بستن
شماره های پیشین نشریه
ماسک های حفاظت تنفسی و آزمون های عملکرد و کارایی
ماسک های حفاظت تنفسی و آزمون های عملکرد و کارایی
نویسنده: غلامرضا اکبرنیا
کارشناسی ارشد بهداشت حرفه ای، دانشگاه علوم پزشکی تبریز، گروه بهداشت حرفه ای، تبریز، ایران.
چکیده
به عنوان آخرین مرحله از اقدامات کنترلی در جهت کاهش مواجهه با آلاینده های هوابرد در محیط های کاری از ماسک ها استفاده می شود. هدف از انجام این تحقیق، فراهم کردن یک مرور کلی از انواع تجهیزات حفاظت تنفسی و نحوه اندازه گیری راندمان و کارایی این تجهیزات در مواجهه با آلاینده های هوابرد بود. از طریق مطالعه متون و توصیه های ذکر شده در استاندارد ها، می توان به طور کلی انواع آزمایشاتی که جهت تعیین کارایی ماسک ها و فیلترهای مورد استفاده آنها انجام می گیرد را می توان به سه دسته کلی تقسیم بندی کرد.
1- آزمون میزان فیلتراسیون ماسک
2-آزمون انطباق یا وجود نشتی
3-آزمون میزان مقاومت تنفسی
یافته های حاصل از مطالعات نشان می دهد که کارایی ماسک های تنفسی بستگی به تقابل بین شرایط محیطی، ویژگی های آئروسل و خصوصیات فیلتر دارد و انتخاب ماسک ها می بایست بر مبنای نتایج حاصل از اندازه گیری و ارزیابی عوامل شیمیایی زیان آور محیط کار، ماهیت و خصوصیات فیزیکی و شیمیایی آلاینده ها، غلظت آلاینده ها، شرایط جوی محیط کار، کارایی و مشخصات فنی ماسک و بالاخره ویژگی های کارکنان و میزان پذیرش استفاده از طرف آنها صورت گیرد. نتیجه حاصل از بررسی متون حاکی از آن بوده که اندازه گیری راندمان ماسک ها در اکثر موارد به صورت آزمایشگاهی است. بنابراین نیازهای تحقیقاتی آینده می تواند شامل اندازه گیری فاکتورهای محیطی و ابعاد آنتروپومتریکی صورت برای افراد استفاده کننده آن منطقه جغرافیایی و سایر پارامترها، در محیط های کاری و تحت شرایط واقعی انجام گیرد.
واژگان کلیدی:
ماسک های حفاظت تنفسی ، آزمون کارایی ماسک، تونل آزمون ماسک ، فاکتور حفاظتی، مقاومت تنفسی، ماسک های تصفیه کننده هوا
مقدمه:
شاغلین در اکثر صنایع و محیط های کاری در مواجهه با آلاینده های هوابرد قراردارند در نتیجه تدوین و اجرای برنامه حفاظت تنفسی جهت اطمینان از عدم بروز بیماری های دستگاه تنفسی از اهمیت بسیاری برخوردار است (1). تجهیزات حفاظت تنفسی و از جمله ماسک ها به عنوان آخرین راهکارهای کنترلی در زمانی که کنترل های مهندسی و اداری باعث کاهش مواجهه استنشاقی کارگران به پایین تر از حدود مجاز مواجهه ارائه شده در قوانین و استانداردها نمی شوند اغلب مورد نیاز است (2). میلیون ها کارگر به ماسک ها و دیگر تجهیزات حفاظت فردی (PPE) اعتماد می کنند تا ریسک ابتلا به بیماری، آسیب و مرگ در محل کار را کاهش دهند. اگرچه رسپیراتورها و ماسک ها عمدتا در صنایع خطرناک مرسوم مانند معدن، آتش نشانی، ساخت و ساز و واکنش اضطراری استفاده می شود، اما در بسیاری از بخش های دیگر نیز از جمله خدمات بهداشتی، تولید، کشاورزی و حمل و نقل نیز به کار برده می شوند. کارگران به رسپیراتورها نه تنها برای کاهش ریسک در شرایط بسیار خطرناک وابسته هستند، بلکه همچنین برای محافظت در عملیات روزانه با ریسک پایین تر نیز اعتماد می کنند. در حال حاضر مؤسسه ملی بهداشت و ایمنی شغلی یک تست نشت کامل درونی برای ارزیابی میزان حافظت را به عنوان بخشی از فرآیند صدور مجوز رسپیراتور انجام می دهد. چنین آزمایش های عملکردی نیاز به استفاده از هر یک از رسپیراتورها توسط گروهی از مردم دارد (3). سازمان بهداشت و ایمنی شغلی آمریکا کارفرمایان را ملزم می کند در مواقعی که نیاز است شاغلین از تجهیزات حفاظت تنفسی استفاده کنند، برنامه ای موثر در مورد رسپیراتورها تدوین و اجرا کنند. مهم ترین اجزاء برنامه حفاظت تنفسی شامل انتخاب تجهیزات تنفسی، ارزشیابی پزشکی، آزمون انطباق، آموزش و پایش برنامه حفاظت تنفسی است. قبل از استفاده از تجهیزات حفاظت تنفسی لازم است آزمون انطباق به منظور حصول اطمینان از انطباق تجهیزات حفاظت تنفسی با فرد استفاده کننده انجام شود. بدین منظور لازم است دستورالعمل های مربوط به انجام آزمون های فوق در برنامه حفاظت تنفسی تدوین و اجرا گردد (1, 2, 4). در اهمیت موضوع استفاده از ماسک های حفاظتی و کارایی این تجهیزات در کاهش میزان مواجهه به آلاینده های محیط کار مطالعات گوناگونی انجام شده است. به عنوان مثال در مطالعه ای که خادم و همکاران در رابطه با ارزیابی کارایی ماسک های حفاظتی بر اساس شاخص بیولوژیکی ارتوکروزول در ادرار کارگرانی که در محیط کار خود با تولوئن مواجهه داشته اند نشان داد نتایج حاصل از مقایسه ارتوکروزول ادراری پایان شیفت کاری در روزهای عدم استفاده از ماسک با روزهایی که از ماسک حفاظتی استفاده کرده بودند تفاوت معناداری را نشان می داد (P=0.026). همچنین مقایسه میانگین تولوئن استنشاقی بر اساس شاخص ارتوکروزول در ادرار شاغلین که با فرمول محاسبه گردید، در روزهای عدم استفاده از ماسک با روزهای استفاده از آن نیز تفاوت معناداری را نشان می داد (P<0.05) (5). همچنین در مطالعه دیگری که Gerhard TRIEBIG و همکاران جهت بررسی اثربخشی و کارایی ماسک های حفاظتی با استفاده از شاخص های بیولوژیکی مندلیک اسید و فنیل گلیوکسیلیک اسید در پایان شیفت کاری کارگرانی که با استایرن مواجهه داشته اند انجام داده اند، مشخص گردید که استفاده از ماسک های تصفیه کننده هوا سبب کاهش میزان استایرن موجود در بدن کارگران در پایان شیفت کاری نسبت به افرادی که از ماسک ها استفاده نکرده بودند،گردیده است (6). مطالعات انجام شده در رابطه با عملکرد ماسک های حفاظتی در شرایط محیطی مختلف توسط محققین اشاره به این موضوع دارد که راندمان و عملکرد این تجهیزات می تواند تحت تاثیر عوامل مختلفی قرار گرفته و از کارایی کاسته شود (7). ازجمله این عوامل می توان به افزایش میزان آئروسل ها روی فیلترماسک ها اشاره کرد که می تواند منجر به افزایش مقاومت تنفسی شود. مقاومت تنفسی بسته به خصوصیات فیلتر و ویژگی بارگیری آئروسل، غلظت آئروسل در محل کار و میزان تنفس فرد متفاوت است. ماسک های فیلتردار بعد از استفاده در یک دوره زمانی دچار افت در میزان راندمان و کارایی شده و باید نسبت به تعویض آنها اقدام کرد. به دلیل اینکه تعیین بازه زمانی دقیق استفاده از ماسک ها دشوار می باشد، آقای Nelson و همکارن در مطالعه ای که در این زمینه داشتند به این نتیجه رسیدند که چون معلوم نیست کارکنان قادر به تشخیص افزایش مقاومت تنفسی باشند، بنابراین در هنگام استفاده از ماسک هر زمان که احساس دشواری در تنفس را حس کردند باید نسبت به تعویض فیلتر اقدام گردد (8) و در مورد ماسک های مورد استفاده جهت گازها و بخارت،کارتریج بایستی قبل از اشباع جاذب و عبور آلاینده از آن تعویض شود و چون اظهارنظر در رابطه با تعیین زمان دقیق تعویض کارتریج مشکل می باشد بنابراین مطابق یک قانون قدیمی تا زمانی که بخار آلاینده در داخل ماسک تشخیص داده نشود می توان از کارتریج استفاده کرد (1). همچنین در مطالعه آقای Don-Hee HAN اشاره شده است که کارایی یک فیلتر تنفسی به طور معمول بستگی به تقابل بین ویژگی های آئروسل و فیلتر دارد. ویژگی های آئروسل شامل اندازه ذرات، دانسیته، بار الکتریکی و میزان جریان است و از طرف مقابل خصوصیات فیلتر مانند چگالی یا دانسیته اجزای فیلتر، ضخامت و قطر فیبر که توسط سازنده کنترل می شوند نیز در تعیین کارایی فیلتر تاثیر می گذارند (9). همچنین یافته های Makawski نیز که جهت بررسی فيلترهاي الکترواستاتيك طراحی شده برای استفاده در دستگاه های محافظ تنفسی نشان می دهد که فرآيند فیلتراسیون به طور عمده به عوامل زير بستگي دارد: نوع مواد فيلتر، قدرت ميدان الکترواستاتيك و بار آئروسل و به میزان کم، به رطوبت نسبی هوا بستگی دارد (10). با توجه به مطالب فوق انتخاب صحیح ماسک های حفاظت تنفسی و کارایی آنها در شرایط محیطی مختلف از اهمیت فوق العاده ای برخوردار است (7).
-انواع ماسک
انتخاب تجهیزات تنفسی از جمله ماسک ها می بایست بر مبنای نتایج حاصل از اندازه گیری و ارزیابی عوامل شیمیایی زیان آور محیط کار (راهنمای پایش و اندازه گیری عوامل زیان آور شیمیایی محیط کار)، ماهیت و خصوصیات فیزیکی و شیمیایی آلاینده ها، غلظت آلاینده ها، شرایط جوی محیط کار، کارآیی و مشخصات فنی ماسک و بالاخره ویژگی های کارکنان و میزان پذیرش استفاده از طرف آنها صورت گیرد (1, 4, 11).
انواع تجهیزات حفاظت تنفسی
ماسک ها بر اساس نحوه عملکرد، نحوه قرارگیری بر روی صورت، نحوه تامین فشار و کاربرد به انواع متفاوتی طبقه بندی می شوند.
الف - از نظر نحوه قرارگیری بر روی صورت ماسک ها به دو دسته کلی تقسیم می شوند:
1) ماسک های چسبان که باید قطعه صورتی به طور کامل به صورت بچسبد در غیر این صورت آلاینده ها می توانند وارد ناحیه تنفسی فرد شده و او را در معرض مواجهه قرار دهند . به همین خاطر انجام آزمون های نشت بندی و حصول اطمینان از جایگیری کامل ماسک بر روی صورت در این دسته بسیار حائز اهمیت است. ماسک های چسبان از نظر اندازه به سه دسته ماسک های ربع صورت ، ماسک های نیم صورت و تمام صورت تقسیم بندی می شوند.
2) ماسک های غیرچسبان که هوای پاک از منبع مستقل فراهم می شود و بنابراین حتی اگر ماسک به طور کامل بر روی صورت فرد نچسبد عملکرد حفاظتی آن کاهش نمی یابد . ازمعروف ترین این نوع از ماسک ها به هودهای تامین کننده هوا که در سندبلاست ها استفاده می شود می توان اشاره کرد.
ب - بر اساس نحوه تامین فشار که به دو دسته فشار مثبت و فشار منفی تقسیم می شود.
ماسک های فشار منفی در مقایسه با نوع فشار مثبت حفاظت کمتری را تامین می کنند و در صورت عدم انطباق کامل ماسک بر روی صورت یا کثیف بودن سوپاپ ورودی هوا، آلاینده ها می توانند در هنگام دم وارد دستگاه تنفسی فرد شوند ولی با استفاده از ماسک های فشار مثبت ریسک یاد شده به مقدار زیادی کاهش می یابد (1).
پ - طبقه بندی بر اساس نحوه عملکرد:
پ-1) ماسک های تصفیه کننده هوا : این ماسک ها آلاینده ها را قبل از اینکه تنفس شوند از هوا حذف می کنند.
پ-2) ماسک های هوارسان : این ماسک ها هوای قابل تنفس را از منبعی مستقل تامین می کنند.
ماسک های تصفیه کننده هوا: ذرات،گازها و بخارات و ترکیبی از آنها را از طریق کارتریج/کانیسترهای شیمیایی یا فیلترهای مکانیکی تصفیه می کنند. این نوع ماسک ها آلاینده ها را از طریق فیلتراسیون و جذب سطحی یا واکنش شیمیایی آلاینده را حذف می کنند. کاربرد این ماسک ها در محیط هایی امکان پذیر است که غلظت اکسیژن کافی بوده و غلظت آلاینده های آن بیش از ظرفیت حفاظتی کارتریج یا فیلتر نباشد.
این ماسک ها در یک تقسیم بندی به سه نوع اصلی شامل ماسک های ویژه ذرات، ویژه گاز و بخار و ماسک های ترکیبی طبقه بندی می شود. در تقسیم بندی دیگر این ماسک ها از نظر نیروی محرکه به دو دسته ماسک های مجهز به نیروی محرکه و ماسک های فاقد نیروی محرکه تقسیم بندی می شود.
در ماسک های PAPR که برای هر سه نوع ذرات،گازها و بخارات و یا به صورت ترکیبی از آنها استفاده می شود ، هوا با استفاده از یک دمنده از روی فیلتر عبور داده شده و به قطعه صورتی وارد می شود. با این کار فشاری مثبت در قطعه صورت ایجاد شده و امکان نشت آلاینده به داخل قطعه صورت از بین می رود. این ماسک ها چون تامین کننده اکسیژن نیستند بنابراین در محیط های با اکسیژن ناکافی نمی توان از آنها استفاده کرد.
ماسک های ویژه ذرات در برابر آلاینده های ذره ای مثل گردوغبار، میست ها و فیوم ها استفاده می شوند. در این ماسک ها از الیاف فیلتر جهت به دام انداختن ذرات استفاده می شود. کارایی فیلتر نیز به اندازه ذره، اندازه فیلتر، سرعت جریان حامل ذره و تا حدودی به ترکیب و شکل ذره و فیلتر بستگی دارد. این ماسک ها از نظر اندازه معمولا در سه نوع ربع صورت ( دهان و بینی)، نیم صورت (دهان، بینی و چانه) و تمام صورت در دسترس هستند و به دو دسته اصلی کارتریج دار (قابل تعویض) و یکبارمصرف تقسیم می شوند.
فیلتر ماسک های ویژه ذرات بر اساس کارایی شان در حذف ذرات تقسیم بندی های متفاوتی دارند. بر اساس استاندارد NIOSH این فیلترها به سه دسته N,R,P و بر اساس استاندارد EN149 نیز به سه دسته FFP1,FFP2,FFP3 طبقه بندی می شوند.
شکل 2 نمونه ای از فیلتر هاجدول1 طبقه بندی فیلتر ذرات ماسک های تصویه کننده هوا مطابق استاندارد BS-EN 149:2001
لازم به ذکر است که استاندارد EN149 ، استاندارد اروپایی ماسک های نیم صورت تنفسی مخصوص گرد و غبار بوده و این استاندارد بیان کننده حداقل الزامات مورد نیاز فیلترینگ ماسک های نیم صورت بعنوان وسیله حفاظت فردی در مقابل ذرات می باشد.
جدول 2 طبقه بندی فیلتر ذرات ماسک های تصفیه کننده هوا مطابق با استاندارد NIOSH
برخی از ماسک ها تحت عنوان کلی ماسک های گردوغبار وجود دارند که برای حفاظت در برابر گردوغبارهای آزاردهنده ولی غیر سمی نظیر فعالیت هایی همچون باغبانی و گردگیری و اتاق عمل استفاده می شوند، مانند ماسک های جراحی. این نوع از ماسک ها از نوع ماسک های یکبار مصرف و غیر چسبان بوده و برای جایگیری کامل بر روی صورت طراحی نشده اند، بنابراین نیازی به انجام آزمون انطباق برای آنها نیست. الزامات استاندارد این ماسک ها نیز برخلاف ماسک های ذرات توسط سازمان غذا و دارو تعیین می شود. ویژگی اصلی این ماسک ها ارزان و ساده بودن آنهاست که به طور گسترده توسط عموم مردم جهت پیشگیری از انتشار بیماری هایی نظیر سرماخوردگی مورد استفاده قرار می گیرند.
ماسک های ویژه گازها و بخارات: این ماسک ها آلاینده ای خاص یا ترکیبی از آلاینده ها را از طریق عمل جذب و جذب سطحی یا واکنش شیمیایی حذف می کنند. به سه دسته عمده کارتریج دار،کانیستردار(ماسک گاز) و ماسک فرار طبقه بندی می شوند. عملکرد حفاظتی ماسک های گاز و بخار به توانایی آنها در حذف مولکول های شیمیایی از جریان هوا بستگی دارد. مولکول های گاز و بخار خیلی کوچکتر از ذرات آئروسل هستند و به وسیله الیاف فیلتر حذف نمی شوند و لذا تماس مولکول ها با ماده جاذب برای واکنش با آلاینده ضروری است. واکنش های شیمیایی (جذب یا جذب سطحی) تا زمانی که ظرفیت ماده ی جاذب اشباع نشده باشد، موثر می باشد ولی بعد از آن آلاینده از ماده ی جاذب عبور کرده و وارد قطعه صورت می گردد و در اصطلاح پدیده رسوخ اتفاق می افتد. ارزیابی دقیق از شرایط محیطی و همچنین نوع وظایف کاری از موارد مهمی است که باید در مورد انتخاب ماسک های ویژه ی گازها و بخارات در نظر گرفته شود. از جمله این عوامل محیطی که نیاز به بررسی دقیق دارند، عبارتند از میزان اکسیژن، نوع ترکیب آلاینده، غلظت آلاینده، خواص هشدار دهنده آلاینده، دما و رطوبت نسبی است. تفاوت اساسی بین کارتریج و کانیستر در مشخصات و میزان ماده جاذب است. طوری که میزان ماده جاذب در کانیسترها 2 تا 10 برابر انواع کارتریج است. تقریبا تمام کانیسترها تمام صورت هستند. در استفاده از این ماسک های ویژه گازها و بخارات احتیاطات ایمنی را نیز باید در نظر گرفت. این موارد احتیاطی عبارتند از: 1. برای اتمسفرهایی که خطر فوری برای زندگی و سلامتی محسوب می شوند ؛ 2. برای استفاده در برابر گازها یا بخارات با خواص هشدار ضعیف (مگر اینکه توسط MSHA / OSHA مجاز شناخته شده باشند)؛ 3. برای استفاده در برابر گازها یا بخارهایی که در واکنش با ماده جاذب، گرمای زیادی تولید می کنند.
ماسک های ترکیبی: وقتی که ذرات و ماسک ها و بخارات به طور همزمان در یک محیط وجود داشته باشند می توان از پیش فیلترها در جلوی کارتریج استفاده کرد و بدین ترتیب ماسک به صورت ترکیبی هم ذرات و هم گازها و بخارات را حذف می کند.
در استانداردهای آمریکایی و اروپایی نوع کارتریج با استفاده از یک کد رنگی مشخص می شود. در استاندارد اروپایی کارتریج ها از نظر ظرفیت جذب گاز به سه گروه شامل دسته 1 ( 1000 پی پی ام)، دسته 2 ( 5000 پی پی ام) و دسته 3 (10000 پی پی ام) تقسیم بندی می شوند. همچنین فیلترها می توانند به صورت ترکیبی و به شکل ABEK2P3 نام گذاری شده که نشان می دهد این فیلترها برای همه مواد ذکر شده در جدول کارتریج ها کارایی دارند.
2- ماسک های هوارسان که به جای تصفیه هوا توسط کارتریج یا فیلتر، هوا از یک منبع مستقل تامین گردیده و به منطقه تنفسی فرد وارد می شود. این ماسک ها به سه دسته اصلی تقسیم می گردد:
دستگاه های هوا رسان مستقل
در این نوع ماسک ها، کاربر منبعی از هوای قابل تنفس را با خود حمل می کند. بیشتر توسط آتش نشان ها و اعضای تیم مقابله با مواد خطرناک استفاده می شود.به طور کلی به دو نوع مدار بسته و مدار باز تقسیم می شوند.
در نوع مدار بسته
هوای بازدمی از جاذب جامد گرانولی عبور کرده و دی اکسید آن حذف و مجددا به ناحیه تنفسی بر می گردد یا گاهی اوقات اکسیژن با استفاده از یک ماده تولید کننده اکسیژن مانند سوپر اکسید پتاسیم (KO₂) تامین می شود. KO2 با H₂O و CO₂ هوای بازدمی واکنش داده و O₂ تولید می کند.
در نوع مدار باز، هوای بازدمی به جای گردش دوباره، به محیط تخلیه و در آن یک مخزن هوای فشرده با فشار بالا در پشت فرد حمل می شود.
دستگاه لوله ی هوا
دستگاه ترکیبی از SBCA و لوله ی هوا
به طور کلی مهم ترین موارد کاربرد دستگاه های تنفسی هوارسان عبارتند از:
- فضاهای محصور و مکان های با غلظت اکسیژن کمتر از 19 درصد
- مکان های با دما و فشار بالا
-هنگام آتش سوزی به علت تولید گازهای خطرناک حاصل نظیر CO₂ و CO
-محل هایی که غلظت مواد خطرناک بیشتر از میزان IDLH باشد (1, 12, 13).
نتیجه گیری
ماسک ها از جمله لوازم حفاظت فردی هستند که در محیط های شغلی مورد استفاده قرار می گیرند. باید در استفاده از این تجهیزات به چند نکته مهم توجه شود: 1- لوازم حفاظت فردی آخرین سطح راهکارهای کنترلی هستند و باید ابتدا بر اساس سطوح حذف خطرات در محیط کار عمل شود (حذف، جایگزینی، کنترل های مهندسی، کنترل های مدیریتی) و اگر امکان استفاده از روش های فوق نبود می توان از لوازم حفاظت فردی (ماسک) استفاده کرد 2- استفاده از ماسک باید بر اساس ارزیابی ریسک صورت گرفته و نتایج اندازه گیری عوامل زیان آور در محیط کار صورت پذیرد 3- در تعیین ماسک های تنفسی باید نوع ماده آلاینده در نظر گرفته شود 4- برای استفاده از این تجهیزات لازم است ابتدا آموزش های لازم به افراد ارائه شود تا بتوانند بهترین استفاده ممکن را از این تجهیزات ببرند. 5- باید این ماسک ها به تایید یک مرکز معتبر رسیده باشند تا بتوان از آن ها در محیط کار استفاده کرد.
منابع:
1.شیرازه ا, عبدالرحمان ب, مهدی ج, علیرضا چ, سیدجمال‌الدین شط, ایرج عم, et al. کلیات مهندسی بهداشت حرفه‌ای: دانشگاه علوم پزشکی شیراز; 1395.
2.Shaffer RE, Rengasamy S. Respiratory protection against airborne nanoparticles: a review. Journal of nanoparticle research. 2009;11(7):1661.
3.Zhuang Z, Bradtmiller B. Head-and-face anthropometric survey of US respirator users. Journal of occupational and environmental hygiene. 2005;2(11):567-76.
4.مهدي ج, حسين ما. بررسي انطباق ماسكهاي تنفسي نيم صورت در كارگران يك صنعت پتروشيمي در ايران.
5.KHADEM M, TAHERI S, HASANZADEH A. THE EFFICIENCY OF RESPIRATORY PROTECTIVE EQUIPMENT BASED ON MONITORING A BIOLOGICAL INDICATOR, URINARY ORTHO-CRESOL, IN WORKERS EXPOSED TO TOLUENE. 2011.
6.Triebig G, Werner P, Zimmer H. A field study to determine the effectiveness of several respiratory protection masks on the styrene exposure during lamination activities. Industrial health. 2009;47(2):145-54.
7.Golbabaei F, Heidari M, Tirgar A, Shahtaheri S. Efficiency of protective mask filters in removal of hexavalent chromium mist. 2012.
8.Nelson TJ, Colton CE. The effect of inhalation resistance on facepiece leakage. AIHAJ-American Industrial Hygiene Association. 2000;61(1):102-5.
9.Han D-H. Performance of respirator filters using quality factor in Korea. Industrial health. 2000;38(4):380-4.
10.Makowski K. Deposition and resuspension of selected aerosols particles on electrically charged filter materials for respiratory protective devices. International Journal of Occupational Safety and Ergonomics. 2005;11(4):363-76.
11.Liau Y-H, BHATTACHARYA A, AYER H, MILLER C. Determination of critical anthropometric parameters for design of respirators. American Industrial Hygiene Association Journal. 1982;43(12):897-9.
12.MOYER ES. Review of influential factors affecting the performance of organic vapor air-purifying respirator cartridges. American Industrial Hygiene Association Journal. 1983;44(1):46-51.
13.Johnston A, Myers W, Colton C, Birkner J, Campbell C. Review of respirator performance testing in the workplace: issues and concerns. American Industrial Hygiene Association Journal. 1992;53(11):705-12.
