بر روی داربست برای انجام کار خود، این نقص ها را برطرف می کنند.

لیست اجزای اصلی داربست

  • استاندارد ها: استانداردهایی که به عنوان قائم نیز شناخته می شوند. آن ها لوله های عمودی هستند که کل وزن سازه را به زمین منتقل می کنند
  • لجرها: لجرها لوله های مسطحی هستند که بین استانداردها وصل می شوند.
  • ترانسوم ها: ترانسوم ها در زوایای درست به لجرها تکیه می کنند. ترانسوم های اصلی در کنار استانداردها قرار گرفته اند و از استانداردهای موجود حمایت می کنند. برای ارائه پشتیبانی اضافی برای تخته ها، ترانسوم های میانی بین ترانسوم های اصلی قرار می گیرند.
 

انواع داربست مورد استفاده در ساختمان سازی

انواع داربست در ساختمان به شرح زیر است:
1. داربست تک
2. داربست دوتایی
3. داربست کنسولی
4. داربست معلق
5. داربست پایه دار
6. داربست فولادی
 
1. داربست منفرد
یکی از اصلی ترین و قدیمی ترین روش های مورد استفاده در ساخت و ساز، داربست تکی می باشد که معمولاً برای آجرکاری استفاده می شود و به آن داربست لایه آجری نیز می گویند. داربست منفرد شامل لوله‌های عمودی یا استاندارد‌ها و لوله‌های افقی یا لجر‌ها و تیر عرضی‌ می‌شود. فاصله بین استانداردها حدود 2 تا 2.5 متر می باشد و در فاصله حدود 1.2 متری به موازات دیوار قرار دارند. تیرهای عرضی در یک سمت از داربست به لجر‌ها متصل و از سوی دیگر نیز به دیوار متصل‌ می‌شوند. تیرهای عرضی در فواصل1.2 تا .51 متری نصب می‌شوند. لجرها نیز استانداردها را در فاصله عمودی 1.2 تا 1.5 متر به هم متصل می کنند.
2. داربست دوتایی
داربست دوتایی معمولاً برای سنگ تراشی استفاده می شود، بنابراین به آن داربست سنگ تراشی نیز می گویند. در دیوارهای سنگی، ایجاد سوراخ در دیوار برای حمایت از پوتلاگ یا تیر عرضی سخت است. بنابراین، دو ردیف داربست برای محکم کردن آن ساخته شده است. ردیف اول از دیوار 20 تا 30 سانتی متر فاصله دارد و ردیف دیگر از ردیف اول 1 متر فاصله دارد. سپس با ثبیت دو ردیف، تیر عرضی نصب می‌شود که توسط دو ردیف پشتیبانی‌ می‌شود. برای محکم تر ساختن این سازه میتوان از تیرهای مهار کننده و بست استفاده کرد. این داربست همچنین داربست مستقل نیز نامیده میشود.
3. داربست کنسول یا دروازه ای
داربست نوع کنسول نوعی داربست است که در آن استانداردها (تیرهای عمودی) بر روی یک سری سوزن های فرورفته در دیوار پشتیبانی می شوند که به این داربست تک قاب می گویند. در نوع دیگر، سوزن ها در داخل طبقات از طریق دهانه ها بندکشی می شوند و به آن داربست های مستقل یا دو قاب می گویند.
به طور کلی داربست های کنسولی تحت شرایط زیر استفاده می شوند:
  • وقتی زمین ظرفیت پشتیبانی از استانداردها را ندارد
  • وقتی قرار است زمین نزدیک دیوار عاری از ترافیک باشد
  • زمانی که قسمت بالایی دیوار در حال ساخت است


4. داربست معلق
در داربست های معلق، سکوی کار به کمک سیم بکسل یا زنجیر و غیره از پشت بام ها آویزان می شود، می توان آن را تا سطح مورد نیاز خود بالا یا پایین آورد. از این نوع داربست برای تعمیرات، نقاشی و غیره استفاده می شود. داربست های معلق به نوعی محرک هم هستند و‌ می‌توان آن‌ها را با استفاده دست یا موتورهای برقی بالا و پایین برد.

                                                                                                                                                                             

5. داربست پایه دار
در این نوع داربست، سکوی کار بر روی سه پایه یا نردبان متحرک پشتیبانی می شود. این معمولاً برای کارهای داخل اتاق مانند نقاشی، تعمیرات و غیره تا ارتفاع 5 متر استفاده می شود. 

                                                                                       

6. داربست فولادی
داربست های فولادی توسط لوله های فولادی ساخته می شوند که توسط جفت ها یا اتصالات فولادی به یکدیگر ثابت می مانند. ساخت و یا برچیدن آن بسیار آسان است و استحکام بیشتر، دوام بیشتر و مقاومت بالاتر در برابر آتش دارد. مقرون به صرفه نیست اما ایمنی بیشتری را برای کارگران فراهم می کند. بنابراین، امروزه به طور گسترده از آن استفاده می شود.
 
ایمنی کار با جرثقیل

ایمنی کار با جرثقیل

29 دی 01

ضرورت یادگیری ایمنی و خطرات جرثقیل ها

جرثقیل ها یکی از شگفتی های مهندسی و جزء ضروری بسیاری از صنایع از جمله ساخت و ساز، تولید، انبارداری و غیره هستند. کار با جرثقیل به آموزش گسترده و پیروی از استانداردهای تعیین شده نیاز دارد تا اطمینان حاصل شود که هم اپراتور جرثقیل و هم کسانی که در اطراف آن هستند، ایمن خواهند بود. ایمنی جرثقیل جزء مهمی از ایمنی کلی محل کار است و انجام صحیح آن می تواند در بسیاری از موارد به معنای تفاوت بین زندگی و مرگ باشد. 
بین سال‌های 1989 و 2009، 86 حادثه شناسایی شد که شامل ریزش یا شکست ساختاری عمده یک جرثقیل برجی (tower crane) بود، همچنین از سال 2011 تا 2017، اداره آمار کار، 297 مرگ ناشی از جرثقیل را گزارش کرد. بیش از این مرگ‌ها ناشی از برخورد کارگران با اشیاء یا تجهیزات بوده است و بیش از 20 درصد مربوط سهل انگاری یا ناآگاهی اپراتور جرثقیل بوده است. این آمار نیاز به ایمنی جرثقیل را در تمام مراحل عملیات، از جمله جابه جایی، راه‌اندازی، تجهیز و بلند کردن، نشان می‌دهد. بنابراین اگر از جرثقیل و سایر تجهیزات بالابری در محل کار استفاده می‌کنید، آگاهی از خطرات و دانستن اقداماتی که می‌توانید برای کاهش خطر و حفظ جان خود و سایر افراد انجام دهید، برای اطمینان از ایمنی شما بسیار مهم است.
از دیدگاه اداره ایمنی و بهداشت شغلی (OSHA)، اصطلاح جرثقیل شامل یک خانواده بزرگ از ماشین آلات ساختمانی است که برای بالا بردن، پایین آوردن و جابجایی افقی بار معلق استفاده می شود. 
داشتن یک برنامه دقیق ایمنی جرثقیل در محل کار برای همه کارفرمایانی که از جرثقیل استفاده می کنند، گام مهمی است. این موضوع می تواند با شناسایی خطرات احتمالی مربوط به جرثقیل شروع شود و با یافتن راه هایی برای از بین بردن خطرات یا جبران آن ها به نوعی ادامه یابد. در کل ایمنی در محل کار بسیار مهم است، اما ایمنی جرثقیل به ویژه به دلیل اینکه حوادث مربوط به جرثقیل می تواند مخرب باشد بسیار مهم است. مطالب این مقاله برخی از نکات کلیدی است که باید در هر طرح ایمنی جرثقیل گنجانده شود.

شایع ترین خطرات جرثقیل چیست؟

کار با جرثقیل ها خطرات زیادی را به همراه دارد و شیوه های کاری ناایمن می تواند منجر به جراحات، مرگ و میر و آسیب های پرهزینه برای ساختمان ها و مصالح و یا حتی کارگران شود. بنابراین، مهم است که از خطرات اصلی و نحوه دوری از آن ها آگاه باشید. باید به اپراتورهای جرثقیل و کسانی که در اطراف آن ها کار می کنند رایج ترین خطرات جرثقیل آموزش داده شود. آگاهی از این خطرات کمک می کند تا اطمینان حاصل شود که همه افراد نکات ایمنی را می دانند و در صورت امکان اقدامات لازم را برای دوری از آن ها انجام می دهند. موارد زیر برخی از خطراتی است که همه طرح‌های ایمنی جرثقیل باید به‌دلیل تعداد دفعات وقوع و جدی بودن آن‌ها در نظر بگیرند.



برخی از خطرات اصلی مربوط به جرثقیل عبارتند از:

خطرات الکتریکی

حدود 50 درصد از حوادث مربوط به جرثقیل های سقفی (overhead cranes) در نتیجه تماس یک قطعه فلزی جرثقیل با منبع برق (یعنی یک خط برق با ولتاژ بالا) است. جرثقیل ها اکثرا در ارتفاعات زیاد کار می کنند، که آن ها را در موقعیت وحشتناکی برای برخورد تصادفی با خطوط برق قرار می دهد. فلز موجود در جرثقیل هادی است و می تواند باعث برق گرفتگی کشنده شود.
 اپراتورهای جرثقیل باید همیشه از محل قرارگیری تمام خطوط برق آگاه باشند. این خطر وجود دارد که خط بالابر یا بوم جرثقیل با خطوط برق پرانرژی هنگام جابجایی مواد در نزدیکی یا زیر آن، تماس پیدا کند. در حالی که کسانی که مستقیماً جرثقیل را لمس می کنند، بیش ترین احتمال برق گرفتگی را دارند، کارگران مجاور نیز در معرض خطر هستند. بنابراین یک تصادف می تواند منجر به مرگ و جراحت های متعدد شود. حدود 200 مرگ در سال در نتیجه تماس با خطوط برق است، بنابراین بسیار مهم است که برنامه ریزی قبل از شروع کار انجام شود. 

سقوط بار

هنگام کار با جرثقیل های سقفی (overhead cranes)، سقوط بار یکی از رایج ترین و خطرناک ترین خطرات در زمینه ساخت و ساز است. هر باری که جرثقیل بلند می کند باید به درستی ایمن شود. اما حتی زمانی که بارها ایمن هستند، همیشه خطر سقوط وجود دارد. کسانی که زیر جرثقیل هستند باید از کار در آن منطقه اجتناب کنند اما اگر این امکان وجود ندارد؛ از کلاه های محکم و سایر تجهیزات حفاظتی مناسب استفاده کنند. سقوط بار می تواند منجر به صدمات متعدد، تلفات جانی و آسیب های ساختاری قابل توجهی به ساختمان ها و اموال شود. علاوه بر این، هزینه های زمانی و مالی قابل توجهی نیز به دنبال خواهد داشت. 
سقوط بار از جرثقیل سقفی می تواند در نتیجه موارد زیر باشد:
• بی کفایتی یا سهل انگاری اپراتور؛ باید کارگران به اندازه کافی در زمینه استفاده و کار با جرثقیل آموزش ببینند تا بتوانند وظایف خود را به درستی و به شکلی ایمن انجام دهند. 
• لیز خوردن؛ اگر بارها را به درستی روی جرثقیل محکم نشوند، ممکن است منجر به لغز و سر خوردن مواد شود.
• نقص مکانیکی؛ اگر اطمینان حاصل کنید که یک فرد ذیصلاح بازرسی، نگهداری و تعمیرات را در فواصل زمانی مناسب انجام می دهد، خطر خرابی مکانیکی را می توان کاهش داد.

اضافه بار جرثقیل

اکثر خرابی های ساختاری جرثقیل در نتیجه بارگذاری بیش از حد تحمل جرثقیل است. جرثقیل ها می توانند وزن حیرت انگیزی را بلند کنند، اما محدودیت هایی وجود دارد. اپراتورهای جرثقیل و آن هایی که جرثقیل ها را بارگیری می کنند، باید دقیقا بدانند که چقدر وزن می تواند تحمل کند و دقیقاً چه مقدار وزن را در هر زمان معین اضافه کرده اند. بارگذاری بیش از حد جرثقیل می تواند باعث واژگونی آن یا سقوط بار شود که می تواند عواقب مخربی داشته باشد. اگر از ظرفیت عملیاتی جرثقیل تجاوز کنید، احتمالاً آن را تحت فشارهای ساختاری قرار می دهید و صدمات جبران ناپذیری ایجاد می کنید.
بارگذاری چرثقیل نادرست خواهد بود اگر:
• تاب بخورید یا بارها را ناگهان رها کنید.
• بارهای بالابر بیش از ظرفیت جرثقیل باشد.
• از قطعات معیوب استفاده کنید.
• بارها را بکشید.

جابه جایی جرثقیل 

جرثقیل ها اغلب باید بپیچند یا جابه جا شوند و حرکت کنند؛ تا بار را به جایی که باید برسانند. این موضوع می تواند نقاطی را در محل کار ایجاد کند که در آن ها احتمال دارد فرد به شدت آسیب ببیند.



ایمنی مختص به انواع جرثقیل

امروزه انواع مختلفی از جرثقیل ها در صنایع مورد استفاده قرار می گیرند و هر یک از آن ها مجموعه ای از خطرات متفاوتی دارند که باید در نظر گرفته شوند. درک اینکه چه نوع جرثقیل در یک منطقه خاص مورد استفاده قرار می گیرد و چگونه می توان ایمنی آن نوع خاص را بهبود بخشید، یک جزء حیاتی از یک طرح کلی ایمنی جرثقیل است. برخی از رایج ترین انواع جرثقیل عبارتند از:
• تاور کرین (Tower Crane)
 جرثقیل های برجی می توانند به ارتفاعات بسیار بالا (265 فوت حدود 80 متر) برسند و معمولاً در ساخت آسمان خراش ها یا ساختمان های دیگر استفاده می شوند. این جرثقیل ها را می توان روی زمین محکم کرد یا به بالای سازه متصل کرد تا به تکمیل آن کمک کند.
• جرثقیل دروازه ای (Gantry Crane)
 جرثقیل دروازه ای در یک نقطه ثابت می شود و از ساختاری که به آن ثابت شده است پشتیبانی می شود. این جرثقیل ها در مکان هایی مانند کارگاه های قطار، کشتی سازی و کارخانه ها رایج هستند.
• جرثقیل زمین ناهموار (Rough Terrain Crane)
 جرثقیل های مجهز به آج به جای لاستیک برای مکان های ساخت و ساز با زمین های آسفالت نشده یا ناهموار گزینه مناسبی هستند. اطمینان از ایمن بودن جرثقیل قبل از بارگیری برای جلوگیری از حوادث ضروری است.
• جرثقیل هوایی (Aerial Crane) 
جرثقیل هوایی یا جرثقیل آسمانی به یک هلیکوپتر متصل می شود. باد ناشی از هلیکوپتر ایمن سازی بارها را از اهمیت ویژه ای برخوردار خواهد کرد.
• جرثقیل های شناور (Floating Cranes)
 جرثقیل هایی که بر روی یک کشتی یا سکو در آب قرار دارند به عنوان جرثقیل های شناور شناخته می شوند. در برخی موارد، این جرثقیل ها می توانند به دلیل امواج ناپایدار باشند، که باید در برنامه ریزی برای استفاده از آن ها در نظر گرفته شود.
• جرثقیل های سوار شده در خودرو (Vehicle Mounted Cranes)
جرثقیل را می توان بر روی یک وسیله نقلیه نصب کرد تا برای استفاده آسان تر آن را متحرک کند. در بیشتر موارد، وسیله نقلیه یک کامیون بزرگ خواهد بود که مجهز به محرک های سنگین برای تثبیت جرثقیل در حین استفاده است.

شناخت اجزای جرثقیل و خطرات مربوط به هر جزء

اطمینان از اینکه جرثقیل قبل از استفاده در شرایط کاری مناسبی است یا خیر، امری ضروری است. اگر هر جزئی از جرثقیل درست کار نکند، می تواند باعث تصادفات جدی و صدمات وارده به آن منطقه شود. جزئیات دقیق مربوط به هر نوع جرثقیل بر اساس نوع آن و سایر مشخصاتش تا حدودی متفاوت است، اما به طور کلی دارای اجزای زیر است:
• قلاب (Hook)
خطرات این جزء مواردی مانند؛ باز شدن قلاب، شکستگی و سایش 
• سوکت های گوه ای (Wedge Sockets) 
خطرات؛ اندازه سیم طناب، گره خوردن طناب سیمی و محکم نشدن درست سیم ها
• غلاف ها (Sheaves)
خطرات؛ قرار نگرفتن سیم طناب، درست کار نکردن نگهدارنده ها، سفت نشدن درست پیچ ها و آسیب یا سایش 
• بوم (Boom)
خطرات؛ نشتی هیدرولیک، خرابی های اطراف بوم، شکستگی یا ترک 
• سیالات (Fluids)
خطرات؛ تمام شدن یا کاهش سطح تمام مایعات موجود در جرثقیل 
• لاستیک ها (Tires)
خطرات؛ باد نبودن لاستیک ها، بریدگی، برآمدگی یا از ساییدگی
تجهیزات حافظت فردی ((PPE برای ایمنی جرثقیل
شناسایی PPE برای ایمنی جرثقیل و از بین بردن خطرات مربوط به جرثقیل ها بسیار مهم است، اما صرف نظر از اینکه چقدر تلاش می شود، نمی توان جرثقیل ها را 100% ایمن کرد. برای کمک به محافظت از کارگران در صورت بروز مشکل در جرثقیل، استفاده از تجهیزات حفاظت شخصی (PPE) برای کسانی که روی جرثقیل یا اطراف آن کار می کنند، ایده خوبی خواهد بود.
بررسی خطرات خاص مرتبط با جرثقیل و بار وارده بر جرثقیل، به تشخیص اینکه چه نوع PPE لازم است کمک خواهد کرد. هر محل کار و هر بار ممکن است به نوع متفاوتی از تجهیزات حفاظتی نیاز داشته باشد. موارد زیر برخی از الزامات اساسی برای PPE در اطراف جرثقیل ها هستند، اما بسته به موقعیت ممکن است تجهیزات اضافی لازم باشد. 
• کلاه های محکم (Hard Hats) 
پیش بینی اینکه چه زمانی ممکن است چیزی از جرثقیل بیفتد غیرممکن است و حتی اجسام کوچک نیز در صورت عدم وجود محافظ می توانند باعث آسیب جدی به سر شوند بنابراین؛ همه افرادی که روی جرثقیل یا اطراف آن کار می کنند باید همیشه از کلاه محکم استفاده کنند.
• محافظت از چشم (Eye Protection)
 اپراتورهای جرثقیل باید همیشه ببینند که در حال انجام چه کاری هستند. ایده خوبی است که هنگام کار در محیط های کثیف یا دارای گرد و غبار، از محافظ چشم استفاده کنید تا از محرک های چشمی که می تواند باعث مشکل موقت بینایی شود جلوگیری شود.
• محافظت از دست (Hand Protection)
 هنگام بارگیری یا تخلیه جرثقیل، مهم است که از آسیب دست ها یا له شدن آن ها جلوگیری شود، پوشیدن دستکش های محافظ می تواند این خطر را کاهش دهد.


 

نکات ایمنی جرثقیل

می‌توانید با اطمینان از انجام اقدامات احتیاطی مناسب برای انجام ایمن تمام عملیات، خطرات را به حداقل برسانید. تصادف جرثقیل می تواند فاجعه بار باشد، اما می توان از آن ها نیز جلوگیری کرد. از آموزش اولیه تا بازرسی های قبل از عملیات، کارفرمایان مسئول اجرای اقدامات پیشگیرانه و مسلح کردن کارگران به دانش و تجهیزات مورد نیاز برای ایمن ماندن در کار هستند.
برای انجام ایمن عملیات جرثقیل، باید:
1. همه کارگران را به طور مناسب آموزش دهید. به عنوان یک کارفرما، شما مسئولیت قانونی برای ارائه آموزش های بهداشتی و ایمنی مناسب به همه کارگران خود دارید تا آن ها در شغل خود صلاحیت داشته باشند. با آموزش کارگران خود، ایمنی، رضایت و سود را در محل کار افزایش خواهید داد و صدمات، تلفات، تصادفات و غیبت ناشی از بیماری را کاهش می دهید.
2. هرگز نباید زیر جرثقیل بایستید یا باری را به جای جرثقیل روی دوش خود حمل کنید. بسیار مهم است که کارگران شما از این موضوع آگاه باشند و از راه رفتن در مناطقی که جرثقیل ها در محدوده‌ی بالای سر هستند اجتناب کنند.
3. نگهداری و تعمیرات معمول کلیه تجهیزات در محل را در فواصل زمانی مناسب انجام دهید. بخشی از مسئولیت قانونی شما، انجام تعمیرات معمول دوره ای،  به منظور اطمینان از ایمن کار کردن ماشین آلات است.
4. یک ناظر در تمام زمان هایی که جرثقیل ها در حال کار هستند در محل حضور داشته باشد.
5. شما باید علائم هشدار خطر مربوطه را در تمام مناطق خطر در محل قرار دهید و به کارگران خود در مورد خطرات احتمالی هشدار دهید.  همچنین باید این علائم هشدار دهنده را به صورت کامل به کارگران آموزش دهید.
6. PPE (تجهیزات حفاظت فردی) مناسب برای همه کارگران انتخاب کنید. شما باید اطمینان حاصل کنید که کارگران از محافظ پا، سر و چشم مناسب، همراه با هر PPE دیگری که در ارزیابی خطر خود شناسایی کرده اید استفاده می کنند.
7. قبل از شروع کار، همه کارها را به درستی برنامه ریزی کنید. شما همچنین باید قبل از ورود جرثقیل ها به محل تعیین کنید که چه کسی مسئول برنامه ریزی ایمنی در محل کار خواهد بود.
8. وضعیت خاک یا زمین باید بررسی شود و تمام قسمت های آن هموار شود.
9. بیرونگر باید به طور کامل کشیده شود و حداقل 1 متر از منهول ها و ترانشه ها فاصله داشته باشد.
10. طبق مقررات KNPC از جرثقیل باید تا 75 درصد از ظرفیت خود استفاده شود.
11. در شرایط باد شدید و باران با جرثقیل کار نکنید.
12. شعاع چرخش جرثقیل را محاسبه کنید و به افراد فاقد مجوز، اجازه کار ندهید.

منابع:
Bigrents
safetynotes

مطالب مرتبط: 
ایمنی لیفتراک
ایمنی کار با ماشین آلات عمرانی
نکات ایمنی در محل کار
 
اختلالات اسکلتی عضلانی مرتبط با کار (WMSDs)

اختلالات اسکلتی عضلانی مرتبط با کار (WMSDs)

26 دی 01
تقریباً 1.71 میلیارد نفر در سراسر جهان به بیماری‌های اسکلتی عضلانی مبتلا هستند. آسیب های اسکلتی- عضلانی عامل اصلی ناتوانی در سرتاسر جهان است و کمردرد به تنهایی علت اصلی ناتوانی در 160 کشور است. آسیب اسکلتی-عضلانی به طور قابل توجهی تحرک و مهارت را محدود می کند و منجر به بازنشستگی زودهنگام از کار، سطوح پایین تر رفاه و کاهش توانایی برای مشارکت فعال در جامعه می شود. به دلیل رشد جمعیت و افزایش سن، تعداد افرادی که با آسیب های اسکلتی عضلانی و محدودیت های عملکردی مربوطه زندگی می کنند، به سرعت در حال افزایش است. برطبق موارد گفته شده؛ بسیار ضروریست که کارفرمایان، کارگران و کارمندان در مورد چیستی این آسیب ها و نحوه پیشگیری از مبتلا شدن به آن ها مطلع و آگاه باشند.

اختلالات اسکلتی عضلانی(MSD)

اختلال اسکلتی- عضلانی؛ آسیب یا اختلال در عضلات، اعصاب، تاندون ها، مفاصل، غضروف ها و دیسک های ستون فقرات است و اختلالات اسکلتی عضلانی مرتبط با کار(WMSD)  شرایطی هستند که در آن ها:
• وظایف کاری و محیط کار به طور قابل توجهی به آسیب یا اختلال در عضلات، اعصاب، تاندون ها، مفاصل، غضروف ها و دیسک های ستون فقرات کمک می کند.
• وظایف کاری و محیط کار به بدتر شدن شرایط کمک می کنند یا باعث ادامه دار شدن آن می شوند.
در سال 1997، مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری (CDC) موسسه ملی ایمنی و بهداشت شغلیNIOSH) )، شواهدی را برای MSD های مرتبط با کار منتشر کرد. نمونه هایی از شرایط کاری که ممکن است منجر به WMSD شود شامل بلند کردن اجسام سنگین، قرار گرفتن به صورت روزانه در معرض ارتعاشات کل بدن، کار معمول بالای سر، کار با گردن در وضعیت خم شدن مزمن، یا انجام کارهای تکراری با فشار است. این گزارش شواهد مثبتی را برای ارتباط بین شرایط کاری و اختلالات اسکلتی گردن، شانه، آرنج، دست و مچ دست و کمر شناسایی کرد.
اداره آمار وزارت کار،  MSDها را به عنوان بیماری‌ها و اختلالات سیستم اسکلتی- عضلانی و بافت همبند تعریف می‌کند، نمونه هایی از MSD ها عبارتند از:
• رگ به رگ شدن
• کشیدگی و پارگی
• کمر درد
• سندرم تونل کارپال
• فتق 
اختلالات اسکلتی عضلانی با هزینه های زیادی برای کارفرمایان مانند غیبت، کاهش بهره وری و افزایش هزینه مراقبت های بهداشتی، ناتوانی و غرامت کارگران همراه است. در سال 2001، اختلالات اسکلتی شامل 8 روز دوری از محل کار در مقایسه با 6 روز برای تمام موارد آسیب و بیماری غیرکشنده (مانند کاهش شنوایی، بیماری های پوستی شغلی مانند درماتیت، اگزما یا حساسیت های پوستی) بود.

چه گروه های سنی بیشتر در معرض آسیب هستند؟

سه گروه سنی (25-34 سال، 35-44 سال و 45-54 سال) 79٪ موارد را تشکیل می دهند. کارگران مرد بیشتر از زنان، تحت تأثیر قراردارند. اپراتورها، تولید کنندگان و کارگران؛ و افراد در مشاغل فنی، فروش و پشتیبانی اداری 58 درصد موارد MSD را تشکیل می دهند. بخش‌های صنعت تولید و خدمات روی هم حدود نیمی از موارد MSD را تشکیل می‌دهند. اختلالات اسکلتی عضلانی سالانه نزدیک به 70 میلیون مراجعه به مطب پزشک در ایالات متحده را تشکیل می دهد . در سال 1999، نزدیک به 1 میلیون نفر برای درمان و بهبودی دردهای اسکلتی عضلانی ناشی از کار یا اختلال در عملکرد کمر یا اندام فوقانی از کار برکنار شده یا فاصله گرفتند.

بار اقتصادی آسیب های اسکلتی- عضلانی چقدر بر آورد شده؟

موسسه پزشکی تخمین می زند که بار اقتصادی WMSD بر اساس هزینه های غرامت، دستمزدهای از دست رفته و بهره وری از دست رفته، بین 45 تا 54 میلیارد دلار در سال است. بر اساس Liberty Mutual، بزرگ ترین ارائه دهنده بیمه غرامت کارگران در ایالات متحده، صدمات ناشی از فشار بیش از حد - بلند کردن، هل دادن، کشیدن، نگه داشتن، حمل یا پرتاب یک شی - هر سال 13.4 میلیارد دلار برای کارفرمایان هزینه دارد.
نمونه هایی از WMSD های رایج در ادامه آورده شده:

سندرم تونل کارپال (CTS)

وزارت کار ایالات متحده CTS را به عنوان یک اختلال مرتبط با سیستم عصبی محیطی، که شامل اعصاب و گره های خارج از نخاع و مغز است، تعریف می کند. سندرم تونل کارپال فشرده شدن عصب میانی در مچ دست است که ممکن است منجر به بی حسی، گزگز، ضعف یا آتروفی عضلانی در دست و انگشتان شود. 
سندرم تونل کارپال ممکن است 1.9 میلیون نفر را تحت تاثیر قرار دهد و سالانه 300000 تا 500000 عمل جراحی برای اصلاح این وضعیت انجام می شود.
اداره آمار کار 26794 مورد CTS مربوط به روزهای دوری از کار را در سال 2001 گزارش کرد که نشان دهنده میانگین 25 روز دوری از کار در مقایسه با 6 روز برای تمام موارد آسیب و بیماری غیرکشنده است. بیشتر موارد شامل کارگرانی بودند که 25 تا 54 سال (84٪) بودند.
دو گروه شغلی بیش از 70 درصد از کل موارد CTS را در سال 2001 تشکیل می دادند: 
• اپراتورها، تولید کنندگان و کارگران 
• پشتیبانی فنی، فروش و اداری

کمر درد و آسیب کمر

علائم آسیب کمر جزء ده دلیل اصلی برای ویزیت های پزشکی هستند. برای 5 تا 10 درصد بیماران، کمردرد مزمن می شود. در سال 2001، اداره آمار کار 372683 مورد آسیب کمر را گزارش کرد. بیشتر موارد شامل کارگرانی بودند که 25 تا 54 سال (79٪) و مرد (64٪) بودند.
دو گروه شغلی بیش از 54 درصد موارد آسیب کمر را تشکیل می دهند:
• اپراتورها، سازندگان، و کارگران (38 %)
• تولید دقیق، صنایع دستی و تعمیر (17%) 
داده های حاصل از مطالعات علمی مداخلات اولیه و ثانویه نشان می دهد که کمردرد را می توان با موارد زیر کاهش داد:
• کنترل های مهندسی (به عنوان مثال، طراحی مجدد ارگونومیک محل کار)
• کنترل های اداری (به طور خاص، تنظیم برنامه کاری و حجم کاری)
• برنامه هایی که برای اصلاح عوامل فردی طراحی شده اند، مانند ورزش کارکنان
• ترکیبی از رویکردهای ذکر شده

آرتروز

اصطلاح آرتریت برای توصیف بیش از 100 بیماری و شرایط روماتیسمی استفاده می شود که مفاصل، بافت هایی که مفصل را احاطه کرده اند و سایر بافت های همبند را تحت تاثیر قرار می دهند. الگو، شدت و محل علائم بسته به نوع بیماری می تواند متفاوت باشد. چهل و شش میلیون آمریکایی گزارش می دهند که پزشک به آن ها گفته است که آرتریت یا سایر بیماری های روماتیسمی دارند. آرتریت شایع ترین علت ناتوانی در ایالات متحده است. آرتریت فعالیت های نزدیک به 19 میلیون بزرگسال را محدود می کند. دو سوم افراد مبتلا به آرتریت زیر 65 سال سن دارند. 
گروه ملی داده های آرتریت تخمین می زند که 27 میلیون بزرگسال مبتلا به آرتروز هستند. 9 میلیون بزرگسال آرتروز علامت دار زانو و 13 میلیون نفر آرتروز علامت دار دست را گزارش می کنند. اگر افراد دارای درد مزمن در مفصل (مثلاً درد مفصل در بیشتر روزهای یک ماه اخیر) و شواهد رادیوگرافیک (مثلاً اشعه ایکس) از آرتروز در آن مفصل باشند، در نظر گرفته می‌شوند که آرتروز علامت دار دارند، اگرچه گاهی اوقات این درد وجود دارد. ممکن است در واقع از آرتریت دیده شده در رادیوگرافی ناشی نشود. سایر اشکال آرتریت شامل آرتریت روماتوئید و نقرس است. آرتریت هم به دلیل اینکه ممکن است در اثر شرایط مربوط به کار ایجاد شود و هم به دلیل اینکه ممکن است کارمندان با محدودیت یا ناتوانی نیاز به سازگاری در محل کار داشته باشد، یک نگرانی در محل کار است. 
مشاغل خاصی با افزایش شیوع آرتریت، به ویژه آرتروز، اغلب در زانو ویا لگن مرتبط هستند. این مشاغل شامل کار در معدن، ساخت و ساز، کشاورزی و بخش های صنعت و خدمات است. ویژگی‌های مشترک این مشاغل عبارتند از: کارهای سنگین فیزیکی، بلند کردن یا حمل بارهای سنگین، قرار گرفتن در معرض لرزش، آسیب مفاصل یا بافت، و دوره‌های طولانی کار در وضعیت‌های نامناسب یا غیر طبیعی مانند زانو زدن و خزیدن.
در سال 2003، کل هزینه بیماری های آرتریت 128 میلیارد دلار بود - 81 میلیارد دلار هزینه مستقیم و 47 میلیارد دلار هزینه غیرمستقیم.
گفته می شود افرادی که به دلیل آرتروز در کار خود محدود شده اند دارای محدودیت های کاری منتسب به آرتریت (AAWL) هستند. از هر 20 بزرگسال در سن کار (18 تا 64 سال) یک نفر را در ایالات متحده و از هر سه بزرگسال در سن کار یک نفر مبتلا به آرتریت گزارش شده و توسط پزشک تشخیص داده شده است. 
گروه ملی کسب و کار سلامت توصیه می کند که کارفرمایان با تشویق کارگران به اجتناب از چاقی و ارائه طراحی مناسب محل کار از نظر ارگونومیکی، آرتریت را درمان کنند.
تشخیص زودهنگام و مدیریت مناسب آرتریت می تواند به افراد مبتلا کمک کند تا درد را کاهش دهند، عملکرد خود را بهبود بخشند، بهره ور بمانند و هزینه های مراقبت های بهداشتی را کاهش دهند. مدیریت مناسب شامل مشاوره با پزشک و برنامه‌های آموزشی خود مدیریتی برای کمک به آموزش افراد مبتلا به آرتریت و تکنیک‌های مدیریت آرتریت به صورت روزانه است. فعالیت بدنی و برنامه های مدیریت وزن نیز فعالیت های مهم خود مدیریتی برای افراد مبتلا به آرتریت است.


 

راهکار های کلی جهت پیشگیری از اختلالات اسکلتی- عضلانی  در محیط کار 

• قبل از شروع فعالیت هایی که تکراری، ایستا یا طولانی هستند، بدن خود را گرم کنید و حرکات کششی انجام دهید.
• هر 20 تا 30 دقیقه یک بار از هر وضعیت ثابتی استراحت کنید و عضلات خود را بکشید.
• به درد ها توجه کنید هر زمان که فعالیت‌ها باعث درد می‌شوند، وضعیت خود را تغییر دهید یا متوقف کنید.
• علائم اولیه فرآیند های التهابی را بشناسید و زود درمان کنید.
• فقط پس از دستور پزشک یا درمانگر از آتل ها و تکیه گاه های مچ دست استفاده کنید.
• حالت ایستاده پشت و گردن را در حالی که شانه ها شل شده اند حفظ کنید. 
• حرکات پیچشی و خمشی را به حداقل برسانید. 
• تجهیزات ماشین آلات و وظایف کاری را طوری تنظیم کنید که بدن شما مستقیماً در مقابل و نزدیک به وسیله یا کاری که باید انجام دهید، قرار گیرد.
• بازوها را نزدیک بدن، آرنج ها را 100 درجه، ساعدها را خنثی (شست به سمت سقف) و مچ را صاف نگه دارید.
• هنگام نشستن با تنظیم مناسب صندلی یا استفاده از زیرپایی، پاها را صاف روی زمین نگه دارید.
• مچ دست را تا حد امکان خنثی نگه دارید. از حرکات شدید خودداری کنید. یک منطقه امن حرکتی برای مچ دست شما وجود دارد. این ناحیه در همه جهات حدود 15 درجه است.
• از خم شدن گردن به جلو برای مدت طولانی خودداری کنید. اگر از روی یک نوشته تایپ می کنید، سند را روی یک نگهدارنده در کنار یا زیر صفحه رایانه خود قرار دهید.
• از موقعیت های ثابت برای مدت طولانی اجتناب کنید. ماهیچه ها وقتی برای مدتی در یک موقعیت قرار می گیرند سریع تر خسته می شوند. برای افزایش گردش خون خود به حرکت ادامه دهید.
• در صورت امکان، فعالیت های متناوب را به طور مکرر در طول روز انجام دهید. کارهای سنگین و یا تکراری را با کارهای سبک تر و کمتر تکراری جایگزین کنید.
• اگر علائم بدتر شدند، یا یک فعالیت خاص به طور مداوم باعث ناراحتی شد، شرایط کاری را دوباره ارزیابی کنید و به دنبال روش‌های جایگزین باشید.
• از فعالیت های مکرر یا طولانی مدت خودداری کنید. از خم شدن مچ یا انحراف مچ دست (خم شدن به پهلو) خودداری کنید. برای کشش و استراحت دست ها کار را متوقف کنید.
• از ابزارهایی با شیارهای انگشتی، دسته‌های پلاستیکی سخت، لبه‌های تیز، قطر کوچک یا دسته‌های با قطر زیاد اجتناب کنید.
• در صورت لزوم از یک چهارپایه یا نردبان برای رسیدن به بالای سطح شانه یا بلند کردن اجسام از بالای سر استفاده کنید.
• برای حمل بارهای سنگین از چرخ دستی استفاده کنید، از حمل بارهای سنگین اجتناب کنید.
• در صورت نیاز در حین انجام کار از زیر دستی، تکیه گاه بازو یا بالش زیر ساعد استفاده کنید.
• حتی برای اجسام و کارهای سبک، از دو دست، به جای یک دست برای بلند کردن استفاده کنید. 
• به جای بلند کردن، اجسام را بلغزانید یا فشار دهید و بکشید.
• اشیاء را در نزدیکی بدن قرار دهید تا به راحتی در دسترس باشند.
• اجسام را نزدیک بدن در سطح کمر حمل کنید.



 
چگونه می توانم از خود در برابر آلودگی هوا محافظت کنم؟

چگونه می توانم از خود در برابر آلودگی هوا محافظت کنم؟

14 دی 01
سازمان بهداشت جهانی آلودگی هوا را بزرگ ترین خطر بهداشت محیطی در جهان نامیده است. اولین قدم برای کاهش اثرات آن بر بدن این است که خود را در مورد خطرات آلودگی هوا در منطقه خود آگاه کنید. سپس، می توانید نوع فعالیت های خود را تغییر دهید تا تأثیر آلودگی بر بدن خود را کاهش دهید. می توانید رژیم غذایی خود را تغییر دهید و بدن خود را تقویت کنید تا مطمئن شوید که بدن خود را ترمیم می کند و از آسیب رادیکال های آزاد ناشی از آلودگی هوا جلوگیری می کند.

چگونه می توانم از خود در برابر آلودگی هوا محافظت کنم؟

در روزهای پر آلودگی، بهترین کاری که می توانید برای کاهش قرار گرفتن در معرض آلودگی هوا انجام دهید این است که در صورت امکان از تردد در جاده های اصلی و خیابان های شلوغ خودداری کنید. اگر مشکل ریوی دارید یا بچه دارید، این موضوع از اهمیت بیشتری هم برخوردار است.
در روزهایی که سطح آلودگی پایین است، لازم نیست نگران بیرون رفتن باشید. کودکان را نباید از رفتن به مدرسه یا شرکت در بازی ها منع کرد. اما حتی در این روزها، بهتر است از گذراندن دوره‌های زمانی طولانی در مکان‌هایی که سطح آلودگی بالا می‌رود، مانند خیابان ‌های شلوغ، به خصوص اگر مشکل ریوی دارید، خودداری کنید. با این حال، به یاد داشته باشید که ورزش برای سلامتی مهم است و آلودگی هوا نباید بهانه ای برای اجتناب از ورزش باشد.
با افزایش سطح آلودگی هوا، افراد مبتلا به بیماری های ریوی بیشتر در معرض خطر بیمار شدن هستند. وقتی سطوح آلودگی بالا باشد، دولت در مورد آلودگی هوا هشدار می دهد، اگر شما یا فرزندتان به بیماری ریوی طولانی مدت مبتلا هستید، عاقلانه است که در این روزهای پر آلودگی اقدامات احتیاطی بیشتری انجام دهید.
 

اقدامات احتیاطی در روزهایی که آلودگی هوا اوج می گیرد:

•پیش بینی های روزانه هواشناسی را بخوانید تا ببینید وضع آلودگی هوا چگونه است. بسته به نتیجه، می توانید برنامه خود را از قبل طوری بچینید که زمان بیشتری را در داخل خانه، صرف کنید. توجه داشته باشید که کیفیت هوا با شاخص کیفیت هوای (AQI) اندازه گیری می شود، که به شما می گوید چند ذره هوای آلوده در هوای اطراف شما وجود دارد. 0 تا 50 AQI کیفیت خوب در نظر گرفته می شود، 51 تا 150 به این معنی است که افراد مبتلا به مشکلات تنفسی، مانند آسم، ممکن است در معرض خطر باشند و هر هوایی با AQI بالای 151 ناسالم است و در صورت امکان نباید در آن تنفس کرد.
•هنگامی که AQI بیش از 151 است، درها و پنجره های خانه را ببندید. اطراف خانه خود را بررسی کنید و مطمئن شوید که درز و شکاف های خانه شما بسته است. در این شرایط برای خنک ماندن به جای تنفس در هوای تازه، فن ها را روشن کنید یا از کولر استفاده کنید.
•بعد از گذراندن زمان زیادی در بیرون از خانه، دوش بگیرید. لباس‌های کثیف خود را پس از مدتی که بیرون از خانه گذرانده‌اید، تعویض کنید، سپس خود را بشویید تا ذرات آلوده روی پوستتان از بین برود. سعی کنید هر زمان که وقت زیادی را در هوای با کیفیت پایین سپری می کنید، عادت به دوش گرفتن کنید، به خصوص اگر در سفر هستید. اگر نمی خواهید دوش بگیرید، حداقل بعد از ورود به داخل خانه صورت خود را بشویید. 
•اگر امکان دارد سعی کنید کمی زودتر به محل کار خود بروید تا کمتر در معرض دود اگزوز باشید. زنگ ساعت خود را 30 تا 60 دقیقه زودتر تنظیم کنید تا بتوانید قبل از ساعت شلوغی به خیابان یا جاده بروید. اگر در نزدیکی شهر کار می کنید، یا اگر در منطقه ای با AQI به طور مداوم بالا زندگی می کنید، این نکته می تواند مفید باشد. 
•رژیم غذایی سالم داشته باشید تا آسیب پذیر نباشید. مقدار زیادی میوه و سبزیجات تازه را به همراه غلات کامل و گوشت بدون چربی به رژیم غذایی خود اضافه کنید. خودتان را سالم نگه دارید تا کمتر تحت تأثیر آلودگی هوا قرار گیرید. افرادی که در معرض بیماری قلبی هستند ممکن است در برابر اثرات منفی آلودگی هوا آسیب پذیرتر باشند.
•ورزش های شدید در فضای باز را کاهش دهید یا از آن اجتناب کنید. ورزش فواید زیادی دارد، بنابراین در صورت امکان، ورزش خود را در داخل خانه و در یک اتاق با تهویه مناسب یا باشگاه انجام دهید.
•اگر در بخشی از رفت و آمد خود دوچرخه سواری می کنید، می دوید یا پیاده روی می کنید، از خیابان های خلوت و به دور از شلوغی وسایل نقلیه، عبور کنید.
•اگر آسم دارید، حتما به طور منظم از اسپری پیشگیری کننده استفاده کنید.
•اگر ناراحتی هایی مانند چشم درد، سرفه یا گلودرد را تجربه می کنید حتما باید سطح فعالیت بدنی خود را در خارج از منزل کاهش دهید.
•اگر متوجه شدید وضعیت جسمانی شما در حال بدتر شدن است، یا اگر در اثر پیاده روی، سینه شما خس خس می کند یا سرفه می کنید، با پزشک خود مشورت کنید.

آیا باید ماسک صورت بزنم؟

ماسک‌های پیچیده با فیلترهای زغال فعال می‌توانند به فیلتر دی‌اکسید نیتروژن کمک کنند، اما این ماسک‌ها ریز ترین ذراتی که بیشترین آسیب را برای سلامتی شما دارد، از بین نمی‌برند. بسیاری از مردم استفاده از ماسک را ناراحت کننده می دانند و برخی از افراد مبتلا به بیماری ریوی می گویند تنفس با یک ماسک دشوارتر است. با این حال توصیه می شود ماسکی بپوشید که بیشتر ذرات بد هوا را فیلتر می کند. شما باید از ماسک های مخصوص استفاده کنید تا واقعاً از مزایای آن بهره مند شوید. ماسک های صورت معمولی هوای آلوده را مسدود نمی کنند. ماسک‌هایی با رتبه‌بندی N95 یا FFP3 نمونه هایی هستند که در برابر تنفس هوای آلوده می توانند تا حدودی محافظت کننده باشند. 

آلودگی هوای داخل ساختمان چیست؟

قطعا می دانید که نفس کشیدن در هوای آلوده زمانی که بیرون هستید می تواند مضر باشد. همین امر برای زمانی که در داخل خانه هستید صادق است. ما حدود 90 درصد از زمان خود را در داخل ساختمان ها می گذرانیم، در خانه، محل کار، مدرسه، یا زمانی که به مغازه ها یا رستوران ها می رویم.  
آلودگی هوای داخل ساختمان شامل گرد و غبار، خاک یا گازهای موجود در هوای داخل ساختمان‌ها یا محل کار شما است که می‌تواند برای تنفس مضر باشد. کیفیت پایین هوای داخل خانه با بیماری‌های ریوی مانند آسم، COPD و سرطان ریه و همچنین با افزایش خطر بیماری قلبی و سکته مرتبط است.  

انواع آلودگی هوا عبارتند از: 

•ذرات معلق، ذرات ریز گرد و غبار و خاک موجود در هوا، مانند دوده 
•گازها، به عنوان مثال مونوکسید کربن، اکسید نیتروژن و دی اکسید گوگرد 
آلودگی هوای داخل خانه می تواند ناشی از هر چیزی باشد، از اجاق گاز و هیزم شومینه گرفته تا رطوبت و کپک 

چه کسانی می توانند تحت تاثیر کیفیت هوای نامناسب داخل خانه قرار گیرند؟

هر کسی می تواند تحت تأثیر آلودگی هوای داخل خانه قرار گیرد. کودکان به طور خاص در برابر کیفیت پایین هوای داخل خانه آسیب پذیر هستند زیرا ریه های آنها هنوز در حال رشد است. راه‌های هوایی کودکان کوچک‌تر است، بنابراین التهاب ناشی از آلودگی هوای داخل و خارج از خانه می‌تواند باعث تنگ شدن آنها راحت‌تر از افراد بالغ شود.
اگر با یک بیماری ریوی COPD یا آسم زندگی می کنید، احتمالاً تحت تأثیر کیفیت بد هوا قرار می گیرید زیرا ریه های این افراد حساس تر هستند با این وجود واکنش همه افراد به گرد و غبار، خاک و گازها یکسان نیست.
اگر در خانه یک بیمار ریوی دارید، ممکن است بیرون رفتن شما سخت تر شود، بنابراین ممکن است زمان بیشتری را در داخل خانه بگذرانید، این به این معنی است که شما باید بیشتر مراقب چیزهای مضری باشید که بر هوایی که در داخل خانه تنفس می کنید تأثیر می گذارد. این مواد مضر می تواند شامل دود سیگار، شوینده های شیمیایی و یا حتی کپک باشد.

 


چگونه می توانم کیفیت هوای خانه را بهبود ببخشم؟

•فیلترهای کولر گازی خود را به طور مرتب تعویض کنید تا هوای خانه شما تمیز و تازه بماند. فیلترهای خود را هر یک یا دو ماه یکبار بررسی کنید. بسته به نوع تهویه مطبوع شما ممکن است فیلتر شما نیاز بیشتری به بررسی داشته باشد. اگر در یک شهر آلوده زندگی می کنید یا حیوانات خانگی دارید، ممکن است لازم باشد فیلترهای خود را بیشتر تعویض یا تمیز کنید. 
•یک دستگاه تصفیه هوا در خانه خود قرار دهید. تصفیه‌کننده‌های هوا دستگاه‌هایی هستند که به فیلتر گرده و سایر ذرات بد هوا کمک می‌کنند. اگر در یک کلان شهر شلوغ با آلودگی هوای به طور مداوم بالا زندگی می کنید، این مورد می تواند بسیار مفید باشد. 
•خانه خود را به طور مرتب جاروبرقی بکشید تا از انتشار آلاینده ها جلوگیری کنید. عادت کنید که به طور منظم زمانی را برای جاروبرقی منزل خود تعیین کنید تا گرد و غبار و کثیفی به مرور زمان جمع نشود، به خصوص در اتاق ها و مناطقی که زمان زیادی را در آن سپری می کنید. 
•کاشت درخت دی اکسید کربن را جذب می کند و کیفیت هوا را بهبود می بخشد. اگر این امکان را دارید در حیاط یا فضای جلوی خانه خود درخت بکارید.
•خانه خود را به دور از دود نگه دارید. در داخل خانه سیگار نکشید و اجازه ندهید دیگران در خانه شما سیگار بکشند. بهترین کار برای بهبود سلامتی خود ترک سیگار است. اگر دود همسایه‌ها روی شما تأثیر می‌گذارد، از آنها بخواهید در جای دیگری سیگار بکشند. اگر وضعیت خود را توضیح دهید، ممکن است درک کنند. 
•خانه خود را گرم نگه دارید. با نگه داشتن دمای خانه خود بین 18 تا 21 درجه سانتی گراد در ماه های سردتر، می توانید از تراکم هوای آن جلوگیری کنید. 
•هرگونه نشتی آب یا شکستن لوله ها را برطرف کنید. این کار باعث کاهش رطوبت و جلوگیری از کپک زدن می شود.  
•هرگونه کپک را از فضای خانه خود بزدائید. مناطق مرطوب خانه، مانند حمام یا آشپزخانه را بررسی کنید. همیشه هنگام تمیزکاری از دستکش پلاستیکی و ماسک تنفسی استفاده کنید تا مواد آلوده و همچنین مواد شوینده را تنفس نکنید. اگر با مواد شیمیایی خطرناک تری کار می کنید، به جای دستکش پلاستیکی از دستکش های ساخته شده از نیتریل، پلی اورتان یا PVC استفاده کنید.
•اتاق ها را به خوبی هوادهی و تهویه کنید. پنجره اتاق را به مدت 5 تا 10 دقیقه چندین بار در روز باز کنید، به خصوص اگر در حال آشپزی یا استفاده از دوش هستید. اگر در حال انجام کارهای ساختمانی هستید، تهویه مناسب فضای شما بسیار مهم است. باز نگه داشتن پنجره ها خطرات ناشی از ویروس ها مانند  ویروس کرونا را نیز کاهش می دهد. البته این نکات زمانی صادق هستند که هوای بیرون آلوده نباشد و آلودگی منحصربه فضای داخل خانه باشد.
•از گرمایش برقی یا گازی استفاده کنید. به جای سوزاندن چوب و زغال، خانه خود را با برق و گاز گرم کنید. به یاد داشته باشید که هنگام آشپزی از هود یا پنجره های باز استفاده کنید.  
 

آلودگی هوا در محل کار 

در محل کار ممکن است در معرض موادی به نام آسموژن قرار بگیرید که می توانند راه های هوایی شما را حساس تر کنند. آسموژن موادی هستند که می توانند منجر به ایجاد آسم شوند موادی مانند رنگ های اسپری خودرو، گرد و غبار آرد، گرد و غبار چوب، مایعات فلز کاری و مواد شوینده هستند. اگر از قبل آسم دارید، آسموژن ها می توانند علائم شما را بدتر کند.  
سایر خطرات آلودگی هوا در محل کار شامل الیاف آزبست ، دود جوشکاری و گرد و غبار سیلیس است. گرد و غبار سیلیس می تواند خطرناک باشد و در محصولاتی مانند آجر و بتن یافت می شود و جوشکاری یک فرآیند صنعتی رایج است که ذرات ریز و گازهای سمی را آزاد می کند.  
همچنین ممکن است آلودگی هوای داخل ساختمان را در محیط های اداری تجربه کنید. برخی از افراد ممکن است تحت تأثیر عطرها یا اسپری‌هایی قرار بگیرند که همکاران استفاده می‌کنند بنابراین ایده خوبی است که به همکاران خود اطلاع دهید که چه چیزی می‌تواند علائم بیماری ریوی شما را تحریک کند. 
تهویه مطبوع می تواند اثرات مثبت و منفی بر روی افراد مبتلا به بیماری های ریوی داشته باشد. به عنوان مثال، برخی از افراد مبتلا به آسم دریافته‌اند که تهویه مطبوع به فیلتر کردن آلرژن‌های موجود در هوا مانند گرده و شوره حیوانات کمک می‌کند. با این حال، سایر افراد مبتلا به بعضی بیماری های ریوی متوجه می شوند که هوای سرد علائم آنها را تحریک می کند و باعث سرفه یا تنگی نفس آنها می شود. 
اگر تهویه مطبوع برای شما مشکل ساز است، با کارفرمای خود در مورد دوری از آن یا خاموش کردن آن صحبت کنید و همچنین اگر دفتر شما دارای یک واحد تهویه مطبوع است، مهم است که کارفرمایان شما حداقل سالی یک بار آن را سرویس کنند.

چگونه می توانم در مقابله با آلودگی هوا سهم خود را ایفا کنم؟

به طور کلی، هر فردی که توانایی دارد، باید سعی کند سهم خود را در کاهش آلودگی هوا با پیاده روی یا دوچرخه سواری به جای سوار شدن به ماشین، به ویژه برای سفرهای کوتاه، ایفا کند. این امر انتشار گازهای گلخانه ای را کاهش می دهد و شما را نیز فعال نگه می دارد. همچنین می توانید از وسایل حمل و نقل عمومی یا یک ماشین مشترک برای افراد خانواده استفاده کنید.
اگر قصد خرید یک خودرو را دارید، به میزان انتشار دی اکسید نیتروژن آن نگاهی بیندازید و میزان انتشار واقعی آن خودرو را بررسی کنید. از خرید خودروهای دیزلی خودداری کنید. خرید یک خودروی هیبریدی یا الکتریکی نیز به کاهش آلایندگی شما کمک می کند.
اگر ماشین دارید، به طور منظم آن را سرویس کنید تا سهم آن در آلودگی هوا به حداقل برسد. اگر خودروی دیزلی دارید، فیلتر ذرات دیزل را به طور مرتب نگهداری و تخلیه کنید.
 
قوانین عمومی ایمنی آزمایشگاه

قوانین عمومی ایمنی آزمایشگاه

30 آذر 01
بسیاری از آزمایشگاه ها دارای خطرات قابل توجهی هستند و پیشگیری از حوادث آزمایشگاهی نیاز به دقت زیاد و هوشیاری مداوم دارد. نمونه هایی از عوامل خطرناک عبارتند از ولتاژ بالا، دماهای بالا و پایین، مواد شیمیایی خورنده و سمی و بخارات شیمیایی، تشعشعات، آتش سوزی، انفجارها و مخاطرات زیستی از جمله ارگانیسم های عفونی و سموم آنها.
اقدامات حفاظتی در برابر حوادث آزمایشگاهی شامل آموزش ایمنی و اجرای سیاست‌های ایمنی آزمایشگاهی، بررسی طرح‌های آزمایشی ایمنی و استفاده از تجهیزات حفاظت فردی است.
در بسیاری از کشورها، کار آزمایشگاهی تابع قوانین ایمنی و بهداشت است. در برخی موارد، فعالیت‌های آزمایشگاهی می‌تواند خطرات زیست محیطی را نیز به همراه داشته باشد، به عنوان مثال، تخلیه تصادفی یا عمدی مواد سمی یا عفونی از آزمایشگاه به محیط زیست.
 
 قوانین زیر تقریباً به تمام آزمایشگاه ها مربوط می شود و باید در دستورالعمل های ایمنی آن ها گنجانده شود. آنچه را که باید در مواقع اضطراری بدانید، علائم مناسب، تجهیزات ایمنی، استفاده ایمن از تجهیزات آزمایشگاهی و قوانین کلی را بیان کردیم؛
1. حتماً تمام علائم هشدار حریق و ایمنی را بخوانید و در صورت بروز حادثه یا در مواقع اضطراری دستورالعمل ها را دنبال کنید.
2. اطمینان حاصل کنید که به طور کامل از روش های تخلیه و خروجی های تاسیسات یا ساختمان خود آگاه هستید.
3. مکان دوش های ایمنی آزمایشگاهی، ایستگاه های شستشوی چشم و کپسول های آتش نشانی را بشناسید.
4. تجهیزات ایمنی ممکن است در راهرو نزدیک ورودی آزمایشگاه قرار گیرد و مطمئن شوید نحوه استفاده صحیح از آن را می دانید. 
5. از تماس پوست و چشم با تمام مواد شیمیایی خودداری کنید.
6. در صورت پاشیدن مواد شیمیایی به چشم یا روی پوست، فوراً ناحیه آسیب دیده را حداقل به مدت 20 دقیقه با آب جاری بشویید.
7. نواحی پوستی در معرض مواد را قبل از خروج از آزمایشگاه خوب بشویید.
8. شماره تلفن های اضطراری را بشناسید تا در مواقع اضطراری از آن ها برای کمک گرفتن استفاده کنید.
9. مناطق آزمایشگاهی حاوی مواد سرطان زا، رادیو ایزوتوپ ها، خطرات زیستی و لیزر باید به درستی با علائم هشدار دهنده مناسب علامت گذاری شوند.
 
 
 
10. هرگز نباید از شعله های باز در آزمایشگاه استفاده کرد مگر اینکه یک سرپرست واجد شرایط در محل حضور داشته باشد.
11. همیشه باید در اطراف سرهای آبپاش آتش نشانی ناحیه ای به قطر 36 اینچ روشن باشد.
12. همیشه در مکان هایی با تهویه مناسب کار کنید. 
13. در حین کار در آزمایشگاه ننوشید، نخورید و آدامس نجوید.
14. تمام تجهیزات باید به طور مرتب از نظر فرسودگی بازرسی شوند.
15. تجهیزات باید مطابق با الزامات سازنده نگهداری شوند و سوابق گواهی، نگهداری یا تعمیرات باید در طول عمر تجهیزات نگهداری شوند.
16. از تجهیزات فقط برای هدف تعیین شده استفاده کنید. ظروف شیشه ای آزمایشگاهی هرگز نباید به عنوان ظروف غذا یا نوشیدنی استفاده شوند.
17. هر بار که از ظروف شیشه ای استفاده می کنید، حتماً آن را از نظر شکستگی و ترک بررسی کنید. هر گونه ظروف شیشه ای آسیب دیده را به سرپرست آزمایشگاه خود اطلاع دهید تا به درستی دور ریخته شود.
18. هرگز از تجهیزات آزمایشگاهی که توسط سرپرست تأیید نشده‌اند و یا آموزش ندیده اید استفاده نکنید.
19. دسترسی به آزمایشگاه ها و مناطق پشتیبانی مانند انبارها، آزمایشگاه های تخصصی و غیره باید فقط به پرسنل تایید شده محدود شود.
20. اگر ابزار یا قطعه ای از تجهیزات در حین استفاده از کار افتاد، یا به درستی کار نمی کند، فوراً موضوع را به یک تکنسین گزارش دهید. هرگز سعی نکنید مشکل تجهیزات را به تنهایی تعمیر کنید.
21. اگر آخرین فردی هستید که آزمایشگاه را ترک می کنید، مطمئن شوید که تمام درها را قفل کرده و همه منابع احتراق را خاموش کنید.
22. از کار به تنهایی در ساختمان خودداری کنید. اگر رویه‌های در حال انجام خطرناک هستند، به تنهایی در آزمایشگاه کار نکنید.
23. هرگز یک آزمایش در حال انجام را بدون مراقبت رها نکنید. هرگز ظروف مواد شیمیایی را باز نگذارید.
24. هرگز ظروف شیشه‌ای، محلول‌ها یا انواع دیگر وسایل را از سطح چشم خود بالاتر نبرید.
25. مواجهه و تماس با مواد شیمیایی را به حداقل برسانید. 
26. هرگز مواد شیمیایی را بو و مزه نکنید.
27. مواد شیمیایی را هرگز نباید جلوی صورتتان مخلوط، اندازه گیری یا حرارت دهید.
28. فرض کنید تمام مواد شیمیایی با سمیت ناشناخته بسیار سمی هستند.
29. همه ظروف باید دارای برچسب مناسب باشند. هرگز نباید از مواد شیمیایی بدون برچسب استفاده کرد.
30. از مکش دهان برای پیپت کردن یا راه اندازی سیفون استفاده نکنید.
31. اطمینان حاصل کنید که همیشه از روش های مناسب برای دفع زباله های آزمایشگاهی پیروی می کنید.
32. استفاده از تلفن همراه یا گوشی در بخش فعال آزمایشگاه ها یا در حین عملیات آزمایشی ممنوع است.
33. موهای بلند و لباس های گشاد باید جمع شده و به عقب کشیده شوند و از گیرافتادن و خطرات احتمالی محافظت شوند.
34. از پوشیدن جواهرات در آزمایشگاه خودداری کنید زیرا این امر می تواند خطرات زیادی ایجاد کند.
35. هیچ لنز تماسی نباید در اطراف مواد شیمیایی خطرناک استفاده شود - حتی در هنگام استفاده از عینک ایمنی.

 
36. عینک ایمنی آزمایشگاهی باید در هر مکانی که مواد شیمیایی استفاده یا نگهداری می شود استفاده شود. همچنین باید هر زمان که احتمال پاشیده شدن یا ورود ذرات به داخل چشم وجود دارد پوشیده شوند.
37. همیشه در آزمایشگاه کفش های پنجه بسته پوشیده می شوند. کفش یا صندل سوراخ دار مناسب نیست.
38. لباس های ساخته شده از الیاف مصنوعی نباید هنگام کار با مایعات قابل اشتعال یا در صورت وجود خطر آتش سوزی پوشیده شوند زیرا این مواد تمایل به ذوب شدن و چسبیدن به پوست در تماس با آن را دارند.
39. روپوش‌های آزمایشگاهی را نباید در دفاتر یا اتاق‌های استراحت نگهداری کرد زیرا آلودگی‌ها را به مناطق دیگر سرایت می‌دهند.
40. رایانه ها و ابزارها دقیق باید برچسب زده شوند تا تعیین کنند آیا دستکش باید پوشیده شود یا خیر. استفاده نادرست از دستکش در اطراف صفحه کلید منبع آلودگی احتمالی است.
41. اگر مجروح شده اید، فورا و با صدای بلند فریاد بزنید تا مطمئن شوید که کمک دریافت می کنید.
42. تمام جراحات، تصادفات و تجهیزات یا حتی شکستن شیشه را فوراً گزارش دهید، حتی اگر حادثه کوچک یا بی اهمیت به نظر برسد.
43. از افزودن مواد جامد به مایعات داغ خودداری کنید.
44. معرف ها را به ترتیب مناسب خود مانند افزودن اسید به آب ترکیب کنید. آب را نباید در اسید غلیظ ریخت. در عوض، اسید را به آرامی در آب بریزید و مدام هم بزنید. در بسیاری از موارد، مخلوط کردن اسید با آب گرمازا است
45. قبل از شروع هر کاری، خطرات احتمالی و اقدامات احتیاطی مناسب ایمنی را تعیین کنید.
46. رویه هایی باید ایجاد شود که تشکیل و پراکندگی ذرات معلق در هوا را به حداقل برساند.
47. اگر یک ماده شیمیایی ناشناخته در آزمایشگاه تولید شود، این ماده باید خطرناک در نظر گرفته شود.
48. کارکنان آزمایشگاه باید به فهرست موجودی مواد شیمیایی،  SDSهای قابل اجرا، دفترچه راهنمای ایمنی آزمایشگاه بخش و SOPهای مربوطه دسترسی داشته باشند.
49. مواد شیمیایی را در فاضلاب نریزید. از فاضلاب برای دفع زباله های شیمیایی استفاده نکنید.
50. مکان های تعیین شده و مشخص شده برای ذخیره سازی زباله ضروری است.
51. تمام تله‌های سینک (از جمله تله‌های سینک ظرفشویی و زهکش‌های کف) را با جاری شدن آب در داخل فاضلاب حداقل ماهانه پر از آب نگه دارید.
52. از هودهای بخار برای تبخیر و دفع حلال های فرار استفاده نکنید.
53. PEL و مقادیر حد آستانه (TLV) در همه مناطق رعایت خواهد شد. اگر مشکوک به قرار گرفتن در معرض مواجهه بالای PEL/TLV برای یک فرآیند مداوم هستید، لطفاً فوراً اطلاع دهید.
54. هنگام رفلاکس کردن، تقطیر یا انتقال مایعات فرار، همیشه مراقب باشید.
55. همیشه مواد شیمیایی را از ظروف بزرگ به ظروف کوچک تر بریزید.
56. هرگز مواد شیمیایی که استفاده شده اند را دوباره داخل ظروف انبار نریزید.
57. هرگز به فلاسک هایی که در خلاء هستند ضربه نزنید.
58. مطمئن شوید که از محل قرارگیری خروجی های آزمایشگاه و اعلام حریق آگاه هستید. 
59. از حواس پرتی یا ترساندن افرادی که در آزمایشگاه کار می کنند خودداری کنید.
60. در صورت مشاهده هرگونه شرایط ناایمن در آزمایشگاه، در اسرع وقت به سرپرست خود اطلاع دهید.
 
30 نکته ایمنی لیفتراک که باید بدانید

30 نکته ایمنی لیفتراک که باید بدانید

23 آذر 01

لیفتراک ماشینی است دارای یک دکل، شاخک و ملحقات که با توجه به نوع فعالیت برای ترابری، جابجایی و انبارکردن بارها در اشکال و ظرفیت‌های مختلف طراحی و ساخته می‌شود. در این مطلب نکات ایمنی که می بایست رعایت شود آورده شده است. 

1- رانندگی لیفتراک باید فقط توسط کسانی که برای این کار مجاز هستند صورت بگیرد. 
2- راننده قبل از حرکت و شروع به کار باید از سالم بودن چرخ ها، باطری، ترمز ها، فرمان، بوق و ... اطمینان حاصل نماید. 
3- شاخک های لیفتراک در هنگام حرکت ( با بار یا بدون بار) باید در حداقل فاصله ممکن نسبت به زمین تنظیم گردد. این فاصله نباید از 20 سانتی متر کمتر باشد. 
4- سرعت لیفتراک بایستی متناسب با بار تنظیم و حداکثر از 10 کیلومتر بر ساعت تجاوز ننماید. 
5- سقف لیفتراک باید محکم و مناسب باشد که در صورت سقوط بار روی آن مقاومت کافی داشته باشد. 
6- هنگام رانندگی نباید هیچ یک از اعضای بدن راننده بیرون از کابین قرار گیرد. 
7- راننده باید هنگام حرکت مسیر را به دقت بررسی نموده تا ناهمواری، لغزندگی و موانع سرراه را شناسایی نماید. 
8- در سرازیری ها حرکت بالابر باید با دنده عقب صورت گیرد. 
9- راننده لیفتراک موظف است هنگام عبور از پیچ ها و تقاطع ها به نحو مقتضی توسط بوق یا چراغ، هشدار های لازم را بدهد. 
10- بارگیری و تخلیه بار باید در هنگام توقف کامل لیفتراک انجام گیرد. 
11- هنگام بارگیری باید به ظرفیت مجاز لیفتراک توجه کامل داشت. 
12- هنگام رانندگی حرکاتی از قبیل سبقت گرفتن، شوخی کردن، سرعت غیر مجاز، بالا بردن بیش از حد شاخک ها، حرکات زیگزاگی، ترمز شدید، دور زدن در سرعت های بالا و ... ممنوع می باشد. 
 
 
 
13- بلند کردن بار های نامطمئن و نامتعادل ممنوع است. 
14- از بلند کردن بار با یک شاخک و یا هل دادن بار توسط شاخک ها باید جلوگیری نمود. 
15- برای ثابت نگه داشتن بار بعد از بلند کردن بار باید شاخک هارا به عقب متمایل کرد. 
16- هنگامیکه بار مانع دیدن راننده می شود حرکت لیفتراک باید با دنده عقب صورت گیرد.
17- هنگام کار با لیفتراک، توقف یا عبور و مرور افراد در زیر شاخک ها های لیفتراک ممنوع می باشد. 
18- از شاخک های لیفتراک به هیچ وجه نباید به عنوان نردبان و یا سکوی زیر پا استفاده نمود. 
19- سوار کردن افراد روی شاخک ها ممنوع بوده و همیشه تابلوی " حمل سرنشین ممنوع " روی آن نصب باشد. 
20- حمل بار های بلند و طویل مانند لوله و یا شمش های فلزی با لیفتراک ممنوع می باشد. 
21- پارک نمودن لیفتراک در جلوی درب ها و وسایل آتش نشانی و امداد ممنوع می باشد. 
22- باید کپسول آتش نشانی مناسب در کابین لیفتراک وجود داشته باشد. 
23- در صورت تخلیه و بارگیری در محیط های بسته و سالن ها، می بایست نور کافی و فضای کافی برای مانور لیفتراک در نظر گرفته شود. 
24- تردد لیفتراک های دیزلی در محیط هایی که از دتکتور های دودی استفاده می کنند ممنوع می باشد. 
25- حمل سرنشین و سوار کردن کارکنان با لیفتراک ممنوع است. 
26- دنده عقب لیفتراک باید مجهز به آلارم باشد. 
27- هرگونه عیب و نقص و نشتی روغن در لیفتراک بایستی سریعا به مسئول مربوطه اطلاع داده شده و هیچگاه نبایستی شخصا مبادرت به تعمیر لیفتراک نمود. 
28- اجسام گرد و استوانه ای هنگام جابجایی با لیفتراک باید محکم به شاخک ها بسته شوند.
29- بعد از پایان کار، باید لیفتراک را در محل مناسب پارک نمود و شاخک های لیفتراک را کمی به جلو شیب داده و به روی زمین قرار داد.
30- قبل از خارج شدن از لیفتراک باید ترمز دستی را کشیده، دنده را در حالت خلاص قرار داده و سوئیچ را از جای خود خارج نمود. 

منبع

مطالب مرتبط: 
آیین نامه ایمنی لیفتراک 
ایمنی هیدروژن سولفید
ایمنی دست
 
نحوه محافظت در برابر خطرات هیدروژن سولفید

نحوه محافظت در برابر خطرات هیدروژن سولفید

10 آذر 01
طبق آمار اداره آمار کار ایالات متحده ، چهل و شش کارگر آمریکایی بین سال‌های 2011 تا 2017 بر اثر مواجهه با سولفید هیدروژن جان خود را از دست دادند. گاز طبیعی دومین عامل مرگ ناشی از استنشاق مواد شیمیایی در ایالات متحده در آن بازه زمانی بود. متخصصان ایمنی براهمیت طرحی برای محافظت از کارگران در برابر غلظت های بالای سولفید هیدروژن(H2S)  تاکید می کنند. بسیاری از صنایع از گاز طبیعی در فرآیند تولید استفاده می کنند. برخی دیگر  (H2S)را به عنوان محصول جانبی فرآیندهای خود ایجاد می کنند.
هنگامی که کارگران به درستی در برابر غلظت های بالای H2S محافظت نمی شوند، ممکن است از عوارض سلامتی از بی خوابی تا مرگ رنج ببرند. 

طبق گزارش آژانس ثبت مواد سمی و بیماری ها ، H2S بیشترین شیوع را در مشاغل زیر دارد:

• صنعت نفت
• معدن
• تولید ریون
• کارخانه های خمیر و کاغذ
• فرآوری مواد غذایی
• تصفیه خانه فاضلاب
فضاهای کم و محدود باعث ایجاد مشکلاتی با H2S برای کارگران می شود. سولفید هیدروژن سنگین‌تر از هوا است و به آن اجازه می‌دهد تا در مناطق کم ارتفاع مانند زیرزمین‌ها، منهول‌ها، فاضلاب‌ها و چاله‌های کود پر شود. H2S که به آن سولفید دی هیدروژن، گاز فاضلاب، رطوبت بدبو و گاز ترش نیز گفته می شود، قابل اشتعال و بسیار سمی است.

آشنایی با گاز هیدروژن سولفید H2S : 

این گاز بی رنگ که به عنوان گاز ترش شناخته می شود، به طور طبیعی از تجزیه مواد آلی از جمله ذخایر نفت و گاز تولید می شود. همچنین به عنوان محصول جانبی بسیاری از فرآیندهای صنعتی، از جمله فرآیند گوگردزدایی در تولید و پالایش نفت منتشر می شود. بیشترین مواجهه با H2S از طریق استنشاق است که در آن گاز به سرعت توسط ریه ها جذب می شود.این گاز بویی شبیه تخم مرغ گندیده دارد اما افراد تنها زمانی می توانند بوی "تخم مرغ گندیده" آن را استشمام کنند که غلظت کمتری از گاز وجود داشته باشد. با این حال، پس از مواجهات مداوم در سطح پایین، یا با غلظت های بالاتر، فرد توانایی بوییدن گاز را از دست می دهد. این موضوع می تواند خیلی سریع اتفاق بیفتد و در غلظت های بالا، توانایی بوییدن گاز می تواند فوراً از بین برود و در عرض یک نفس کشنده شود.

اثرات نامطلوب غلظت بالای گاز طبیعی بر سلامتی : 

کارشناسان مرکز کنترل بیماری ها (CDC) هشدار می دهند که مواجهه حاد و مزمن با H2S بسیار خطرناک است. حتی یک مواجهه با سطوح بالای سولفید هیدروژن می تواند باعث مرگ فوری شود. در موارد دیگر، مشکلات سلامتی ممکن است تا سه روز پس از مواجهه ظاهر نشوند. بر اساس CDC، افرادی که به طور مداوم در معرض سطح پایین قرار دارند ممکن است عوارضی نظیر:
• فشار خون پایین
• از دست دادن اشتها
• سرفه مزمن
• کاهش وزن 
و بسیاری از بیماری های را گزارش کنند.
مانند گاز کشنده هیدروژن سیانید، که همه ما درباره آن شنیده ایم، سطوح بالای سولفید هیدروژن با مهار تنفس سلولی به بدن حمله می کند. قربانیان ممکن است علائم تنفسی مختلفی داشته باشند، تشنج را تجربه کنند یا از بیهوشی سریع رنج ببرند. در بدترین سناریو، اندام‌ها و سیستم عصبی قربانی از کار می‌افتند که منجر به فروپاشی فوری می‌شود. در موارد حاد، درمان بستگی به مدت زمان مواجهه فرد با، سطح گاز موجود در هوا و نحوه مواجهه فرد دارد. پزشکان همچنین سایر مواد شیمیایی که فرد در معرض آنها قرار دارد، سلامت کلی، سن، سبک زندگی و سایر عوامل پیش بینی کننده غلبه بر اثرات قرار گرفتن در معرض H2S را در نظر می گیرند .
 

مطالب مرتبط: 

چگونه از دستان کارگران در زمان کار محافظت کنیم؟

افزایش فرهنگ ایمنی در محیط کار



شما میتوانید فایل مقاله کامل را از قسمت زیر دانلود نمایید. 
 
افزایش فرهنگ ایمنی در محیط کار

افزایش فرهنگ ایمنی در محیط کار

02 آذر 01
ایمنی موضوع مهمی برای بسیاری از محیط های کاری است که شامل ماشین آلات سنگین، تجهیزات پیچیده و مواد شیمیایی است. بسیاری از شرکت ها سعی در ایجاد یک فرهنگ ایمنی مثبت برای اطمینان از رفاه کارکنان خود در محیط های خطرناک دارند. دانستن فرهنگ ایمنی می تواند به کارکنان کمک کند در حین انجام وظایف خود ایمن بمانند. در این مقاله، به این می پردازیم که فرهنگ ایمنی در محیط کار چیست، چرا برای بسیاری از محیط های کار مهم است و برخی از ویژگی های مشترکی که فرهنگ ایمنی مثبت را تعریف می کنند، بحث می کنیم.

فرهنگ ایمنی در محیط کار چیست؟

فرهنگ ایمنی در محیط کار به نگرش های مثبت نسبت به ایمن نگه داشتن کارکنان در حین انجام وظایفشان اشاره دارد. فرهنگ ایمنی اغلب در محیط های کاری با احتمال خطرات بیشتر، مانند ساخت و ساز، مهم است. فرهنگ ایمنی موثر شامل مثبت اندیشی و فعال بودن است.
کارمندان در پست‌های مدیریتی و کسانی که در کارخانه‌ها یا مناطق ساخت‌وساز کار می‌کنند، می‌توانند با برقراری ارتباط آشکار در مورد رویه‌ها و اولویت دادن ایمنی بر بهره وری، مثبت‌اندیشی را تشویق کنند و به متخصصان این امکان را می‌دهند که به سرعت به مسائل رسیدگی کنند و استانداردهای مهم را حفظ کنند. فعال بودن در حوزه ایمنی برای همه کارکنان ضروری است، زیرا کاهش خطرات قبل از وقوع نشان دهنده احترام به کارکنان و اهمیت دادن به سلامت آنها است.
 

اهمیت فرهنگ ایمنی در محیط کار

داشتن یک فرهنگ ایمنی مثبت و فعال در محیط کار برای حفظ سلامت فیزیکی کارکنان در حین حضور در محل کار حیاتی است. کارمندانی که در بحث در مورد مسائل ایمنی در محل کار خود احساس راحتی می کنند، به احتمال زیاد عملکرد بهتری دارند، از اشتباهات خود درس می گیرند و مشکلات را قبل از ایجاد آسیب برطرف می کنند. فرهنگ ایمنی مؤثر همچنین کارکنان را در مورد نحوه پاسخگویی به مسائل ایمنی راهنمایی می کند که آنها را تشویق می کند تا به سرعت به خطرات رسیدگی کنند و پاسخگو بمانند.
 
 



 در اینجا برخی از راه‌های مختلف وجود دارد که فرهنگ ایمنی مثبت می‌تواند برای سازمان شما مفید باشد:

• رضایت بیشتر کارکنان: کارمندانی که به دلیل فرهنگ ایمنی مثبت احساس امنیت می‌کنند و شنیده می‌شوند، معمولاً خوشحال‌تر از کسانی هستند که اینطور نیستند. رضایت در محل کار نیز ممکن است به بهبود عملکرد و ایجاد روابط قوی بین مدیریت و کارکنان در محل کمک کند.
• بهبود عملکرد: تشویق به ایمنی و شادی کارکنان، آنها را به بهره وری بیشتر تشویق می کند. به علاوه، استانداردها و رویه‌های ایمنی سازگار، راهنمایی برای انجام کار ارائه می‌دهند که به کارکنان اجازه می‌دهد کارآمدتر کار کنند.
• نگرانی های قانونی کمتر: فرهنگ ایمنی می تواند به کاهش تصادفات در محل کار کمک کند و شرکت ها را تشویق کند تا از مقررات ایمنی پیروی کنند و در نتیجه نگرانی های قانونی کمتری ایجاد شود.
• مدیریت آگاه تر: مدیریت آگاه مانند سرپرستان، مدیران کل و حتی مدیران عامل تصمیمات ایمنی بهتری می گیرند و از کارکنان خود در محل مراقبت می کنند. فرهنگ ایمنی مثبت باعث ارتقای یادگیری و ارائه فرصت های آموزشی برای همه کارکنان می شود.
• شهرت و جایگاه بهتر: محل های کاری که فرهنگ ایمنی را پرورش می دهند، اغلب از شهرت بهتری برخوردارند، زیرا به کارکنان خود توجه و احترام نشان می دهند. شهرت خوب به شرکت‌ها کمک می‌کند تا مشتریان بیشتری داشته باشند و سود کسب کنند، اما به آنها کمک می‌کند تا کارکنان عالی را استخدام کنند و از عهده آموزش ایمنی برآیند.

تغییر فرهنگ ایمنی در سازمان شما

اغلب پرسنل ایمنی و بهداشت می خواهند وارد شرکتی شوند که دارای فرهنگ های ایمنی از قبل تثبیت شده است. زمانی که فرهنگ ایمنی سازمان برای اطمینان از ایمن ماندن کارکنان کافی نباشد، ممکن است چالش ایجاد شود. علاوه بر این، تغییر فرهنگ ایمنی یک سازمان می تواند دشوار باشد و کار ساده ای نیست. با این حال، فرهنگ ایمنی به عنوان یک ستون در برنامه کلی سلامت و ایمنی شما قرار دارد و برای موفقیت همه دستاوردهای مرتبط با سلامت و ایمنی حیاتی است. برای انجام این کار، باید گام هایی برای تغییر نگرش، رفتار و هنجارهای کارکنان سازمان برداشته شود.
کمیته های بهداشت و ایمنی
ایجاد کمیته ایمنی و بهداشت برای ترویج و بهبود فرهنگ ایمنی گام مناسبی است. کمیته‌های ایمنی و بهداشت در چند سال گذشته به روش‌های بسیار مؤثری برای به دست آوردن مشارکت و خرید قوی‌تر کارکنان در خصوص مسائل ایمنی، بهداشت و رفاهی که بر کارکنان در محل کار تأثیر می‌گذارد، تبدیل شده‌اند.
در یک محل کار همیشه در حال تحول، رویه‌ها و استانداردهای ایمنی تمرکز زیادی بر مشارکت کارکنان و مشارکت در تصمیم‌گیری‌های ایمنی آغاز کرده‌اند. این حتی در سیستم مدیریت ایمنی و بهداشت حرفه ای ISO 45001 که اخیراً معرفی شده است، واضح تر شده است ، که در آن مشارکت کارکنان در تصمیم گیری های ایمنی یکی از مفاهیم کلیدی ارائه شده در استاندارد است.

در زیر مراحلی را که به عنوان بهترین روش برای راه اندازی کمیته های ایمنی ایجاد می کنیم آورده شده است:

• حامی انتخاب کنید
• یک رئیس تعیین کنید
• پشتیبانی جلسه را در نظر بگیرید
• اعضا را با دقت انتخاب کنید
در مجموع، این کمیته ها باید برای توانمندسازی کارکنان در تصمیم گیری های ایمنی و بهداشتی در رابطه با محل کارشان استفاده شوند. مشارکت جمعی در بهبود جنبه‌های ایمنی و بهداشت سازمان‌هایشان تأثیر زیادی بر افزایش روحیه کارکنان، رهبری و ارتقای فرهنگ ایمنی جمعی دارد.

مطالب مرتبط: 

راهکارهای برای پیشگیری از حریق

10 نکته ایمنی در محل کار که هر کارگری باید بداند



برای دانلود فایل مقاله کامل افزایش فرهنگ ایمنی در محل کار روی آیکون زیر کلیک نماییید.  


10 نکته ایمنی در محل کار که هر کارگری باید بداند

10 نکته ایمنی در محل کار که هر کارگری باید بداند

25 آبان 01
چه در خارج از منزل در محل کار باشید و یا با ماشین آلات سنگین کار کنید، و چه در منزل پشت میز کار کنید، در محیط کار شما خطراتی وجود دارد که باید از آنها مطلع شوید. توجه به خطرات بالقوه در محیط  برای جلوگیری از آسیب های محل کار بسیار مهم است.
در این مقاله توضیح خواهیم داد که ایمنی محل کار چیست و نکاتی را برای اطمینان از ایمن بودن شما و محل کارتان فهرست می کنیم.

 چرا ایمنی محل کار مهم است؟

زمانی که یک شرکت محیط کاری ایمن را فراهم می کند، از خود، کارمندان و مشتریان خود محافظت می کند. پیروی از دستورالعمل‌ها و رویه‌ها برای مطابقت با استاندارد های محلی و ملی ایمنی شغلی مهم است.
یک محل کار ایمن، یک محل کار شاد است، زیرا محیط راحت و مساعدی را برای کارکنان ایجاد می کند تا به طور موثر وظایف خود را انجام دهند. با این حال، ارائه یک محل کار ایمن نیز بخش مهمی از روابط مشتری است. اگر دفتر یا محل کار برای کارمندان ناامن است، قطعا برای مشتریان آموزش ندیده شما نیز ناامن است.
ایمنی در محل کار به چه معنیست؟
ایمنی محل کار شامل  کلیه فرآیندها، پروتکل ها و راهنمایی هایی است که برای  کمک به  کاهش خطرات در محل و کاهش میزان آسیب و بیماری وجود دارد. برای اطمینان از محافظت از نیروی کار و بازگشت ایمن کارگران به خانه، کارکنان باید به طور فعال در حفظ ایمنی محل کار سازمان نقش داشته باشند. همه کارکنان باید به طور کامل به این نکات ایمنی در محل کار متعهد باشند تا به ایجاد یک محیط کار ایمن تر کمک کنند. هنگامی که نیروی کار تعهد خود را به ایمنی نشان می دهد، خطرات مختلف در محل را می توان به سرعت شناسایی کرد و اقدامات اصلاحی را انجام داد.
مزایای ایمنی در محیط کار
هنگامی که نیروی کار گرد هم می آیند تا به ایجاد یک محیط کار ایمن کمک کنند، این اقدام به آسیب ها و بیماری های کمتر در محل کمک می کند که به نوبه خود مزایای بی شماری را ارائه می دهد.
 • افزایش کارایی و بهره‌وری با نرخ‌ روزهای ازدست رفته، محدود یا انتقال‌یافته 
 • کاهش هزینه های جراحات و بیماری و خسارت بیمه با آسیب دیدگی کمتر کارگران در محل کار 
 • تقویت روحیه کارکنان
 • فرهنگ ایمنی قوی‌تر و انعطاف‌پذیرتر  
 • سابقه ایمنی بهتر با خسارات و بیماری های کمتر در محل و محافظت بیشتر از کارگران 
 
یک محیط کار ایمن تر یک موقعیت برد-برد برای همه افراد یک سازمان است. برای آموزش اعضای تیم در مورد نکات ایمنی کلیدی که می توانند به صورت روزمره از آنها استفاده کنند، اقدام کنید. در اینجا لیستی از نکات ایمنی در محل کار وجود دارد که باید در برنامه روزانه خود بگنجانید:
 

1) از ابزار، تجهیزات و ماشین آلات به درستی استفاده کنید

استفاده صحیح از ابزار و ماشین آلات می تواند از صدمات جلوگیری کند. فقط از ماشین هایی استفاده کنید که آموزش دیده یا گواهی استفاده از آنها را دارید و از تمیز کردن و نگهداری منظم آنها اطمینان حاصل کنید. همیشه باید از ماشین آلات و تجهیزات برای اهداف مورد نظرشان استفاده کنید. از تجهیزاتی مانند چرخ دستی یا لیفتراک برای کمک به بلند کردن و جابجایی وسایل سنگین برای جلوگیری از زور زدن یا آسیب دیدن خود استفاده کنید.

2) همیشه شرایط ناامن را گزارش دهید

هر گونه شرایط ناایمن یا خطرات محیط کار را به محض مشاهده آنها برطرف کنید. اگر حذف خطر برای شما خطرناک است، فوراً به سرپرست اطلاع دهید در برخی مواقع، کارگران ممکن است از ترس اینکه خود یا شخص دیگری را به دردسر بیاندازند، نسبت به در میان گذاشتن شرایط ناامن و خطرات خاص با مافوق خود تردید داشته باشند. این برای یک محیط کار ایمن مناسب نیست زیرا ممکن است احتمال وقوع حادثه یا آسیب در محل را افزایش دهد. همه اعضای نیروی کار باید  فوراً شرایط ناایمن را گزارش کنند تا از خود و همکارانشان محافظت کنند.

3) تمام وسایل ایمنی لازم را بپوشید

اگرچه این نکته ممکن است بدیهی به نظر برسد، اما لازم است به کارگران یادآوری شود که همیشه از تجهیزات حفاظت شخصی لازم (PPE) استفاده کنند. همیشه تجهیزات ایمنی لازم را بپوشید. ابزار ایمنی مناسب در محل کار شما می تواند ابزار بازتابنده، لباس ضد حریق، لباس کار صنعتی یا چیزی به سادگی کفش های ضد لغزش باشد. اگر فضای کار شما دارای زباله یا گرد و غبار است، یا اگر مجبور هستید با مواد شیمیایی سمی یا خطرناک یا دود مقابله کنید، همیشه از ماسک تنفسی استفاده کنید.اغلب اوقات، کارگران ممکن است فراموش کنند یا ترجیح دهند که از یک قطعه خاص از تجهیزات مانند عینک محافظ یا کلاه سخت استفاده نکنند، زیرا احساس می کنند ممکن است غیرضروری باشد یا  می  توانند بدون آن کار را به سرعت به پایان برسانند. تجهیزات حفاظت فردی برای ایمن نگه داشتن کارگران و محافظت از آنها در برابر آسیب یا بیماری اختصاص داده شده است، بنابراین همیشه به  آنها یادآوری کنید که ازPPE مناسب اختصاص داده شده برای کار استفاده کنند.

4) ایستگاه کاری خود را تمیز نگه دارید

داشتن یک فضای کاری تمیز تاثیر مثبتی بر رضایت شغلی شما خواهد داشت و شما و همکارانتان را از خطر دور نگه می دارد. کارمندان باید هر گونه اقلام غیر ضروری را در نزدیکی یا روی ایستگاه های کاری خود خالی کنند. آنها  همچنین باید  همیشه به خاطر داشته باشند که ایستگاه های کاری خود را از هرگونه نشتی مواد تمیز کنند و منطقه را کاملاً  ضد عفونی کنند.  بر اساس مقاله EHS Daily Advisor-OSHA، 36.5٪ از کل مرگ و میرهای محل کار مروط به زمین خوردن است. در واقع، لغزش‌ها و زمین خوردن‌ها هر سال منجر به صدمات متعدد در محل کار می‌شوند، بنابراین به کارکنان یادآوری کنید که این نکته ایمنی مطابق با OSHA را جدی بگیرند. 

5) هیدراته بمانید

به اندازه کافی آب بنوشید تا هوشیار بمانید و از کم آبی بدن جلوگیری کنید. حتی در زمستان، برای جلوگیری از سبکی سر و عدم تمرکز، هیدراته ماندن با آب و مایعات گرم ضروری است.

6) وضعیت بدنی یا پوسچر مناسب را حفظ کنید 

مهم است که وظایف شغلی را با وضعیت بدنی مناسب انجام دهید. از بلند کردن اجسام سنگین  گرفته تا نشستن پشت کامپیوتر،  وقتی  درگیر یک کار هستید این نکته ایمنی را به راحتی فراموش می‌کنید. کارکنان باید وضعیت بدنی مناسب را در ذهن داشته باشند زیرا به آنها کمک می کند از درد و آسیب احتمالی  طولانی مدت  به گردن، کمر یا شانه ها جلوگیری شود. از میزها و کیبوردهای ارگونومیک برای جلوگیری از فشار آوردن به مچ دست و بازو استفاده کنید. صاف بنشینید، شانه های خود را در راستای باسن خود نگه دارید و هنگامی که اجسام را در حال حرکت هستید، با پاهای خود بلند کنید. وضعیت نامناسب می تواند باعث ایجاد فشار بر روی کمر، گردن و شانه های شما شود که می تواند منجر به آسیب جدی شود.
 

7) استراحت کافی داشته باشید

کارکنانی که خسته و پرکار هستند در محل کار مشغله های ذهنی زیادی دارند. استراحت برای کمک به کارگران قبل از انجام برخی کارها و شارژ مجدد مهم است. خستگی ممکن است خطراتی را به همراه داشته باشد، زیرا کارگران خسته نمی توانند بر روی کار مورد نظر خود به خوبی تمرکز کنند، این موضوع می تواند باعث  حادثه شود و به  طور بالقوه به خود یا دیگران آسیب برساند. برای جلوگیری از خستگی چشم، مرتباً از صفحه رایانه خود دور را نگاه کنید. 

8) به محیط اطراف خود آگاه باشید

آگاهی از محیط اطراف برای جلوگیری از آسیب های محل کار بسیار مهم است. در اینجا مواردی وجود دارد که باید در محیط خود از آنها آگاه باشید:
 • برای هر کاری که انجام می دهید به تجهیزات ایمنی و تجهیزات مناسب توجه کنید.
 • وسایل کمکی مکانیکی مانند لیفتراک یا چرخ دستی را برای کمک به بلند کردن وسایل و تشویق دیگران به انجام همین کار انتخاب کنید.
 • خروجی های اضطراری را شفاف و بدون ریخت و پاش نگه دارید تا در مواقع اضطراری در دسترس باشند.
 • از ابزارها و ماشین آلات به درستی استفاده کنید تا از صدمه دیدن جلوگیری کنید و سایر کارگران را تشویق کنید که همین کار را انجام دهند.
 • مناطق و مواد خطرناک را با علائم مناسب برچسب بزنید.
 • بدانید که کیت های کمک های اولیه کجا هستند و کدام کارکنان آموزش دیده اند تا در صورت بروز آسیب کمک های اولیه را انجام دهند.
 • از روش های اضطراری در صورت وقوع آتش سوزی، سیل یا زلزله اطلاع داشته باشید.
 • فقط از نردبان های ایمن و ثابت استفاده کنید و هرگز از جعبه یا هر چیز دیگری به عنوان یک نردبان بداهه استفاده نکنید.
 • قبل از استفاده نرده ها را ابتدا تست کنید تا مطمئن شوید که به درستی محکم شده اند.

9) مراحل کار را نادیده نگیرید

گاهی اوقات، کارگران  ممکن است عجله داشته باشند تا یک کار را به پایان برسانند، بنابراین برای اتمام سریع تر مراحل را نادیده می گیرند. آنها همچنین ممکن است از تجهیزات یا ابزار خاصی به روش مناسب برای انجام سریع کار استفاده نکنند. به هر قیمتی باید از این امر اجتناب کرد. به اعضای تیم یادآوری کنید که رویه‌ها و مراحل کاری به دقت تنظیم شده‌اند تا از هرگونه خطری جلوگیری شود، بنابراین مطمئن‌ترین گزینه این است که این مراحل را دنبال کنید. پس هرگز از میانبر استفاده نکنید. رویه هایی برای ایمن نگه داشتن کارگران وجود دارد. اگرچه پرش از یک قدم یا نپوشیدن وسایل ایمنی ممکن است باعث صرفه جویی در وقت شما شود، ارزش آسیب دیدن را ندارد. از هر ابزار و ماشینی طبق دستورالعمل استفاده کنید.

10) با رویه ها و پروتکل های جدید به روز باشید 

اگرچه این وظیفه شرکت است که کارکنان را از رویه های ایمنی جدید آگاه کند، اما این مسئولیت شماست که مطمئن شوید اطلاعات را به طور کامل درک می کنید. اگر در مورد روش جدید مطمئن نیستید، سؤال بپرسید. رویه ها، پروتکل ها یا حتی تجهیزات جدید را می توان به محل کار معرفی کرد، بنابراین اطمینان حاصل کنید که کارگران همیشه از این عناصر جدید آگاه و به روز هستند آموزش مناسب باید  ارائه شود تا به کارگران کمک کند بفهمند برای جلوگیری از یک حادثه بالقوه چه کاری باید انجام شود. فرهنگ حمایت را تقویت کنید و کارگران را تشویق کنید تا در  صورت نیاز به کمک بیشتر، سؤال بپرسند و با سرپرست خود صحبت کنند. 


منابع: 
indeed, ecompliance

مطالب مرتبط: 

چگونه از دستان کارگران در زمان کار محافظت کنیم؟

چگونه می توانم از خود در برابر مواد شیمیایی در محل کار محافظت کنم؟

 
 
چگونه از دستان کارگران در زمان کار محافظت کنیم؟

چگونه از دستان کارگران در زمان کار محافظت کنیم؟

18 آبان 01
تخمین زده شده است که تقریباً 20 درصد از تمام  حوادث ناتوان کننده در محل کار مربوط به دست است. دستان ما یکی از بزرگترین دارایی های ماست و باید از آنها محافظت کنیم، چراکه بدون آنها توانایی و قدرت ما بسیار کاهش خواهد یافت. محافظت از انگشتان و دستان برای کار و کیفیت زندگی مهم است. یکی از دلایل اصلی حضور کارگران در اورژانس و از دست دادن کارشان صدمات دستی ناشی از کار است. آسیب به اعصاب انگشتان و دست‌ها، از دست دادن انگشت، سوختگی پوست یا واکنش آلرژیک، می‌تواند بر کیفیت کار و بهره‌وری تأثیر منفی بگذارد یا بدتر از آن، باعث از دست دادن شغل شود و به طور جدی کیفیت زندگی ما را کاهش دهد.
صدمات دست در یک لحظه اتفاق می افتد، اما تاثیر این صدمات می تواند برای همیشه باقی بماند .برخی از کارگران دست خود را از دست می دهند، بعضی افراد هم دچار عفونت می شوند یا نیاز به جراحی دارند .این موارد اهمیت پرداختن به این موضوع را نشان می دهد و نشان دهنده جدیت ایمنی دست در محل های کار است.

ایمنی دست در چه مکان هایی بیشتر اهمیت دارد؟

ایمن نگه داشتن کارگران نیازمند برنامه ریزی و آموزش است. شرکت‌هایی که سوابق ایمنی خوبی دارند، نه تنها ابزار مناسبی برای این کار ارائه می‌کنند، بلکه محافظ‌های مناسبی در اطراف اجسام تیز، قطعات متحرک و ماشین‌های خودکار نیز دارند.
بر اساس آمار اداره آمار کار ایالات متحده، بیش از 100000 کارگر در صنایع خصوصی در سال 2020 از ناحیه دست آسیب دیدند. چهل و سه درصد از این صدمات در سه محل کار پرخطر بوده است:
 • یک سوم صدمات دست در بخش تولید بود.
 • 3000 کارگر در صنعت منابع طبیعی و معدن از ناحیه دست آسیب دیدند.
 • 2700 آسیب دست در صنایع کشاورزی، جنگلداری، ماهیگیری و شکار اتفاق افتاده است.
 
 
 
زمانی که کارگران از ابزارها و ماشین‌های خطرناک با نقاط گیره، قطعات چرخان، نقاط سرد و گرم یا اتوماسیون استفاده می‌کنند، پیشگیری از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.
 • نقاط پینچ مکان هایی بین دو جسم هستند که در آنها قسمتی از بدن می تواند گرفتار شود، مانند ماشین هایی که دو قسمت با سرعت بالا حرکت می کنند.
 • یک قطعه از تجهیزات چرخان مانندکلاچ، دوک نخ ریسی یا فن، برای کارگرانی که حلقه یا دستکش گشاد دارند، خطرات شدیدی ایجاد می کند. تجهیزات دستگاه ها ممکن است لباس یا حلقه‌های گشاد را بگیرد و دست کارگر آسیب ببیند.
 • نقاط داغ در ماشین آلات می تواند باعث سوختگی جدی در دست شود. کارگران با نقاط داغ در تجهیزاتی مانند قالب های تزریق، ابزار جوش، مشعل ها، تجهیزات برش و ابزار لحیم کاری مواجه می شوند.
 • نقاط سرد برای کارگرانی که با لوله های انتقال در سیستم های تبرید کار می کنند، خطراتی ایجاد می کند. سرمای شدید به همان اندازه گرما خطرناک است و همچنین می تواند باعث سوختگی شدید شود.
شایع ترین انواع آسیب های دست عبارتند از کبودی، نیشگون گرفتن، پارگی، ساییدگی، کشیدگی، قطع عضو، دررفتگی، سندرم تونل کارپال و بیماری رینود .بهبودی پس از یک جراحت مانند بریدگی عمیق ممکن است ماه ها بر زندگی روزمره کارگر تأثیر بگذارد.

چگونه می توانم از دستان خود در برابر آسیب در محل کار محافظت کنم؟

 • لباس محافظ بپوشید و آن را در نیاورید.
 • هنگام دست زدن به مواد زبر و هنگامی که دست ها مستقیماً با اجسام بلند یا متحرک درگیر هستند از دستکش کار مناسب استفاده کنید. مطمئن شوید که دستکش‌های کار ترکیب مناسبی از مهارت و محافظت لازم برای کار/وظیفه را ارائه می‌دهند.
 • قبل از شروع کار با مواد، زمانی را برای برداشتن یا خم کردن میخ های بیرون زده، تراشه ها و لبه های تیز روی مواد اختصاص دهید.
 • همیشه از محافظ ماشین آلات استفاده کنید.
 • هنگام جابجایی اشیا با گاری دستی یا کامیون، مطمئن شوید که فضای کافی برای عبور از درها و فضاهای کوچک با فاصله کافی برای گاری و دست دارید.
 • دست‌ها را عاری از چربی و روغن نگه دارید – دست‌های لیز می‌توانند شما را به دردسر بیندازند. اگر روی دست‌هایتان چربی یا روغن ریخت، فوراً آن‌ها را تمیز کنید.
 • به منظور ایمنی، هنگام کار از هیچ حلقه ای استفاده نکنید، حلقه اگر در ماشین آلات یا روی یک شی بیرون زده گیر کرده باشد می تواند به انگشت آسیب زیادی وارد کند.
 • برای برداشتن شیشه شکسته، میخ یا سایر اشیاء تیز  از جمله هنگام جارو کردن، دستکش بپوشید. هرگز سعی نکنید این موارد را با دست خالی جابه جا کنید.
 • دستان خود را در جاهایی نگه دارید که بتوانید آنها را ببینید. از قرار دادن آنها در محدوده دید خود خودداری کنید.
 • هوشمندانه‌تر کار کنید تا اینکه سریع‌تر کار کنید.
 • برای نجات دست ها و انگشتان خود روی واکنش های سریع خود حساب نکنید.
 
برای مطالعه مقاله کامل ایمنی دست فایل زیر را دانلود نمایید.

مقالات مرتبط: 
ایمنی برق
ایمنی دودکش 

منبع: Airswift، Humane Iociety International
 
 
 
چگونه می توانم از خود در برابر مواد شیمیایی در محل کار محافظت کنم؟

چگونه می توانم از خود در برابر مواد شیمیایی در محل کار محافظت کنم؟

16 آبان 01
چه در دفتر کار کنید، چه در خانه یا در محیطی سرباز، احتمالا در مواجهه با انواع مواد شیمیایی قراردارید. تخمین زده می شود که 650000 ماده شیمیایی خطرناک موجود است و این میزان در حال افزایش است. مواد شیمیایی در بسیاری از مکان ها و به روش های مختلف از جمله در کارخانه ها، مغازه ها، آزمایشگاه ها، ادارات، مزارع و در خانه و باغ استفاده می شود. مواد شیمیایی که در محل کار استفاده می‌کنید ممکن است شامل محصولاتی باشد که در کسب‌وکار اصلی خود، یا در نگهداری تجهیزات یا تمیز کردن عمومی استفاده کنید. مواد شیمیایی همچنین می تواند حاصل مواد خطرناکی باشد که شما به عنوان بخشی از فرآیندهای کاری خود ایجاد می کنید، مانند گرد و غبار ایجاد شده توسط برش چوب یا سنگ.

انواع مختلف مواد شیمیایی چیست و چگونه می توانند بر من تأثیر بگذارند؟

انواع مواد شیمیایی رایج عبارتند از:
  • سمی: باعث بیماری یا مرگ می شود
  • خورنده: در صورت تماس باعث تحریک یا سوختگی پوست یا چشم می شود
  • قابل اشتعال: به راحتی آتش می گیرد
  • واکنشی: ممکن است تحت شرایط خاصی منفجر شود
  • رادیواکتیو : باعث سوختگی پوست در تماس یا در برخی موارد سرطان می شود.

خطرات کار با مواد شیمیایی چیست؟

خطرات کار با مواد شیمیایی زیاد است، زیرا  این مواد طرق زیادی می توانند بر بدن تاثیر بگذارند. چهار راه اصلی که مواد شیمیایی می توانند به بدن آسیب برسانند:
  • تماس: با پوست یا چشم
  • بلع: در غذا یا نوشیدنی یا مواد سیگاری که آلوده می شوند
  • تنفس: استنشاق مواد گازی
  • تزریق: با بریدن یا برخورد  با یک ابزار آلوده.

چگونه می توانم به طور ایمن با مواد شیمیایی کار کنم؟

به منظور کار ایمن با مواد شیمیایی، کارگران باید از مواد شیمیایی موجود و دستورالعمل های ایمنی استفاده از آنها آگاه باشند. تولیدکنندگان و واردکنندگان محصولات شیمیایی موظفند برچسب‌ها و برگه‌های اطلاعات ایمنی مواد (MSDS) را با اطلاعات خطر برای مشتریان خود و کارفرمایانی که محصولات آنها را خریداری می‌کنند، تهیه کنند. صرف وقت برای خواندن این برچسب ها می تواند از حوادث غیرضروری جلوگیری کند.
 
 
 
 

اگر در معرض مواد شیمیایی قرار گرفتم چه باید بکنم؟

  • اگر حادثه ای رخ داد و بیش از حد در معرض مواد شیمیایی قرار گرفتید، فوراً به سرپرست اطلاع دهید. 
  • اگر قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی موضعی بود، پوست خود را حداقل به مدت پانزده دقیقه با آب بشویید.
  • اگر چیزی استنشاق کرده اید، خود را به منطقه ای با هوای تازه ببرید. آگاهی از خطرات شیمیایی احتمالی در محل کار شما اولین قدم برای جلوگیری از حوادث است.

SCBA چیست و چگونه می تواند از مواد شیمیایی محافظت کند؟

مواد شیمیایی خطرناک زیادی در محل کار وجود دارد که می توانند درصورت استنشاق برای بدن مضر باشد. تنفس هوای آلوده و سمی را می توان با یک دستگاه تنفس مستقل یا SCBA جلوگیری کرد. یک SCBA هوای قابل تنفسی را که در یک مخزن هوای فشرده حمل می‌شود از طریق ماسک صورت برای فرد فراهم می‌کند. هر SCBA بسته به سازنده و نوع آن متفاوت است، بنابراین پرسنلی که طبق دستورالعمل سازنده به خوبی آموزش دیده اند، ملزم به بازرسی و انجام عملیات تعمیر فنی بر روی واحد هستند. نگهداری و بازرسی مناسب برای تضمین آماده بودن ماسک تنفسی برای استفاده بسیار مهم است. برای ایمنی، قبل و بعد از هر بار استفاده و حداقل ماهانه، حتی اگر از ماسک تنفسی استفاده نشده است، بازرسی کنید. هرکسی که ماسک تنفسی می پوشد باید تست تناسب انجام دهد زیرا ماسک تنفسی تنها در صورتی موثر خواهد بود که بین قطعه و صورت فرد استفاده کننده مهر و موم محکمی وجود داشته باشد. از آنجایی که اشکال مختلف صورت وجود دارد، تولید کنندگان SCBA اندازه های مختلفی را ارائه می دهند. هدف از تست تناسب یافتن ترکیب مناسبی است که بهترین محافظت را ارائه می دهد. عواملی مانند ریش، کاهش وزن/افزایش وزن، پروتزهای مصنوعی، کارهای دندانپزشکی یا آسیب به صورت می توانند شکل صورت را تغییر دهند که به طور بالقوه تناسب و کارایی دستگاه تنفس را تغییر می دهد.

 چند قانون کلی برای کار با مواد شیمیایی

   • مواد شیمیایی را به بسته بندی اصلی خود برنگردانید. ممکن است به طور تصادفی یک مخلوط ناسازگار تشکیل شود.
  • ظروف مواد شیمیایی را بسته نگه دارید، چراکه گرد و غبار و بخار ممکن است از یک ظرف باز خارج شود، در حالی که گازها و مواد معلق ممکن است در آن نفوذ کنند و باعث تغییر ماهیت ماده شیمیایی شوند. این موضوع همچنین از قرار گرفتن افراد در مواجهه با مواد شیمایی ناشناخته جلوگیری می کند.
  • هرگز از یک معرف اشتباه یا بدون علامت استفاده نکنید. اگر در مورد ترکیب ماده ای مطمئن نیستید، از آن استفاده نکنید. به جای این کار، آن را به روش ایمن دفع و امحاء کنید.
  • هرگز کفگیر، همزن یا اشیاء دیگر را در ظرف نگهداری مواد شیمیایی قرار ندهید. محتویات ظرف را با ریختن و غلتاندن محتویات لیوان در یک بشر، ظرف شیشه ای یا سایر وسایل مناسب خارج کنید. اسپاتول ها را می توان با احتیاط در ظروف معرف آزمایشگاهی استفاده کرد. برچسب را به خاطر بسپارید.
  • پس از خارج شدن از بطری یا شیشه، درپوش های چوب پنبه ای باید روی یک سطح تمیز (مثلاً شیشه ساعت یا سایر تجهیزات مناسب) با دهانه رو به پایین قرار داده شوند. این موضوع برای جلوگیری از آلودگی ترکیب و قرار گرفتن در معرض مواد شیمایی است.
  • بطری های مواد شیمیایی را نباید با دست و یا در مجاورت بدن خود حمل کنید. باید از وسایل حمل مناسب استفاده کرد، مانند سطل یا چرخ دستی.
  • هنگام ریختن مواد بطری ها، برچسب باید همیشه رو به بالا باشد تا از هر گونه به هم ریختن و خراب کردن برچسب جلوگیری شود.
  • هرگز مواد شیمیایی غیر از مواردی که روی برچسب ذکر شده است در بطری مربوطه نریزید.
  • هنگام کار با اسیدهای غلیظ باید اقدامات احتیاطی خاصی انجام شود. رقیق سازی اسیدها باید با ریختن اسید در آب و هم زدن مداوم انجام شود.
 
  
 
 مطالب مرتبط: 
 
مهم ترین خطرات موجود در آشپزخانه ها و اصول ایمنی کار آشپزخانه

مهم ترین خطرات موجود در آشپزخانه ها و اصول ایمنی کار آشپزخانه

05 آبان 01
 ﺁﺷﭙﺰﺧﺎﻧﻪ ﻫﺎ ﺩﺍﺭﺍی ﺧﻄﺮﺍﺕ ﻣﺘﻌﺪﺩ ﺑﺎﻟﻘﻮﻩﺍی ﻫﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﺍﮔﺮ ﮐﻨﺘﺮﻝ ﻧﺸﻮﻧﺪ ﻣﯽ ﺗﻮﺍﻧﺪ ﺣﻮﺍﺩﺙ ﺯﻳﺎﺩی ﺭﺍ ﺑﻪ ﺩﻧﺒﺎﻝ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ.ﻋﻤﺪﻩ ﺣﻮﺍﺩﺛﯽ ﮐﻪ ﺗﺎﮐﻨﻮﻥ ﺩﺭ ﺁﺷﭙﺰﺧﺎﻧﻪ ﻫﺎ ﺭﺥ ﺩﺍﺩﻩ ﺍﺳﺖ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺍﺯ ﻧﻮﻉ ﺑﺮق گرفتگی، ﺳﻮﺧﺘﮕﯽ،ﻗﻄﻊ ﺍﻧﮕﺸﺘﺎﻥ ﺩﺳﺖ،ﻟﻴﺰ ﺧﻮﺭﺩﻥ ﻭ ﺳﻘﻮﻁ ﮐﺮﺩﻥ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ.

 مخاطرات شغلی موجود در محیط آشپزخانه

ü      ایمنی: برق گرفتگی، بریدگی دست و انگشتان، سقوط اجسام روی پا

ü      فیزیکی:دماینامناسب،رطوبت،صدا،وسایلبرنده،سوختگی،سطوحلغزندهومرطوب،اشعه میکروویو

ü      شیمیایی: لاتکس،صابونودترژنتها،موادضدعفونیکننده،آمونیاک،کلرین،لکهبرهاو محلولهایقلیایی

ü      بیولوژیک: بیماریهایمشترکبینانسانودام

ü      ارگونومیک: کارایستاده یانشستهطولانی،حرکاتمکرراندامها، بلند کردن بار و ...

خوشبختانه در اغلب موارد پیشگیری از این حوادث و اتفاقات با رعایت چند نکته ساده امکان پذیر است.

Kitchen Safety Tips3

چند نکته و توصیه ساده که با رعایت آنها می توان از بروز حوادث در محیط آشپزخانه ها جلوگیری کرد:

1. هر چند وقت یک بار پیچ دسته قابلمه ها، ماهی تابه و زودپز را سفت کنید. در صورت شل بودن پیچ دسته ها، ممکن است هنگام حمل قابلمه غذای داغ از دست شما رها شود و خطر سوختگی و آسیب دیدگی به وجود بیاید.

2. هیچ وقت درب زودپز را قبل از پایین آمدن سوپاپ باز نکنید. اگر درب زودپز نیاز به تعمیر داشت،سریعا آن را تعمیر کنید و تا قبل از آن از زودپز استفاده نکنید.
3. سوپاپ اطمینان درب زودپز را همیشه به دقت شسته و از نظر مسدود نبودن به طور مرتب بررسی کنید.
4.کف آشپزخانه را همیشه تمیز و خشک نگهدارید. هر وقت مواد غذایی یا آب روی زمین یا سطوح دیگر آشپزخانه ریخت، سریع آن رابرداشته و محل را به دقت تمیز کنید. خیس بودن کف آشپزخانه باعث لیز خوردن و افتادن می شود. ضمن اینکه رطوبت و مواد غذایی مورد علاقه حشرات و جوندگان است و بهتر است همیشه کف آشپزخانه را خشک نگه داشت.
5.گاهی اوقات به دلیل نداشتن دسترسی کافی هنگام برداشتن اشیا، آنها از روی کابینت یا از ارتفاع سقوط کرده و باعث ایجاد جراحت، شکستگی و آسیب دیدگی در ناحیه سر و صورت یا دست ها و پاها می شود. هنگام برداشتن ابزار و وسایل از جایی که به راحتی به آن دسترسی ندارید مانند طبقه های بالای کابینت از یک چهارپایه یا نردبان مخصوص استفاده کنید.
6. در انتخاب نردبان یا چهارپایه ای که برای برداشتن اشیا از آن استفاده می کنید، دقت کنید و از نردبان و چهارپایه مناسب استفاده کنید. گاهی اوقات استفاده از نردبان نامناسب باعث ایجاد حوادثی مانند شکستگی و ضرب دیدگی می شود. مطمئن شوید چهارپایه یا نردبان تحمل وزن شما را داشته باشد و قبل از بالا رفتن از نردبان ضامن و قفل ایمنی آن را ببندید. بعد از برداشتن شی مورد نظر از کسی بخواهید شی را از شما گرفته و در پایین آمدن به شما کمک کند.
7. ظروف شیشه ای و شکستنی که ترک خورده اند یا قسمتی از آن شکسته یا به اصطلاح لب پر شده است را دور بیندازید. استفاده از لیوان ها و استکان های ترک دار و لب پر، خیلی مواقع باعث ایجاد جراحت و آسیب می شود.

Kitchen Safety Tips4

8. هنگام روشن کردن شعله اجاق گاز ابتدا کبریت یا فندک را روشن کنید و سپس پیچ گاز را باز کنید. با رعایت همین نکته کوچک و ساده می توانید از بسیاری از آتش سوزی ها پیشگیری کنید.
9. هنگام استفاده از مواد ضدعفونی کننده و جرم گیر از ماسک تنفسی و دستکش استفاده کنید. پنجره ها را باز بگذارید تا هوا جریان پیدا کند و تهویه مناسب انجام شود. کار با مواد شیمیایی و محرک در فضای بسته و بدون تهویه ممکن است باعث ایجاد مسمومیت و تحریکات شدید تنفسی شود.
10. ابزار و وسایل تیز و برنده مانند چاقوها و ساطور را در جایی مناسب و دور از دسترس بچه ها نگهداری کنید.
11. هنگام کار با چرخ گوشت، از سینی حفاظتی و دسته گوشتکوب استفاده کنید و هرگز با دست مواد را وارد چرخ گوشت نکنید.
12. اطمینان حاصل کنید که هیچ گونه سیمی در آشپزخانه لخت و بدون حفاظ نیست و نیز تمام کلید ها و پریز ها سالم و فاقد شکستگی باشند.
13. جهت بازکردن درب قوطی ها حتما از ابزار مخصوص و ایمن (درب باز کن) استفاده کنید.
14. از رها کردن چاقو و مواد تیز و برنده (سیخ کباب) در ظروفی که محتوی مواد بوده و درون آن مشخص نیست خودداری کنید.

Kitchen Safety Tips2

15. دسته ظروف آشپزی بر روی اجاق گاز را همیشه به سمت داخل و پشت اجاق گاز قرار دهید چراکه احتمال برخورد به آنها وجود دارد.
16. در مسیر تردد افراد و پلکان ها مانع و جسم اضافی قرار ندهید و به عنوان انباری از این مسیر ها استفاده نکنید تا مسیر تردد آزاد باشد.
17. همواره کف آشپزخانه را از مواد لیز و چربی ها پاک کنید و مطمئن شوید عاری از هرگونه عامل لیز خوردن است.
18. هنگام حمل چاقو سر آن را روبه پایین بگیرید و هنگام قراردادن چاقو در جایگاه مخصوصش مطمئن شوید سر آن روبه پایین باشد.
19. در صورتی که قرار است تعمیراتی روی دستگاهی صورت بگیرد حتما مطمئن شوید که دستگاه از برق کشیده شود ( علاوه بر خاموش کردن کلید قطع و وصل برق حتما دوشاخه را نیز از پریز در بیاورید) و سپس عملیات تعمیر را انجام دهید.
20. اگر آبراهه باریک یا مانعی در کف آشپزخانه قرار دارد حتما روی آن را با روکش محافظتی و مناسب بپوشانید.
21. مطمئن شوید که تابلو برق در محلی ایمن قرار گرفته است و دارای کف پوش مناسب می باشد.
22. مطمئن شوید که احتمال پاشش آب روی پریزهای برق وجود ندارد.
23. از کفش ایمنی مناسب برای کار در آشپزخانه استفاده نمایید.
24. جعبه کمک های اولیه باید دارای تجهیزات کافی باشد.
25. مطمئن شوید که افراد با اطفاء حریق در آشپزخانه آشنا می باشند.

+ مطالب مرتبط
- ده نکته مهم در انتخاب محل تجمع ایمن 
- نکات مهم در ایمنی برق 
- راهکار هایی برای پیشگیری از حریق
- ایمنی دودکش

تاریخچه و اهمیت ایزو 14001

تاریخچه و اهمیت ایزو 14001

22 مرداد 01
انسان از ابتدای حیات خود بر روی زمین همواره در جهت تامین نیاز های خود، اقدام به دستکاری در طبیعت و محیط زیست اطراف خود نموده است. در سالیان اخیر بخصوص بعد از وقوع انقلاب صنعتی، میل به استفاده از منابع طبیعی در راستای ارتقاء سطح کیفی زندگی بیش از پیش گردیده است. این استفاده بی رویه و ناکارآمد از منابع، مدیریت نامناسب ضایعات، تغییرات آب و هوایی و تخریب اکوسیستم ها سبب بروز نگرانی هایی در جهت تداوم حیات بشر را فراهم نموده است. لذا این مسئله سازمان ها را بر آن داشته تا با هدف کمک به ارکان توسعه پایدار (ایجاد تعادل میان انسان و منافع اقتصادی وی با محیط زیست) با پیاده سازی سیستم های مدیریت زیست محیطی رویکرد سیستماتیک به مدیریت زیست محیطی داشته باشد.
تهیه استاندارد های بین المللی معمولا توسط کمیته فنی سازمان جهانی استاندارد (ISO)  صورت می پذیرد. استاندارد ISO 14000 نیز یکی از این استاندارد هاست که توسط کمیته فنی ISO/TC 207 و کمیته های فرعی مختلف آن تهیه شده است.

تعریف سیستم مدیریت زیست محیطی:

سازمان باید جهت دستیابی به نتایج مورد نظر شامل ارتقاء عملکرد زیست محیطی خود یک سیستم مدیریت زیست محیطی شامل فرایندهاي مورد نیاز و تعاملات آن ها مطابق با الزامات این استاندارد بین المللی(ISO 14001)، را ایجاد کرده، پیاده سازي و نگه داري کند و به طور مداوم بهبود ببخشد.
با توجه به تعریف فوق، ISO 14001 ضوابط یک سیستم مدیریت زیست محیطی را مشخص می کند. چارچوبی را ترسیم می کند که یک شرکت یا سازمان می تواند با پیروی از آن، یک سیستم مدیریت زیست محیطی موثر را پیاده سازی کند.
همچنین هر نوع سازمانی را صرف نظر از فعالیت یا بخش آن، قادر می سازد تا به مدیریت شرکت، کارکنان و همچنین ذینفعان خارجی اطمینان دهد که اثرات زیست محیطی بصورت نظام مند در حال کنترل است. نکته حائز اهمیت اینکه ایجاد و به کارگیری سیستم مدیریت زیست محیطی، الزاما موجب کاهش به یکباره پیامدهای نامطلوب زیست محیطی نمی گردد؛ بلکه نیازمند توجه بر اجرای مناسب و بهبود مستمر آن می باشد. 

اهمیت استفاده از سیستم مدیریت زیست محیطی:

با ارائه یک رویکرد سیستماتیک به امر مدیریت زیست محیطی می توان ضمن ایجاد تعادل میان منافع اقتصادی و میزان بهره مندی از محیط زیست، گامی در جهت موفقیت روزافزون توسعه پایدار توسط مدیریت ارشد سازمان را میسر نمود.

 برخی از مواردی که با استفاده از آن ها می توان به توسعه پایدار نائل گردید، به شرح ذیل می باشد:

•حفاظت از محیط زیست با پیشگیری و کاهش پیامدهای نامطلوب زیست محیطی
•کاهش اثر نامطلوب بالقوه شرایط زیست محیطی و سازمان
•کمک به سازمان در برآوردن تعهدات به تطابق
•کنترل یا تاثیر بر روش طراحی، تولید، توزیع، مصرف و تعیین تکلیف محصولات و خدمات با کمک دو دیدگاه چرخه حیات که می تواند از انتقال پیامدهای زیست محیطی به جایی دیگر در طی چرخه حیات خودداری کند.
•دستیابی به مزایای مالی عملیاتی که از پیاده سازی گزینه های دیگر دوستدار محیط زیست حاصل می گردد و موقعیت سازمان را در بازار تقویت می‌کند. 

برخی از مزایای اجرای این سیستم نیز بصورت مختصر به شرح زیر می باشد:

•کاهش مصرف انرژی
•پیشگیری و کاهش آلودگی های سازمانی
•افزایش رعایت مقررات و قوانین زیست محیطی
•بهبود کیفیت محیط زیست طبیعی و انسانی و حصول به توسعه پایدار
•کاهش ضایعات و پسماندها و استفاده از روش های بازیافت
•بهبود روش های مدیریت، به ویژه ترویج و ترغیب فعالیت مدیریت محیط زیست و بهبود ارتباط برون و درون سازمانی
•ارتقاء بهره وری به دلیل استفاده از منابع انسانی، طبیعی، اقتصادی و بازدهی کالا و خدمات
 

تاریخچه ایزو 14001:

شاید بتوان گفت نخستین اقداماتی که در راستای صیانت از محیط زیست انجام گرفت به کنفرانس سازمان ملل متحد درباره محیط زیست انسان در سال 1972 استکهلم سوئد بر می گردد. چرا که در همان سال برنامه محیط زیست سازمان ملل متحد ایجاد شد. در سال 1989 قطعنامه حفاظت از آب و هوا در چهل و چهارمین اجلاس مجمع عمومی سازمان ملل متحد تصویب شد. 
گام بعدی را می توان به کنفرانس سازمان ملل متحد درباره محیط زیست و توسعه که در 1992 در ریودوژانیرو برزیل برگزار و دستورکار 21 صادر شد، اشاره کرد. 
در 6 آوریل 1992 موسسه استاندارد بریتانیا  (BSI) استاندارد BS 7750 تحت عنوان سیستم مدیریت محیط زیست منتشر کرد که تا آوریل 1993 اجرای آزمایشی آن پایان یافت و در سال 1994 نسخه نهایی آن برای صدور گواهینامه سیستم مدیریت محیط زیست  (EMS) بوسیله شرکت های گواهی دهنده صادر شد. کشور های دیگری نیز اقدام به تهیه و تدوین استاندارد کردند. مثلا فرانسه استاندارد AFNOR 30-200  و ایرلند جنوبی استاندارد IS 310 را منتشر و اجرا کرد.
سازمان جهانی استاندارد در سال 1993 با تشکیل کمیته فنی 207 تحت ریاست کشور کانادا، اولین گام را برای تدوین یک استاندارد جهانی EMS برداشت. این کمیته در سال 1996 موفق به انتشار اولین استاندارد از سری ایزو 14000 گردید که یکی از آنها ایزو 14001، مبنای صدور گواهینامه است.
لازم به ذکر است که در سال 2004 استاندارد ISO 14001 برای اولین بار مورد ویرایش قرار گرفت. هر چند که نسخه جدید این استاندارد با استاندارد ایزو 14001:1996 تفاوت چندانی ندارد و در این استاندارد به شفاف سازی و انطباق با استاندارد ایزو 9001 پرداخته می شود.
در ویرایشی که سال 2015 از ISO 14001 منتشر شد، با ایجاد تغییراتی مختصر، مفهوم چرخه عمر محصول به آن اضافه و تعداد بند ها نیز از 4 بند به 10 بند افزایش پیدا کرد. 

مطالب مرتبط : 
سیستم مدیریت محیط زیست (+)
متن استاندارد ایزو 45001 (+)
ده نکته مهم در انتخاب محل تجمع ایمن

ده نکته مهم در انتخاب محل تجمع ایمن

28 تیر 01

محل تجمع ایمن یک محل امن برای تجمع است که در آن کارکنان و سایر افراد محل کار می­توانند در صورت  بروز شرایط اضطراری و تخلیه محل کار با خیال راحت در آن محل جمع شوند.

در اینجا ده نکته مهم که باید در مورد انتخاب و مدیریت نقاط تجمع ایمن در محل کار خود باید بدانید آورده شده است.

1- ارزیابی ریسک برای شروع عالی است

دانستن اینکه به چه تعداد محل تجمع ایمن احتیاج دارید و کجا باید قرار داشته باشند، مستلزم این است که بدانید چه نوع شرایط اضطراری می­تواند در محل کار شما رخ دهد و کارگران شما با چه نوع خطری روبرو هستند. همچنین ارزیابی ریسک هرگونه خطری را که کارکنان شما ممکن است در روند تخلیه یا نزدیک محل­های احتمالی تجمع با آنها مواجه شوند را نشان می دهد.

2- محل تجمع خود را در یک منطقه امن و قابل مشاهده قرار دهید

محل تجمع شما باید در فاصله­ای امن با ساختمان باشد و احتمال مسائلی مانند آتش سوزی یا انفجار را باید در نظر بگیرد. تجمع در لابی یا درست بیرون درب ورودی راه حل مناسبی نیست. برای اطمینان از ایمنی در مواقعی که ممکن است دیوارها خراب شوند، حداقل فاصله 1.5 برابر ارتفاع ساختمان توصیه می شود. محل تجمع خود را در منطقه­ای با خطوط برق فشار بالا ، ترافیک یا زمین­های خطرناک قرار ندهید. در مکان­های باز، بسته به نوع کاری که در حال انجام است، مثلا با در نظر گرفتن خطر انفجار یا خطرات شیمیایی ممکن است نیاز به مکان یابی نقاط دورتر داشته باشید.

اگرچه ممکن است بدیهی به نظر برسد، اما مهم است که محل تجمع خود را در منطقه­ای قرار دهید که به اندازه کافی بزرگ باشد تا همه (از جمله مشتری­ها ، پیمانکاران یا بازدیدکنندگان از محل کار) را در خود جای دهد و آنقدر دور باشد که با وسایل نقلیه اضطراری تداخل نداشته باشد.

3- نقشه­ های بهترین مسیر ممکن برای رسیدن به محل تجمع ایمن باید نمایش داده شود

در شرایطی که ساختمان یا محل کار بزرگ یا پیچیده است، نقشه ها باید در خروجی­ها و در راه پله­ها نصب شوند که بهترین مسیر را به نقطه تجمع نشان دهند. در صورتی که چیزی مانع انتخاب اول کارکنان برای رسیدن به محل تجمع ایمن شود، باید مسیرهای جایگزین نیز برنامه ریزی شود. اگرچه رسیدن به نقطه ایمن بیشتر اوقات ساده به نظر می­رسد، اما همیشه در شرایط اضطراری که وحشت یا احساسات می­تواند مانع عقل سلیم شوند، اینطور نیست. نقشه های بهترین مسیر همچنین به بازدیدکنندگانی که کمتر با محل کار شما آشنا هستند کمک می­کند تا به سلامت به محل تجمع ایمن برسند.

4- نقاط تجمع ایمن را به وضوح علامت گذاری و مشخص کنید

نقاط تجمع ایمن باید با علامت گذاری به وضوح مشخص شوند. تابلوها باید به اندازه کافی بالا نصب شوند تا در تردد عابران پیاده یا وسایل نقلیه پنهان نشوند و آنقدر بزرگ باشند که در شرایط نوری ضعیف دیده شوند. حروف بازتاب کننده یا نور اضافی توصیه می­شود.

اگر کارفرمایان متعددی در مجاورت شما قرار دارند، قرار دادن لوگوی شرکت روی تابلو جهت کاهش سردرگمی مفید می­باشد.



5- ارتباطات بخش مهمی از برنامه اجتماع در محل تجمع ایمن شما است

بسیاری از افراد، از جمله کارگران تازه وارد سازمان شما، از هدف یا اهمیت محل تجمع ایمن آگاه نیستند. به همین دلیل، شما باید اطلاعات مربوط به محل تجمع ایمن را در اختیار آنها قرار دهید. باید این نکته را در نظر داشت که آنها نه تنها باید در مواقع اضطراری در محل تجمع کنند، بلکه باید در آنجا منتظر بمانند تا دستورات بیشتری از مقامات شرکت یا پرسنل اورژانس دریافت کنند.

6- اطمینان حاصل کنید که کارکنان از نقاط تجمع ایمن چندگانه آگاه هستند

اگر محل کار شما یک سایت صنعتی بزرگ یا یک مرکز پیچیده مانند یک کالج یا بیمارستان است، بیش از یک نقطه تجمع مورد نیاز است. گاهی اوقات، نقاط تجمع بر اساس طبقه، بخش یا مساحت ساختمان تعیین می­شود. در این موارد، شما باید اطمینان حاصل کنید که همه کارگران می­دانند کدام محل تجمع به منطقه آنها اختصاص داده شده است تا ازدحام بیش از حد و سردرگمی در هنگام خروج به حداقل برسد. همچنین مهم است که به کارگران اطلاع دهید که نقاط تجمع به ناحیه­ای از محل کار اختصاص داده شده است، نه به تک تک کارگران. هنگامی که کارگران در اطراف ساختمان یا محل کار حرکت می­کنند، باید از محل تجمع اختصاص داده شده به منطقه­ای که در آن هستند استفاده کنند، نه اینکه برای بازگشت به محل تعیین شده برای پست معمول خود تلاش کنند.

7- دسترسی ایمن به محل تجمع در اولویت است

مسیرهای تخلیه باید شامل روشنایی اضطراری برای کمک به خروج ایمن باشد. مسیرهای خروجی نیز باید به طور واضح، عاری از هرگونه انسداد یا شلوغی باشد و نقشه­ها نقطه تجمع را نشان دهند. شما همچنین باید برنامه­ای داشته باشید تا اطمینان حاصل شود که کارگران دارای محدودیت حرکت محل کار توسط دیگران کمک شوند.


8- همه باید در محل تجمع ایمن شمارش شوند

رسیدن ایمن و سریع کارکنان به محل تجمع اولویت شماره یک است. اولویت دوم این است که همه کسانی که در محل کار شما بودند شمارش شوند. برای دستیابی به این هدف، شما باید یک "کاپیتان" تعیین کنید که در محل تجمع افراد ناپدید شده را تحت نظر داشته باشد تا مطمئن شوید هیچ کس عقب نمانده است. کاپیتان باید از طریق لباس های قابل تشخیص (مانند جلیقه ایمنی رنگ روشن) توسط آتش نشانی یا مسئولین مشخص شود.کاپیتان می­تواند سرپرست یا هر کارمند دیگری باشد. ارائه یک لیست حضور غیاب و یک چک لیست در یک کلیپ بورد به آنها اعتماد به نفس کافی می­دهد و مسئولیت­های کلیدی را به آنها یادآوری می­کند.

9- تمرینات به موقع ارزشمند است

یک برنامه تجمع قوی تنها در صورتی اجرا می­شود که به درستی اجرا شود. تمرینات سه ماهه اطمینان می­دهد که کارکنان شما با روند تخلیه ایمن و مسیر رسیدن به نقطه تجمع آشنا هستند. کاپیتان­ها نیز باید از این تمرینات به عنوان فرصتی برای بررسی روند تخلیه و اجتماع استفاده کنند. آیا تخلیه بیشتر از زمان برنامه ریزی شده طول می­کشد؟ آیا موانعی وجود دارد که قبلاً به آنها توجه نشده بود؟ آیا خطرات در محل تجمع یا نزدیک آن وجود دارد؟

10- اطلاعات محل تجمع ایمن را با بازدیدکنندگان به اشتراک بگذارید

اطمینان حاصل کنید که بازدیدکنندگان، پیمانکاران و کارگران موقت می­دانند که محل تجمع کجاست و چگونه باید به آنجا برسند. به یاد داشته باشید، در مواقع اضطراری در محل کار، شما مسئول رفاه همه هستید.

 

برای دریافت ایین نامه علائم ایمنی در محیط کار کلیک کنید.

راهکارهای برای پیشگیری از حریق

راهکارهای برای پیشگیری از حریق

23 تیر 01
شما نمی توانید پیش بینی کنید که چه اتفاقی در محل کارخواهد افتاد، اما می توانید اقداماتی  را برای اطمینان از سالم ماندن کارمندان خود انجام دهید. بهترین راه برای مقابله با حریق پیشگیری از وقوع آن است.
ایمنی در برابر آتش سوزی همیشه باید مهمترین دغدغه باشد، مهم نیست که چه نوع شغلی را اداره می کنید و چه تعداد افراد شاغل هستند.
حریق می‌تواند از یک ته سیگار کارگر انبار کارخانه، اتصالی سیستم برق یک دستگاه، جرقه الکترود جوشکاری، نشت گاز و یا هر عامل کوچک دیگری ایجاد و فاجعه ای بزرگ را در یک کارخانه رقم بزند. راهکارهای ذیل جهت پیشگیری از حریق در کارخانجات و صنایع بسیار می‌تواند مفید باشد.

۱- طراحی دقیق سیستم های کشف و اعلام حریق

انتخاب تجهیزات متناسب با تصرف ها با توجه به ارزیابی ریسک حریق موجود، آنالیز و رفتار شناسی دود، مدیریت حریق.


۲- بازرسی روزانه توسط پرسنل

كلیه پرسنل باید پس ازپایان كار محوطه كارخود وتجهیزات را بازرسی نمایند و هرگونه منبع فعال راكه می تواندباعث ایجادحریق گردد غیرفعال نمایند.

۳- آموزش کارکنان

آموزش ناکافی در صورت بروز حادثه آتش می‌تواند باعث مشکل شود در یک کارخانه یا یک ساختمان صنعتی که در آن عملیات‌های صنعتی انجام می‌شود، کارمندان یا کارگران کارخانه نقش مهمی در پیشگیری از حوادث آتش‌سوزی یا مهار آن دارند. عملکرد این افراد در امنیت کلی کارخانه و ساختمان‌های صنعتی نقش مهمی دارد. اگر کارمندان و کارگران کارخانه آموزش‌های لازم در رابطه با آتش‌سوزی را دریافت نکرده باشند، ممکن است ریسک آسیب رسیدن به اموال و بروز تلفات جانی در کارخانه افزایش پیدا کند. بنابراین آموزش علمی و کاربردی پرسنل می‌تواند بسیار مهم و اساسی باشد هنگام بروز حریق.

۴- ممنوع بودن ایجاد منبع حریق

طبق ماده 23 آئين نامه پيشگيري و مبارزه با آتش (لینک دانلود) در كارگاهها در نقاطي كه مواد منفجره يا مواد سريع الاحتراق يا سريع الاشتعال وجود دارد، استعمال دخانيات و روشن كردن و حمل كبريت و فندك و امثال آنها بايد ممنوع گردد.

۵- پایین نگهداشتن دمای دستگاه‌های موجود در کارخانه

دمای دستگاه‌های صنعتی با ساعات کمی فعالیت بسیار بالا می‌رود. خوب است کارگاه‌ها مجهز به وسایل خنک‌کننده مانند چیلر باشند. چیلرها در انواع مختلف وجود دارند و از آن‌ها برای کنترل دمای محیط و دستگاه‌های صنعتی پرکار استفاده می‌شود. در صورتی که کارگاه مجهز به سیستم خنک کننده نیست، دستگاه‌ها باید به صورت مداوم بررسی شوند و چنانچه دمای آن‌ها بالاتر از حد استاندارد ایمنی باشد بهتر است کمی استراحت کنند.

۶- بازرسی روزانه کارگاه

خوب است که به صورت روزانه وسایل کار و محیط بازرسی شوند. این بازرسی باید هم پیش از شروع کار و هم بعد از پایان روز صورت گیرد. بازرسی‌های روزانه باید شامل بررسی وسایل برقی چه گرمازا و چه سرمازا و تمیزی محل از لحاظ وجود مواد آتش‌گیر باشد. بسیاری از آتش‌سوزی‌ها بعد از ساعت کاری رخ می‌دهند، بنابراین این اقدامات بسیار مهم است. همچنین درصورت حضور نگهبان، او نیز باید آموزش‌های لازم را در خصوص وقوع حریق و پیشگیری از آن ببیند.
باید بدانیم که آتش حریف زورمندی است که به کسی رحم نمی کند، شعله زیبای آتش زیبایی ها را نابود می‌کند، آتشی که گرمی بخش زندگی است می تواند نابود کننده آن باشد. و تمام دستگاه ها و ماشین آلات صنعتی کارخانجات و مهم تر از آن جان پرسنلی که آنجا مشغول فعالیت هستند را به خطر بیندازد. بنابراین این اقدامات الزاماتی مهم و اساسی برای پیشگیری از وقوع حریق در کارخانجات و صنایع می‌باشد که رعایت آن ها میتواند بسیار مهم و حیاتی باشد.
 
 
 
 
ارزیابی چرخه عمر چیست؟

ارزیابی چرخه عمر چیست؟

16 تیر 01

1.مقدمه

به مراحل متوالی و به هم پیوسته یک محصول یا سیستم خدمات، از استخراج منابع طبیعی تا دفع نهایی چرخه عمر(Life Cycle) گویند. ارزیابی چرخه عمر(Life Cycle Assessment) به عنوان ابزاری برای ارزیابی اثرات زیست محیطی یک محصول، فرآیند یا فعالیت در طول چرخه عمر آن از استخراج مواد خام تا پردازش، حمل و نقل و دفع استفاده می شود. در روزهای اولیه آن عمدتاً برای مقایسه محصولات استفاده می شد، به عنوان مثال برای مقایسه اثرات زیست محیطی محصولات یکبار مصرف و قابل استفاده مجدد. امروزه کاربردهای آن شامل سیاست های دولتی، برنامه ریزی استراتژیک، بازاریابی، آموزش مصرف کننده، بهبود فرآیند و طراحی محصول است. همچنین به عنوان پایه ای برای برچسب زدن محیط زیست و برنامه های آموزش مصرف کننده در سراسر جهان استفاده می شود.

LCA تکنیکی برای ارزیابی جنبه‌های بالقوه محیطی و جنبه‌های بالقوه مرتبط با یک محصول (یا خدمات)، توسط موارد زیر می باشد:
• تهیه فهرستی از ورودی ها و خروجی های مربوطه
• ارزیابی اثرات بالقوه زیست محیطی مرتبط با آن ورودی ها و خروجی ها
• تفسیر نتایج و تاثیر آن ها در رابطه با اهداف مطالعه

مفهوم ارزیابی چرخه عمر برای اولین بار در اواخر دهه 1960 ظهور کرد اما تا اواسط دهه 11980 توجه زیادی به آن نشد. در سال 1989، انجمن سم شناسی و شیمی محیطی اولین سازمان بین المللی شد که نظارت بر پیشرفت LCA را آغاز کرد.
در سال 1994، سازمان بین المللی استاندارد شروع به توسعه استانداردهایی برای LCA به عنوان بخشی از استانداردهای سری 14000 خود در زمینه مدیریت زیست محیطی کرد:
• استاندارد ISO 14040-A در مورد اصول و چارچوب
• استاندارد ISO 14041 در تعریف هدف و محدوده و تجزیه و تحلیل موجودی
• استاندارد ISO 14042 در ارزیابی تأثیر چرخه عمر
• استاندارد ISO 14043 در مورد تفسیر چرخه عمر
LCA به عنوان یک ابزار با ارزش برای حمایت از تصمیم گیری برای سیاست گذاران و صنعت در ارزیابی تأثیرات گهواره تا گور یک محصول یا فرآیند ظاهر شده است. به طوری که مقررات دولتی در جهت «پاسخگویی چرخه عمر» حرکت می کند. با این مفهوم که یک تولید کننده نه تنها مسئول اثرات مستقیم تولید است، بلکه مسئول اثرات مرتبط با ورودی، استفاده، حمل و نقل و دفع محصول نیز می باشد.
چهار جزء مرتبط با LCA وجود دارد:
• تعریف هدف و محدوده: شناسایی هدف LCA و محصولات مورد انتظار از مطالعه و تعیین مرزها و مفروضات مبتنی بر تعریف هدف.
• موجودی چرخه عمر: تعیین کمیت انرژی و مواد اولیه و انتشارات محیطی مرتبط با هر مرحله از تولید.
• تجزیه و تحلیل تأثیر: ارزیابی تأثیرات بر سلامت انسان و محیط زیست مرتبط با انرژی و مواد اولیه ورودی و انتشارات زیست محیطی.
• تجزیه و تحلیل بهبود: ارزیابی فرصت ها برای کاهش انرژی، ورودی مواد، یا اثرات زیست محیطی در هر مرحله از چرخه عمر محصول.
 
مطابق با دیدگاه چرخه عمر، سازمان باید:
• ایجاد کنترل های مناسب برای اطمینان از اینکه نیاز(های) زیست محیطی آن در فرآیند طراحی و توسعه برای محصول یا خدمات، با در نظر گرفتن هر مرحله از چرخه عمر آن، مورد توجه قرار می گیرد
• تعیین نیاز(های) زیست محیطی آن برای تهیه محصولات و خدمات در صورت لزوم
• ابلاغ الزام(های) زیست محیطی مربوطه به ارائه دهندگان خارجی، از جمله پیمانکاران
• تنظیم کنترل ها به صورت مناسب برای اطمینان حاصل کردن از نیازهای زيست محیطی در فرایند طراحی و توسعه محصول یا خدمات مطرح شده، با در نظر گرفتن هر مرحله از چرخه حيات آن
• تعیین الزامات زيست محیطی آن برای تهیه محصولات و خدمات به صورت مناسب
• به اشتراك گذاري اطلاعات زیست محيطي مربوط به صنعت با تامين كنندگان خارجی، از جمله پیمانکاران

ارزیابی‌های چرخه عمر شامل تحلیل‌های گهواره تا گور سیستم‌های تولید است و ارزیابی‌های جامعی از تمام ورودی‌های انرژی بالادستی و پایین‌دستی و انتشارات محیطی چندرسانه‌ای ارائه می‌دهد.
LCA ها می توانند پرهزینه و زمان بر باشند، بنابراین استفاده از آن ها به عنوان تکنیک های تجزیه و تحلیل در هر دو بخش عمومی و خصوصی محدود می شود. تکنیک‌های ساده‌سازی شده برای اجرای LCA برای کاهش هزینه و زمان و تشویق مخاطبان  برای شروع استفاده از LCA مورد نیاز است.

2.چرا دیدگاه چرخه عمر را در نظر می گیریم؟

بر اساس استاندارد ISO 14001 "برخی از اثرات زیست محیطی قابل توجه سازمان، می تواند در طول حمل و نقل، تحویل، استفاده، در زمان پایان عمر یا دفع نهایی محصول یا خدمات آن رخ دهد." با ارائه اطلاعات، یک سازمان به طور بالقوه می تواند از اثرات نامطلوب زیست محیطی در طول این مراحل چرخه عمر جلوگیری کند یا آن ها را کاهش دهد. سازمان میزان کنترل یا نفوذی را که می تواند بر فعالیت ها، محصولات و خدمات اعمال کند با در نظر گرفتن چشم انداز چرخه عمر در نظر می گیرد. بر اساس ISO 14001 سازمان هنگام اعمال دیدگاه چرخه عمر برای محصولات و خدمات خود، باید موارد زیر را در نظر بگیرد:
• مرحله در چرخه عمر محصول یا خدمات
• درجه کنترلی که بر مراحل چرخه عمر دارد
• درجه تأثیری که بر چرخه عمر دارد
• عمر محصول
• تأثیر سازمان بر زنجیره تأمین
• طول زنجیره تامین 
• پیچیدگی تکنولوژیکی محصول
سازمان می تواند آن مراحلی را در چرخه زندگی که بیشترین کنترل یا نفوذ را بر روی آن ها دارد، در نظر بگیرد، زیرا این مراحل ممکن است بیشترین فرصت را برای کاهش استفاده از منابع و به حداقل رساندن آلودگی یا ضایعات ارائه دهد.

2.1.الزامات کلیدی ISO 14001 که به چشم انداز چرخه حیات اشاره دارد 

• 6،1،2 جنبه های زیست محیطی
• 8.1 برنامه ریزی و کنترل عملیاتی

3.الزام انجام ارزيابي چرخه عمر 

تغييراتي در استاندارد ISO 14001:2015 نسبت به نسخه هاي قبلي اعمال شده است كه نشان دهنده الزام اجراي ارزيابي چرخه عمر در صنايع و توجه به شناسايي اثرات زيست محيطي در چرخه عمر مي باشد. به عبارت ديگر شركت ها به منظور تمديد گواهي ISO 14001 ملزم به اجراي ارزيابي چرخه حيات مي باشند. در ضمن بايد تاكيد داشت كه ارزيابي چرخه حيات بخشي از استانداردهاي زيست محيطي خانواده 14000 مي باشد و تحت شماره ISO 14040 مطرح گرديده است.
مطابق با استاندارد ISO 14001  یک رویکرد سیستماتیک مدیریت زیست محیطی می تواند موفقیت در طولانی مدت برای سازمان به عمل آورد همچنین می تواند گزینه هایی برای کمک به توسعه پایدار بوسیله کنترل یا تأثیر بر شیوه طراحی، تولید و توزیع محصولات و خدمات سازمان ایجاد کند و با استفاده از چشم انداز چرخه حیات می تواند از تاثیرات محیطی ناخواسته در جای دیگر در طول چرخه حیات جلوگیری کند.

4.طراحی یک پروژه ارزیابی چرخه حیات

اجرای یک پروژه LCA تنها اجرای یک پروژه مطالعاتی نیست. نتایج LCA می تواند در تصمیم گیری های صنعت، دولت و سازمان های غیر دولتی استفاده شود. این نتایج می تواند تصمیمات را بر اساس سرمایه، مسائل سیاسی یا برآوردهای استراتژیک مشخص کند. بنابراین بهتر است پروژه LCA به عنوان یک فرایند سازمانی که می تواند به روش های متفاوتی انجام شود، مورد توجه قرار گیرد.

4.1. طرح فرایند LCA موارد زیر را در بر می گیرد:

• اعضاء و افرادی که در یک پروژه LCA در نظر گرفته می شوند
• وظایف و مسئولیت های اعضاء
• مواردی که اعضاء می توانند در آن ها اثرگذار باشند (موارد تصمیم گیری)
• نحوه تصمیم گیری در این موارد
• مقدمات مقابله با تنگنا در طول فرآیند
• برنامه ریزی واقعی و مدیریت فرآیند
اجرای LCA باید به دقت مطابق با هدف نهایی باشد که در این راستا لازم است صاحب LCA و سایر افراد ذینفع نیز بر هدف نهایی تمرکز داشته باشند. در ضمن، محققان LCA نیز باید هدف را در ذهن خود داشته باشند، با توجه به اینکه چگونه این هدف شرایط پروژه را تحت تاثیر قرار خواهد داد. همچنین، صاحب LCA باید به طرح، سازماندهی و مدیریت فرآیند توجه کند.

5.مراحل اجرای ارزیابی چرخه عمر

ارزیابی چرخه عمر یک تکنیک برای ارزیابی جنبه های زیست محیطی و اثرات بالقوه همراه با محصول، فرآیند یا خدمات از طریق:
• گردآوری یک فهرست موجودی از ورودی های انرژی و مواد و انتشار به محیط زیست
• ارزیابی اثرات بالقوه زیست محیطی همراه با ورودی های تعریف شده و انتشار به محیط زیست
• تفسیر نتایج برای کمک به تصمیم گیری
می باشد و طبق استانداردهای ایزو ۱۴۰۴۰ و ایزو ۱۴۰۴۴، ارزیابی چرخه عمر در چهار مرحله انجام می‌شود:
1.تعیین هدف و دامنه کاربرد  
2.تجزیه و تحلیل لیست موجودی   
3.ارزیابی پیامد  
4.تفسیر

5.1.هدف و دامنه  کاربرد

این اولین مرحله مطالعه و احتمالاً مهمترین آن است، زیرا عناصر تعریف شده در اینجا، مانند هدف، دامنه و فرضیه اصلی در نظر گرفته شده، کلید مطالعه هستند. دامنه مطالعه معمولاً شامل تعریف سیستم، مرزهای آن (مفهومی، جغرافیایی و زمانی)، کیفیت داده‌های مورد استفاده، فرضیه اصلی و محدودیت‌های پیشینی است. در فرآیند تعریف هدف، موارد زیر باید در نظر گرفته شود:
• چرا مطالعه انجام می شود 
• چرا LCA برای این تصمیم، اقدام یا فعالیت مورد نیاز است
• چه ابزارهای تحلیلی اضافی مورد نیاز است و از آن ها انتظار می رود چه کمکی داشته باشند
• مخاطب اصلی مطالعه چه کسی است  و چه مخاطبان دیگری به نتایج مطالعه دسترسی خواهند داشت
• اهداف کلی محیطی، ارزش ها و اصول سازمان حامی چیست
• کاربرد مورد نظر مطالعه چگونه با این اهداف، ارزش ها و اصول مرتبط است

5.2.تجزیه و تحلیل لیست موجودی 

تجزیه و تحلیل موجودی یک فرآیند فنی جمع آوری داده ها به منظور تعیین کمیت ورودی ها و خروجی های سیستم است که در محدوده تعریف شده است. انرژی و مواد خام مصرفی، انتشار در هوا، آب، خاک و زباله های جامد تولید شده توسط سیستم برای کل چرخه عمر محصول یا خدمات محاسبه می شود. به منظور سهولت این تجزیه و تحلیل، سیستم مورد مطالعه در چندین زیرسیستم یا فرآیند تقسیم شده و داده های به دست آمده در دسته های مختلف در جدول LCI دسته بندی می شوند.

5.3.ارزیابی پیامد

ارزیابی تاثیر چرخه عمر فرآیندی برای شناسایی و مشخص کردن اثرات بالقوه تولید شده در محیط توسط سیستم مورد مطالعه است. نقطه شروع LCIA اطلاعات به دست آمده در مرحله موجودی است، بنابراین کیفیت داده های به دست آمده یک موضوع کلیدی برای این ارزیابی است. در نظر گرفته می شود که LCIA شامل چهار مرحله است که در زیر به اختصار توضیح داده شده است.

5.3.1.مرحله اول: طبقه بندی 

در آن داده های حاصل از تجزیه و تحلیل موجودی در دسته های مختلف با توجه به اثرات زیست محیطی که انتظار می رود در آن ها نقش داشته باشند، گروه بندی می شوند. شاخص های دسته بندی تأثیر عبارتند از:
• تغییر آب و هوا
• اسیدی شدن
• اوتروفیکاسیون
• مه دود فتوشیمیایی
• کاهش سوخت فسیلی
• سمیت زیست محیطی
• تخریب لایه ازن
• سمیت انسانی

5.3.2.مرحله دوم: مشخصه‌سازی 

شامل وزن دادن به مواد مختلف است که در تأثیرات زیست‌محیطی یکسان نقش دارند. بنابراین، برای هر دسته تاثیری که در LCIA گنجانده شده است، یک نتیجه جمع‌آوری شده در یک واحد اندازه‌گیری معین به دست می‌آید.

5.3.3.مرحله سوم: عادی سازی 

شامل ارتباط دادن داده های مشخص شده به مجموعه داده یا موقعیت وسیع تری است، برای مثال، ارتباط انتشار SOx به کل انتشار  SOx یک کشور.

5.3.4.مرحله چهارم: وزن‌دهی 

در آن نتایج برای دسته‌های تاثیر مختلف با استفاده از فاکتورهای عددی بر اساس مقادیر به امتیاز تبدیل می‌شوند. این ذهنی ترین مرحله LCA است و بر اساس قضاوت های ارزشی است و علمی نیست. به عنوان مثال، یک هیئت از کارشناسان یا مردم می تواند برای وزن دادن به دسته بندی های تاثیر تشکیل شود. مزیت این مرحله این است که معیارهای مختلف (دسته‌های تأثیر) به نمره عددی تأثیرات زیست‌محیطی تبدیل می‌شوند و بنابراین تصمیم‌گیری آسان‌تر می‌شود.

5.4.تفسیر

این آخرین مرحله LCA است که در آن نتایج به‌دست‌آمده به روش مصنوعی ارائه می‌شوند و منابع مهم تأثیر و گزینه‌های کاهش این تأثیرات را ارائه می‌دهند. تفسیر شامل بررسی تمام مراحل در فرآیند LCA، به منظور بررسی سازگاری مفروضات و کیفیت داده ها، در رابطه با هدف و دامنه مطالعه است.

6.معایب، مزایا و کاربردهای  LCA

6.1.از LCA می‌توان جهت رسیدن به اهداف زیر بهره برد:

• فراهم کردن کامل‌ترین تصویر ممکن از اثرات متقابل فعالیت‌ها با محیط زیست
• شناسایی پیامدهای زیست محیطی و مراحل چرخه حیات اصلی یا نقاط حساس سهیم در این پیامدها
• مقایسه پیامدهای زیست محیطی محصولات، فرآیندها یا فعالیت‌های جایگزین
• درک ماهیت کلی و بهم پیوسته پیامدهای زیست محیطی حاصله از فعالیت‌های انسانی
• شناسایی فرصت ها به منظور بهبود عملکرد زیست محیطی محصولات در نقاط مختلف چرخه حیات آن ها
• آگاهی دادن به تصمیم گیرندگان در صنایع و سازمان ها
• کمک به تصمیم گیران در انتخاب محصول یا فرآیند با کمترین اثرات زیست محیطی 
• بررسي اثرات زیست محیطی همراه با یک یا چند محصول یا فرآیند
• كمك به دریافت پذیرش افراد ذینفع (جامعه و غیره) برای یک برنامه طرح ریزی شده
• ارزيابي‌ سيستماتيك‌ پيامدهاي‌ محيط‌ زيستي‌ يك‌ محصول‌
• شناسايي‌ اثرات‌ بر يك‌ يا چند حوزه‌ محيط‌ زيستي‌ ويژه‌ (هوا، آب‌، زمين‌)

6.2.محدودیت‌های خاص LCA را می‌توان به شکل زیر خلاصه کرد:

• LCA پیامدهای بالقوه را به جای پیامدهای واقعی لحاظ می‌کند. این بدان علت است که در LCA، پیامدها به زمان و مکان بخصوصی اختصاص ندارد. 
• عموماً LCA همه فرآیندها را خطی در نظر می‌گیرد. 
• در دسترس نبودن داده‌ها محدودیت دیگری است. اگرچه پایگاه داده‌هایی در کشورهای مختلف توسعه داده شده است، اما در برخی موارد، دستیابی به داده‌های موردنیاز به دلیل وجود بعضی محدودیت‌ها کار ساده‌ای نخواهد بود.
• متأسفانه LCA قادر به ارزیابی اثرات زیست محیطی واقعی سیستم نیست. استاندارد ISO 14.042 که با ارزیابی تأثیر چرخه عمر سروکار دارد، به ویژه هشدار می دهد که LCA اثرات واقعی را پیش بینی نمی کند یا ایمنی، خطرات، یا تجاوز از آستانه ها را ارزیابی نمی کند.

6.3.کاربردهای اصلی ارزیابی چرخه عمر شامل موارد زیر می باشند:

• تجزیه و تحلیل منشأ مشکلات مرتبط با یک محصول خاص
• مقایسه پیشرفت متغیرهای یک محصول
• طراحی محصولات جدید
• انتخاب بین چند محصول قابل مقایسه

7.نرم افزارهای  LCA

7.1.گابی (GaBi Software)

گابی، یک نرم افزار اقتصادی LCA می باشد که توسط شرکت بین المللی آلمانی توزیع می شود. گابی ابزارهایی را برای ایجاد توازن های چرخه حیات با توجه به استانداردهای ایزو 44/14040 فراهم می نماید. گابی پایگاه های داده فراوانی جهت ایجاد مدل های چرخه عمر دارد. گابی از الگوریتم محاسباتی ترتیبی استفاده می کند که به معنای واقعی کلمه از یک فرایند به فرآیند دیگر می رود تا هر فرآیند را طبق ورودی های خود نسبت به کل سامانه درجه بندی کند.

 7.2. سیماپرو(SimaPro)

سیماپرو یک نرم افزار اقتصادی است که توسط مشاوران شرکت پری هلند ارائه شده است. این نرم افزار ابزارهای حرفه ای را برای جمع آوری، ارزیابی و پایش کارایی زیست محیطی محصولات، فرآیندها و خدمات مهیا می کند. این نرم افزار شامل گستره نامحدودی از داده های فراوان، شفاف و با کیفیتی از اکثر مواد مورد استفاده معمول و فرآیندهای آن ها می باشد.  سیماپرو جدیدترین نسل از نرم افزارهای ارزیابی چرخه حیات است که به طور گسترده در جهان استفاده می گردد. این نرم افزار می تواند اثرات زیست محیطی محصولات و خدمات را در سراسر مراحل چرخه زندگی شان اندازه گیری کرده و همچنین اثرات همه مراحل از استخراج مواد خام تا تولید، توزیع، استفاده و دفع را شناسایی نماید. سیماپرو امکان لینک به نرم افزار اکسل را دارد.
 


برای شرکت در وبینار ایزو 14001 و آشنایی بیشتر با چرخه LCP ثبت نام کنید (جهت ثبت نام کلیک کنید)

8.منابع برای مطالعه بیشتر:
 
 

تجربیات خود از این موضوع را در بخش نظرها برای ما ارسال کنید.
 
 
آلودگی صوتی در محیط کار و اثرات آن بر شنوایی کارکنان (بخش2)

آلودگی صوتی در محیط کار و اثرات آن بر شنوایی کارکنان (بخش2)

29 اردیبهشت 01
پس از آشنایی اجمالی با مفاهیم و ماهیت صوت در بخش اول مقاله صدا در محیط کار، در ادامه به تشریح اثرات و عوارض زیان آور ناشی از مواجهه با صدا در محیط کار می پردازیم. با ما همراه باشید...
 
آلودگی صدا یکی از مهم‌ترین عوامل فیزیکی زیان‌آور در محیط‌های کاری در کشورهای توسعه‌ یافته و در حال توسعه محسوب می‌شود. در سال‌های اخیر آلودگی صوتی یکی از عوامل مؤثر بر کیفیت زندگی انسان‌ها در سراسر جهان است. بر اساس گزارشات سازمان بهداشت جهانی، اختلالات روان‌شناختی‏ ناشی از صدا اثرات ناخوشایندی بر کیفیت زندگی مرتبط با سلامت دارد. امروزه آلودگی صوتی یکی از جنبه‌های مهم زیست محیطی و بهداشتی است که از دیدگاه سلامتی، آلودگی صوتی علاوه بر ایجاد انواع اثرات فیزیولوژیکی به ایجاد اختلالات روان‌پزشکی و روان‌شناختی‏ منجر می‌شود. آثار فیزیولوژیکی و روانی مواجهه با صدا بر انسان غالباً به‌تدریج ظاهر می‌شود و در دراز‌مدت پیامدهای منفی روان‌شناختی‏‏ آن از‌جمله رفتار پرخاشگرانه، خستگی جسمی-روانی، استرس، سرگیجه، سردرد، عصبانیت، حواس‌پرتی، اختلال خواب، کاهش بازده کاری بروز می‌کند.

 
شکل1. مواجهه انسان با سر و صدا
 
پرخاشگری فاکتور بسیار مهمی در زمینه بهداشت شغلی است. به‌طوری‌که تأثیرات نامطلوبی بر زندگی افراد در محیط‌های کاری و اجتماعی می‌گذارد. مواجهه طولانی با صدای تراز بالا حالات تنشی و پرخاشگری را در افراد به وجود می‌آورد و حتی در فرکانس‌های مختلف می‌تواند به عنوان محرک روانی به ایجاد اختلال در فعالیت‌های عملکرد شناختی، افزایش خطاهای انسانی، ایجاد پیامدهای ناگوار و از همه مهم‌تر افزایش واکنش‌های روانی در محیط‌های اجتماعی و خانواده منجر شود. این موارد از از نظر ایمنی و بهداشت در محیط کار از اهمیت بالایی برخوردار است. مواجهه مزمن با صدا به بروز اختلالات فیزیولوژیکی و روانی و همچنین تغییر ضربان قلب و فشار‌خون منجر می‌شود.
 
بررسی ها نشان داده است که 16 درصد افت های شنوایی از نوع شغلی و ناشی از صدا در محیط کار است. همچنین حدود 0.2 الی 2 درصد تولید ناخالص داخلی در کشورهای در حال توسعه صرف هزینه های ناشی از صدا می شود و حدود یک سوم افت های شنوایی، ناشی از مواجهه با صدای بیش ازحد است.
همچنین صدا دارای اثرات غیر مستقیمی بر روی عملکرد انسان از جمله کاهش راندمان و بهره وری کاری و افزایش خطر بروز حوادث و خطا به علت کاهش تمرکز می باشد. خوشبختانه در ایران نیز در سال های اخیر توجه بیشتری به آلودگی صدا شده است به طوری که بر اساس ماده 2 آیین نامه اجرایی در ارتباط با نحوه جلوگیری از آلودگی صدا، از سال 1378 مبادرت به هر گونه اقدامی که موجبات آلودگی صدا را فراهم آورد، ممنوع شده است.
آلودگی صوتی در ترازهای بالای فشار صوت ( بیش از 85 دسی بل) باعث اثرات مستقیم بر روی اندام شنوایی شامل تغییر موقت آستانه شنوایی (TTS) و در صورت تماس طولانی ایجاد افت دائم شنوایی (PTS) می گردد. اما در محدوده ای از ترازهای پایین تر(بین 50 تا 80 دسی بل) اثرات عمده آن تحت عناوین آزار دهندگی، مزاحمت، اخلال در آسایش، ناخواسته بودن قلمداد می شود؛ به عبارتی دیگر قسمتی از اثرات صدا و مربوط به تاثیر آن بر روی دستگاه عصبی نباتی و وضع روانی و رفتار است.
 

اثرات صدا بر روی انسان:

بطور کلی اثرات صدا بر روی انسان را می توان به دو قسمت جداگانه شنیداری و غیرشنیداری، مورد مطالعه قرار داد:

الف: اثرات صدا بر روی دستگاه شنوایی

هرچند صداهای خیلی شدید ( 150 دسی بل) می تواند باعث پارگی پرده صماخ یا تخریب دیگر قسمت های گوش بشود اما صدمه به شنوایی معمولا در تراز های پایین تر (90-85 دسی بل) رخ می دهد که ناشی از آسیب موقت یا دائم سلول های مژه دار حسی که روی سطح وستیبولی  غشاء پایه در گوش داخلی قرار دارند، می باشد. وقتی در فرکانس های معینی افت شنوایی ایجاد شود برای آنکه شخص قادر به شنیدن آن فرکانس باشد باید تراز صدا از حد معمول آستانه شنوایی بالاتر باشد، به این جهت افرادی که دچار افت شنوایی هستند به طور غیر عادی بلند حرف می‌زنند، چون صدای خودشان را نمی شنوند. به علاوه این افراد اغلب اوقات حرف بی صدا را که فرکانس بالا دارند خوب درک نمی کنند به این جهت برای آنان درک صحیح کلمات مشکل می شود. شخص با وجود اینکه اصوات حاصل از کلمات را درک می کند اما قادر به فهم صحیح کلمات و تعقیب مکالمه نمی باشد، مگر اینکه گوینده کلمات را به آرامی و بطور واضح و مشخص به زبان بیاورد. این چنین افت شنوایی معمولا به یکی از دو صورت زیر است:
1.تغییر موقت آستانه شنوایی(TTS) که در آن شنوایی معمولا در طی 16 ساعت پس از تماس با صدای آسیب زا برگشت می کند.
2.تغییردائم آستانه شنوایی(PTS) که معمولاً یک ماه پس از توقف مواجهه با صدای آسیب زا اندازه گیری می‌شود. 
بروز افت شنوایی ناشی از صدا معمولاً به صورت تدریجی است و در ابتدا فرکانس‌های مکالمه ای را در بر نمی‌گیرد، در نتیجه شخص از نقصان شنوایی خود بی اطلاع است. تشخیص زودرس شروع افت شنوایی و اطلاع از کیفیت تحمل گوش فرد نسبت به صدا بوسیله آزمایشات شنوایی سنجی، امکان پذیر است. در مجموع عواملی چون شدت صدا، طول مدت تماس، سن و حساسیت ویژه گوش فرد عواملی هستند که در ایجاد و پیشرفت عارضه افت شنوایی دخالت دارند.

اثرات درازمدت صدا بر روی شنوایی:

مرکز کنترل بیماری (CDC) تخمین می زند که 22 میلیون کارگر هر ساله در معرض صداهای بالقوه مضر در محل کار قرار می گیرند. اثرات درازمدت صدا بر گوش انسان به صورت ناشنوایی ادراکی یا عصبی ظاهر می‌گردد. یعنی به واسطه کار در محیط‌های پر سروصدا سلول‌های شنوایی از بین رفته، به ناشنوایی غیرقابل برگشت منجر می‌گردد. به این نوع افت شنوایی، ناشنوایی حرفه ای هم می‌گویند. این افت شنوایی معمولاً متقارن و دو طرفه بوده و هر دو گوش مانند هم دچار افت شنوایی می‌گردند. ناشنوایی حرفه ای ناشی از کار که در طی چندین سال فعالیت در محیط‌های پرصدا ایجاد می‌گردد، معمولاً دارای چهار مرحله است:
 

مرحله اول : مرحله شروع یا مرحله خستگی گوش

در این مرحله کارگر بعد از پایان کار روزانه احساس گرفتگی و سنگینی و خستگی در گوش را دارد که به فاصله دو یا سه ساعت از بین می‌رود، چنانچه در این مرحله اودیومتری  به عمل آید کاهش شنوایی در فرکانس‌های 4000 هرتز، مشهود خواهد بود که جبران پذیر است. این مرحله دو یا سه هفته طول می‌کشد و بعد از آن کارگر هیچ گونه ناراحتی در گوش خود احساس نمی‌کند.

مرحله دوم : مرحله اختفا کامل

این مرحله ممکن است بسته به شرایط محیط کار و ویژگی‌های فردی و یا سن افراد از 20-2 سال طول بکشد. در این مرحله سلول‌های شنوایی در فرکانس‌های 6000ـ3000 هرتز و مخصوصا در فرکانس 4000 هرتز آسیب دیده ولی چون این فرکانس‌ها در مکالمات روزمره لازم نیست و شنوایی فرکانس‌های مکالمه ای سالم است، فرد آسیب دیده هیچ گونه احساسی از مصدوم شدن گوش خود ندارد.

مرحله سوم : مرحله اختفا نسبی

در این مرحله در اثر گسترش ناشنوایی از فرکانس‌های 4000 هرتز به طرف فرکانس‌های زیر 6000  و 8000 و همچنین فرکانس‌های بم 2000ـ1000ـ500 کارگر به تدریج صوت‌های با فرکانس‌های بالا را نمی‌شنود و احساس نیمه شنوایی دارد. گسترش و پیشرفت این مرحله سرانجام به کری یا ناشنوایی کامل منجر می‌گردد.

مرحله چهارم : مرحله ناشنوایی کامل یا قطعی

در این مرحله کارگر به ناشنوایی خود پی می‌برد و شنوایی فرکانس‌های مکالمه ای شخص بطور واضح و قطعی مصدوم شده است.
 

ب : اثرات غیرشنیداری

کاوینیوس و دروبر اثرات غیرشنیداری صدا را به ترتیب زیر بیان نموده اند: صدای مزاحم و ناخوشایند می‌تواند باعث عصبانیت و تحریک پذیری شود. برای این منظور لازم نیست حتما صدا شدید باشد بلکه تیک تاک یک ساعت دیواری در یک سالن انتظار کافی است که روی یک زمینه حساس و آماده اثر کرده، باعث عصبانیت و حالت تهاجمی به خود گرفتن گردد. تحقیقات به عمل آمده در محیط ‌های صنعتی نشانگر آن است که صدای شدید با سردرد، حالت تهوع، پرخاشگری، اضطراب، ناتوانی جنسی و تغییرات در خلق و خو ارتباط دارد.
 
 اثرات صدا بر روی کارایی 
بر اساس تحقیقات آزمایشگاهی هر چند صدای پیوسته بر میزان کارایی در فعالیت‌های ذهنی و حرکتی سـاده اثـر سوئی نـدارد، امـا اگـر صدا نامنظـم، متنـاوب و غیرقابـل پیش بینی باشد بر کارایی در امور مراقبتی ، حافظه ای  و وظایف پیچیده  ای که شخص در آنِ واحد باید دو عمل انجام دهد تاثیر منفی می‌گذارد. در ضمن اثرات صدا بر روی کارایی به عوامل مختلفی چون: نوع صدا و شدت آن، قابل پیش بینی یا غیرقابل پیش بینی بودن آن، نوع کار و وظیفه، میزان قدرت تحمل استرس و دیگر ویژگی‌های شخصیتی فرد بستگی دارد.

بررسی صدا

هدف اصلی از بررسی صدا در محیط کار به منظور طبقه بندی مشاغل برحسب میزان صدای موجود می‌باشد. به طور کلی بررسی صدا میزان مخاطره آمیز بودن آن را برای کارگران تعیین می‌کند تا به دنبال آن خط مشی مناسب برای HCP تعیین شود. پس از بررسی صحیح و مناسب صدا، میزان صدای بیش از حد مجاز در محل کار تعیین شده و می‌توان روش‌های موثر کنترل را برای کاهش دائم صدا در آن محیط به کار بست و یا بر حسب نوع کار، به عنوان یک روش تکمیلی، استفاده از وسایل حفاظت فردی را به کارگران توصیه نمود.


 
شکل2. نمایی از تاثیر صدا بر انسان
 
پیامدهای منفی و زیان بار ناشی از آلودگی صوتی به طور کلی در انسان ها به قرار زیر است:
• نگرانی همراه با خستگی و کاهش راندمان کار
• دگرگونی های دائم یا موقت در رفتار زیستی از قبیل انقباض نایژک ها و تغییر ضربان قلب
• آسیب در دستگاه شنوایی و دیگر دستگاه های بدن
 

روش های جلوگیری از آلودگی های صوتی

با توجه به اینکه معمولا صداها از تولید کننده ای پخش، و توسط گیرنده ای دریافت می شوند بنابراین جهت کنترل این آلودگی،کاهش شدت صدا، جلوگیری از انتشار و نفوذ هوا و محافظت از گیرنده می تواند موثر باشد. با توجه به عوارض و پیامدهای نامطلوب آلودگی صوتی در محیط های طبیعی، اجتماعی و به ویژه انسانی، ضرورت کنترل آن به طور جدی مطرح می گردد. از این رو، به منظور مقابله با این مسئله، روش های مختلفی وجود دارد که در ذیل به برخی از آن ها اشاره می شود:
-کاهش یا حذف سرو صدا از منبع تولید، که به این منظور باید از تجهیزات و امکانات فنی و عملی بهره گرفت.
-جلوگیری از انتقال صدا از منبع تولید، که به این منظور باید بین منبع مولد صدا و گیرنده آن سدی ایجاد کرد، و یا باید منبع مولد صدا به محلی مناسب انتقال داد.
-ضد صدا کردن ساختمان ها و واحد های مسکونی
-مضاعف یا دولایه کردن شیشه پنجره ها در جهت جلوگیری از نفوذ صدای بیرون به داخل ساختمان
-ایجاد نوارهای عریضی از درختان و پوشش های گیاهی که به میزان ۱۰ دسی بل از شدت صوت می کاهد.
 

اثرات سوء سروصدا بر سلامتی

1.شنوایی: مواجهه مداوم با صدا باعث از دست رفتن قدرت شنوایی می گردد. از دست رفتن قدرت شنوایی به تدریج صورت گرفته و فاقد درد می باشد، اما متاسفانه اثرات آن دائمی و غیر قابل برگشت است؛ چرا که سلول هایی مویی حلزون گوش قابلیت بازسازی مجدد ندارند. ناشنوایی و کاهش قدرت شنوایی بر خلاف تصور عموم به علت افزایش سن و پیری نیست بلکه قرارگیری در معرض صداهای ناهنجار علت اصلی آن می باشد. کاهش قدرت شنوایی، ناشنوایی، زنگ و وزوز گوش از عوارض صدای بلند هست.

2.قلب و عروق: چنانچه فردی به طور مداوم طی هشت ساعت در معرض صدای بالای ۷۰ دسی بل قرار گیرد، فشار خون وی تا ۵ الی ۱۰ میلی متر جیوه افزایش می یابد. افزایش فشار خون انقباض عروق (به علت استرس و افزایش سطح آدرنالین خون)، افزایش خطر ابتلا به امراض قلبی عروقی از عوارض صدا می باشند.

3.تحریک رفتارهای ضد اجتماعی، خشونت طلبی، افزایش نرخ حوادث کار، مختل شدن رشد شناختی در کودکان، اختلالات روانی، کاهش تمرکز و کاهش بازده کاری از دیگر عوارض سر و صدا می باشد.
4.بارداری و سلامت جنین: سروصدا باعث تولد نوزادان زود رس، کم وزن و دارای نقص عضو می گردد. جنین قادر به شنیدن صداها و همچنین پاسخ به آن ها می باشد.
5.استرس، اضطراب، سردرد، خستگی، ضخم معده، سرگیجه، انقیاضات عضلانی، اختلال در سیستم گوارش، افزایش کلسترول و تعداد گلبول های سفید خون، افزایش سرعت تنفس، دل درد، تغییر در عملکرد طبیعی غدد درون ریز از دیگر عوارض سروصدا می باشند.
 

جمع بندی:

منظور از آلودگی صوتی امواج ناخواسته ای است که در شرایط مکانی و زمانی ویژه بر فعالیت موجودات زنده به ویژه انسان تاثیر گذاشته و می تواند عوارض متعدد جسمی و روحی و بویژه اختلال در اعصاب شنوایی را منجر شود. در واقع آلودگی صوتی یک عامل خستگی آور است و باعث کاهش ظرفیت انسان در مشاغل فکری و مشاغل بدنی و ساده می شود. آلودگی صوتی بر وضع روانی و روحیه شخص اثر می گذارد و باعث اختلال در تطابق انسان با محیط کار می شود که نتیجه آن کاهش بازده کار می باشد. در صورتی که مدت مواجهه با آلودگی صوتی افزایش پیدا کند می تواند موجب کاهش شنوایی و همچنین خطر ابتلا به امراض قلبی عروقی را افزایش دهد.
از جمله راهکارهای مؤثر در کاهش عوارض آلودگی صوتی می توان به ایزوله کردن منبع صوت، کاهش میزان مواجهه با صدا، ایزوله سازی ساختمان ها با هدف جلوگیری از نفوذ صدا به داخل و در مرحله آخر استفاده از وسایل حفاظت فردی مناسب مانند ایرپلاگ و ایرماف می توان اشاره کرد.

  
شکل3. بترتیب نوعی ایرماف و ایرپلاگ را نشان می دهد.
 

منابع:

احمدی کانرش, فخرالدین, علیمحمدی, ابوالقاسمی, رحمانی, کاظم. بررسی اثرات روانی و فیزیولوژیکی ناشی از مواجهه مزمن با صدا در یک صنعت خودرو‌سازی. مجله ارگونومی. 2019 May 10;7(1):54-62.‎
کتاب راهنمای اندازه گیری و ارزیابی صدا و ارتعاش در محیط کار، دکتر رستم گلمحمدی
Leather P, Beale D, Sullivan L. Noise, psychosocial stress and their interaction in the workplace. Journal of Environmental Psychology. 2003 Jun 1;23(2):213-22.
 
آلودگی صوتی در محیط کار و اثرات آن بر شنوایی کارکنان (بخش 1)

آلودگی صوتی در محیط کار و اثرات آن بر شنوایی کارکنان (بخش 1)

27 اردیبهشت 01

انسان ها بیش از یک سوم عمر خود را در محیط کار می گذرانند، حضور در محیط کار بخش اجتناب ناپذیر هر فردی محسوب می شود. اما حضور در محیط کار فارغ از تمام مزایایی که برای افراد دارد می تواند منجر به آسیب و ناراحتی افراد گردد. شرایطی را در نظر بگیرید که فرد به علت مواجهه با عوامل زیان آور مانند صدا و ارتعاش دچار افت شنوایی یا سایر بیماری های مرتبط می گردد. در این مقاله سعی بر بررسی ماهیت صدا داریم و در مقالات بعدی صدا در محیط کار به صورت دقیق بررسی خواهد شد.

موج چیست؟

موج عبارت است از آشفتگی یا برهم خوردن تعادل محیط بصورت منظم یا نامنظم و راهی برای انتقال انرژی می باشد. امواج بسته به ماهیت خود قابل انتشار در محیط های مادی و یا خلا هستند. امواج به طور کلی در دو دسته امواج مکانیکی و امواج الکترومغناطیس تقسیم بندی می شوند. امواج مکانیکی از تغییر مکان قسمتی از یک محیط کشسان نسبت به وضعیت تعادل خود ایجاد می شود و سبب نوسان محیط می گردد. به دلیل خواص کشسانی محیط انتشار آشفتگی از لایه ای به لایه دیگر منتقل می گردد که به آن موج می گویند. در این پدیده کل محیط همراه موج منتقل نمی شود، بلکه فقط اجزای محیط در مسیرهای محدودی(در راستای معین) نوسان می کند. امواج می توانند انرژی را تا مسافت های دور انتقال دهند. انرژی در امواج در کل توده یک محیط منتشر می گردد. برای ایجاد و انتقال امواج مکانیکی مانند صدا، وجود محیط مادی ضروری است.    

فیزیک صوت:

صوت از ارتعاش سریع مکانیکی محیط های کشسان و اجسام(جامد، مایع و گاز) بوجود می آید. ایجاد صوت در هوا ناشی از کم و زیاد شدن متناوب فشار جوی است. وقتی یک جسم نوسان می کند ذرات محیط که در جهت پیشرفت جسم واقع شده اند به هم نزدیک می شوند. در نتیجه سبب تراکم و ازدیاد فشار(بیشتر از فشار معمولی جو) در آن ناحیه می گردند. این ازدیاد فشار، ذرات اطراف جسم نوسان کننده را رانده و از آن دور می کند. در اثر برخورد های متوالی ذرات متحرک به ذرات دیگر، فشار ایجاد شده بوسیله تراکم اولیه تا مسافت زیادی منتقل می شود. وقتی یک منطقه متراکم از جسم نوسان کننده دور می شود، جسم در جهت مخالف به حرکت در می آید و این بار سبب کاهش فشار(کمتر از فشار معمولی جو) و رقیق تر شدن شدت محیط می شود. در اثر تغییر جهت حرکت نوسان کننده، تراکم دیگری ایجاد می شود که ناحیه با فشار کم را به جلو می راند. تکرار عمل فوق باعث انتشار و انتقال متناوب فشار و یا جابجایی ذرات در هوا و در نتیجه ایجاد صوت می گردد. تعداد تراکم و کاهش فشار های متوالی(فرکانس صوت) برابر با تعداد نوسان منبع نوسان کننده است ولی دامنه این تغییرات فشار معمولا با افزایش فاصله از منبع کاهش می یابد.


 
تولید و دریافت موج صوتی 

 

احساس صوت:

ارتعاشات صوتی از نوع ارتعاشات مکانیکی طولی می باشد. ارتعاشات مکانیکی از تغییر مکان قسمتی از یک محیط کشسان نسبت به وضع عادی آن ناشی می شوند و این امر موجب نوسان آن قسمت حول وضعیت تعادل می شود. به علت خاصیت کشسانی محیط، این تغییر شکل یا آشفتگی از لایه ای به لایه دیگر منتقل می شود و به این ترتیب موج در محیط پیش می رود. در نتیجه تغییرات متناوب ایجاد شده در هوای داخل مجرای گوش، پرده گوش به ارتعاش در آمده و پس از طی مراحلی، صوت احساس می شود.
 
   
 


انواع صوت:

امواج صوتی به سه شکل: اصوات ساده، اصوات مختلط دوره ای و اصوات مختلط غیر دوره ای قابل تولید و انتشار می باشد. صوت ساده شامل یک موج سینوسی ساده است. این نوع موج در طبیعت وجود نداشته و در آزمایشگاه قابل تولید است. در اصوات مختلط دوره ای معمولا یک بسامد اصلی و چند بسامد فرعی وجود دارد که با هم رابطه منظمی دارند. این امواج در بلندی های معمول، اثر ناخوشایندی ندارند. اصوات موسیقی، اصوات طبیعت و مکالمه از این دسته اند. در اصوات مختلط غیردوره ای رابطه معین یا پیش بینی شده ای از دامنه امواج و بسامدهای آنها وجود ندارد. این اصوات عموما ناخواسته، ناخوشایند و تا حدودی اجتناب ناپذیر هستند. در صنعت یکی از راه های اتلاف انرژی این گروه از اصوات هستند.
از نظر احساس فیزیولوژیک اصوات به دو گروه: موسیقی و صدا تقسیم بندی شده اند. موسیقی، اصوات منظمی هستند که رابطه معین و طراحی شده ای بین دوره های تغییرات دامنه فشار، طول موج ها و بسامدهای آنها وجود دارد. صدا، اصوات نامنظمی هستند که ناخوشایند، آزاردهنده و عموما اجتناب ناپذیر هستند که بین دوره های تغییرات دامنه های فشار، بسامدها و طول موج های آنها رابطه معینی وجود ندارد. در صنعت و محیط زیست به فراوانی از این نوع اصوات تولید و منتشر می گردد. آلودگی ناشی از این امواج در محیط تحت عنوان آلودگی صدا می باشد.
 

امواج صوتی هوابرد شکلی از امواج مکانیکی طولی هستند که در اثر ارتعاش مولکول های هوا ایجاد و منتشر می شود. این امواج در برخورد با گوش انسان احساس شنیدن را ایجاد می کنند.

امواج صوتی به سه شکل اصوات ساده، اصوات مختلط دوره ای و اصوات مختلط غیر دوره ای قابل تولید و انتشار می باشد. آلودگی ناشی از اصوات مختلط غیر دوره ای که به وفور در صنعت و محیط زیست یافت می شوند، با عنوان آلودگی صدا شناخته می شوند.

برای مطالعه بخش دوم این مقاله کلیک کنید

منابع:

کتاب راهنمای اندازه گیری و ارزیابی صدا و ارتعاش در محیط کار، دکتر رستم گلمحمدی
نکات مهم در ایمنی برق

نکات مهم در ایمنی برق

10 اردیبهشت 01

ولتاژ برق و جریان الکتریکی موجود در مشاغل و منازل معمولی قدرت کافی برای مرگ بر اثر برق گرفتگی را دارد. حتی تعویض لامپ بدون قطع کردن جریان برق لامپ می تواند خطرناک باشد؛ زیرا تماس با بخش گرم، پر انرژی پریز می تواند باعث مرگ فرد شود.

 

تمام سیستم های الکتریکی پتانسیل ایجاد آسیب را دارند. الکتریسیته می تواند استاتیک یا دینامیک باشد. الکتریسیته دینامیکی حرکت یکنواخت الکترون ها در یک هادی است که به عنوان جریان الکتریکی شناخته می شود. هادی ها موادی هستند که امکان حرکت الکتریسیته از طریق آن انجام می شود. بیشتر فلزات رسانا هستند. بدن انسان نیز یک هادی است. 
الکتریسیته ساکن عبارت است از تجمع بار روی سطوح در اثر تماس و اصطکاک با سطح دیگر. این تماس یا اصطکاک باعث تجمع الکترون ها در یک سطح و کمبود الکترون ها در سطح دیگر می شود.
جریان الکتریکی بدون مسیر ناگسستنی و بدون هادی نمی تواند وجود داشته باشد. الکتریسیته یک مسیر یا حلقه را تشکیل می دهد. هنگامی که یک دستگاه به عنوان مثال، یک ابزار برقی را به برق وصل می کنید، برق ساده ترین مسیر را از پریز به ابزار و بازگشت به منبع برق طی می کند. این عمل همچنین به عنوان ایجاد یا تکمیل یک مدار الکتریکی شناخته می شود.
 

آسیب های ناشی از تماس با جریان برق

افراد زمانی که بخشی از مدار الکتریکی می شوند آسیب می بینند. رسانایی انسانها از زمینی که روی آن ایستادهایم، بیشتر است؛ به این معنی که اگر راه آسان دیگری وجود نداشته باشد، الکتریسیته سعی می کند از بدن ما عبور کند.
چهار نوع آسیب عمده وجود دارد: برق گرفتگی(کشنده)، شوک الکتریکی، سوختگی و سقوط. این آسیبها میتوانند به روشهای مختلفی رخ دهند:
• تماس مستقیم با هادی های برق دار یا قطعات مدار: هنگامی که جریان الکتریکی از بدن ما عبور می کند، می تواند با سیگنال های الکتریکی طبیعی بین مغز و ماهیچه های ما تداخل ایجاد کند به عنوان مثال، قلب ممکن است به درستی از تپش باز بماند، ممکن است تنفس متوقف شود یا عضلات ممکن است اسپاسم شوند.
• هنگامی که قوس الکتریکی از طریق یک گاز (مانند هوا) یا از یک هادی یا بخش پرانرژی مدار به سمت یک فرد متصل به زمین (که می‌تواند مسیر جایگزینی را برای اتصال به زمین ایجاد کند) در معرض قرار می‌گیرد. 
• سوختگیهای حرارتی: شامل سوختگیهای ناشی از گرمای تولید شده توسط قوس الکتریکی، و سوختگیهای شعله ناشی از موادی که در اثر حرارت یا اشتعال توسط جریانهای الکتریکی یا فلاش قوس الکتریکی آتش میگیرند. سوختگی های تماسی ناشی از شوک شدن می توانند بافت های داخلی را بسوزانند در حالی که فقط جراحات بسیار کوچکی در قسمت بیرونی پوست بر جای می گذارند.
• سوختگی حرارتی ناشی از گرمای تابش شده از فلاش قوس الکتریکی. اشعه ماوراء بنفش (UV) و مادون قرمز (IR) ساطع شده از فلاش قوس نیز می تواند به چشم آسیب برساند.
 
 
• انفجار قوس می تواند شامل یک موج فشار بالقوه آزاد شده از فلاش قوس باشد. این موج میتواند باعث آسیبهای فیزیکی شود، ریه ها را از بین ببرد یا صدایی ایجاد کند که به شنوایی آسیب برساند.
• انقباضات عضلانی یا یک واکنش مبهوت کننده می تواند باعث سقوط فرد از نردبان، داربست یا سطل هوایی شود. سقوط می تواند صدمات جدی ایجاد کند.

در نزدیکی های خطوط هوایی برق چه اقداماتی باید انجام داد؟

نزدیک به خطوط برق کار نکنید. فاصله های توصیه شده بر اساس حوزه قضایی و یا شرکت های خدماتی متفاوت است. هنگام کار، رانندگی، پارکینگ، یا نگهداری مواد در فاصله نزدیکتر از 15 متر به خطوط برق هوایی، هم با حوزه قضایی و هم شرکت تاسیسات برق تماس بگیرید.
اگر باید نزدیک خطوط برق باشید، ابتدا باید با شرکت برق خود تماس بگیرید و آنها به شما کمک خواهند کرد.
اگر وسیله نقلیه شما با سیم برق تماس پیدا کرد:
- از وسیله نقلیه خود خارج نشوید.
- برای کمک با مرکز اورژانس و خدمات شهری محلی خود تماس بگیرید.
- منتظر بمانید تا سرویس برق بیاید و آنها به شما خواهند گفت که چه زمانی ایمن است که از وسیله نقلیه خود خارج شوید.
- اگر برای این کار آموزش ندیده اید، هرگز سعی نکنید شخص دیگری را نجات دهید.
- اگر باید وسیله نقلیه را ترک کنید به عنوان مثال، وسیله نقلیه شما آتش می گیرد، با پرش (حداقل 45 تا 60 سانتی متری) خارج شوید. هرگز خودرو یا تجهیزات و زمین را به طور همزمان لمس نکنید. پاها و بازوها را نزدیک بدن خود نگه دارید.
- پاهای خود را کنار هم نگه دارید و با به هم زدن پاهای خود و با گام های کوتاه دور شوید. هرگز اجازه ندهید پاهایتان از هم جدا شوند یا دچار شوک یا برق گرفتگی شوید.
- قبل از برداشتن یک قدم معمولی، حداقل 10 متر از وسیله نقلیه خود فاصله بگیرید.
- وارد پست برق یا سایر مناطق مشخص شده نشوید.

نکات ایمنی کلی برای کار با برق یا نزدیک به آن چیست؟

-قبل از هر بار استفاده تجهیزات متصل به سیم و دوشاخه قابل حمل، سیم های داخلی، میله های برق و اتصالات الکتریکی را از نظر آسیب یا فرسودگی بررسی کنید. تجهیزات آسیب دیده را فوراً تعمیر یا تعویض کنید.
-همیشه در صورت لزوم سیم های رابط را به دیوارها یا کف بچسبانید. از میخ و منگنه استفاده نکنید زیرا می تواند به سیم های الحاقی آسیب برساند و باعث آتش سوزی و ضربه شود.
-از سیم های رابط یا تجهیزاتی استفاده کنید که برای سطح آمپر یا وات مورد استفاده شما درجه بندی شده اند.
-همیشه از فیوز با اندازه مناسب استفاده کنید. تعویض فیوز با فیوز با اندازه بزرگتر می تواند باعث ایجاد جریان بیش از حد در سیم کشی و احتمالا آتش سوزی شود.
-توجه داشته باشید که خروجی ها یا سیم های گرم یا غیرمعمول ممکن است نشانه ای از وجود شرایط سیم کشی ناایمن باشد. سیمها یا سیمهای الحاقی را از این پریزها جدا کنید و تا زمانی که یک برقکار ماهر سیمکشی را بررسی نکرده از آن استفاده نکنید.
-همیشه از نردبان های ساخته شده با ریل های جانبی غیر رسانا مانند فایبرگلاس هنگام کار با برق یا نزدیک خطوط برق استفاده کنید.
-چراغ های هالوژن را دور از مواد قابل احتراق مانند پارچه یا پرده قرار دهید. لامپ های هالوژن می توانند بسیار داغ شوند و ممکن است خطر آتش سوزی باشند.
-خطر برق گرفتگی در مناطق مرطوب بیشتر است. قطع کننده های مدار خطای زمین (GFCI) را نصب کنید؛ زیرا مدار الکتریکی را قبل از وقوع جریان کافی برای ایجاد مرگ یا آسیب جدی قطع می کنند.
-اگر مطمئن نیستید که منبعی که سیم اتصال خود را به آن وصل می کنید دارای محافظت GFCI است، از یک قطع کننده مدار خطای زمینی قابل حمل (GFCI) استفاده کنید.
-اطمینان حاصل کنید که جعبه های مخزن در معرض مواد از مواد غیر رسانا ساخته شده اند.
-بدانید که در مواقع اضطراری پانل و کلیدهای مدار در کجا قرار دارند.
-تمام کلیدهای مدار و جعبه فیوز را به وضوح علامت بزنید. هر سوئیچ باید به طور قطع مشخص شود که برای کدام پریز یا دستگاه است.
-اگر حفاظ ها برداشته شده اند از ابزارهای برقی قابل حمل متصل به سیم و دوشاخه استفاده نکنید.
-دسترسی به پانل ها و کلیدهای مدار یا جعبه فیوز را مسدود نکنید.
-در صورت وقوع حادثه الکتریکی به شخص یا دستگاه الکتریکی دست نزنید. همیشه ابتدا منبع برق را جدا کنید.

نکاتی برای کار با ابزارهای برقی چیست؟ 

• همه ابزارها را قبل از اتصال به منبع تغذیه خاموش کنید.
• قبل از انجام هر گونه کار تعمیر و نگهداری یا انجام تنظیمات، منبع تغذیه را قطع و قفل کنید.
• اطمینان حاصل کنید که ابزارها به درستی متصل به زمین شده اند یا دو عایق هستند. تجهیزات اتصال به زمین باید دارای 3 سیم کابلی تایید شده با 3 شاخه باشد. این کلید اتصال باید به یک پریز 3 قطبی متصل به زمین متصل شود.
• قبل از استفاده، تمام ابزارها را برای اتصال زمین موثر با یک تستر پیوستگی یا یک قطع کننده مدار خطای زمین (GFCI)  تست کنید.
• کلید روشن یا خاموش را دور نزنید و ابزارها را با اتصال و جدا کردن سیم برق استفاده کنید.
• از تجهیزات الکتریکی در شرایط مرطوب یا مکان های مرطوب استفاده نکنید، مگر اینکه تجهیزات به GFCI متصل باشد.
• ابزارها را با حلال های قابل اشتعال یا سمی تمیز نکنید.
• در منطقه ای حاوی بخارات یا گازهای انفجاری با ابزارآلات کار نکنید، مگر اینکه ذاتاً ایمن باشند و فقط در صورتی که دستورالعمل های سازنده را رعایت کنید.
 

نکاتی برای کار با کابل برق چیست؟

-کابل های برق را در حین استفاده از ابزار دور نگه دارید.
-در حین استفاده از راهروها یا محل کار، سیم های رابط را به طور موقت آویزان کنید تا خطرات زمین خوردن را از بین ببرید.
-دوشاخه های جلو باز را با شاخه های جلو بسته تعویض کنید. دوشاخه های جلو بسته مهر و موم شده اند و خطر شوک یا اتصال کوتاه کمتری دارند.
-در موقعیت های غیر مسکونی از کابل های رابط سبک استفاده نکنید.
-تجهیزات الکتریکی را با سیم برق حمل یا بلند نکنید.
-طناب ها را در گره های محکم نبندید. گره ها می توانند باعث اتصال کوتاه و شوک شوند. سیم ها را حلقه حلقه کنید یا از دوشاخه قفل پیچشی استفاده کنید. 

قطع کننده مدار خطای زمین(GFCI)  چیست؟ 

یک قطع کننده مدار خطای زمین (GFCI) کلاس A با تشخیص هر گونه اتلاف جریان الکتریکی در مدار کار می کند به عنوان مثال، در جریان حداکثر 6 میلی آمپر قطع می شود. هنگامی که اتلاف تشخیص داده می شود، GFCI قبل از وقوع صدمات شدید یا برق گرفتگی، برق را خاموش می کند. یک شوک دردناک غیر کشنده ممکن است در مدت زمانی که طول می کشد تا GFCI برق را قطع کند، رخ دهد؛ بنابراین مهم است که از GFCI به عنوان یک اقدام محافظتی اضافی به جای جایگزینی برای روش های کار ایمن استفاده کنید.
پریزهای دیواری GFCI را می توان به جای پریزهای استاندارد برای محافظت در برابر برق گرفتگی فقط برای آن پریز یا یک سری پریز در همان مدار انشعاب نصب کرد. یک مدارشکن GFCI را می توان روی برخی از تابلوهای برق قطع کننده مدار نصب کرد تا از کل مدار انشعاب محافظت کند. GFCI های قابل حمل را می توان به پریزهای دیواری وصل کرد که در آن از لوازم خانگی استفاده می شود.
 
 


نمونه ای از مدار شکن GFCI

چه زمانی و چگونه می توان قطع کننده مدار خطای زمین(GFCI) را آزمایش کرد؟ 

مهم است که دستورالعمل های سازنده را در رابطه با استفاده از GFCI دنبال کنید. قبل از هر بار استفاده، GFCI های سیمی دائمی را به صورت ماهانه و دستگاه های قابل حمل را آزمایش کنید. از تستر GFCI استفاده کنید. همچنین می توانید با فشار دادن دکمه های تست و تنظیم مجدد آزمایش کنید. یک چراغ شب یا لامپ را به پریز دیواری محافظت شده با GFCI وصل کنید؛ چراغ باید روشن شود. سپس دکمه TEST را روی GFCI فشار دهید. اگر GFCI به درستی کار می کند، چراغ باید خاموش شود. اگر نه، GFCI را تعمیر یا تعویض کنید. دکمه RESET را روی GFCI فشار دهید تا برق بازیابی شود.
اگر مطمئن نیستید یا برای تصحیح هر گونه خطای سیم کشی، با یک برقکار ماهر تماس بگیرید.
 

نمونه ای از GFCI

نمونه چک لیست برای ایمنی اولیه برق چیست؟

• سیم ها و دوشاخه ها را بررسی کنید.

هر روز کابل ها و دوشاخه ها را چک کنید. استفاده نکنید و در صورت فرسوده شدن یا آسیب دیدن سیم ها و دوشاخه ها را دور بیندازید.
هر سیم رابط را که احساس گرمای بیش از حد داشته باشد توسط یک برقکار بررسی شود.
چندین مورد را به یک پریز وصل نکنید.
دوشاخه را بکشید نه سیم را.
منبع تغذیه را با کشیدن یا تکان دادن سیم از پریز قطع نکنید. 
• هرگز شاخه سوم کلید اتصال را قطع نکنید.
شاخه های شکسته 3 شاخه را تعویض کنید و مطمئن شوید که شاخه سوم به درستی زمین شده است.
• هرگز از سیم رابط به عنوان سیم دائمی استفاده نکنید.
فقط برای تامین برق موقت منطقه ای که پریز برق ندارد از سیم های الحاقی استفاده کنید.
سیم های رابط را از گرما، آب و روغن دور نگه دارید. آنها می توانند به عایق آسیب رسانده و باعث شوک شوند.
اجازه ندهید وسایل نقلیه از روی سیم های داخلی بدون محافظ عبور کنند. سیم های رابط باید در سیم کشی محافظ، مجرا، لوله قرار داده شوند یا با قرار دادن تخته هایی در کنار آنها محافظت شوند.

منبع: مرکز ایمنی و بهداشت شغلی کانادا
 

روز جهانی بهداشت 2022

روز جهانی بهداشت 2022

18 فروردین 01
در بحبوحه یک بیماری همه گیر، یک سیاره آلوده، بیماری های فزاینده مانند سرطان، آسم و بیماری های قلبی سازمان جهانی بهداشت (World Health Organization) امسال در روز جهانی بهداشت توجه جهانی را بر اقدامات فوری برای حفظ سلامت انسان ها و کره زمین و ترویج جنبشی برای ایجاد جوامعی متمرکز بر سلامت نموده است. سازمان جهانی بهداشت تخمین می زند که سالانه بیش از 13 میلیون مرگ در سراسر جهان به دلیل عوامل محیطی قابل اجتناب است. این شامل بحران آب و هوایی است که بزرگترین تهدید سلامتی است که بشریت با آن مواجه است. بحران آب و هوا نیز یک بحران بهداشتی است.



تصمیمات سیاسی، اجتماعی و تجاری ما باعث بحران آب و هوا و سلامت می شود. بیش از 90 درصد مردم هوای ناسالم ناشی از سوزاندن سوخت های فسیلی را تنفس می کنند. با گرم شدن دنیا شاهد گسترش سریعتر بیماری‌ها از طریق پشه‌ها به محل های دورتر هستیم. رویدادهای آب و هوایی شدید، تخریب زمین و کمبود آب باعث جابجایی مردم شده و بر سلامت آنها تأثیر می گذارد. آلودگی و پلاستیک در اعماق اقیانوس‌ها و بلندترین کوه‌ها یافت می‌شوند. متاسفانه این آلودگی ها به زنجیره غذایی ما راه پیدا کرده‌اند. سیستم‌هایی که غذاها و نوشیدنی‌های بسیار فرآوری‌شده و ناسالم را تولید می‌کنند موجی از چاقی را ایجاد می‌کنند، این امر موجب سرطان و بیماری‌های قلبی شده و در عین حال یک سوم از انتشار گازهای گلخانه‌ای جهانی را تولید می‌کنند.

در حالی که همه‌گیری COVID-19 قدرت شفابخش علم را به ما نشان داد، نابرابری‌های موجود در جهان ما را نیز برجسته کرد. این بیماری ضعف هایی را در همه زمینه های جوامع آشکار کرده و بر ضرورت ایجاد جوامع سالم و پایدار با تعهد به دستیابی به سلامت عادلانه در زمان حاضر و برای نسل های آینده، بدون نقض محدودیت های زیست محیطی تاکید کرده است. طرح کنونی اقتصاد منجر به توزیع ناعادلانه درآمد، ثروت و قدرت می‌شود و بسیاری از مردم هنوز در فقر و بی‌ثباتی زندگی می‌کنند. یک اقتصاد سالم رفاه انسان، برابری و پایداری زیست محیطی را به عنوان اهداف خود دارد. این اهداف به سرمایه گذاری های بلندمدت، بودجه های رفاهی، حمایت اجتماعی و استراتژی های قانونی و مالی تبدیل می شوند. شکستن این چرخه های تخریب برای کره زمین و سلامت انسان مستلزم اقدامات قانونی، اصلاحات شرکتی و حمایت و تشویق افراد برای انتخاب سالم است.

سازمان جهانی بهداشت همه ساله 7 اوریل (مصادف با 18 فروردین) را به عنوان روز جهانی بهداشت نام گذاری کرده و هر ساله شعاری را به عنوان شعار این روز اعلام می کند. امسال با توجه به اهمیت سیاره زمین در زندگی ما، این نهاد بین المللی شعار امسال خود را زمین ما، سلامتی ما (our planet our health) نام گذاری کرده است.

منبع:WHO
 
روز درختکاری

روز درختکاری

15 اسفند 00
درخت مظهر زیبایی و حیات و یکی از زیباترین و پرثمرترین نعمت‌های بیکران خداوند است. درختان نه تنها دنیای اطراف ما را زیباتر می کنند، بلکه برای سالم ماندن ما نیز امری ضروری محسوب می شوند. درختان نقش مهمی در ایجاد جوامع سالم ترو ایمن تر دارند. همچنین در جامعه مدرن نیز محصولات زیادی از درختان گرفته می شود.
روز درختکاری یعنی روز مراقبت و توجه کردن به درختان. ایرانیان هر سال 15 اسفند، اولین روز از هفته منابع طبیعی را با کاشتن نهال های جوان در سرتاسر ایران جشن میگیرند. این جشن نسل به نسل در بین ایرانیان ادامه پیدا کرده و به کاری نمادین برای احترام به محیط زیست و استقبال از سال نو تبدیل شده است. روز درختکاری تنها به کشور ما اختصاص ندارد بلکه بیش تر کشورها در روز خاصی به کاشتن درخت‌ها و نهال‌های مختلف اقدام می‌کنند. البته تاریخ این روز با توجه به آب و هوای هر کشور متفاوت است و بیشتر سعی می‌کنند تا در موقعی از سال این کار را انجام دهند که درخت قابلیت رشد کردن را داشته باشد. 
 در ادیان و فرهنگ های مختلف جهان، درخت و درختکاری جایگاه خاصی دارد. در دین اسلام نیز شدیدا بر اهمیت کاشت و مراقبت از نهال و درختان تاکید شده است. پیامبر اکرم در این باره می فرماید: «اگر مسلمانی، درخت یا گیاهی را بر روی زمین بکارد، گویا در راه خدا صدقه ای داده است». 
 
 

اصول کاشت نهال:

- نهال های سالم را برای کاشتن انتخاب کنید

- درخاک باکیفیت بکارید

خاکی را انتخاب کنید که برای رشد نهال مناسب باشد. بیش تر مخلوط خاک ها حاوی مواد مغذی اندکی هستند، بنابراین می توان نهال ها را با کود تغذیه کرد.

- در عمق مناسب بکارید

یک گودال کاشت کم عمق و وسیع حفر کنید. سوراخ ها باید 2 تا 3 برابر بزرگتر از توپ ریشه باشند، اما عمق آنها به اندازه توپ ریشه باشد.

- عاقلانه آبیاری کنید

همیشه از آب با دمای اتاق استفاده کنید. اجازه دهید آب کلر یک شب بماند تا کلر دفع شود. از آبیاری بیش از حد خودداری کنید، که باعث بیماری هایی می شود که می تواند نهال ها را بکشد. سعی کنید آب را روی برگ ها نپاشید.

- رطوبت ثابت را حفظ کنید

- خاک را گرم نگه دارید

- به نهال ها نور کافی بدهید

- نهال های جوان را در معرض باد و طوفان و یا ضربه شدید قرار ندهید

- نهال ها باید کاملا صاف باشند

درخت را در سوراخ صاف کنید. قبل از پر کردن سوراخ، از شخصی بخواهید درخت را از چندین زاویه بررسی کند تا تأیید کند که صاف است.
 
 

فواید درختان:

- در جو ما دی اکسید کربن اضافی جمع می شود و به تغییرات آب و هوایی کمک می کند. درختان دی‌اکسید کربن را جذب می‌کنند و کربن را حذف و ذخیره می‌کنند و در عین حال اکسیژن را به هوا باز می‌گردانند. در یک سال یک هکتار از درختان بالغ میزان دی اکسید کربنی را جذب می کنند که به هنگام 26000 مایل رانندگی تولید میشود.
- درختان بوها و گازهای آلاینده (اکسیدهای نیتروژن، آمونیاک، دی اکسید گوگرد و ازن) را جذب کرده و ذرات را با به دام انداختن آنها روی برگ و پوست خود از هوا فیلتر می کنند.
- درختان در مناطق تجاری باعث تردد بیش ترمردم و صرف 12٪  وقت بیشتر برای خرید کالا می شوند.
- در یک سال، یک هکتار از درختان بالغ می توانند اکسیژن کافی برای 18 نفر را فراهم کنند.
- سه درخت که به صورت استراتژیک در اطراف یک خانه تک‌خانواری قرار گرفته‌اند، می‌توانند نیازهای تابستانی تهویه مطبوع را تا ۵۰ درصد کاهش دهند. در این صورت می توانیم با کاهش تقاضای انرژی برای خنک کردن خانه هایمان، دی اکسید کربن و سایر آلودگی های ناشی از نیروگاه ها را کاهش دهیم.
- گیاهان و درختان دارای ارزش های دارویی فراوانی هستند. آنها می توانند بیماران را از بیماری های کشنده شفا دهند. به عنوان مثال برای درمان بیماری مالاریا از پوست درخت سین کونا استفاده می شود. پوست درخت این گیاه ماده‌ای دارد که میکروب مالاریا را می‌کشد.
- درختان همیشه سبز در ضلع شمالی خانه شما و درختچه های اطراف پایه خانه شما می توانند به عنوان بادگیر برای کاهش اثرات خنک کننده بادهای زمستانی عمل کنند.
- سایه درختان تبخیر آب از چمن های تشنه را کند می کنند. همچنین باعث خنکی هوا در مناطق شهری می شوند.
- با تعرق درختان، رطوبت اتمسفر افزایش پیدا می کند.
- در دامنه‌های تپه‌ها یا شیب‌های نهرها، درختان رواناب را کاهش می‌دهند و خاک را در جای خود نگه می‌دارند و در نتیجه باعث کاهش  فرسایش خاک می شوند.
- درختان قرار گرفتن در معرض اشعه ی UV-B  را تا حدود 50% کاهش می دهند. بنابراین می توانند از پوست انسان در محوطه های باز محافظت کنند.
- درختان جدا از میوه برای انسان، برای بسیاری از پرندگان و پستانداران غذا، محافظت و خانه فراهم می کنند.
- مطالعات نشان داده است که بیمارانی که از پنجره‌هایشان به درختان می‌نگرند، سریع‌تر و با عوارض کمتری بهبود می‌یابند. کودکان مبتلا به ADHD هنگامی که به طبیعت دسترسی دارند علائم کمتری نشان می دهند. قرار گرفتن در معرض درختان و طبیعت با کاهش خستگی ذهنی به تمرکز کمک می کند. همچنین درختان با فیلتر کردن آلاینده های هوا برد باعث کاهش شرایط بیماری آسم و دیگر بیماری های تنفسی می شوند.
- درختان می توانند دیوارهای بتنی یا پارکینگ ها و مناظر ناخوشایند را بپوشانند. آن‌ها صدای خیابان‌ها و بزرگراه‌های مجاور را خفه می‌کنند و سایه‌بان سبز چشم‌نوازی ایجاد می‌کنند. درختان گرد و غبار و باد را جذب می کنند و تابش های خیره کننده را کاهش می دهند.
- تحقیقات نشان داده است که در محله‌ها و خانه‌هایی که خشک و بدون درخت هستند، نسبت به همتایان سبزترشان، خشونت در داخل و خارج از خانه بیشتر است. درختان و محوطه سازی به کاهش سطح ترس کمک می کند.درختان به عنوان نقاط عطف می توانند به یک محله هویت جدیدی ببخشند و غرور مدنی را تشویق کنند. 
 
 
- چنار و بلوط از جمله بسیاری از گونه های شهری هستند که خانه های شهری عالی برای پرندگان، زنبورها و سنجاب ها فراهم می کنند.
- در مناطق حومه ای و روستایی، درختان را می توان به صورت انتخابی برای سوخت و چوب صنایع دستی برداشت کرد.
- خیابان های درختکاری شده اثری آرام بخش دارند، ترافیک آهسته تر و ایمن تر حرکت می کند. طبق تحقیقات درختان استرس رانندگان را بهبود می بخشند و می توانند تصادفات را تا 46٪  کاهش دهند. 
- گیاهان و درختان کم‌هزینه‌ترین وسایل تزئینی هستند که می‌توان از آنها برای تجهیز محل سکونت یا محل استفاده کرد. آنها مزایایی را ارائه می دهند که هرگز نمی توان آنها را بر اساس پول تخمین زد.
- کودکان اگر بخشی از وقت خود را در فضای سبز بگذرانند، اطلاعات بیشتری را که در مدارس آموزش داده می شود، حفظ می کنند.
- درختان مهمترین عاملی هستند که در تشکیل ابر و بارندگی نقش دارند. با افزایش بارندگی ، امکان داشتن سطح مناسب آب زیرزمینی افزایش پیدا می کند.
- رنگ سبز برای چشم ها مناسب است. اثر تسکین دهنده ای روی آنها دارد و به عملکرد بهتر آنها کمک می کند. علاوه بر این، درختان گرد و غبار را از هوا جذب می کنند و در نتیجه باعث کاهش تابش خیره کننده می شوند که استرس روی چشم را به حداقل می رساند.
 
امروزه، وجود مسائل، مشکلات و محدودیت های فراوان، آدمى را بر آن داشته تا ضمن مصرف صحیح منابع از وارد کردن هرگونه آسیب به محیط زیست خوددارى نموده و در جهت بهبود شرایط و سلامت نیروى کار تلاش روزافزونى انجام دهد. در این راستا متناسب با نیاز شرکت ها و صنایع مجموعه اى به نام HSE شکل گرفته است که موفقیت این سیستم مستلزم مشارکت و درگیر شدن کلیه کارکنان در اجرای الزامات بهداشتی، ایمنی و محیط زیستی و به بیان بهتر عملکرد بالای کارکنان است. به گونه ای که نیروی انسانی به عنوان یکی از مهم ترین عوامل تاثیر گذار بر شرایط HSE ( ایمنی، بهداشت و محیط زیست ) در نظر گرفته می شود و عدم آگاهی کافی کارکنان از این دستورالعمل‌ها در محیط‌های کاری و متعاقباً انجام رفتارهای غیراصولی آنان باعث خسارت به خود، محیط‌زیست و کارفرمایان آنان می‌گردد. 
 
اشعه فرابنفش اثرات آن بر سلامت انسان

اشعه فرابنفش اثرات آن بر سلامت انسان

25 بهمن 00

تابش UV، تابش الکترومغناطیسی است و بصورت امواج منتقل می شود. اشعه ماوراء بنفش به سه محدوده طول موج تقسیم می شود.

 

1-UV-C: محدوده 100 تا 280 نانومتر
2- UV-B: محدوده 280 تا 315 نانومتر
3-UV-A: محدوده 315 تا 400 نانومتر

شکل1- انواع پرتوهای فرابنفش را نشان می دهد.
 

منابع اشعه فرابنفش؟

نور خورشید بزرگترین منبع اشعه ماوراء بنفش است. منابع ماوراء بنفش ساخته دست بشر شامل انواع مختلفی از لامپ های UV، جوش قوس الکتریکی و لامپ های بخار جیوه است. (شکل2)
 
            
 
شکل2- بترتیب از راست به چپ: جوش قوس الکتریکی، نوعی لامپ UV، لامپ بخار جیوه را نشان می دهد.
 
اشعه ماوراء بنفش به طور گسترده ای در فرآیندهای صنعتی و در کارهای پزشکی و دندانپزشکی برای اهداف مختلفی مانند کشتن باکتری ها، ایجاد اثرات فلورسنت، فتوتراپی و برنزه کردن آفتاب استفاده می شود. طول موج های UV و شدت های مختلف برای اهداف مختلف استفاده می شود.

چه کارگرانی در معرض خطر بالقوه از مواجهه با اشعه ماوراء بنفش قرار دارند؟

-کارگران آزمایشگاه
-تکنسین های روشنایی
-کارگران لیتوگرافی و چاپ
-دندانپزشکان و دستیاران
-متخصصین پوست و اطفال
-کارگران در فضای باز
-کارگران ساختمانی
-فیزیوتراپیست ها
-جوشکارها
-کشاورزی، جنگل داری، ماهیگیری

چه دستگاه هایی اشعه ماوراء بنفش ساطع می کنند؟

  • تجهیزات پلیمریزاسیون دندان

  • تجهیزات فلورسانس
  • لامپ های جیوه
  • لامپ های فتوتراپی
  • تجهیزات پلیمریزاسیون جوهر چاپ
  • تجهیزات جوشکاری
  • ردیاب ارز تقلبی

اثرات سلامتی مواجهه با اشعه ماوراء بنفش: 

مقداری قرار گرفتن در معرض اشعه ماوراء بنفش برای سلامتی ضروری است. تولید ویتامین D را در بدن تحریک می کند. در عمل پزشکی، یک مثال این است که لامپ‌های UV را می‌توان برای درمان پسوریازیس (شرایطی که باعث ایجاد لکه‌های قرمز پوسته‌دار و خارش‌دار روی پوست می‌شود) استفاده کرد.
قرار گرفتن بیش از حد در معرض اشعه ماوراء بنفش با انواع مختلف سرطان پوست، آفتاب سوختگی، تسریع پیری پوست و همچنین آب مروارید و سایر بیماری های چشمی مرتبط است. شدت اثر بستگی به طول موج، شدت و مدت مواجهه دارد.

تاثیر روی پوست:

اثرات مواجهه مکرر(اثرات مزمن) شامل پیری پوست و سرطان پوست است. ارتباط علی قوی بین سرطان پوست و قرار گرفتن طولانی مدت در معرض اشعه ماوراء بنفش خورشیدی و منابع مصنوعی وجود دارد.
1.UV-C: این نوع از پرتوهای فرابنفش بیشترین خطر را به همراه دارد. خورشید UV-C ساطع می کند اما قبل از رسیدن به زمین در لایه اوزون جو جذب می شود. بنابراین، UV-C از خورشید بر افراد تأثیر نمی گذارد. برخی از منابع UV ساخته دست بشر نیز UV-C ساطع می کنند. با این حال، مقررات مربوط به چنین منابعی، شدت UV-C را به حداقل سطح محدود می‌کند و ممکن است الزاماتی برای نصب محافظ‌ها یا سپرها و قفل‌های مخصوص برای جلوگیری از قرار گرفتن در معرض اشعه ماوراء بنفش داشته باشد.
2.UV-B: باعث سوختگی پوست، اریتم (قرمزی پوست) و تیره شدن پوست می شود. مواجهه طولانی مدت خطر ابتلا به سرطان پوست را افزایش می دهد.
3.UV-A: این پرتوها تا 95 درصد از تشعشعات UV را که به سطح زمین می رسد تشکیل می دهد. اگرچه UV-A شدت کمتری نسبت به UV-B دارد، اما شیوع بیشتری دارد و می‌تواند عمیق‌تر به لایه‌های پوست نفوذ کند و بافت پیوندی و رگ‌های خونی را تحت تأثیر قرار دهد که منجر به پیری زودرس می‌شود.
4.عوامل حساس کننده به نور: برخی از مواد شیمیایی و داروها به عنوان عوامل حساس کننده به نور عمل می کنند و اثر اشعه ماوراء بنفش را از نور خورشید یا منابع دیگر افزایش می دهند. این عوامل عبارتند از:
-دیورتیک های تیازیدی، داروهایی که باعث تولید بیش از حد ادرار می شوند.
- داروهای مورد استفاده در درمان فشار خون بالا
-آنتی بیوتیک های خاص نظیر تتراسایکلین ها، سولفونامیدها 
-مواد آرایشی 
-آرام بخش های تیازین
نکته مهم و قابل توجه این است که این اثرات حساس کننده به نور در مواردی که افراد در محل کار در معرض اشعه ماوراء بنفش قرار می گیرند، رخ می دهد. به عنوان مثال، یک جوشکار بی تجربه که داروی ضد افسردگی فنوتیازین مصرف می کند، در هر دو چشم در بخشی از شبکیه که نور با طول موج کوتاه(UV-C) را جذب می کند، آسیب می بیند. فرد یک روز پس از جوشکاری قوس الکتریکی به مدت دو دقیقه بدون استفاده از محافظ چشم، با مشکلات چشمی مواجه می شود. این آسیب، که پس از چند ماه قابل برگشت می باشد، به این دلیل رخ می دهد که داروی مصرفی، فرد را نسبت به اشعه ماوراء بنفش که در مواجهه با آن قرار می گیرد، حساس می کند.
گیاهان مختلفی مانند هویج، کرفس، شوید، انجیر، لیمو و برخی از انواع علف های هرز به عنوان عامل ایجاد حساسیت به نور شناخته شده اند. قرار گرفتن در معرض مایعات حاصل از این گیاهان، به خصوص اگر له شوند، و در پی آن قرار گرفتن در معرض نور خورشید می تواند باعث درماتیت شود. فروشندگان مرکبات و برداشت‌کنندگان سبزیجات، باغداران، گل‌فروشان در معرض خطر ابتلا به درماتیت به دنبال مواجهه با گیاهان خاص و سپس نور خورشید (فیتوفوتودرماتیت) هستند.
قطران زغال سنگ و کرئوزوت نمونه هایی از عوامل حساس کننده نور در محیط کار هستند.

تاثیر روی چشم:

چشم ها به اشعه ماوراء بنفش حساس هستند. بسته به منبع نور UV باعث آسیب می شود. بیشترین حساسیت را نسبت به اشعه ماوراء بنفش از 210 نانومتر تا 320 نانومتر(UV-C و UV-B) دارند. حداکثر جذب توسط قرنیه در حدود 280 نانومتر اتفاق می افتد. جذب UV-A در عدسی ممکن است عاملی در ایجاد آب مروارید (کدر شدن عدسی در چشم) باشد. حتی یک مواجهه کوتاه چند ثانیه ای نیز می تواند باعث صدمه به چشم شود. (شکل3)
نمونه هایی از اختلالات چشمی ناشی از قرار گرفتن در معرض اشعه ماوراء بنفش عبارتند از:
  • فوتوکراتیت: برف کوری یا فوتوکراتیت نوعی اختلال دردناک مرتبط با چشم است که در اثر تابش های نور و اشعه ماورا بنفش خورشید به سطح برف و یخ و انعکاس آن که به چشم برخورد می کند ایجاد می شود؛ مشکل اصلی که در این بیماری برای افراد پیش می آید سوختگی قرنیه چشم در اثر تابش های خورشیدی بر روی برف و یخ می باشد که باعث می شوند بر روی قرنیه چشم سوختگی ایجاد شود و تاول هایی به وجود آیند که بسیار دردناک نیز هستند. در موارد شدید این مشکل سبب کوری دائم افراد می شود.  
  • التهاب ملتحمه: ملتحمه، غشایی  است که داخل پلک ها و صلبیه، قسمت سفید کره چشم را می پوشاند. این بخش از چشم تحت تاثیر پرتوهای UV، متورم شده و ترشحات آبکی ایجاد می کند. باعث ناراحتی می شود ولی معمولاً بینایی را تحت تأثیر قرار نمی دهد.
  • چشم شیشه ای: وقتی چشم‌ حالت براق یا لعاب‌دار پیدا می‌کند، اغلب به عنوان چشم شیشه‌ای توصیف می‌شود. این، پیامدی شایع است و گاهی از اوقات بیش از آنکه موجب نگرانی باشد مایه آزردگی و رنجش است.
  • برق زدگی جوشکاری: برق زدگی چشم در واقع سوزش و التهاب قرنیه چشم است و هنگامی روی می دهد که مواجهه با اشعه UV صورت گیرد. شایع ترین علت این مسئله نگاه کردن به شعله جوشکاری است. بافت قرنیه چشم بسیار حساس و نازک می باشد و نمی تواند در برابر نور شدید جوشکاری از خود محافظت کند. پس از هربار برق زدگی، لایه ای از قرنیه تخریب شده و از بین می رود. در صورتی که این اتفاق برای دفعات متعدد روی دهد، احتمال ابتلا به آب مروارید بطور قابل توجهی افزایش می یابد.

شکل3- نمایی از تاثیر پرتوهای فرابنفش بر روی چشم
 

راهکار های حفاظتی در برابر اشعه ماورا بنفش

کارگران باید هنگام کار با منابع اشعه ماوراء بنفش که پتانسیل مواجهه زیان آور چشم را نشان می دهند از محافظ چشم و پوست استفاده کنند. انتخاب محافظ چشم بستگی به نوع و شدت منبع UV دارد. همچنین کارگران در فضای باز باید با لباس های محافظ گشاد، ساخته شده از پارچه و محافظ گردن و ترجیحاً از بازوها و پاها استفاده کنند. از کرم های ضد آفتاب  SPF15 و مناسب برای طیف  UV-A و  UV-B استفاده کنند. اشعه ماوراء بنفش به راحتی در مواد مختلف جذب می شود. طراحی محافظ معمولاً آسان است. لامپ های جیوه و لامپ های متال هالید دارای پوشش شیشه ای بیرونی برای جلوگیری از اشعه ماوراء بنفش هستند و به گونه ای طراحی شده اند که اگر شیشه بیرونی شکسته شود، لامپ از کار می افتد.

منابع:

 
ایمنی دودکش

ایمنی دودکش

21 بهمن 00

از جمله حوادثی است که اکثرا به دلیل نبود دودکش و تهویۀ مناسب روی می دهد. نصب صحيح دودکش از اين جهت اهميت دارد که مانع از نشت گاز مونواکسیدکربن که حاصل سوخت ناقص است، مي‌شود. اين گاز سمی در غلظت پايين موجب خواب آلودگي، گيجي، خستگي، سردرد، سرگيجه، حالت تهوع و استفراغ مي‌شود و در غلطت‌هاي بالاتر سبب خفگي و در نهايت مرگ مي‌شود.




بهترين روش مقابله با اين خطرات، پيشگيری و رعايت نکات ايمنی است.
اگر فکر می کنید در معرض مونواکسید کربن قرار گرفته اید، باید فورا هوای آزاد تنفس کنید. درها و پنجره ها را باز کنید و یا بهتر از آن، خانه را ترک کنید.

نکات مهم ایمنی دودکش ها

1- هر مصرف کننده درون سوز مانند بخاری، آب گرم کن و ... باید دارای دودکش مناسب و لوله رابط مستقل باشد.
2- قسمت عمودی دودکش باید روی پایه های مناسب قرار گیرد تا وزن آن به پایه منتقل شود. ضمناً طول عمودی دودکش توسط بست های مناسب به دیوار محکم گردد.
3- در صورت لزوم استفاده از دودکش افقی، باید مطابق استاندارد عمل گردد.
4- عبور دودکش از فضای داخلی و سقف کاذب حمام مجاز نمی باشد.
5- دودکش مشترک حداکثر برای پنچ طبقه استفاده شود.
6- داکت دودکش ها باید از بالا به هوای آزاد ارتباط داشته باشد.
7- مسیر داخلی دودکش ها (داخل دیوار) باید دقیقا بررسی شود تا از عدم وجود هرگونه اشیا اضافه اطمینان حاصل گردد. مسیر داخلی لوله دودکش باید کاملا صاف باشد تا در امر خروج دود تداخلی ایجاد نگردد.
8- ارتفاع دودکش از بالاترین نقطه ی بام باید حداقل یک متر باشد تا تخلیه دود به راحتی انجام بگیرد.
9- هر دودکش باید به یک کلاهک مناسب مجهز گردد. در غیر این صورت، احتمال پیچیدن باد در داخل لوله و برگشت دود و همچنین افتادن اشیا داخل لوله و یا لانه سازی پرندگان داخل لوله دودکش وجود دارد.


 
10- از نصب دودكش درحياط ‌خلوت‌هاي بسته خودداري کنيد.
11- قراردادن انتهای لوله‌ی دودکش درون ظرف آب هیچ توجیه علمی نداشته و برابر با خودکشی است. با این کار گازهای سمی در اتاق منتشر می‌شوند.
12- در اتاقی که هوا در آن جریان ندارد، آبگرمکن گازی نصب نکنید زیرا سبب کمبود اکسیژن و ایجاد خفگی می شود.
13- در حمام هیچ گونه وسیله گازسوز نصب نکنید.
14- پس از جمع آوری بخاری انتهای شیر را با درپوش مسدود کنید.
15- اگر هوای کافی به بخاری نرسد، بخاری با شعله آبی نمی سوزد و به طور ناقص خواهد سوخت.
 
 

منابع:

 
 
 
 
درباره نوع جدید ویروس کرونا اومیکرون چه می دانیم؟

درباره نوع جدید ویروس کرونا اومیکرون چه می دانیم؟

09 بهمن 00
متاسفانه در روزهای اخیر نوع جدید ویروس کرونا به نام Omicron به شدت در کشور در حال گسترش می باشد. این ویروس تفاوت های با نوع های قبلی مانند نوع دلتا دارد. هنوز مطالعات در روی بیماری زایی و راه های درمان و پیشگیری از این ویروس در سرتاسر دنیا در حال انجام می باشد. در این مقاله کوتاه که توسط CDC (مرکز کنترل و پیشگیری بیماری های امریکا) منتشر شده به وضعیت فعلی این بیماری و راه های پیشگیری از آن پرداخته شده است، می پردازیم.

چه چیزی در مورد Omicron می دانیم؟

 
هنوز اطلاعات کاملی در مورد اومیکرون وجود ندارد و CDC با همکاری سازمان جهانی بهداشت و سایر سازمان ها در تلاش است تا در مورد این نوع از ویروس بیشتر بداند. ما هنوز نمی دانیم که چگونه این ویروس به راحتی گسترش می یابد، تا چه شدتی باعث بیماری زایی می شود، یا اینکه واکسن ها و داروهای موجود تا چه اندازه در برابر آن کارایی دارند.






گسترش OMICRON

 
نوع Omicron احتمالاً راحت‌تر از ویروس SARS-CoV-2 اصلی گسترش می‌یابد و اینکه Omicron در مقایسه با Delta چگونه به راحتی گسترش می‌یابد هنوز مشخص نیست. CDC انتظار دارد که هر فردی که عفونت Omicron دارد می تواند ویروس را به دیگران منتقل کند، حتی اگر واکسینه شده باشد یا علائمی نداشته باشد.
پتانسیل ایجاد بیماری شدید
برای دانستن اینکه آیا عفونت‌های Omicron، و به‌ویژه عفونت‌های مجدد و عفونت‌های پیشرونده در افرادی که به طور کامل واکسینه شده‌اند، باعث شدت بیماری یا مرگ بیشتری در مقایسه با عفونت های دیگر می‌شود، به داده‌های بیشتری نیاز است.
واکسن های موجود
انتظار می رود واکسن های فعلی در برابر بیماری شدید، بستری شدن در بیمارستان و مرگ و میر ناشی از عفونت با نوع Omicron محافظت کنند. با این حال، ایجاد عفونت در افرادی که به طور کامل واکسینه شده‌اند، ممکن است رخ دهد (افراد در برابر آن کامل محافظت نشده اند). در انواع دیگر این ویروش مانند دلتا نیز واکسن ها بسیار در برابر بیماری شدید و بستری شدن در بیمارستان و مرگ موثر بودند. ظهور Omicron نشان داد که چقدر واکسیناسیون می تواند موثر باشد.
 
 
 
 
 
 

درمان های موجود

دانشمندان هنوز در باره بهترین راه های درمان در حال بررسی هستند. با توجه به تغییر ساختار ژنتیکی Omicron، برخی از درمان‌ها احتمالاً مؤثر باقی می‌مانند در حالی که برخی دیگر ممکن است در رابطه با این نوع ویروس موثر نباشند.

 

ابزارهای موجود برای مبارزه با Omicron؟

واکسن ها

واکسن ها بهترین ابزار برای محافظت از مردم در برابر COVID-19، و کند کردن روند انتقال و احتمالا جلوگیری از ظهور انواع جدید می باشند.
• واکسن‌های COVID-19 در پیشگیری از بیماری‌های شدید، بستری شدن در بیمارستان و مرگ بسیار مؤثر هستند.
• دانشمندان در حال حاضر در حال بررسی Omicron هستند، از جمله اینکه چگونه افراد کاملاً واکسینه شده در برابر عفونت، بستری شدن در بیمارستان و مرگ محافظت می شوند.
• CDC توصیه می کند که همه افراد 5 سال و بالاتر با واکسینه شدن کامل از خود در برابر COVID-19 محافظت کنند.

• CDC توصیه می کند که همه افراد 16 سال و بالاتر پس از تکمیل سری اولیه واکسیناسیون کووید-19 خود، واکسن تقویت کننده دریافت کنند. شما 5 ماه پس از تکمیل سری اولیه Pfizer-BioNTech، 6 ماه پس از تکمیل سری اولیه Moderna، و 2 ماه پس از واکسن اولیه J&J/Janssen واجد شرایط تقویت کننده هستید. افراد 16 تا 17 ساله فقط واجد شرایط واکسن Pfizer-BioNTech COVID-19 هستند.

ماسک ها

همانند انواع دیگر گونه های COVID 19 ماسک ها در برابر انواع مختلف ویروس بسیار موثر هستند.

CDC توصیه می کند که افراد ماسک را در محیط های داخلی عمومی و در محل های که  احتمال شیوع قابل توجه یا بالا در جامعه وجود دارد، صرف نظر از وضعیت واکسیناسیون، استفاده شود.


فاصله گذاری اجتماعی 

بنظر می رسد هنوز یکی از راه های موثر در کنترل این بیماری رعایت فاصله گذاری اجتماعی می باشد.

روش های تست ویروس

آزمایشات می تواند به شما بگوید که آیا در حال حاضر به COVID-19 آلوده هستید یا خیر.
دو نوع آزمایش برای انواع عفونت فعلی استفاده می شود: تست های تقویت اسید نوکلئیک (NAATs) و آزمایش های آنتی ژن. آزمایشات NAAT و آنتی ژن فقط می تواند به شما بگوید که آیا عفونت دارید یا خیر.
برای تعیین اینکه آیا عفونت شما توسط Omicron ایجاد شده است یا خیر، آزمایشات بیشتری لازم است.

تاریخچه ظهور Omicron

24 نوامبر 2021: نوع جدیدی از SARS-CoV-2، B.1.1.529، به سازمان بهداشت جهانی (WHO) گزارش شد. این نوع جدید برای اولین بار در نمونه های جمع آوری شده در 11 نوامبر 2021 در بوتسوانا و در 14 نوامبر 2021 در آفریقای جنوبی شناسایی شد.
26 نوامبر 2021: سازمان جهانی بهداشت این گونه را B.1.1.529 Omicron نامگذاری کرد و آن را به عنوان یک نوع نگران کننده از ویروس طبقه بندی کرد.
30 نوامبر 2021: ایالات متحده Omicron را به عنوان یک نوع نگران کننده معرفی کرد.
1 دسامبر 2021: اولین مورد تایید شده Omicron در ایالات متحده شناسایی شد.
 
 
نحوه تعیین اقدامات کنترلی در محیط کار

نحوه تعیین اقدامات کنترلی در محیط کار

21 آذر 00

در مقاله قبلی که در سایت منتشر کردیم با عنوان روش JHA به شناسایی خطرات و نحوه ارزیابی آن ها پرداختیم در این مطلب قست داریم به نحوه تعیین اقدامات کنترلی از دیدگاه OSHA بپردازیم.



 سوال: الان که ریسک های خود را شناسایی و ارزیابی نمودیم در ادامه باید چه کنیم؟  در این مقاله کوتاه سعی داریم که به تعیین راهکارهای کنترلی بپردازیم.

تعیین اقدامات کنترلی مناسب کمک خواهد کرد تا بتوانیم از کارگران در برابر خطرات موجود محافظت کنیم. این موضوع موضوع باعث خواهد شد تا بتوانیم از رخ داد حادثه و ایجاد بیماری در محیط کار جلوگیری کنیم.  اما چه اقدام کنترلی یک اقدام کنترلی موثر است؟ با توجه به تعریف اداره ایمنی و بهداشت شغلی آمریکا یک اقدام موثر کنترلی باید بتواند:

کارگران را درگیر کند- چون کارگران بهتر از هر کسی شرایط محیط کار خود را می شناسند و می دانند چه چیزهای ممکن است برای آن ها خطر آفرین باشد.

بهترین راهکار باشد- باتوجه به این که می توان یک خطر را با استفاده از راه های متفاوتی کنترل کرد، لازم تمامی روش ها رو بررسی کنیم و بهترین روش ممکن را انتخاب کنیم.

مطابق با یک برنامه باشد- تهیه یک برنامه جامع و کامل برای کنترل خطرات.
در نظر گرفتن شرایط اضطرای- ایجاد یک برنامه با در نظر گرفتن اقداماتی در راستای حفاظت کارگران در زمان شرایط اضطراری و شرایط کاری غیر روتین.

ارزیابی کارایی کنترل های موجود-  تعیین اینکه آیا کنترل تعبیه شده قادر به حفاظت کارگر است یا نه؟ شاید کنترل های دیگر موثرتر باشند.
در نظر گرفتن تکنولوژی های جدید- بررسی تکنولوژی های جدید برای انتخاب کنترل های جدید و موثرتر می تواند مفید باشد.

OSHA معتقد است که یک اقدام کنترلی موثر و کارا را می توان در 5 مرحله اجرا نمود. در زیر این 5 مرحله یا اقدام برای طراحی و بکار بردن یک راه کار کنترلی را شرح می دهیم.

اقدام 1: شناسایی گذینه های اقدام کنترلی

منابع اطلاعاتی زیادی برای کمک به کارفرمایان در تعیین راه های کنترل خطرات شناسایی شده وجود دارد. توصیه می شود پیش از تعیین هر اقدام کنترلی با کارگرانی که در آن محل مشغول بکار هستند در رابطه با امکان سنجی و اثر بخشی اقدامات صحبت شود و از نظرات آن ها استفاده شود.

سوال:  چگونه راه کار های کنترلی را تعیین کنیم؟

یکی از بهترین فعالیت های که شما می توانید انجام دهید این است که اطلاعات مختلف را در رابطه با محیط کار، خطرات محتمل و راه کارهای پیشنهادی را جمع کنید و با کارگران آن ها را به اشتراک بگذارید:

این اطلاعات می تواند شامل مواری از قبیل : منابعی الزامات قانونی و استانداردها، اطلاعت منتشر شده توسط سازمان های مختلف مرتبط با ایمنی و بهداشت از جمله سازمان NIOSAو OSHA مستندات قبلی شامل گزارش های حوادث، شبه حوادث و گزارش بازرسی های صورت گرفته.

یکی از راهکارهای موثر می تواند شناسایی اقدامات کنترلی سایر محیط های شغلی باشد. سعی کنید سایر صنایع را بررسی کرده و امکان پذیری اقدامات کنترلی مورد استفاده در آن صنایع را با صنایع خود بسنجید تا بتوانید راهکارهای موثرتری انتخاب کنید. از نظرات کارگران با تجربه و خلاق غافل نشوید، این گروه بسیار می توانند کمک کننده باشند. همچنین در محیط های کاری می توان از نظر واحد خدمات فنی و کارشناسان این واحد نیز استفاده کرد.

اقدام 2: انتخاب یک اقدام کنترلی 

باید عملی ترین، مؤثرترین و ماندگار ترین (کنترلی که برای مدت طولانی از کارگران محافظت کند) کنترل ها انشخاب شوند.

در همین راستا توصیه می شود در در انتخاب راهکارهای کنترلی از سلسله مراتب کنترلی استفاده شود، این سلسله مراتب کنترلی مطابق شکل 1 عبارت است: حذف - جایگزینی - کنترل‌های مهندسی - کنترل‌های اداری – استفاده از لوازم حفاظت فردی.

سوال: چگونه با استفاده از این راه های کنترلی خطرات را کنترل کنیم؟

·         تمام خطرات جدی (خطراتی که باعث مرگ یا آسیب جسمی جدی می شوند) را حذف یا کنترل کنید.

·         هنگام توسعه و اجرای راه حل های بلندمدت از کنترل های موقت استفاده کنید.

·         کنترل ها را بر اساس سلسله مراتب کنترلی به طوری که ابتدا بر حذف و جایگزینی خطر سپس  راه حل های مهندسی و در صورتی که نتوان خطر را با این روش ها کنترل کرد از کنترل های اداری مانند تهیه روش های کاری ایمن و در نهایت تجهیزات حفاظت فردی استفاده کنید.

·         از انتخاب کنترل هایی که ممکن است به طور مستقیم یا غیرمستقیم خطرات جدیدی را ایجاد کنند خودداری کنید. به عنوان مثال می توان به تهویه هوا به محل کار سایر کارگران یا استفاده از گوشی های ایمنی که شنیدن صدای آلارم هشدار را مشکل می کنند، اشاره کرد.

·         راه های کنترلی را با کارگران بررسی و بحث کنید تا مطمئن شوید که کنترل ها امکان پذیر و موثر هستند.

·         باید تا زمانی که مطمئن نشدید که هیچ روش واحدی به طور کامل از کارگران محافظت نمی کند، از ترکیبی از گزینه های کنترلی استفاده کنید.

توجه: نکته مهم این است که باید به ایمنی از گهواره تا گور توجه شود. بخاطر همین توصیه می شود تجهیزات، ماشین‌آلات و موادی را انتخاب کنید که ذاتاً به صورت ایمن طراحی شده اند و بر اساس "اصول پیشگیری در طراحی" (Prevention through Design)  طراحی شده اند.

اقدام 3: یک برنامه کنترل خطر را توسعه و به روز کنید

یک طرح کنترل خطر،  نحوه اجرای کنترل های انتخاب شده را توضیح می دهد. یک برنامه زمانی موثر خواهد بود که ابتدا خطرات جدی را برطرف کند. کنترل‌های موقت ممکن است ضروری باشد، اما هدف کلی اطمینان از کنترل همیشگی و مؤثر خطرات است. لازم است این برنامه به صورت دوره ای و سالانه و زمانی که تغیرراتی در فرآیند ها و تجهیزات رخ می دهد بررسی شود تا اطمینان حاصل کنیم که کنترل ها موثر هستند.

چگونه این برنامه را عملی کنیم؟

·         تهیه لیستی از تمامی خطراتی که نیاز به کنترل دارند

·         تعیین افرادی برای اجرای راه کارهای های تعیین شده

·         تعیین زمان اجرا برای هر اقدام کنترلی

·         برنامه ریزی در جهت ارزیابی و سنجش پیشرفت برنامه کنترل خطرات

·         برنامه ریزی در جهت بررسی کارایی کنترل های انتخاب شده بعد از نصب و اجرا

اقدام 4: تعیین اقدامات کنترلی برای حفاظت از کارگران در طول عملیات غیر معمول و شرایط اضطراری

طرح کنترل خطر علاوه بر کنترل خطرات معمول باید سایر خطرات از جمله شرایط عملیات غیر روتین و شرایط اضطرای را نیز شامل شود. این خطرات معمولا با توجه به محیط کار متفاوت هستند ولی از جمله آن ها می توان به آتش سوزی و انفجار، انتشار شیمیایی، نشت مواد خطرناک، خاموش شدن ناخواسته تجهیزات، بلایای طبیعی، خشونت های محل کار، حملات تروریستی یا جنایی، شیوع بیماری (به عنوان مثال، آنفولانزا یا کرونا) اشاره کرد. فعالیت های غیر روتین و غیر معمول باید با احتیاط کامل صورت گیرند. برای مثال تمیز کردن یک مخزن می تواند یک فعالیت غیر روتین تلقی شود.

چگونه اقدامات کنترلی برای شرایط اضطراری را تعیین کنیم؟

·         روش هایی را برای کنترل خطراتی که ممکن است در حین عملیات غیرروتین به وجود بیاید طراحی و اجرا کنید (به عنوان مثال، حذف محافظ ماشین در حین تعمیر و نگهداری باعث ایجاد یک خطر می شود)

·         برنامه هایی را برای کنترل خطراتی که ممکن است در شرایط اضطراری به وجود بیاید طراحی و اجرا کنید

·         تجهیزات و لوازمی را که برای کنترل خطرات مربوط به شرایط اضطراری نیاز است را تهیه کنید

·         برای اجرای طرح اضطراری افرادی را به عنوان مسئول تعیین کنید

·         مانورهای را برای چنین شرایطی طرح ریزی و در سازمان اجرا کنید تا اطمینان حاصل شود که می تواند این شرایط را کنترل کنید

توجه: بسته به محل کار، نوع کسب و کار، مواد نگهداری شده یا مورد استفاده در محل شما باید الزامات قانونی را هم در نظر بگیرید و مطمئن شوید که طرح شما تمامی الزامات قانونی را پوشش می دهد.

اقدام 5: به اجرا در آوردن اقدامات کنترلی

حال که این اقدامات تعین شدن و برای اجرای آن ها برنامه تدوین شد، لازم است که این اقدامات مطابق با برنامه به اجرا دربیایند.

سوال: چگونه اقدامات برنامه ریزی شده را اجرا کنیم؟

·         باید کنترل ها مطابق با اولویت های تعیین شده در طرح کنترل خطر انتخاب شوند

·         زمانی که منابع برای اجرای کنترل ها محدود هستند لازم است که بر اساس نتایج ارزیابی ریسک ابتدا خطرات با ریسک بالاتر را کنترل کنیم و سپس نسبت به کنترل سایر خطرات اقدام کنیم. نباید فراموش کنیم که کارفرمایان باید از کارگران خود محافظت کنند.

·         سعی کنید خطراتی را که کنترل آن ها ساده و کم هزینه است در کمترین زمان ممکن از محیط کار حذف کنید. برای مثال: نظافت عمومی محیط کار، حذف خطرات قطعی آشکار مانند سیم های برق بدون پوشش که باید در کمترین زمان ممکن از محیط کار حذف شوند.

اقدام 6: پیگیری نتیجه اقدامات کنترلی

تنها به اجرا در آوردن اقدامات کنترلی کافی نیست، بعد از اجرا لازم است که کارایی این اقدامات بررسی شده و مشخص شود که این اقدامات تا چه اندازه برای سازمان موثر بوده اند.

چگونه کارایی اقدامات کنترلی را بررسی کنیم؟

می توان با طرح چند سوال ساده مانند سوالات زیر کارایی این اقدامات را بررسی کرد.

·         آیا تمام اقدامات کنترلی بر اساس طرح کنترل خطر اجرا شده است؟

·         آیا کنترل های مهندسی به درستی نصب و آزمایش شده اند؟

·         آیا کارگران بخوبی اموزش دیده اند تا بتوانند انواع کنترل ها از جمله نحوه عملکرد کنترل های مهندسی اجرا شده، شیوه های کار ایمن و الزامات استفاده از PPE را درک کنند.

·         آیا کنترل ها به درستی و به طور مداوم استفاده می شوند؟

·         آیا بازرسی های منظم از کنترل های طراحی شده صورت می گیرد؟

باید در ارزیابی مشخص شود که آیا اقدامات کنترلی موثر هستند یا نه؟ در صورت نیاز باید این اقدامات اصلاح شوند. یکی از اقدامات موثر می تواند استفاده از کارگران در ارزیابی کنترل های صورت گرفته باشد. سازمان باید در صورتی که این کنترل ها موثر نباشند اقدامات کنترلی دیگری را شناسایی، انتخاب و اجرا کنند تا حفاظت کافی ایجاد شود.

فرهنگ ایمنی

فرهنگ ایمنی

30 بهمن 99
با گسترش انواع تکنولوژی ها، مباحث ایمنی تکنولوژی ها نیز روز به روز گسترش میابد. فرهنگ ایمنی هم به عنوان شاخه ای از فرهنگ HSE و استفاده از تکنولوژی می تواند جایگاه موثری برای مهم ترین و با ارزش ترین بخش یک سازمان یعنی انسان داشته باشد. بروز حوادث، ناشی از رفتار و شرایط ناایمن است و البته اغلب به رفتار ناایمن بر می گردد كه آینه فرهنگ ایمنی آن سازمان می باشد. بنابراین برنامه ریزی و اجرای طرح های فرهنگ سازی ایمنی نیاز به رعایت موارد فرهنگی دارد و در صورت عدم توجه به فرهنگ، هدر رفتن منابع، بازده پایین پرسنل و بی انگیزگی را خواهیم داشت در صورتی که فرهنگ ایمنی یک سازمان قوی باشد، رفتارهای افراد در آن ایمن تر است و در نتیحه حوادث كمتری رخ می دهد؛ به تبع آن خسارت های وارده به طور چشمگیری كمتر می باشد. 

 

اصطلاح فرهنگ ایمنی اولین بار به طور رسمی در سال 1987 در مدارک سازمان ایمنی آژانس هسته ای INSAG (International Nuclear Safety Group) و در تحلیل حادثه نیروگاه هسته ای چرنوبیل به کار برده شد. دلیل پدید آمدن چنین اصطلاحی این بود که برخی از حوادث را دیگر نمی شد به ضعف تجهیزات یا طراحی نسبت داد، بلکه فاکتور خطای انسانی هنگامی که با ضعف سازمانی همراه می شد. منجر به رخداد حوادثی چون چرنوبیل می گشت. پس از آن این اصطلاح به کرات در مدارک گوناگون مورد استفاده قرار گرفته است. 
 

تعاریف بسیار متعددی برای فرهنگ ایمنی وجود دارد. در حقیقت فرهنگ ایمنی مفهومی بین رشته ای است که از مناظر مختلف از روانشناسی و جامعه شناسی تا مهندسی ایمنی و قابلیت اطمینان قابل بررسی است. اما همه تعاریف در این وجه مشترکند که فرهنگ ایمنی یکی از اجزاء و زیر ساختارهای فرهنگ سازمانی است.
به طور کلی فرهنگ، مجموعه ای از باورها، عقاید، معیارها و قوانین است. از دیر باز و با شکل گیری اولین اجتماعات بشری یک سری عقاید، باورها و قراردادها به عنوان راهنماهایی برای رفتار فرد در جامعه بنا نهاده شد که طبعاً با گذر زمان، تأثیر پذیرهای تاریخی و اقلیمی تکامل یافته و مجموعه بسیار گسترده و پیچیده ای به نام فرهنگ را شکل داده است. بالطبع هر زیر مجموعه ای از جامعه کلان برای خود، خرده فرهنگی ویژه دارد. در این میان سازمان ها و صنایع نیز از این قاعده مستثنی نیستند. آن ها به عنوان زیر مجموعه ای از کل جامعه دارای فرهنگ مختص سازمان خودشان هستند که برگفته از اهداف، روش پایه گذاران و بسیاری از عوامل دیگر است. 
در واقع ارزش های مشترک صنفی که بر عقاید و رفتار اعضاء اثر می گذارد را می توان فرهنگ یک سازمان دانست. فرهنگ ایمنی هم یکی از اجزاء فرهنگ سازمانی است که شامل ارزش ها و عقایدی است که در جهت ایمنی و سلامت در محیط کار باشد. البته شایان ذکر است که حتی در صورت وجود یک فرهنگ سازمانی استقرار یافته هم نمی توان انتظار داشت که تمام رفتار و واکنش های فردی اعضاء یکسان باشد. همچنین فرهنگ ایمنی سازمان تنها برآیند فرهنگ ایمنی اشخاص درون آن نیست، بلکه اهداف، پیشینه و الگوی فکری مدیران و حتی سازمان های همکار در شکل گیری این مجموعه با نام " فرهنگ ایمنی" موثرند، تعاریف دیگر از این مفهوم نیز وجود دارد.
برای مثال مجموعه عقاید، الگوها، باورها، قواعد و تجربه های اجتماعی و فنی که هدفشان به حداقل رساندن مواجهه کارکنان، مشتریان و عموم مردم با مخاطرات و حوادث است را می توان فرهنگ ایمنی یک سازمان دانست. کنفدراسیون صنایع انگلیس، عقاید و باورهای جمعی در یک سازمان در مورد ریسک و حوادث را فرهنگ ایمنی آن سازمان می داند. HSC (Health and Safety Commissio) کمیسیون بهداشت و ایمنی انگلستان نیز فرهنگ ایمنی را محصول عقاید، الگوهای فکری و باورهای فردی و جمعی که میزان تعهد به ایمنی و سلامت شغلی را در یک سازمان معین می کند، می داند.

عناصر یا نشانه های وجود فرهنگ بالای ایمنی در یک سازمان

برای ارتقا و بهبود وضعیت هر پارامتر لازم است که اول وضعيت موجود آن مورد سنجش قرار گيرد. برای سنجش پارامترهاي فرهنگي به دلیل عدم قطعيت ذاتی و مطلق نبودن، سنجه و معيار ثابتی وجود ندارد و در حقيقت اندازه گيری سطح فرهنگ ايمني در يک سازمان یا مجموعه صنعتي امری بسیار دشوار است. اما برخي از نشانه های فرهنگ ايمني در یک مجموعه را مي توان به صورت زير طبقه بندی کرد. با مقا یسه این نشانه ها با وضعيت موجود در يک سازمان می توان به برداشتي از سطح استقرار فرهنگ ايمنی در آن سازمان دست یافت. این نشانه ها عبارتند از: تعهد، ارتباطات، انعطاف پذير بودن،  هوشیاری و عبرت آموزی.
 

1.تعهد

یکی از مهمترین نشانه ها و الزامات استقرار و گسترش فرهنگ ايمنی، تعهد به آن در تمام سطوح خرد و کلان یک سازمان است. وجود تعهد در یک مجموعه خود منشاء فراهم شدن سایر ملزومات ارتقاء فرهنگ ايمنی است. تعهد فرد فرد مجموعه بسيار می تواند موثر باشد اما کاملاً بديهي است که اين تعهد از مدیریت کلان مجموعه بايد به بدنه سازمان تسری یابد. تعهد مدیریت در دو بعد می تواند منجر به ارتقاء فرهنگ ايمنی سازمان تحت رهبري اش شود. در وهله اول با تخصيص منابع مالی و انسانی،  آموزش، بکارگيری روش هاي نوين و يا حتی تغيير پست كاركنان. از سوي دیگر به اين خاطر كه در هر سازمان زير دستان از الگوي رفتاري و فکري مديران تبعيت کرده يا سعي می کنند خود را با آن همسو سازند، وجود تعهد در مدير منجر به برخورداري كل سازمان از فرهنگ مناسب ايمني مي شود.
برخي از نشانه های وجود تعهد به گسترش فرهنگ ايمني در یک سازمان را مي توان موارد زیر دانست. جايگاه ایمنی در چارت سازماني مي تواند بيانگر نکات زيادی باشد. اين که مديریت ايمنی در سازمان در چه مرتبه اي نسبت به مدیر راس قرار گرفته است نشانگر ميزان اختیارات و از سويي تعهد سیستم نسبت به برقراري اصول ايمنی است. يکي دیگر از نشانه هاي وجود تعهد تخصيص مناسب منابع مالي و انساني به ايمنی است. لزوم اختصاص منابع مالي براي ارتقا سطح ايمنی چه در بعد سخت افزار و چه از نظر اجراي پروژه های مرتبط کاملا واضح است. اما همين تخصیص منابع بايد از نظر انسانی هم صورت بگیرد. سازمان هايی که نيروهای زبده خود را از بخش ايمني دریغ نمي کنند سازمان هایی با تعهد به ارتقا سطح ايمنی هستند. يکي ديگر از این نشانه ها هم عدم وجود تاکيد بیش از حد بر تولید توسط مدیران است. در صورت تاکید بیش از حد بر تولید، این فرهنگ باعث می شود که پرسنل همواره به دنبال راه حل های کوتاه و مقطعی باشند. 
 

2.ارتباطات

دومین نشانه مجموعه اي با فرهنگ ايمنی بالا، ارتباطات آزاد و گسترده درون سازماني و با محیط خارج است. به طور ايده ال در یک سازمان باید پرسنل ترغیب به مطرح کردن نکات و پرسيدن سوالاتی شوند که فکر می کنند در بالا بردن استاندارد هاي ايمنی کل مجموعه تأثيرگذار است. همچنین بايد این تعهد در مسئولين برای پاسخگويي و اطلاع رساني عمومی وجود داشته باشد. بدترين آفت برای گسترش فرهنگ ايمنی سرپوش گذاشتن و ناديده انگاشتن ضعف هاي ايمنی مجموعه است. یکی از مصادیق این امر گزارش نکردن حوادث و فراهم نکردن زمينه برا تحلیل و بررسي این گونه رخدادهاست. در سيستم هاي توليد محور بسياري از حوادث تحليل و ريشه يابي نمی شوند. در حالی که تحلیل حوادث و آموزش برگرفته از آن بسيار می تواند در فرهنگ سازي موثر واقع شود.
در يک محیط صنعتی اگر مخاطرات موجود از چشم پرسنل درگير با فرآیند پوشانده شود هیچ گاه نمی توان انتظار داشت حساسيت آن ها نسبت به کاری که انجام می دهند متناسب باشد. در صورتی که اپراتور از خطر انفجار در اثر تخليه غیر اصولی یک مخزن آگاه نشود، نمی توان انتظار داشت که يک پروسه زمان بر و چند مرحله اي را که در نظرش زائد و وقت گير مي آيد قبل از تخلیه آن انجام دهد. بنابراین وجود روشنگري و در اختیار قرار دادن اطلاعات يکي ديگر از نشانه های استقرار فرهنگ بالاي  ايمنی در سازمان است. ارتباط حتي باید فراتر از مرزهاي سازمان رود. این ارتباط به مفهوم تبادل اطلاعات و تعامل با سازمان هاي دولتي منطقه و حتي رسانه ها ي جمعی است. فاجعه بوپال يکی از مصاديق بارز این است که چطور عدم ارتباط صنعت با جامعه بيرون می تواند منجر به گسترش فاجعه شود.
 

3.انعطاف پذير بودن 

در یک مجموعه با فرهنگ بالاي ايمني، سيستم باید به نحوي استقرار یافته باشد که حوادث یا اشتباهات کوچک منجر به حوادث بزرگتر و یا فجايع نشود به بيان ديگر در يک سیستم انعطاف پذير رخداد حدی از خطا و اشتباهات بدون آن که منجر به فاجعه شود قابل تصور است. به بيان ديگر سیستم ایمنی باید به گونه اي استقرار یافته باشد که در برابر يک خطا شکننده نباشد. نکته شایان ذکر در اين زمينه این است که منعطف بودن سيستم در برابر خطاها و حوادث کوچک نبايد در اثر زياد کردن سيستم های موازي ايمنی بوجود آمده باشد، بلکه بخاطر اينكه قائم به ذات نبوده و با نبود یا اشتباه يک فرد عملکرد آن تضعيف يا مختل نمی شود، انعطاف پذير شده باشد. در زمینه ایمنی نیز وجود انعطاف در ميان پرسنل و عدم وابستگي سیستم ها به فردی خاص ضروری بوده و يکي از نشانه ها ي وجود فرهنگ ايمنی است. زیرا در زمان حادثه و اضطرار همیشه عمل کردن به وظیفه شخصی خود و لا غیر کافی نیست. حادثه فیلکس بورو انگلستان در اثر اشتباهی که یک مهندس جایگزین، در طراحی یک لوله انجام داده بود رخ داد و منجر به کشته شدن 28 نفر در سال 1974 شد. در حالیکه در سیستمی سازمان یافته اشتباه یک فرد نباید این امکان را بیابد که به فاجعه تبدیل شود. انعطاف پذیری حاصل نمی شود مگر با آموزش مناسب. پرسنل باید توانایی انجام وظایف دیگران را در حالت اضطراری داشته باشند.
 

4.هوشیاری(مراقبت)

یکی از آفت ها ي بزرگ ايمني واحدهای صنعتي، رسیدن گردانندگان آن به اين باور است که واحد در سطحي از ايمني قرار دارد که دیگر امکان حادثه نيست. بنابراین يکي ديگر از شاخص هاي وجود فرهنگ ايمني در یک مجموعه هوشيار بودن مدیران و پرسنل نسبت به پتانسيل های محتمل یا موجود برای حوادث است. این نکته خیلی مهم است که اگر در اثر هوشیاری يکي از پرسنل موردی کشف شد فوراً اعلام و رفع شود. توجه نکردن يا به تعویق انداختن واکنش نسبت به اين موارد خود مي تواند منجر به کاهش حس هوشیاری و پیگیری پرسنل شود. واحدهايي با آمار بسیار خوب از نظر عدم رخداد حوادث بيش از همه در معرض خطر ناشي از بي توجهی و از دست رفتن هوشياري هستند. وظيفه مديران باز هم در اين مرحله تشویق و الگو بودن براي سایر پرسنل با هوشياری و پیگیری کوچکترین کاستی هاست. يکي از نشانه های بارز وجود هوشیاری در یک واحد صنعتي توجه جدی به تمرینات، مانورها، تعميرات پيشگیرانه و بازدیدهای  دوره ای است.
 

5.عبرت آموزی

یکی دیگر از نشانه هايي که می تواند آشکار کننده سطح بالاي ايمني در یک سازمان يا واحد صنعتی باشد، درس گرفتن از حوادث و يا وقايع مخاطره آمیز است. اين خاصیت با خاصیت ارتباط آزاد که در بالا ذکر شد رابطه نزديکي دارد. چرا که تنها در صورت تحليل و ریشه يابی حادثه است که مي توان از آن درس گرفت.
با توجه به رشد صنایع در کشور و آمار نه چندان مطلوب ایمنی در این صنایع، لزوم ریشه یابی ضعف ها و کاستی هایی که منجر به رخداد حوادث صنعتی می شوند بر هیچ کس پوشیده نیست. راهکار جدید در زمینه کاهش حوادث فرآیندی تکیه بر ارتقاء سطح فرهنگ ایمنی در هر سازمان است. با توجه به راضی کننده نبودن وضعیت ایمنی، لزوم جدی گرفته شدن این مقوله در صنعت کشور ما نیز کاملا مشهود است. برای ارتقا فرهنگ ایمنی این مفهوم ابتدا باید به درستی شناسانده شود سپس برای بالا بردن سطح آن در صنایع کشور برنامه ریزی شود. باید توجه داشت که ایجاد تغییرات فرهنگی نیازمند برنامه ریزی دقیق و صبر و شکیبایی است، اما در صورت ایجاد چنین تغییراتی به طور قطع شاهد کاهش حوادث و فجایع در صنعت کشور خواهیم بود.
 

منابع

1- نقیبی، سید علی. شکری هاشم آباد، فاطمه. (1399). ایجاد فرهنگ ایمنی در سازمان با استفاده از مفاهیم فرهنگ سازمانی. پنجمین کنفرانس بین المللی پژوهش های کاربردی در علوم و مهندسی.
2- عبدالحمید زاده، بهمن. رشتچیان، داود. (1386). فرهنگ ایمنی مفاهیم، نشانه ها و جایگاه آن در صنعت ایران. دومین همایش ملی مهندسی ایمنی و مدیریت HSE .
3- INSAG, “Basic Safety Principles for Nuclear Power Plants”, International Nuclear Safety Advisory Group, IAEA, 1987.
4- A.Mengolini, L. Debarberis, “Safety Culture enhancement through the implementation of IAEA guidelines”, Reliability Engineering & System Safety, 2007.
 
نظام آراستگی محیط کار

نظام آراستگی محیط کار

11 بهمن 99

مقدمه:

سازمان های تجاری دنیا در مسیر عمرسازمانی خود با چالش های متفاوتی روبرو می شوند. برخی از این چالش ها تحت تاثیر عوامل خارج از سازمان می باشند مانند جهانی شدن اقتصاد، شدت یافتن رقابت، افزایش سرعت تغییرات عوامل و ... برخی دیگر مربوط به عوامل درونی سازمانی است مانند: تغییر در روش های انجام کار، تلاش سازمان ها برای بقا و رشد، تغییر در روش های جذب و نگهداری مشتری، افزایش سطح کیفیت محصولات، نیاز به افزایش بهره وری و غیره نیاز به استفاده از رویکردها و ابزارهای علمی و مدیریتی برای مقابله با این چالش ها امری غیر قابل اجتناب می باشد.از طرفی روند صعودی استفاده از این تکنیک ها و ابزارها موید این ادعا است.

مدیریت ریسک

مدیریت ریسک

09 بهمن 99

مقدمه:

مفهوم ارزیابی ریسک در چهارچوب مدیریت ریسک ترکیبی از شناسایی، تحلیل و ارزشیابی ریسک است. ارزیابی ریسک به طور کلی وسیله ای برای دست یابی به هدف می باشد. هدف در واقع اجرای به موقع اقدامات کنترلی عملی بوده است که برای حذف یا کاهش ریسک تا یک حد قابل قبول طراحی شده است. 
خطای انسانی

خطای انسانی

04 بهمن 99

مقدمه:

 همه‌ ساله‌ در جهان‌ ده‌ها ميليون‌ كارگر قرباني‌ حوادثي‌ مي‌شوند كه‌ منجر به‌ كشته‌ شدن‌ و يا از كارافتادگي‌ تعداد كثيري‌ از آن‌ها مي‌گردد. بر طبق‌ آمار منتشر شده‌ در كشورهاي‌ پيشرفته‌ صنعتي‌، سالانه‌ از هر ده‌ نفر كارگر يكي‌ دچار سانحه‌ مي‌شود و در نتيجه‌ اينگونه‌ سوانح‌، پنج‌ درصد روزهاي‌ كار ملي‌ به‌ هدر مي‌رود. خطای انسانی یکی از دلایل اصلی رخداد حادثه در محیط های شغلی می باشد

بررسی حادثه

بررسی حادثه

26 دی 99

مقدمه:

همه روزه حوادث زیادی در محیط های شغلی رخ می دهد. متأسفانه این حوادث هزینه های بسیار زیادی را بر صنایع و جوامع تحمیل می کنند. علاوه بر هزینه های مادی حوادث شغلی باعث ناراحتی و رنجش بسیاری از افراد در جامعه می شوند(مانند خانواده های آسیب دیدگان). بررسی حوادث رخ داده می تواند به ما در یافتن دلایل رخ داد حوادث و پیشگیری از حوادث آینده کمک کننده باشد. لذا هر کارشناس ایمنی لازم است از فرآِیند بررسی حادثه آگاهی داشته باشد.

برگه های اطلاعات ایمنی مواد

برگه های اطلاعات ایمنی مواد

22 آبان 99
همانگونه که در مقاله سایت در رابطه با "ده خطری که جان افراد را در محیط کار به خطر می اندازد" اشاره کردیم، یکی از خطرات شایع موجود در محیط های شغلی خطرات مواد شیمیایی می باشد. در سالیان اخیر یکی از راهکارهای ارائه شده برای کاهش آسیب های ناشی از مواد شیمایی ارائه اطلاعات ایمنی مواد بوده است. در همین راستا تولید کنندگان ملزم شدند تا اطلاعات ایمنی و بهداشتی محصولات خود را برای استفاده کنندگان ارایه نمایند. به همین جهت برگه های اطلاعات ایمنی مواد ایجاد شدند. یکی از موضوعات مهمی در توسعه برگه های اطلاعات ایمنی مواد بحث قانون حق دانستن (Right to Know) بوده است. این قانون که در بسیاری از کشور ها به اجرا درآمده به طور اجمالی بیان می کند که هر فرد حق دارد که بداند با چه نوع ماده ای و چه عوارض و مضراتی در محیط کار سرو کار دارد. به همین منظور برگه های اطلاعات ایمنی به عنوان یک راهکار بسیار مناسب برای انتقال اطلاعات ایمنی و بهداشتی مواد برای افراد در نظر گرفته شد.
 
 
 
 
The Right to Know
 
 
SDS  یا MSDS:
برگه های اطلاعات ایمنی (Safety Data Sheet) که به نام های دیگری همچون برگه اطلاعات ایمنی مواد (Material Safety Data Sheet) یا اطلاعات ایمنی محصولات (Product Safety Data Sheet) نیز شناخته می شوند، سند های هستند که اطلاعاتی از قبیل ویژگی های فیزیکی مواد (مثل: نقطه جوش، نقطه انجماد، نقطه اشتعال پذیری و... ارائه می دهد)، سمیت، اثرات سلامتی، کمک های اولیه، واکنش پذیری، نحوه ذخیره سازی، تجهیزات حفاظتی، اقدامات لازم در زمان نشت و ... را برای استفاده کنندگان ارائه می نمایند. در واقع تهیه و نصب برگه های اطلاعات ایمنی مواد در محیط کار یک روش مناسب برای ارائه اطلاعات ایمنی مواد می باشد. فرمت های مختلفی از دیرباز برای MSDS ها وجود داشته، این فرمت ها از کشور به کشور و حتی در برخی موارد از سازمان به سازمان متفاوت بودند همین موضوع سبب شد تا بمنظور یکسان سازی، فرمت تهیه اطلاعات ایمنی مواد استاندارد شود به همین جهت SDS ها ایجاد گردیدند. 
 
 SDS و MSDS در واقع دو واژه هستند که در اکثر مواقع بجای هم بکار برده می شوند.  MSDSها در واقع همان SDS ها هستند که پیش از ایجاد سیستم هماهنگ جهانی طبقه‌بندی و برچسب‌گذاری مواد شیمیایی (GHS) به این نام نامیده می شدند. تفاوت کوچکی که بین MSDS ها و SDS ها وجود دارد به فرمت ارائه مطالب بر می گردد. بطوری که با ایجاد سیستم  هماهنگ جهانی (Globally Harmonized System )  SDS  ها که از فرمت استاندارد شده ای شامل 16 بخش هستند جایگزین MSDS ها در ارائه اطلاعات ایمنی مواد شدند. در این فرمت از عبارات ریسک، عبارات ایمنی و نمادهای تصویری بمنظور ارائه اطلاعات استفاده می شود. معمولا SDS ها از چندین صفحه تشکیل شده اند. در مقابل MSDS ها فرمت الزامی ندارند، جمله بندی استانداردی ندارند و از نظر کیفیت و مطالب می توانند متفاوت باشند.
 
Safety Data Sheet
 
برای مثال  می توانید MSDS Benzoic Acid و SDS Benzoic Acid بنزوئیک اسید در باهم مقایسه نمایید.
 

استفاده از MSDS برای سه گروه از افراد لازم و ضروری می باشد:

1- کارگرانی که در محیط کار در مواجه با  مواد شیمایی هستند.
2- کارگرانی که لازم است از نحوه صحیح حمل و ذخیره مواد و همچنین استفاده ایمن مواد شیمایی آگاه بشوند.
3- افرادی که در زمان رخداد شرایط اضطراری برای کنترل شرایط اقدام می کنند، مانند: افرادی نظیر آتش نشانان، خدمه تجهیزات حمل مواد شیمیایی، تکنسین های اورژانس و افراد حاضر در اتاق های اضطراری.
در رابطه با مصرف کنندگان باید به یک نقطه توجه کرد که SDS ها برای همه افرادی که از مواد استفاده می کنند لازم نیست، به عبارتی فردی که سالی یک بار از رنگ برای انجام نقاشی ساختمان استفاده می کند لازم نیست ولی برای فردی که کارش نقاشی ساختمان است و هفته ای 40 ساعت به این کار مشغول می باشد لازم و ضروری است.
کارشناسان ایمنی و بهداشت در رابطه با SDS ها معمولا دو دغدغه دارند. 1- از کجا SDS مواد مورد استفاده خود را بدست بیاورند 2- راهنمایی مناسب برای استفاده از SDS ها.
امروزه از راه های مختلفی می توان SDS مواد را بدست آورد. برای مثال امروزه اکثر شرکت های تولید کننده و یا حتی پخش کننده مواد شیمایی SDS مواد را برای خریدار ارسال می کنند. به همین خاطر اکثر صنایع دارای مجموعه ای از برگه های اطلاعات ایمنی هستند، اگر شرکت شما چنین برگه های را دریافت نکرده است، می توانید با تأمین کننده خود تماس بگیرید و این برگه ها را در خواست کنید. در صورتی که تأمین کننده نتوان نیاز شما را مرتفع کند، حتما با خدمات مشتریان شرکت تولید کننده تماس بگیرید. یکی دیگر از راه ها می تواند سایت های دانشگاه ها و برخی از صنایع باشد، معمولا برخی از دانشگاه ها و صنایع مجموعه ای از برگه های ایمنی مواد را در سایت خود دارند. از منابع دیگر می توان به اینترنت، معمولا در اینترنت تعداد زیادی از برگه های ایمنی به صورت رایگان قرار دارند. در برخی موارد خرید نرم افزار ها و یا خرید اشتراک از سایت های معتبر نیز در این زمینه می تواند کمک کننده باشد.
 

تعدادی از سایت های معتبر ارائه دهنده برگه های اطلاعات ایمنی در زیر مشخص شده اند با مراجعه به این سایت ها می توان SDS تعداد زیادی از مواد را بدست آورد.

3-http://www.msdsprovider.com/
 
افراد می توانند با حضور در همایش ها و دوره های ایمنی اطلاعات لازم در مورد برگه های ایمن را بدست بیاورند. همچنین چندین راهنمای مناسب و معتبر نیز در فضای اینترنت وجود دارد که در زیر به آن ها اشاره شده است. 

1-راهنمای ایمنی و بهداشت شغلی آمریکا (OSHA): این سازمان که بخشی از دپارتمان کار آمریکا محسوب می شود به منظور اطمینان از شرایط کار ایمن و سلامتى براى کارکنان زن و مرد از طریق اعمال استانداردهاى اجبارى و فراهم نمودن آموزش، مشاوره، تحصیل و توسعه در آمریکا در سال 1970ایجاد شده است. این سازمان راهنمایی را در ارتباط با برگه های اطلاعات ایمنی مواد ارائه نموده است.

2- راهنمای مرکز ایمنی و بهداشت شغلی کانادا (CCOHS): این مرکز که در سال 1978 با اکثریت آرای پارلمان کانادا با هدف ارتقاء سلامت جسمی، روانی و ذهنی نیروی کار در این کشور تأسیس شد. این مرکز راهنمایی را برای افزایش آگاهی افراد نسبت به برگه های اطلاعات ایمنی ارائه داده است. 
3- راهنمای انجمن دام پزشکی آمریکا (AVMA):  این انجمن راهنمایی را در رابطه با برگه های اطلاعات ایمنی ارئه نموده است.
 
 
 
 
10 خطر که جان افراد را در محیط کار تهدید می کند (بخش دوم)

10 خطر که جان افراد را در محیط کار تهدید می کند (بخش دوم)

14 مهر 99
افزایش ایمنی و بهداشت محیط کار از جمله سیاست های مهم هر کشوری محسوب می شود، تا بتوانند از آسیب های ناشی از حوادث و بیماری های کاری بر کارفرمایان و جامعه بکاهند. چگونه می توان از این هزینه های سرسام آور جلوگیری کرد؟ جواب ساده است، شناسایی خطرات و رعایت قوانین ایمنی محیط کار، ما در این مطلب قصد داریم 10 خطر مهم را که در محیط های کار افراد با آن مواجهه دارند را معرفی کنیم.
 

6- خطرات بیولوژیکی

یکی دیگر از خطرهای که در محیط کار می تواند باعث آسیب به افراد شود عوامل بیولوژیکی می باشد. افراد معمولاً به علت شرایط کار، نوع فعالیت، تولید یا مصرف مواد گوناگون در معرض این عوامل قرار دارند. این عوامل در یک دسته بندی کلی در پنچ دسته کلی قرار می گیرند: 1- ویروس ها 2- باکتری ها 3- ریکتزیاها 4- قارچ ها 5- انگل ها . این عوامل بسیار می توانند بر محیط کار و صنایع تأثیر گذار باشند. تا قبل از شیوع ویروس کرونا در سال 2020 به این عوامل در محیط کار زیاد توجه نمی شد. همین مسئله موجب شد که بسیاری از صنایع با مشکلات جدی روبرو شده و تعطیل گردند. شیوع این ویروس نشان داد که سازمان ها و صنایع باشد خودشان را برای چنین بحرانی های آماده کنند. تغییر شیوه انجام کارها در کنترل چنین بیماری های بسیار می تواند موثر باشد. انجام فعالیت ها به صورت دورکاری، انجام اقدامات مهندسی(نظیر بهبود سیستم های تهویه)، تربیت و بکاری گیری نیروهای متخصص در حوزه بهداشت بسیار می تواند در کنترل این عوامل موثمر ثمر باشند.
 

7- خطرات شیمیایی

عوامل شیمیایی در محیط کار عموما مواد به شکل گاز، مایع یا جامد هستند. این مواد در بر گیرنده کلیه مواداولیه (Raw Material)، مواد واسطه (Intermediate Material) و مواد مکمل (Supplementary Material) در فرآِیند تولید می باشند. این مواد می توانند اثرات فیزیولوژیک متفاوتی بر انسان ها بگذارند. عموما به چنددسته کلی شامل: 1- مواد التهاب آور و محرک 2- مواد خفگی آور 3- مواد بیهوشی آور و مخدر 4- سموم سیستمیک 5- سایر مواد معلق تقسیم بندی می شوند.
مواد شیمیایی علاوه بر اثر فیزیولوژیک بر روی انسان می توانند منشاء بسیاری دیگر از حوادث نظیر آتش سوزی و انفجار در محیط های شغلی باشند. به همین منظور لازم است MSDS همه ی مواد شیمایی موجود در محیط کار تهیه و در دسترس همگان قرار گیرد.
 

8- خطرات ارگونومیکی

ارگونومی علم تعامل انسان با محیط و ابزارهای مختلف می باشد. علم ارگونومی با ایمنی و سلامت کارکنان در محیط کار رابطه تنگاتنگی دارد. در واقع ارگونومی علمی می باشد که به طراحی محیط کار، ابزار ها، و وظایف به منظور تطابق با مشخصه های فیزیولوژیکی، روانی، آناتومیکی و توانایی های افراد می پردازد. در واقع به طور خلاصه می توان گفت که ارگونومی علم تطابق محیط کار با توانایی های کارگران و جلوگیری از بیماری، آسیب و کشش در افراد می باشد. به طوری که طراحی ضعیف ارگونومیکی می تواند منجرب به کشش عضلات و آسیب های اسکلتی و عضلانی گردد. به همین جهت توصیه می شود کارفرمایان در طراحی ابزارها و ایستگاه های کاری و همچنین در طرح ریزی شیفت های کاری از افراد دارای دانش ارگونومیکی بهره ببرند تا بتوانند آسیب های وارده به افراد را به حداقل برسانند.
 

9- عوامل زیان آور فیزیکی در محیط کار

عوامل فیزیکی در محیط کار به دسته های مختلفی تقسیم بندی می شود. از جمله این عوامل می توان به صدا، ارتعاش، گرما، سرما، روشنایی نامناسب و پرتوها در محیط کار اشاره کرد. این عوامل علاوه بر تأثیر مستقیم بر سلامتی افراد می توانند علت ثانویه بسیاری دیگر از بیماری ها و آسیب ها در محیط کار بشوند. برای مثال صدای بالا علاوه بر صدمات شنوایی، اثرات فیزیولوژیک و روانی می تواند باعث رخداد حوادث در محیط کار گردد. نکته مهمی که در رابطه با این عوامل وجود دارد، استعداد و توانایی شخصی افراد است، بطوری که افراد مستعد بسیار زودتر می توانند در محیط های نامناسب آسیب ببینند.
 

10- عدم وجود تجهیزات دیداری و شنیداری  

عدم استفاده از وسایل و ابزار های هشدار دهنده می تواند به عنوان یک خطر در محیط کار در نظر گرفته شود. متأسفانه  بسیاری از کارگاه ها فاقد وسایل و ابزارهای هشدار دهنده هستند. در واقع تابلوها، برچسب ها، آویز برگ ها و سایر علائم ایمنی در محیط کار خطرهای موجود را به صورت دیداری به افراد یادآور می شوند. کاربرد صحیح این ابزار ها می تواند از رخداد حوادث در محیط کار پیشگیری نماید. همچنین در زمان بروز شرایط اضطراری این ابزارها هستند که را خروج اضطراری را برای افراد نشان داده و آنها را از رخداد شرایط اضطراری آگاه می کنند.


کافیست اولین گام را بردارید...

10 خطر که جان افراد را در محیط کار تهدید می کند (بخش اول)

10 خطر که جان افراد را در محیط کار تهدید می کند (بخش اول)

03 تیر 99
آیا می دانستید که با توجه به آمارهای رسمی موجود در کشور سالانه در حدود 10000 حادثه شغلی در کشور رخ می دهد، که متاسفانه حدود 900 نفر جان خود را بر اثر این حوادث در واحدهای صنعتی از دست می دهند. هزینه های مستقیم و غیرمستقیم ناشی از این حوادث بار مالی فراوانی را بر جامعه تحمیل می کند. افزایش ایمنی و بهداشت محیط کار از جمله سیاست های مهم هر کشوری محسوب می شود، تا بتوانند از آسیب های ناشی از حوادث و بیماری های کاری بر کارفرمایان و جامعه بکاهند. چگونه می توان از این هزینه های سرسام آور جلوگیری کرد؟ جواب ساده است، شناسایی خطرات و رعایت قوانین ایمنی محیط کار، ما در این مطلب قصد داریم 10 خطر مهم را که در محیط های کار افراد با آن مواجهه دارند را معرفی کنیم.


1- لغزش، سکندری خوردن و افتادن

سقوط یکی از دلایل شایع آسیب در محیط کار می باشد. سقوط می تواند به دلایل مختلفی در محیط کار و حتی در محیط های غیر کاری رخ بدهد (برای نمونه از جمله علت های رخداد سقوط می توان به سطوح ناهموار کف، کف مرطوب و خیس، کابل های رها شده در محیط کار  و... اشاره نمود). سقوط یکی از شایع ترین علت صدمات در محل کار است. سالانه کارفرمایان مجبور به پرداخت هزینه های زیادی به ازای این حوادث هستند، در حالی که در صورت رعایت مقررات ایمنی می توان از رویداد چنین حوادثی در محیط کار جلوگیری نمود. همانطور که می دانید کارفرما مسئول تأمین ایمنی کارگران و کارکنان خود را در محیط کار می باشد.
 
 
حوادث همیشه در طول تاریخ رخ داده اند و همچین در آینده نیز رخ می دهند، اما با انجام اقدامات ساده ای می تواند محیط کار را ایمن تر نمود و جلوی بسیاری از حوادث را گرفت. برای مثال با رعایت مواردی از قبیل پیاده سازی سیستم 5S، تمیز کردن لکه ها (روغن و...) و مایعات ریخته شده کف محل کار، قرار دادن تجهیزات در جاهای مخصوص به خود، بهبود روشنایی، تهیه دستورالعمل کار برای ارتفاع و ملزم کردن کارگران برای پوشیدن کفش های ایمنی مقاوم در برابر لغزش می توان جلوی بسیاری از حوادث سقوط را گرفت.

2- جریان الکتریکی 

هر سیم دارای جریان برقی می تواند به افراد آسیب برساند، خواه مستقیماً توسط افراد لمس شود و یا به طور غیرمستقیم از طریق یک هدایت کننده جریان الکتریکی به فرد مورد نظر منتقل گردد. ولتاژهای بالاتر از 50 ولت برای انسان خطرناک تلقی می شوند و باید جدی گرفته شوند. معیوب بودن پوشش سیم ها و همچنین از بین رفتن پوشش سیم های داخلی موتورها و دستگاه های الکتریکی به علت ساییده شدن و سوختن می تواند باعث ایجاد یک منبع خطر در محیط کار گردد. متأسفانه برخی از حوادث سالانه، در اثر تماس با جریان برق در محیط کار اتفاق می افتند، کشنده هستند. شوک ناشی از جریان برق در بسیاری موارد می توانند صدمات شدید و دائمی ایجاد کنند. بیشتر این برق گرفتگی ها ناشی از تجهیزات معیوب  محیط کار هستند که می تواند با یک اقدام پیشگیرانه مناسب پیشگیری شوند. برخی از موارد پایه ای ایمنی الکتریکی عبارتند از: تعمیر و نگهداری کلیه تاسیسات و تجهیزات برقی در دوره های زمانی مناسب، ایزوله کردن افراد با انتخاب تجهیزات حفاظت فردی مناسب، استفاده از رله های حفاظتی، اتصال بدنه فلزی دستگاه ها به زمین و جایگزینی بخش های آسیب دیده کابل های برق از جمله مواردی هستند که می توان با رعایت آن ها از وقوع حوادث ناگوار جلوگیری کرد. حتی باید در نظر گرفت که وسایل برقی معیوب گاهی اوقات می توانند منجر به ایجاد آتش سوزی در محیط کار شوند. 

3- حریق

کسب و کارهایی که از ضعف زیادی در رعایت نظم و انضباط محیط کار دارند، در دسترس عموم هستند (برای آتش سوزی عمدی) و همچنین کسب و کارهای که از تجهیزات دارای نقص استفاده می کنند، باید منتظر حریق باشند. در کنار آسیب به ساختمان ها، حریق می تواند باعث آسیب به افراد و حسن شهرت کسب و کار گردد (برای مثال حادثه پلاسکو که صدمات مالی و جانی فراوانی را در بر داشت). این موضوع در حالی است که اقدامات ایمنی مناسب می تواند از وقوع چنین حریق های جلوگیری نماید. نصب دتکتورها و سنسورهای تشخیص و اطفاء حریق به منظور کاهش زمان کشف و اطفاء می تواند در جلوگیری از ایجاد و گسترش حریق، موثر واقع شوند. البته لازم است این تجهیزات به صورت دوره ای مورد آزمایش قرار بگیرند. باید این تجهیزات به منبع برق جایگزین متصل شوند تا در صورت نبود جریان برق بتوانند بطور صحیح عمل کنند. همچنین لازم است طرح مديريت واكنش در شرايط اضطراري (Emergency Response Plan) در سازمان مشخص شده و افراد از وظایف خود در صورت رخداد حریق و راه های خروج از ساختمان آگاه باشند.
 در جهت مقابله با حریق، وجود کپسول های آتش نشانی متناسب، آماده بکار و به تعداد کافی در محیط کار بسیار لازم و ضروری است. در صورتی که افراد در کنار شعله های آتش کار می کنند، باید از لباس کار مقاوم در برابر حریق استفاده شود. مواد قابل اشتعال باید به طور ایمن نگهداری شوند، تجهیزات الکتریکی که از آن ها استفاده نمی شود باید خاموش شوند و از جریان برق قطع شوند. تهیه MSDS مواد برای آگاهی افراد از نوع مواد شیمیایی و راه های اطفاء آن بسیار ضروری است. حریق مسئله ای است که کارفرمایان و کارمندان در مقابله با آن نقش بسیار مهمی بر عهده دارند. 

4- کار در فضاهای محدود (بسته)

مکان هایی که محصور هستند می توانند به مکان های خطرناکی برای کار تبدیل شوند. اتاق ها، مخازن، سیلوها، چاله ها، سنگرها، چاهها، فاضلاب ها، زهکشی ها، مجرای لوله کشی شده و اتاق های بدون تهویه و یا تهویه مطبوع ضعیف، می توانند خطر مرگ یا صدمات جدی را افزایش دهند. جوشکاری، نقاشی، برشکاری با شعله، استفاده از مواد شیمیایی در فضاهای کوچک، نشت گاز در فضاهای بسته می تواند شرایط کار خطرناکی را ایجاد کند. آموزش ضعیف می تواند نه تنها به کارگران محصور در این فضاها بلکه به افرادی که برای نجات آنها تلاش می کنند آسیب برساند. موارد دیگری که در صورت عدم دقت ممکن است باعث رخداد حادثه در چنین محل های شود عبارتند از: کمبود اکسیژن، انتشار گاز سمی، کار با مایعات و مواد جامدی که ناگهان فضای محصور را پر می کنند و... . مواد باقیمانده ناشی از سوختن می تواند برای مدت زیادی گاز، دود یا بخار و گرد وغبار ساطع کنند و یا چنین موادی می توانند باعث ایجاد شرایط کار گرم شوند.

یک راه کاملاً واضح برای کاهش خطر کار در فضاهای محدود، جلوگیری از ورود به فضاهای محدود و بسته می باشد. آیا واقعاً لازم است که افراد به فضای محدود بروند و در آنجا کار کنند؟ اگر غیرقابل اجتناب است، حتما اقدامات احتیاطی باید رعایت شود. آموزش و تهیه دستورالعمل های مناسب جهت ورود به فضای بسته بسیار می تواند در کاهش این حوادث مثمر ثمر باشد. 

5- خطرات مکانیکی

اصطلاح خطرات مکانیکی در اینجا به گروهی از خطرات اطلاق می شود که می تواند باعث آسیب فیزیکی و جسمانی برای افراد شوند. این خطرات از شایع ترین خطرات محیط های شغلی محسوب می شوند و اغلب در اکثر محیط های کاری رخ می دهند. ماشین آلات بدون حفاظ، بخش های در حال حرکت ماشین آلات، دستگاه های برش و پرس، pinch points ،nip points و خطرات له شدگی از جمله منابع ایجاد کننده این خطرات هستند. همانطور که در طول روز کاری خود مشغول بکارید، احتمالاً با یکی از این خطرها مواجهه داشته اید. کارفرمایان باید از ایمنی کارکنان خود در مقابل چنین خطرهای اطمینان حاصل کنند. ارائه آموزش های لازم برای کارگران در مورد نحوه صحیح کار با تجهیزات و نحوه رعایت اصول ایمنی بسیار می تواند کمک کننده باشد.

ادامه دارد...

کافیست اولین گام را بردارید...
 
سازمان بین المللی کار

سازمان بین المللی کار

19 اسفند 98
بهبود شرایط کار در طول سالیان دراز، فکر بسیاری از افراد را به خود مشغول داشته است. نیاز به پیدایش چنین سازمانی در قرن نوزدهم به وسیله دو تن از صنعتگران ولزی و فرانسوی یعنی رابرت اوون و دانیل لگراد مورد تأکید و پیگیری قرار گرفته بود. نخستین گام مهم در این زمینه، تشکیل کنفرانس بین المللی در سال 1980 با نمایندگان 14 کشور در شهر برلین بود. در این کنفرانس پیشنهادهایی برای تدوین مقرراتی در زمینه حداقل سن اشتغال، بهبود شرایط کار زنان و نوجوانان ارائه گردید. در سال 1898 کنفرانس دیگری در بروکسل تشکیل شد و در سال 1900 « جامعه بین المللی حمایت قانونی از کارگران » ایجاد شد. نهایتا سازمان بین المللی کار (International Labour Organization) در سال 1919 پس از جنگ جهانی اول، زمانی که کنفرانس صلح در کاخ ورسای برپا بود، برای پشتیبانی از حقوق کارگران و ایجاد شرایط مساعد کار و امکانات کافی برای اشتغال و سطح زندگی مناسب برای کارگران سراسر جهان، تأسیس گردید. هدف این سازمان استقرار عدالت اجتماعی، آزادی و امنیت اقتصادی و ایجاد فرصت های برابر برای همه ی ملت ها و همچنین تدوین مقررات و قوانین بین المللی، بهینه سازی استانداردهای بین المللی کار و حصول اطمینان از بکارگیری آنها بود.
قانون سازمان بین المللی کار در بین ماه های ژانویه و آوریل 1919 به وسیله کمیسیون کار در کنفرانس بین المللی صلح تدوین شد. این کمیسیون ترکیبی از نمایندگان 9 کشور بلژیک، کوبا، چکسلواکی، فرانسه، ایتالیا، ژاپن، لهستان، بریتانیا و ایالت متحده آمریکا بود و نتیجه این نشست ایجاد سازمان سه جانبه گرایی بود که تنها سازمانی بود که نمایندگان دولت، کارفرمایان و کارگران را در یک نقطه سامان می داد. قانون ILO فصل هشتم معاهده صلح ورسای می باشد.
در آغاز تأسیس، حدود 45 کشور به عضویت سازمان بین المللی کار درآمدند. اولین نشست سازمان بین المللی کار، همراه بود با دو نماینده از دولت و کارفرمایان و کارگران از هر کشور عضو که در تاریخ 29 اکتبر 1919 با یکدیگر ملاقات کردند. این نشست مسائل مربوط به شش مبحث اول قانون بین المللی کار درباره ساعت کار در صنایع، بیکاری، حفاظت از زنان باردار، ساعت کار شبانه زنانه، حداقل سن کار و کار شبانه برای نوجوانان در صنعت را تشریح نمود.
در حال حاضر حدود 180 کشور عضو این سازمان می باشند. کشور ایران از نخستین سال تشکیل سازمان بین المللی کار عضو این سازمان گردیده است و در سال 1945 برای نخستین بار هیات نمایندگی کامل از جانب ایران در کنفرانس بین المللی کار شرکت کرد. نشست های این سازمان در خرداد ماه هر سال در شهر ژنو تشکیل می شود و نمایندگان کارگران و کارفرمایان نظرات خود را با آزادی بیان می کنند.
در سال 1944 سازمان نشست ها را در فیلادلفیا، واقع در آمریکا برگزار نمود که در پی آن اعلامیه فیلادلفیا مصوب گردید و بر اساس آن سازمان بین المللی کار موظف گردید در کشورهای جهان موارد زیر را پیگیری نماید:
- اشتغال کاری همه افراد و افزایش سطح زندگی
- بکار گماردن کارگران با شغل هایی که با قابلیت های آنها متناسب است
- ایجاد امکانات و تسهیلات لازم برای آموزش کارگران
- ایجاد امکانات پیشرفت و ترقی برای همه مردم به صورت عادلانه، از نظر دستمزد، سختی کار و شرایط کار
- ایجاد همکاری مطلوب میان کارگر و کارفرمایان
- پشتیبانی از سلامت کارگران در همه شغل ها
- فراهم کردن تسهیلات رفاهی کودکان و مادران
- توسعه بیمه اجتماعی برای همه کارگران و تأمین درمان پزشکی کامل
- فراهم کردن غذا و فرهنگ مناسب و تسهیلات فرهنگی و تفریحات سالم
- ایجاد امکانات یکسان برای آموزش کارگران
- تشکیلات سازمان بین المللی کار

مجمع عمومی 
این مجمع، هر سال یک بار با شرکت نمایندگان عضو تشکیل می شود. هر کشور عضو دو نماینده دولت، یک نماینده کارفرما و یک نماینده کارگران به مجمع می فرستد. هر یک از این نمایندگان می توانند مشاوران فنی همراه خود داشته باشند. برای هر نشست مجمع عمومی یک رئیس و سه نایب رئیس برگزیده می شود.
فعالیت های عمده مجمع عمومی، برقراری حداقل معیار برای شرایط کار و زندگی کارگران است. معیارهایی که به تصویب نماینده مجمع عمومی می رسد در موافقت نامه ها و توصیه نامه های سازمان بین المللی کار گنجانده می شوند و بایستی با اکثریت آرا مجمع عمومی تصویب شوند و کشورهای عضو وظیفه دارند توجه مقامات کشور را به موافقت نامه ها جلب کنند و شرایطی ایجاد کنند که این توصیه نامه ها در مجلس قانون گزاری کشور تصویب و به اجرا گذارده شوند. توصیه نامه های سازمان بین المللی کار برای توجه دولت ها و راهنمایی آنها در انجام خدمات بهداشت حرفه ای و حفاظتی و رفاه اجتماعی کارگران است و لزومی ندارد که عینا از تصویب مجلس قانون گذاری بگذرد. کشورهای عضو موظف هستند که تصویب و عدم تصویب توصیه نامه ها را به آگاهی سازمان بین المللی کار برسانند. این گزارش ها به وسیله ی کمیته کارشناسان بررسی می شوند. وظیفه دیگر مجمع برگزیدن اعضای هیئت اجرایی، تصویب برنامه و بودجه و تعیین خط مشی درباره پیشنهادهای اجرایی و یا نمایندگان کشورها می باشد.

هیئت اجرایی

هیئت اجرایی سازمان بین المللی کار هر سه سال یک بار در مجمع عمومی برگزیده می شوند. هیئت اجرایی 56 نفر هستند که 28 نفر نماینده دولت، 14 نفر نماینده کارگران و 14 نفر نماینده کارفرمایان هستند. از 28 نفر نماینده دولت، 10 نفر از سوی کشورهای صنعتی برگزیده می شوند و 18 نفر دیگر از سوی نمایندگان سایر کشورها برگزیده می گردند.

دفتر بین المللی کار

این دفتر به منزله دبیرخانه سازمان است و مسئولیت انجام امور اداری و دفتری و تأمین وسایل برگزاری مجمع را برعهده دارد. ریاست این واحد بر عهده مدیر کل دفتر بین المللی کار است و محل این دفتر در ژنو است.
 
کافیست اولین گام را بردارید...
سازمان بهداشت جهانی

سازمان بهداشت جهانی

17 اسفند 98
این سازمان یکی از آژانس های سازمان ملل متحد است که مهمترین هدف آن هماهنگی و ارتقاء وضعیت بهداشت عمومی در سطح جهان است. سازمان بهداشت جهانی در سال 1945 با تصویب مجمع عمومی سازمان ملل متحد تشکیل یافته است و در سال 1946 قانون اساسی خود را تصویب کرد و از هفت آوریل 1948، که بعد ها روز جهانی سلامت نام گرفت به اجرا گذاشته شد.
سازمان جهانی بهداشت مسئولیت هدایت و هماهنگی ارتقاء سلامت مردم جهان را در چهارچوب سازمان ملل متحد بر عهده دارد. کارشناسان این سازمان استانداردهای سلامت را تدوین کرده و کشورها را در برخورد با مشکلات بهداشتی درمانی یاری می کنند. طبق اساس نامه سازمان بهداشت جهانی، هدف اصلی این سازمان "دست یابی عموم مردم به بهداشت و سلامت در بالاترین سطح ممکن به عنوان اساسی ترین حقوق هر انسان بدون در نظر گرفتن نژاد، مذهب، اعتقادات سیاسی، شرایط اقتصادی یا موقعیت اجتماعی او" است. بر طبق این اساس نامه، سلامت عبارت است از وضعیتی که در آن شرایط فرد از لحاظ جسمانی، ذهنی و اجتماعی کاملا مناسب بوده و تنها به عدم حضور بیماری یا ناتوانی منحصر نمی شود.
در سال 1948 در اولین نشست اعضاء اولویت های جهانی سلامت را مالاریا، سلامت مادر و کودک، سل، بیماری های آمیزشی، تغذیه و سلامت محیط انتخاب نمودند، که اغلب این موارد هنوز هم از اولویت های جهانی سلامت بشمار می روند.
یکی از مهمترین اقدامات سازمان بهداشت جهانی در مقابله با انتشار بیماری های واگیر تدوین قوانین بین المللی سلامت است که کشورها را موظف به شناسایی و کنترل این بیماری ها کرده است، که در سال 2005 و در طی بازنگری جدید این قوانین، سارس و گونه های تازه آنفولانزا نیز به این لیست اضافه شد. یکی دیگر از نوآوری های اخیر این سازمان ایجاد مرکز عملیات استراتژیک سلامت است، که با آخرین تکنولوژی ها در زمینه اپیدمی بیماری ها و بلایای طبیعی در هماهنگی اطلاعات و اقدامات بین کشورهای مختلف دنیا فعالیت می کند. با توجه به شیوع بیماری های مزمن، تغییر شیوه زندگی در جوامع فقیر و غنی، این سازمان استراتژی جهانی تغذیه، تحرک و سلامت را وضع کرد تا به مقابله با بیماری های قلبی، سکته مغزی، سرطان ها و دیابت بپردازد. در نشت هزاره سوم سازمان ملل متحد، سلامت محور توسعه قرار گرفت و سه هدف از هشت هدف اصلی اهداف توسعه در هزاره سوم مستقیما به سلامت مربوط بود و بقیه اهداف نیز به صورت غیرمستقیم با سلامت در ارتباط بود.

ساختار سازمان بهداشت جهانی

کشورهای عضو سازمان بهداشت جهانی نمایندگانی به مجمع بهداشت جهانی می فرستند که ارگان اصلی تصمیم گیری این سازمان است. این مجمع همه ساله در مقر سازمان، واقع در ژنو تشکیل جلسه می دهد و علاوه بر تعیین دبیر کل سازمان برای پنج سال، سیاست های مالی سازمان را بررسی می کند و بودجه های پیشنهادی برای برنامه ها را بازبینی و تأیید می کند. عملیاتی کردن تصمیمات و سیاست های مجمع توسط هیئت اجرایی سازمان بهداشت جهانی انجام می شود. این هیات از 36 متخصص حوزه سلامت تشکیل شده که به مدت 3 سال از سوی مجمع انتخاب می شود. همچنین دبیرخانه این سازمان که ریاست فنی و مدیریت اداری آن برعهده مدیرکل سازمان است، وظیفه ارائه کمک های فنی و مدیریتی به کشورهای عضو را دارا است تا برنامه های توسعه ای کشور خود را فراهم آورند. همه اعضای سازمان ملل می توانند عضو سازمان جهانی بهداشت شوند. سایر کشورها در صورتی که تقاضای عضویتشان به تصویب اکثر مجمع عموم جهانی بهداشت برسد، می توانند عضو شوند. در حال حاضر 193 کشور دنیا عضو این سازمان جهانی هستند.
مقر سازمان جهانی بهداشت در کشور سوئیس می باشد.

بودجه

اعتبارات سازمان بهداشت جهانی از طریق حق عضویت کشورها و کمک های داوطلبانه کشورها و سازمان ها تأمین می شود. این اعتبارات در چهار زمینه کلی زیر هزینه می شوند:
- مداخلات اساسی سلامت شامل کنترل اپیدمی ها
- سیاست ها و محصولات نظام سلامت شامل کیفیت داروها و تکنولوژی ها
- تعیین کننده های سلامت شامل تغذیه و دخانیات
- حمایت موثر کشورهای عضو شامل مدیریت و فناوری اطلاعات
75 درصد این اعتبار در دفاتر نمایندگی و ادارات منطقه ای و 25 درصد در دفتر مرکزی سازمان هزینه می شود. بیش از 30 درصد اعتبارات سازمان بهداشت جهانی در منطقه آفریقا هزینه می شود. 

فعالیت های سازمان بهداشت جهانی

نخستین فعالیت این سازمان برابر اساس نامه آن، اقدام به تعیین جهت و هماهنگی مدیریت در همه فعالیت های بهداشت بین المللی است. این فعالیت، به کشورهای عضو امکان می دهد دشواری و معضلات بهداشتی دارای اولویت در سراسر جهان را باهم شناسایی کنند و به راهبردها، اصول و برنامه های موثر بر این سیاست ها، در جهت رسیدن به هدف بطور جمعی بیندیشند. همچنین این سازمان در تعیین و ارتقای معیارهای بین المللی در زمینه بهداشت مسئولیتی ویژه دارد. این مسئولیت ها در زمینه های زیر می باشند:
- پیشگیری و مبارزه با بیماری خاص
- گسترش خدمات جامع بهداشتی
- بهداشت خانواده
- بهداشت محیط زیست
- آمارهای بهداشتی
- پژوهش های زیستی  

پیشگیری و درمان بیماری خاص

تقریبا همه بیماری های واگیر یا پیشتر از این، موضوع سازمان بهداشت جهانی بودهاند و یا هم اکنون موضوع فعالیت این سازمان هستند. ریشه کنی آبله نمونه ای از همکاری های بین المللی بهداشت است و اکنون این سازمان مبارزه جهانی علیه بیماری ایدز را رهبری می کند. سازمان بهداشت جهانی در برنامه های خود به بیماری های غیر واگیر(سرطان، بیماری های قلبی عروقی، اختلالات روانی، بیماری های دهان و دندان) هم توجه می کند. هم اکنون تمرکز اصلی این سازمان بر روی بیماری کووید-19 تازه ظهور معطوف است.

گسترش خدمات جامع بهداشتی

مهمترین فعالیت سازمان بهداشت جهانی گسترش سیاست بهداشت بین الملل و پشتیبانی از آن و گسترش برنامه جامع بهداشتی کشورها است. فعالیت عمده سازمان بهداشت جهانی برای ارتقای راهبردهای کشوری، منطقه ای و جهانی در دستیابی به بهداشت برای همه تا سال 2000 بوده است. بهداشت محیط همواره یکی از فعالیت های مهم سازمان بهداشت جهانی بوده است. این سازمان فعالیت های تازه ای در راستای حفاظت کیفیت آب، هوا، غذا، بهداشت کار و حفاظت در برابر پرتوها و همچنین شناسایی زودرس خطرات جدیدی که از پیشرفت فناوری بوجود می آید را پیگیری می کند. 

آمارهای بهداشت

سازمان بهداشت جهانی، از نخستین روزهای تأسیس خود، به انتشار انواع گوناگون آمار ابتلا و مرگ و میر در رابطه با دشواری های بهداشتی توجه داشته است.
داده ها به صورت های زیر منتشر می شود:
- گزارش هفتگی همه گیر شناختی؛
- فصل نامه  آماری بهداشت جهان؛
- سالنامه آماری بهداشت جهان؛ 

پژوهش های زیستی- پزشکی

سازمان بهداشت جهانی، کارهای پژوهشی را تقویت و هماهنگ می کند و یک شبکه جهانی مراکز همکار سازمان بهداشت جهانی تأسیس کرده است. افزون بر ارتقای پژوهش جایزه تشویقی به پژوهشگران و مراکز پژوهشی اعطا می کند. سازمان بهداشت جهانی به عنوان مرکز گردآوری، بررسی و مبادله اطلاعات در رابطه با دشواری های بهداشتی عمل می کند و نشریات آن، صدها موضوع درباره انواع گوناگون مسایل بهداشتی را در برمی گیرد.
 
 
کافیست اولین گام را بردارید...

از اخبار جدید ما با خبر شوید

دعوت به همکاری

دعوت به همکاری

ارسال ایده و طرح

ارسال ایده و طرح
تامین کننده ما باشید

تامین کننده ما باشید