بستن

ورود / ثبت نام

بستن

سبد خرید

بستن

سبد خرید

0
مجله ایمنی ارک دوره 4 شماره 2
فواصل ایمن در کار با برق

فواصل ایمن در کار با برق

14 آذر 02

مقدمه

نیروی الکتریسیته عضوی جدایی ناپذیر از زندگی پیشرفته امروزی است و در همه بخش های زندگی انسان ها حضور دارد. این نیرو علاوه بر اینکه یک عامل بسیار موثر در بهبود شرایط زندگی انسان ها است پتانسیل ایجاد حوادث بسیار خطرناک و مخرب را نیز دارد. این حوادث می‌توانند منجر به آسیب جدی به انسان، امکانات و تجهیزات بسیار مهم و مورد استفاده شوند. در راستای جلوگیری از این موارد سازمان های نظارتی و اجرایی کشور مانند وزارت نیرو، قوانین و مقرراتی را تدوین کرده‌اند که چه در زمان طراحی شبکه برق و چه در زمان فعالیت در مجاورت منابع و خطوط انتقال برق باید رعایت شوند تا از بروز حوادث ناگوار جلوگیری شود. فاصله ایمن با برق و تجهیزات برقی یکی از مفاد مهم در قوانین مذکور می‌باشد که رعایت آن برای کارکنان الزامی است. در ادامه با برخی نکات در این زمینه آشنا خواهید شد.
 

تصویر1. شبکه توزیع برق

طراحی شبکه برق ایمن

طراحی شبکه انتقال و توزیع برق اصول و قواعد مهندسی خاص خود را دارد ولی در کنار این اصول ویژه، باید مواردی که مربوط به ایمنی است نیز رعایت شود. با رعایت این موارد به بهترین شکل ممکن، می‌توان از این انرژی با خیال آسوده و بدون نگرانی از وقوع حادثه استفاده کرد. موارد زیر بخشی از اصول ایمنی هستند که باید در زمینه طراحی توجه ویژه‌ای به آن‌ها شود:
• رسانا ها و تجهیزات باید در برابر جریان بیش از ظرفیت محافظت شوند.
• ترمینال اتصال به زمین در پریز ها و رابط سیم ها نباید برای هدفی غیر از اتصال به زمین استفاده شود.
• تمام سیستم های جریان متناوب که دارای ولتاژ 50 تا 1000 ولت می‌باشند باید زمین شوند. مسیر اتصال به زمین از مدار ها، تجهیزات و محفظه ها باید دائمی و پیوسته باشد.
• هادی هایی که وارد جعبه ها و منافذ دیوارها می‌شوند باید از سایش و آسیب محافظت شوند. همچنین منافذی که هادی ها از طریق آن‌ها وارد قسمت مورد نظر می‌شوند باید به طور به بهترین شکل ممکن بسته شوند.
• تمام جعبه‌ های کشش(پول باکس) و جعبه های اتصال باید دارای روکش های تایید شده باشند. در صورت استفاده از روکش های فلزی حتما باید آن قسمت ها از طریق سیستم ارت به زمین متصل شوند. 
• جعبه ‌های کشش(پول باکس) و جعبه‌ های اتصال برای سیستم‌ هایی با ولتاژی بیش از 600 ولت باید محفظه ایمنی جداگانه داشته باشند که علامت نشانگر ولتاژ بالا روی آن‌ها ثبت شده باشد.
• تابلو هایی که دارای قطعات برق دار هستند باید در مکان هایی که به طور دائم خشک هستند قرار بگیرند. لازم به ذکر است که در محیط های مرطوب باید از محفظه هایی استفاده شود که ضد آب می‌باشند.
• سیم ها و کابل ها باید از آسیب های تصادفی محافظت شوند. برای مثال گوشه ها و برآمدگی های تیز می‌توانند موجب آسیب و کاهش کارایی سیم ها شوند.
• سیم های هادی که دارای یک سر لخت می‌باشند باید حداقل 10 فوت بالاتر از هر نقطه‌ای که بر اساس طراحی مسیر امکان تردد انسان وجود دارد مانند پیاده رو ها و هر گونه برجستگی موجود در مسیر قرار گیرند. این ارتفاع برای مناطقی که دارای ترافیک غیر کامیون هستند 12 فوت، برای مناطقی که امکان تردد کامیون ها وجود دارد 15 فوت و برای خیابان های عمومی و جاده ها که تردد انواع وسایل نقلیه ممکن است 18 فوت می‌باشد.
• در هر فضای کاری که تجهیزات الکتریکی با ولتاژ بیش از 600 ولت کار می‌کنند باید حداقل یک ورودی با عرض 24 اینچ و ارتفاع 6 اینچ به عنوان خروجی اضطراری وجود داشته باشد. تمام هادی های برق دار موجود در کنار این ورودی باید عایق شده و محافظت شوند.
• در اطراف تجهیزات الکتریکی باید فضای کار کافی و مناسب وجود داشته باشد تا فعالیت های کاری توسط کارکنان به طور ایمن و اقدامات نگهداری این تجهیزات به بهترین شکل ممکن انجام شود. حداقل فاصله در هنگام کار با این تجهیزات باید 36 اینچ باشد. البته در برخی موارد بنابر توصیه سازمان های ذی‌صلاح کمتر از این فاصله هم قابل قبول است.
• برقراری سیستم lockout/tagout
• تجهیزات الکتریکی باید به صورت اصولی و درست نصب شوند. ایمن بودن و عدم وجود هر گونه خطر برای کارگر باید تایید شود.
• همه قطع‌کننده ها باید برچسب‌گذاری شوند تا عملکرد مدار ها نشان داده شود.
• تجهیزات الکتریکی که با ولتاژ بیش از 50 ولت کار می‌کنند باید توسط محفظه هایی محافظت شوند.
• محل هایی که تجهیزاتی با ولتاژ 50 ولت یا بیشتر قرار دارند باید با علائم هشدار دهنده مخصوص مشخص شوند.

 

تصویر2. محوطه‌ای با ولتاژ بالا

فاصله های ایمن

طبق آیین نامه وزارت نیرو در هنگام کار با برق یا قسمت های برق‌دار تجهیزات، افراد باید از وسایل عایق و لوازم حفاظت فردی مناسب استفاده کنند و تلاش کنند زیاد از حد نزدیک محل های پر خطر نشوند. جدول زیر نشانگر حداقل فاصله مجاز افراد در هنگام کار با ولتاژ های مختلف است.
جدول1. حداقل فاصله مجاز برای جریان متناوب

در چه موقعیت هایی می‌توان جدول فوق را نادیده گرفت:
• افراد نسبت به قسمت ‌هاي برق‌دار عايق شده و محافظت شده باشند. (استفاده از دستکش و لوازم حفاظت فردی مناسب)
• یا برعکس گفته فوق برقرار باشد. (قسمت برق‌دار نسبت به افراد يا هر نوع جسم هادي برق‌دار دیگر عايق و محافظت شده باشد.)
جدول 2. حداقل فاصله هوايي مجاز كار روي خطوط برق‌دار با دست لخت براي جريان متناوب


حریم خطوط انتقال برق

توجه به حریم خطوط انتقال برق در زمینه ساخت و ساز، شهرسازی و توسعه شهر از اهمیت بسیاری برخوردار است. حریم خطوط انتقال برق توسط وزارت نیرو برای جلوگیری از آسیب به شبکه توزیع برق، عدم اختلال در فرآیند آن و همچنین برای تامین امنیت افرادی که در نزدیکی این خطوط مشغول به کار هستند، تعیین می‌شود. به طور کلی 3 نوع خط انتقال برق وجود دارد که اساس تقسیم بندی آن‌ها، ولتاژ جریان عبوری می‌باشد. خطوط انتقال برق و حریم ویژه هر یک به شرح زیر می‌باشد: 
1. برق فشار ضعیف(ولتاژ جریان کمتر از 1 کیلو ولت) 
حریم این نوع خطوط انتقال به صورت زمینی بوده و 1.3 متر می‌باشد.
حریم زمینی: از سطح زمین دو نوار در دو طرف مسیر خط انتقال نیرو در نظر گرفته می‌شود که میزان آن بر اساس انواع خطوط انتقال برق متفاوت است.
2. برق فشار متوسط(ولتاژ جریان بین 1 تا 63 کیلو ولت)
در این نوع خطوط انتقال حریم بر اساس میزان ولتاژ به دو صورت زیر می‌باشد:
 الف) ولتاژ 1 تا 20 کیلو ولت که حریم به صورت زمینی بوده و 2.1 متر می‌باشد.
ب) ولتاژ 33 کیلو ولت که حریم به صورت زمینی بوده و 3.5 متر می‌باشد.
3. برق فشار قوی(ولتاژ جریان بیش از 63 کیلو ولت)
در این نوع خطوط انتقال نیز مانند خطوط انتقال فشار متوسط حریم بر اساس میزان ولتاژ جریان عبوری تعیین می‌شود: 
الف) ولتاژ 63 کیلو ولت دارای حریم زمینی به اندازه 8 متر، حریم افقی 3 متری و حریم عمودی 6 متری می‌باشد.
ب) ولتاژ 132 کیلو ولت دارای حریم زمینی به اندازه 9 متر، حریم افقی 4.5 متری و حریم عمودی 7 متری می‌باشد.
ج) ولتاژ 230 کیلو ولت دارای حریم زمینی به اندازه 11.9 متر، حریم افقی 6.5 متری و حریم عمودی 8 متری می‌باشد.
د ) ولتاژ 400 کیلو ولت دارای حریم زمینی به اندازه 14 متر، حریم افقی 9 متری و حریم عمودی 10 متری می‌باشد.
ه) ولتاژ 765 کیلو ولت دارای حریم زمینی به اندازه 25 متر، حریم افقی 20 متری و حریم عمودی 15 متری می‌باشد.
حریم عمودی: فاصله عمودی در هوا از طرفین هادی جریان برق(فاصله در راستای قائم). 
حریم افقی: فاصله افقی در هوا از طرفین هادی جریان برق(فاصله در راستای افق). 
لازم به ذکر است که در پروژه های عمرانی توجه به این نکات بسیار مهم و حیاتی است.

حريم خطوط انتقال انرژي

طبق قانون سازمان برق ايران و تصويب نامه هيئت وزيران در سال 1347 حريم خطوط انتقال عبارت است از:
1) حريم درجه يك
دو نوار موازي خط انتقال در طرفين آن و متصل به تصوير فاز كناري روي زمين است كه عرض هر يك از اين دو نوار در سطح افقي در جدول زیر ذکر شده است.
2) حريم درجه دو
دو نوار در طرفين حريم درجه يك و متصل به آن است. فواصل افقي حد خارجي حريم درجه دو از محور خط در هر طرف در جدول زیر ذکر شده است. (محور خط: خط واصل بين مراكز دو پايه مجاور است.)
 
جدول 3. حريم خطوط انتقال

 
در زير خط و حريم درجه يك، اقدام به عمليات ساختماني (ايجاد تاسيسات مسكوني)، ایجاد تاسيسات دامداري، درختكاري و ایجاد باغ و همچنین انبارداری تا هر ارتفاعی ممنوع است. فقط ايجاد زراعت فصلي و سطحي، حفر چاه و قنات، راهسازي و شبكه آبياري با رعايت اصول حفاظتي مشروط بر اينكه سبب ايجاد خسارت به تأسيسات خطوط انتقال نگردد مجاز است. البته حفر چاه و قنات و راهسازي نیازمند مجوز وزارت نيرو می‌باشد.
در حريم درجه دو ايجاد تاسيسات ساختماني اعم از مسكوني، صنعتي و مخازن سوخت تا هر ارتفاعی ممنوع می‌باشد.
 

تصویر3. حریم خطوط برق
حدود مجاز ذکر شده کمترین فاصله‌ای می‌باشند که باید توسط تمام افراد برای تامین ایمنی رعایت شوند و در مواردی که تجاوز از این حدود لازم باشد باید از افراد ورزیده و کارآمد استفاده شود. 

مطالب مرتبط:
 
ارزیابی ریسک ETA

ارزیابی ریسک ETA

08 آذر 02

ارزیابی ریسک

ارزیابی ریسک، احتمال و پیامدهای حوادث ناگوار احتمالی و میزان تحمل چنین رویدادهایی را تعیین می کند. نتایج این فرآیند ممکن است به صورت کمی یا کیفی بیان شود. ارزیابی ریسک بخشی ذاتی از یک استراتژی مدیریت ریسک گسترده تر برای کمک به کاهش هر گونه پیامدهای احتمالی مرتبط با ریسک است.  
به طور دقیق‌تر، ارزیابی ریسک، رویدادهای بالقوه (آینده) را که ممکن است بر افراد، دارایی‌ها ویا محیط تأثیر منفی بگذارد را شناسایی و تحلیل می‌کند (یعنی تجزیه و تحلیل خطر ). همچنین قضاوت "در مورد تحمل پذیری خطر بر اساس تجزیه و تحلیل ریسک" را در نظر می گیرد.                    

تجزیه و تحلیل درخت رویداد (Event Tree Analysis)   

تجزیه و تحلیل درخت رویداد (ETA) از نظر بصری شبیه تجزیه و تحلیل درخت خطا است اما اساساً با FTA متفاوت است. ETA یک تحلیل استقرایی است که در مقایسه با FTA (قیاسی) به ترتیب معکوس انجام می شود. از این رو اثرات رویدادهای تحت بررسی به جای علل آنها مشخص می شود. ETA یک نوع تحلیل استقرایی است که در آن سؤال اساسی مطرح شده این است که "چه اتفاقی می افتد اگر ...؟"  ETA را می توان هم برای شناسایی خطر و هم برای تخمین احتمال دنباله ای از رویدادها که منجر به موقعیت های خطرناک می شود استفاده کرد.   
هدف از این تحلیل، بررسی عیوب و حوادث در سیستم های فنی است. در محدوده این هدف، پیامدهای بالقوه یک خطا تعیین می شود. با شروع یک رویداد اولیه، یک ساختار درختی ساخته می‌شود که در نهایت به پیامدهایی ختم می‌شود که ممکن است به طور بالقوه ناشی از این رویداد باشد.
تجزیه و تحلیل درخت رویداد ممکن است به صورت کیفی یا کمی انجام شود. در صورت تجزیه و تحلیل کیفی ممکن است اثرات یک خطای رخ داده مشخص شود. هنگامی که یک تجزیه و تحلیل کمی انجام می شود، نتایج با احتمالات اثرات ناشی از خطای مورد بررسی گسترش می یابد.
این روش تجزیه و تحلیل، با استفاده از نمادهای گرافیکی ترسیم شده است. در طول تجزیه و تحلیل، این نمادها به ساختار درختی منتهی می شوند که مسیرهای سیگنال یا مسیرهای اثر حاصل را نشان می دهند. از طریق ترسیم ساختار یافته این مسیرهای اثر، می توان به مدل سازی کامل سیستم دست یافت.      
نتایج تجزیه و تحلیل درخت رویداد، توالی رویداد هستند، یعنی مجموعه ای از شکست ها یا خطاهایی که منجر به یک حادثه می شوند. تجزیه و تحلیل درخت رویداد برای تجزیه و تحلیل فرآیندهای پیچیده که دارای چندین لایه از سیستم های ایمنی یا روش های اضطراری برای پاسخ به رویدادهای آغازگر خاص هستند، مناسب است. 
این روش یک تکنیک مدل سازی منطقی از بالا به پایین برای موفقیت و شکست است که تجزیه و تحلیل درخت رویداد پاسخ ها را ازطریق یک رویداد آغازگر بررسی می کند و مسیری را برای ارزیابی احتمالات نتایج و تحلیل کلی سیستم ایجاد می کند. این تکنیک تجزیه و تحلیل برای تجزیه و تحلیل اثرات عملکرد یا سیستم های شکست خورده با توجه به اینکه یک رویداد رخ داده است استفاده می شود.
این تکنیک ابزار قدرتمندی است که تمام پیامد های یک سیستم را که احتمال وقوع آن پس از یک رویداد آغازین وجود دارد را شناسایی می کند و می تواند در طیف گسترده ای از سیستم ها از جمله: نیروگاه های هسته ای، فضا پیماها و نیروگاه های شیمیایی اعمال شود. 


تاریخ ارائه

نام « درخت رویداد» برای اولین بار، در طول مطالعه ایمنی نیروگاه هسته ایWASH-1400 معرفی شد. 


تئوری روش ETA

انجام یک ارزیابی احتمالی ریسک با مجموعه ای از رویدادهای آغازین که وضعیت سیستم را تغییر میدهند، شروع می گردد. رویداد آغازگر رویدادی است که واکنشی را آغاز می کند، مانند روشی که یک جرقه (رویداد آغازگر) می تواند آتشی را ایجاد کند که خود این امر ممکن است به رویدادهای دیگر (رویدادهای میانی) مانند سوختن درخت و در نهایت به یک نتیجه مشخص منجر شود. بعنوان مثال: درخت سوخته دیگر سیب برای غذا فراهم نمی کند. هر رویداد آغازگر به رویداد دیگری منتهی میشود و از طریق این مسیر ادامه می یابد. اگر جرقه ای رویداد آغاز گر باشد، این احتمال وجود دارد که جرقه باعث آتش سوزی شود یا آتش ایجاد نکند و همچنین این احتمال وجود دارد که آتش به درخت سرایت کند یا به درخت سرایت نکند. حالتهای پایانی به گروه هایی طبقه بندی می شوند که می توانند موفقیت یا شدت پیامدها باشند. نمونه ای از موفقیت این است که هیچ آتش سوزی شروع نشده و درخت همچنان سیب ها را برای غذا فراهم می کند در حالی که شدت عواقب آن این است که آتش سوزی شروع شده و ما سیب ها را بعنوان منبع غذا از دست دادیم.
حالت پایان تلفات، به شدت سیستم وابسته است برای مثال اگر در حال اندازه گیری یک فرآیند کیفیت در یک کارخانه بودید، حالت از دست دادن یا پایان به این صورت است که محصول باید دوباره کار شود یا در سطل زباله انداخته شود.

 
1- نمودار درخت رویداد   
برخی از پیامد های نهایی رایج: 
● از دست دادن جان یا جراحت / بیماری پرسنل
● آسیب یا از دست دادن تجهیزات یا اموال (از جمله نرم افزار)
● آسیب غیرمنتظره یا جانبی در نتیجه آزمایشات
● شکست ماموریت 
● از دست دادن در دسترس بودن سیستم
● آسیب به محیط زیست


روش شناسی

هدف کلی تجزیه و تحلیل درخت رویداد، تعیین احتمال پیامدهای منفی احتمالی است که می تواند باعث آسیب شود و نتیجه رویداد آغازگر انتخاب شده باشد. استفاده از اطلاعات دقیق در مورد یک سیستم برای درک رویدادهای میانی، سناریوهای تصادف و شروع رویدادها برای ساختن نمودار درختی رویداد ضروری است. درخت رویداد با رویداد آغازگر شروع میشود که در آن پیامدهای این رویداد به صورت موفقیت یا شکست دنبال می شود. رویداد آغازگر از سمت چپ بعنوان یک خط افقی شروع می شود که بصورت عمودی منشعب می گردد. شاخه عمودی، نماینده موفقیت یا شکست رویداد آغازگر است. در انتهای شاخه عمودی یک خط افقی بر روی هر یک از بالا به پایین ترسیم می شود.


مراحل انجام تجزیه و تحلیل درخت رویداد:   

1 – تعریف سیستم: تعریف کنید که چه چیزی باید درگیر باشد یا کجا باید مرزها را ترسیم کنید. 
2 – سناریوهای تصادف را شناسائی کنید: ارزیابی سیستم را برای یافتن خطرات یا سناریوهای تصادف در طراحی سیستم انجام دهید.
3 – شناسایی رویدادهای آغازگر: از تحلیل خطر برای تعریف رویدادهای آغازگر استفاده کنید. 
4 – شناسایی رویدادهای میانی: اقدامات متقابل مرتبط با سناریوی خاص را شناسائی کنید.
5 – نمودار درختی رویداد را بسازید.
6 – بدست آوردن احتمالات شکست رویداد: اگر احتمال شکست را نمی¬توان بدست آورد از تجزیه و تحلیل درخت خطا برای محاسبه آن استفاده کنید.
7 – عدد ریسک: احتمال کلی مسیرهای رویداد را محاسبه کنید و ریسک را تعیین کنید.
8 – ارزیابی ریسک نتیجه: ریسک هر مسیر را ارزیابی کنید و قابل قبول بودن آن را تعیین کنید.
9 – توصیه اقدام اصلاحی: اگر ریسک نتیجه یک مسیر قابل قبول نباشد، تغییراتی در طراحی ایجاد کنید که ریسک را تغییر دهد.
10 – ETA را مستند کنید: کل فرآیند را روی نمودارهای درخت رویداد مستند کنید و در صورت نیاز برای اطلاعات جدید، آن را به روز رسانی کنید.


مفاهیم ریاضی

(احتمال شکست) + (احتمال موفقیت) = 1 
احتمال موفقیت را می توان از احتمال شکست بدست آورد. 
احتمال مسیر کلی = (1احتمال رویداد) * (2احتمال رویداد) * (n احتمال رویداد)* ...
 


2- چکیده گرافی از برنامه آنالیز درخت رویداد (توسط نرم افزار Risk Spectrum) 
     

در تحلیل ریسک

تجزیه و تحلیل درخت رویداد، برای آشکار ساختن مسیری که بیشترین احتمال شکست را برای یک سیستم خاص ایجاد می کند، میسر می سازد. یافتن شکست های تک نقطه ای که هیچ رویداد مداخله ای بین رویداد آغازگر و یک شکست ندارند، معمول است.
با تجزیه و تحلیل درخت رویداد، شکست تک نقطه ای می تواند شامل یک مرحله مداخله ای باشد که احتمال کلی خرابی را کاهش می دهد و در نتیجه ریسک سیستم را کاهش می دهد. ایده اضافه کردن یک رویداد مداخله گر می تواند در هر نقطه از سیستم برای هر مسیری که خطر بسیار زیادی ایجاد می کند، اتفاق بیفتد. 


مزایای ارزیابی ریسک ETA

1 – ارزیابی عیوب و خرابی های متعدد و هم زمان را امکان پذیر می سازد.
2 – در موارد شکست و موفقیت به طور هم زمان عمل می کند.
3 – بدون نیاز به پیش بینی رویدادهای پایانی، آسیب پذیری سیستم و اقدامات متقابل کم بازده را شناسائی و ارزیابی می کند تا به منابع درستی منتهی شوند.
4 – مسیرهایی در یک سیستم که منجر به شکست می شود را می توان شناسائی و ردیابی کرد تا اقدامات متقابل ناکارآمد را تشخیص داد.
5 – قابل اجرا در سطوح مختلف جزئیات. 
6 – یادگیری و اجرای نسبتاً آسان.
7 – سیستم های پیچیده را به شیوه ای قابل درک مدل سازی می کند.
8 – مسیرهای خطا را در سراسر مرزهای سیستم دنبال می کند.
9 – سخت افزار، نرم افزار، محیط و تعامل انسانی را ترکیب می کند.
10 – اجازه ارزیابی احتمال را می دهد. 


محدودیت های روش ETA

1 – در هر زمان تنها به یک رویداد آغازگر آدرس می دهد.
2 – چالش آغازگر باید توسط تحلیل گر شناسائی شود.
3 – مسیرها باید توسط تحلیل گر شناسائی شوند.
4 – سطح از دست دادن برای هر مسیر ممکن است بدون تجزیه و تحلیل بیشتر قابل تشخیص نباشد.
5 – یافتن احتمالات موفقیت یا شکست دشوار است.
6 – می تواند تفاوت های ظریف سیستم را نادیده بگیرد. 
7 – موفقیت ها یا شکست های جزئی، قابل تشخیص نیستند.
8 – نیاز به یک تحلیلگر با آموزش علمی و تجربه دارد.


نرم افزار

انواع مختلفی از نرم افزارها برای کمک به انجام ارزیابی ریسک ETA وجود دارند. در صنعت هسته¬ای، نرم افزار Risk Spectrum به طور گسترده مورد استفاده قرار می گیرد که هم تجزیه و تحلیل درخت رویداد و هم تجزیه و تحلیل درخت خطا را می تواند انجام دهد.       


مطالب مرتبط: 
ارزیابی ریسک FTA
ارزیابی ریسک FTA

ارزیابی ریسک FTA

07 آذر 02

تجزیه و تحلیل درخت خطا (Fault Tree Analysis)   

تجزیه و تحلیل درخت خطا (FTA) یک تکنیک قیاسی است که بر روی یک حادثه خاص یا خرابی سیستم اصلی تمرکز می کند و به شیوه‌ای منطقی سازماندهی و به صورت تصویری نمایش داده می شود. درخت خطا یک مدل گرافیکی است که ترکیبات مختلفی از خرابی تجهیزات و خطاهای انسانی را نشان می دهد که می تواند منجر به خرابی اصلی سیستم مورد نظر شود (رویداد های اصلی). این امر به تحلیلگر خطر اجازه می دهد تا اقدامات پیشگیرانه یا کاهشی را روی دلایل اساسی مهم برای کاهش احتمال وقوع یک حادثه متمرکز کند. با داده های مناسب می توان از آن برای تعیین کمیت احتمال یا فراوانی یک رویداد استفاده کرد.       
این روش تجزیه و تحلیل عمدتاً در مهندسی ایمنی برای درک چگونگی خرابی سیستم‌ها، شناسایی بهترین راه‌ها برای کاهش ریسک و تعیین (یا دریافت احساس) نرخ رویدادهای ایمنی حوادث می باشد و در حمل و نقل نیز کاربرد دارد. FTA در هوافضا، انرژی هسته ای، شیمیایی، فرآیند داروسازی، پتروشیمی و در سایر صنایع پرخطر نیز استفاده می شود.    
با شروع رویداد اصلی، علل احتمالی یا حالت‌های خطای عملکردی که در سطح پایین‌تر سیستم قرار گرفته شناسایی می‌شوند. FTA یک رویکرد منضبط را ارائه می دهد که بسیار سیستماتیک است، اما در عین حال به اندازه کافی انعطاف پذیر است تا امکان تجزیه و تحلیل عوامل مختلف، از جمله تعاملات انسانی و پدیده های فیزیکی را فراهم کند.
FTA یک رویکرد از بالا به پایین است. استفاده از رویکرد "بالا به پایین"، تکنیک توجه را بر آن دسته از اثرات شکست متمرکز می کند که مستقیماً با رویداد بالا مرتبط هستند. این یک مزیت منحصر به فرد است. نمایش تصویری منجر به درک آسان رفتار سیستم می شود، اما از آنجایی که درختان اغلب بزرگ هستند، پردازش درختان خطا ممکن است به سیستم های کامپیوتری نیاز داشته باشد. این ویژگی همچنین تأیید درخت خطا را دشوار می کند. FTA ممکن است برای شناسایی خطر استفاده شود، اگرچه در درجه اول در ارزیابی ریسک به عنوان ابزاری برای ارائه تخمینی از احتمالات یا فرکانس های خرابی استفاده می شود.

تاریخ 

از دهه 1960، روش‌های FTA کاربرد روزافزونی در بخش‌های تولید و خدمات پیدا کردند و اکنون یکی از ساده‌ترین و مؤثرترین روش‌ها برای تجزیه و تحلیل ایمنی سیستم‌ها محسوب می شوند. (FTA) در ابتدا در سال 1962 در آزمایشگاه های بل به منظور ارزیابی سیستم کنترل پرتاب موشک بالستیک قاره پیما توسعه یافت. استفاده از درختان خطا از آن زمان پشتیبانی گسترده ای به دست آورده است و اغلب به عنوان ابزار تجزیه و تحلیل شکست توسط کارشناسان استفاده می شود.   
تجزیه و تحلیل درخت خطا می تواند در موارد زیرمورد استفاده قرار گیرد:                
● اولویت بندی مشارکت کنندگان منجر به رویداد برتر
●  ایجاد لیست تجهیزات / قطعات / رویدادهای مهم برای معیارهای مختلف
● نظارت و کنترل بر عملکرد ایمنی سیستم پیچیده (به عنوان مثال، آیا یک هواپیمای خاص برای پرواز در هنگام خرابی سوپاپ  ایمنی دارد؟ برای چه مدت مجاز است که با نقص دریچه پرواز کند؟).
● به حداقل رساندن و بهینه سازی منابع 
● به عنوان یک ابزار تشخیصی برای شناسایی و اصلاح علل رویداد برتر عمل می کند. این عملکرد می تواند به ایجاددستورالعمل ها و فرآیندهای تشخیصی کمک کند.

روش شناسی

هر سیستم به اندازه کافی پیچیده، در مواجهه با خرابی یک یا چند زیر سیستم قرار می گیرد. با این حال، احتمال شکست اغلب می تواند از طریق بهبود طراحی سیستم کاهش یابد. تجزیه و تحلیل درخت خطا، رابطه بین خطاها، زیرسیستم ها و عناصر طراحی ایمنی اضافی را با ایجاد یک نمودار منطقی از سیستم کلی ترسیم می کند.            
نتیجه نامطلوب به عنوان ریشه ("رویداد برتر") درخت منطق در نظر گرفته می شود. با عقب‌رفتن از این رویداد بالا، ممکن است مشخص شود که این اتفاق از دو طریق می‌تواند رخ دهد: در حین عملیات عادی یا در حین عملیات تعمیر و نگهداری. 
هنگامی که درختان خطا با اعداد واقعی برای احتمالات شکست برچسب گذاری می شوند، برنامه های کامپیوتری می توانند احتمال شکست را از درختان خطا محاسبه کنند. هنگامی که یک رویداد خاص  بر روی بیش از یک رویداد اثر دارد، یعنی روی چندین زیرسیستم تأثیر می گذارد، به آن علت مشترک یا حالت مشترک می گویند. از نظر گرافیکی، به این معنی است که این رویداد در چندین مکان در درخت ظاهر می شود. علل مشترک روابط وابستگی بین رویدادها را معرفی می کند. محاسبات احتمال درختی که دارای برخی علل رایج است بسیار پیچیده تر از درختان معمولی است که در آن همه رویدادها مستقل در نظر گرفته می شوند. همه ابزارهای نرم افزاری موجود در بازار چنین قابلیتی را ندارند.
درخت معمولاً با استفاده از نمادهای دروازه منطقی معمولی نوشته می شود. برخی از صنایع هم از درختان خطا و هم از درختان رویداد استفاده می کنند.

نماد های گرافیکی

نمادهای اصلی مورد استفاده در FTA به عنوان رویدادها، دروازه ها و نمادهای انتقال دسته بندی می شوند. تغییرات جزئی ممکن است در نرم افزار FTA استفاده شود.
نمادهای رویداد برای رویدادهای اولیه و رویدادهای میانی استفاده می شوند. رویدادهای اولیه، بیشتر روی درخت خطا توسعه نمی‌یابند. رویدادهای میانی در خروجی یک دروازه یافت می شوند. برخی از نمادهای رویداد در زیر نشان داده شده است:   
 
1- نماد های رویداد

نمادهای رویداد اولیه معمولاً به صورت زیر استفاده می شوند:
رویداد اساسی: خرابی یا خطا در یک جزء یا عنصر سیستم. (به عنوان مثال: سوئیچ در موقعیت باز گیر کرده است)
رویداد خارجی: معمولاً انتظار می¬رود رخ دهد. (به خودی خود یک خطا نیست)
رویداد توسعه نیافته: رویدادی که اطلاعات کافی در مورد آن در دسترس نیست، یا هیچ نتیجه ای ندارد.
رویداد شرطی‌سازی: شرایطی که گیت‌های منطقی را محدود یا تحت تأثیر قرار می‌دهند (مثال: حالت عملکرد در حال اجرا)
یک دروازه رویداد میانی را می توان بلافاصله بالای یک رویداد اولیه استفاده کرد تا فضای بیشتری برای تایپ شرح رویداد فراهم کند. نمادهای گیت، رابطه بین رویدادهای ورودی و خروجی را توصیف می کنند.
عملکرد دروازه ها به شرح زیر است:
دروازه OR: خروجی در صورتی رخ می دهد که دقیقا یک ورودی رخ دهد.
دروازه AND: خروجی تنها در صورتی رخ می دهد که همه ورودی ها رخ دهند (ورودی ها مستقل از منبع هستند).
دروازه اولویت AND: خروجی در صورتی رخ می دهد که ورودی ها در یک توالی خاص مشخص شده توسط یک رویداد شرطی رخ دهند.
دروازه مهار: خروجی در صورتی رخ می دهد که ورودی تحت یک شرایط فعال کننده مشخص شده توسط یک رویداد شرطی سازی رخ دهد.

نمادهای انتقال 

نمادهای انتقال برای اتصال ورودی و خروجی درختان خطای مرتبط استفاده می شوند. (مانند درخت خطای یک زیر سیستم که به سیستم اصلی آن متصل می شود.)  
 

2- تعدادی از نماد های دروازه و انتقال

رویدادهای یک درخت خطا با احتمالات آماری یا نرخ های ثابت توزیع شده به صورت نمایی مرتبط هستند. به عنوان مثال، خرابی قطعات معمولاً ممکن است با نرخ شکست ثابت λ (یک تابع خطر ثابت) رخ دهد. در این ساده‌ترین حالت، احتمال شکست به نرخ λ و زمان قرار گرفتن در معرض t بستگی دارد:



درخت خطا اغلب به یک بازه زمانی معین، مانند یک ساعت پرواز یا یک زمان متوسط ماموریت، بستگی دارد. احتمالات رویداد نیز به رابطه تابع خطر رویداد با این بازه بستگی دارد. 
   

تحلیل و بررسی   

بسیاری از رویکردهای مختلف را می توان برای مدل سازی FTA استفاده کرد، اما رایج ترین و محبوب ترین روش را می توان در چند مرحله خلاصه کرد. یک درخت خطای منفرد برای تجزیه و تحلیل تنها یک رویداد نامطلوب استفاده می شود که ممکن است متعاقباً به درخت خطای دیگری به عنوان یک اصلی یا اساسی وارد شود. اگرچه ماهیت رویداد نامطلوب ممکن است به طور چشمگیری متفاوت باشد، یک FTA برای هر رویداد نامطلوب از همان رویه پیروی می کند. 

تجزیه و تحلیل FTA شامل پنج مرحله است:

1- رویداد نامطلوب برای مطالعه را تعریف کنید. اگرچه مشاهده برخی از رویدادها بسیار آسان و واضح است، یک مهندس با دانش گسترده ای از طراحی سیستم، بهترین فردی است که به تعریف و شماره گذاری رویدادهای ناخواسته کمک می کند. سپس از رویدادهای نامطلوب برای ایجاد FTA استفاده می شود. هر FTA محدود به یک رویداد ناخواسته است.
2- شناختی از سیستم به دست آورید. پس از انتخاب رویداد نامطلوب، همه علل با احتمال تأثیرگذاری بر روی رویداد نامطلوب 0 یا بیشتر مورد مطالعه و تجزیه و تحلیل قرار می گیرند. بدست آوردن اعداد دقیق برای احتمالات منجر به رویداد معمولاً غیرممکن است، زیرا ممکن است انجام آن بسیار پرهزینه و زمان بر باشد. نرم افزار کامپیوتری برای مطالعه احتمالات استفاده می شود. این امر ممکن است منجر به تحلیل سیستم با هزینه کمتری شود. تحلیلگران سیستم می توانند به درک سیستم کلی کمک کنند
3- درخت خطا را بسازید. پس از انتخاب رویداد نامطلوب و تجزیه و تحلیل سیستم، می توانیم درخت خطا را بسازیم. درخت خطا بر اساس دروازه های AND و OR است که ویژگی های اصلی درخت خطا را تعریف می کنند.
4- درخت خطا را ارزیابی کنید. پس از اینکه درخت خطا برای یک رویداد نامطلوب خاص مونتاژ شد، برای هر گونه بهبود احتمالی مورد ارزیابی و تجزیه و تحلیل قرار می گیرد یا به عبارت دیگر مدیریت ریسک را مطالعه می کند و راه هایی برای بهبود سیستم پیدا می کند. طیف گسترده ای از روش های تحلیل کمی و کیفی را می توان به کار برد.  این مرحله به عنوان مقدمه ای برای مرحله نهایی است که کنترل خطرات شناسایی شده خواهد بود. به طور خلاصه، در این مرحله تمام خطرات احتمالی مؤثر بر سیستم را به صورت مستقیم یا غیر مستقیم شناسایی می کنیم.
5-خطرات شناسایی شده را کنترل کنید. این مرحله بسیار خاص است و تا حد زیادی، از سیستمی به سیستم دیگر متفاوت است، اما نکته اصلی همیشه این خواهد بود که پس از شناسایی خطرات، تمام روش های ممکن برای کاهش احتمال وقوع دنبال می شود.
 

مقایسه با سایر روش های تحلیلی

FTA یک روش قیاسی و از بالا به پایین است که با هدف تجزیه و تحلیل اثرات شروع خطاها و رویدادها بر روی یک سیستم پیچیده انجام می شود. این در تضاد با تحلیل حالت و اثرات خرابی (FMEA) است، که یک روش تحلیلی استقرایی و از پایین به بالا با هدف تجزیه و تحلیل اثرات خرابی‌های تک جزء یا عملکرد بر روی تجهیزات یا زیرسیستم‌ها است. FTA در نشان دادن مقاومت یک سیستم در برابر خطاهای آغازگر منفرد یا چندگانه بسیار خوب است. FMEA در فهرست نویسی کامل خطاها و شناسایی اثرات محلی آنها کارایی بهتری دارد اما در بررسی چندین خرابی یا اثرات آنها در سطح سیستم چندان مناسب نیست. FTA رویدادهای خارجی را در نظر می گیرد، FMEA اینطور نیست. 
جایگزین های FTA شامل نمودار وابستگی (Dependency diagram) است که به عنوان نمودار بلوک قابلیت اطمینان (RBD) و تجزیه و تحلیل مارکوف نیز شناخته می شود. یک نمودار وابستگی، معادل تجزیه و تحلیل درخت موفقیت (STA)، معکوس منطقی یک FTA است، و سیستم را با استفاده از مسیرها به جای گیت ها نشان می دهد. DD و STA احتمال موفقیت (یعنی اجتناب از یک رویداد برتر) را به جای احتمال یک رویداد برتر تولید می کنند. 


نمونه مثال برای روش FTA 
          
  

جزوه دوره ارزیابی و مدیریت ریسک

جزوه دوره ارزیابی و مدیریت ریسک

04 آذر 02
بر اساس گزارش وزارت کار، سالانه ۱۳ هزار حادثه ناشی از کار در ایران رخ می‌دهد که ۷۰۰ تا ۸۰۰ مورد آن به فوت منجر می‌شود.با توجه به آمار ذکر شده کاهش حوادث شغلی و مرگ و میر ناشی از آنها از اهمیت بسیاری برخوردار است و این، مدیریت و ارزیابی ریسک است که می‌تواند وقوع حادثه را پیش‌بینی کرده و درنهایت با جلوگیری از آن به کاهش این آمار کمک کند. مدیریت ریسک از منظر ایمنی به معنای شناسایی، ارزیابی و کنترل تهدیدات برای حفظ ایمنی و سلامت در محیط کار است. 
 

هدف از مدیریت و ارزیابی ریسک چیست؟

مقصود از مدیریت ریسک ایجاد ارزش و حفاظت از آن است. سازمان ها و کارشناسان ایمنی آنها مسئولیت حفاظت فعالانه از خود و افراد خود را بر عهده دارند. بنابراین سازمان با شناسایی خطرات و ارزیابی آنها از نظر شدت و سپس کنترل مناسب آنها، سطح ایمنی بهبود یافته ای را کسب خواهد کرد.
 

چرا آموزش و یادگیری مدیریت و ارزیابی ریسک اهیمت دارد؟

به طورکلی، آموزش و یادگیری مدیریت و ارزیابی ریسک برای افزایش آگاهی از ریسک، بهبود ایمنی، صرفه جویی در هزینه ها، نشان دادن تعهد به رهبری، پیروی از مقررات، بهبود تصمیم گیری و کاهش خطرات ضروری است. 

این دوره در تاریخ 2 آذر 1402 در اصفهان برگزار گردید. 


با کلیک بر روی گزینه زیر میتوانید جزوه این دوره را دریافت نمایید. 
جزوه وبینار مروری بر الزامات انتخاب و کاربرد دستکش ایمنی

جزوه وبینار مروری بر الزامات انتخاب و کاربرد دستکش ایمنی

04 آذر 02
حوادث صنعتی می توانند اثرات مخربی برسلامت کارگران داشته باشند علاوه بر آسیب های فیزیکی و روانی، یک تصادف می تواند باعث تغییرات پیش بینی نشده در زندگی شود. بهترین راه برای جلوگیری از حوادث، پیشگیری است که شامل آموزش و متقاعد سازی پایدار است تا کارگران را به اتخاذ شیوه های ایمن کار و استفاده از تجهیزات ایمنی مناسب تشویق کند. استفاده از تجهیزات حفاظت فردی مناسب و استاندارد می تواند در جلوگیری از آسیب ها موثر باشد. در این وبینار به بررسی دستکش های ایمنی و استاندارد های مربوط به آن ها پرداخته ایم.

از طریق بخش زیر می توانید این جزوه را دانلود نمایید. 


جزوه وبینار مهارت های انتخاب و کاربرد صحیح تکنیک های ارزیابی ریسک اختلالات اسکلتی عضلانی در محیط های کاری

جزوه وبینار مهارت های انتخاب و کاربرد صحیح تکنیک های ارزیابی ریسک اختلالات اسکلتی عضلانی در محیط های کاری

29 مهر 02
اختلالات اسکلتی عضلانی از مهمترین معضلات شغلی محسوب می شود که اغلب مشاغل مختلف به نحوی با این مشکل رو به رو هستند. عمده ترین آسیب های وارده به گردن و کمر افراد می باشد که ناشی از جابجایی و حمل اجسام سنگین، انجام وظایف تکراری در طولانی مدت، نشستن و ایستادن های طولانی می باشد. از آنجایی که یکی از پیامد های این معضلات توقف فعالیت های معمول و ترک شغل می باشد، شناسایی و ارزیابی این اختلالات ضروریست و می بایست صورت گیرد. سرفصل های این وبینار:
- مقدمه ای بر اختلالات اسکلتی - عضلانی مرتبط با کار و عوامل موثر در ایجاد یا تشدید آن ها
- انواع روش های ارزیابی ریسک اختلالات اسکلتی - عضلانی
- نکات مهم در انتخاب صحیح تکنیک های ارزیابی ریسک اختلالات اسکلتی - عضلانی
- نکات مهم در کاربرد صحیح تکنیک های ارزیابی ریسک اختلالات اسکلتی - عضلانی
جزوه دوره مدیریت ریسک کارآمد

جزوه دوره مدیریت ریسک کارآمد

29 مهر 02
طبق امار های رسمی سالانه بیش از 2 میلیون نفر بر اثر حوادث و بیماری های شغلی جان خودشان را از دست می دهند. یکی از بهترین راه های کاهش این بیماری ها و حوادث شناسایی به موقع و کارآمد ریسک های ایمنی و بهداشتی می باشد. این مبحث در سالیان اخیر بسیار توجه محققین این حوزه را به خود جلب کرده و در همین راستا ایزو 31001 به عنوان یک سیستم مدیریت ریسک معرفی گردیده است. با بررسی حوادث در سالیان اخیر مشخص شده که در موارد فراوانی سازمان ها ارزیابی ریسک انجام داده بوده اند ولی به علت ضعف در شناسایی ریسک ها و ارزیابی مناسب آن ها، خطرات کنترل نشده و منجر به حادثه گردیده اند. کارگاه مدیریت ریسک کارآمد با تدریس دکتر علیزاده و دکتر پویا کیان که در نمایشگاه بین المللی تهران همزمان با نمایشگاه HSE & FIRE EXPO 2023 با هدف آشنایی شرکت کنندگان با اصول ارزیابی ریسک و همچنین نحوه انجام کارآمد ارزیابی ریسک برگزار گردید. 
از طریق لینک های زیر می توانید جزوه این دوره را دریافت نمایید. 

جزوه دکتر علیزاده

جزوه دوره تکنیک های آنالیز حوادث صنعتی

جزوه دوره تکنیک های آنالیز حوادث صنعتی

29 مهر 02
تکنیک های آنالیز حوادث صنعتی، روش هایی برای شناسایی علل حوادث هستند. این تکنیک ها به دو دسته کلی مدل های توصیفی و  مدل های تحلیلی تقسیم می شوند. مدل های توصیفی، حوادث را به صورت زنجیره ای از وقایع توصیف می کنند، در حالی که مدل های تحلیلی، علل حوادث را به صورت ریشه ای بررسی می کنند.
برخی از تکنیک های آنالیز حوادث صنعتی عبارتند از:
مدل دومینو هنریچ: 
این مدل، حوادث را به صورت زنجیره ای از پنج عامل توصیف می کند: شرایط ناایمن، خطاهای فردی، خطاهای مدیریتی، عوامل اجتماعی و شرایط ناایمن.
مدل زابتاکیس: 
این مدل، حوادث را به صورت زنجیره ای از سه عامل توصیف می کند: عوامل فردی و محیطی، شرایط ناایمن و اعمال ناایمن.
روش 6 مرحله ای بررسی حوادث: 
این روش، شامل مراحلی مانند جمع آوری اطلاعات، شناسایی علل، ارائه پیشنهادات و اجرای اقدامات اصلاحی است.
روش ACCIMAP: 
این روش، یک ابزار گرافیکی برای شناسایی علل حوادث است.
روش TRIPOD:
 این روش، یک روش سیستماتیک برای شناسایی علل حوادث است.
هدف از انجام آنالیز حوادث صنعتی، شناسایی علل ریشه ای حوادث و اتخاذ اقدامات اصلاحی برای جلوگیری از وقوع مجدد آنها است.
در اینجا چند نکته برای انجام موثر آنالیز حوادث صنعتی ذکر شده است:
- جمع آوری اطلاعات دقیق و کامل از حادثه ضروری است.
- تحلیل باید به صورت سیستماتیک و جامع انجام شود.
- تمرکز بر علل ریشه ای حادثه ضروری است.
- اتخاذ اقدامات اصلاحی موثر برای جلوگیری از وقوع مجدد حادثه ضروری است.
 
ایمنی جک پالت

ایمنی جک پالت

19 مهر 02

مقدمه

با شکوفایی صنعت و اختراع ماشین‌های جدید و پیشرفته در قرن هجدهم زندگی انسان‌ها متحول شد. اختراع ماشین‌های جدید در این دوران، ظرفیت تولید کارخانه‌ها را افزایش داد و این حجم از تولیدات نیازمند راه‌های جدید برای حمل و نقل بودند. پالت دستی خام و ساده در سال 1887 اختراع شد که می‌توانست وسایل را بلند کند اما هنوز توانایی جابجا کردن کالاها را نداشت. چند سال بعد، در سال 1909، نسخه جدیدی از آن ساخته شد که امکان جابجایی را هم داشت و آن را جک‌پالت نامگذاری کردند.

جک‌پالت‌ها می‌توانند بلند کردن و جابجایی بسته‌های سنگین را تسهیل دهند. خطرات متداولی در رابطه با این دستگاه وجود دارد؛ از جمله مهم‌ترین آن‌ها می‌توان به سقوط اجسام و آسیب به اپراتور نام برد. پس بر همین اساس، انواع مختلفی از جک‌پالت‌ها با استانداردهای ویژه طراحی و به کار برده می‌شود که در ادامه به آن‌ها پرداخته شده است.

جک‌پالت چیست؟

جک‌پالت ابتدایی‌ترین شکل لیفتراک است که برای جابجایی پالت‌ها طراحی شده و یکی از ضروری‌ترین ابزارهایی است که در انبارها و کارگاه‌ها یافت می‌شود و برای حمل بارهای کوچک در فواصل کوتاه استفاده می‌شود. مانند لیفتراک‌های سنتی، جک‌پالت برای فشار دادن یا کشیدن بار مورد استفاده قرار می‌گیرد.

شکل 1 – نمونه‌ای از جک‌پالت

جک‌پالت‌ها می‌توانند دستی یا برقی باشند. انبارهای کوچک‌تر اغلب از جک‌پالت‌های دستی استفاده می‌کنند؛ زیرا مانور دادن آن‌ها در فضاهای تنگ آسان‌تر است. به طور معمول، جک‌پالت دستی و موتوری برای بارگیری و تخلیه کامیون‌ها استفاده می‌شود، در حالی که جک‌های پالت برقی سواری می‌توانند برای حمل و نقل افقی در انبارها مورد استفاده قرار بگیرند.

اجزای جک‌پالت

قطعات جک‌پالت با هم کار می‌کنند تا بارگیری، تخلیه و سایر نیازهای جابجایی مواد را آسان‌تر کنند.

دو نوع اصلی جک‌پالت وجود دارد: دستی  و برقی . تفاوت اصلی بین آن‌ها منبع تغذیه است. جک‌پالت‌های دستی همانطور که از اسمشان مشخص است، به کار دستی بستگی دارند، با استفاده از اپراتور از اهرمی که به پمپ هیدرولیک متصل است، کار می‌کنند. کامیون‌های برقی با باتری‌ها تغذیه می‌شوند. در شکل زیر اجزای این دو نوع اصلی جک‌پالت را مشاهده می‌کنید.

شکل 2 – اجزای جک‌پالت برقی (راست) و اجزای جک‌پالت دستی (چپ)

• دسته

دسته یک جک‌پالت در نزدیکی جلوی دستگاه قرار دارد. چرخ‌ها را کنترل می‌کند و هدایت دستگاه به چپ یا راست را امکان‌پذیر می‌کند. در جک‌های پالت برقی، می‌توانید کنترل‌کننده روی دسته را نیز بچرخانید تا دستگاه را به عقب یا جلو ببرید.

• اهرم کنترل

در جک‌پالت دستی، اهرم کنترل به شما این امکان را می‌دهد که شاخک‌ها را پایین بیاورید، رانندگی کنید و بالا ببرید. در اینجا نحوه استفاده از هر یک از این سه موقعیت آورده شده است:

 پایین: برای پایین آوردن دوشاخه‌های جک به پایین‌ترین موقعیت، باید دسته اهرم کنترل را به بالاترین موقعیت خود ببرید.

 رانندگی: دستگیره اهرم کنترل به طور خودکار به موقعیت مرکزی می‌رود، که موقعیت رانندگی است، هنگامی که دسته آزاد می‌شود. برای جابجایی بار از مکانی به مکان دیگر استفاده می‌شود.

 بالا بردن: دسته اهرم کنترل، چنگال‌های جک را هنگامی که دسته در موقعیت پایین قرار دارد، بالا می‌برد یا بلند می‌کند.

پالت‌کامیون‌های برقی معمولاً دکمه‌های بالا و پایین برای حرکت شاخک‌ها را دارند.

• چنگال

چنگال‌ها بدنه اصلی جک‌پالت هستند. آن‌ها بر روی چرخ‌های بار قرار می‌گیرند و در پایه توسط پمپ هیدرولیک و چرخ‌های فرمان پشتیبانی می‌شوند. یک جک استاندارد دارای دو چنگال برای نگهداری پالت‌ها می‌باشد.

• پمپ هیدرولیک

پمپ هیدرولیک در پایه دسته قرار دارد. در حالی که دسته ارتفاع شاخک‌ها را کنترل می‌کند، پمپ هیدرولیک به بالا آمدن آن‌ها را تامین می‌کند که اجازه می‌دهد اقدامات حمل و جابجایی و بارگیری انجام شود.

• چرخ‌های فرمان

چرخ‌های فرمان در زیر دسته، اهرم کنترل و پمپ هیدرولیک قرار دارند. آن‌ها توسط دسته کنترل می‌شوند و به شما امکان می‌دهند هنگام رانندگی، وسیله نقلیه را هدایت کنید. روی یک پالت تراک، دو چرخ فرمان وجود دارد که معمولا جنس آن‌ها از فولاد و آلومینیوم ساخته می‌شوند.

• چرخ‌های بارگیری

چرخ‌های باری که در زیر چنگال‌های پالت قرار دارند و غلتک‌های بارگیری نیز نامیده می‌شوند، به شما کمک می‌کنند تا بارهای وارد شده به شاخک‌ها کاهش داده شود و بارگیری و تخلیه را بسیار آسان‌تر می‌کنند. بسته به کامیون پالت، ممکن است دو تا چهار چرخ بار وجود داشته باشد.

اهداف جک‌پالت‌ها

در اینجا به کاربردها و مزایای اصلی جک‌پالت می‌پردازیم:

• کاهش کار دستی

جک‌های پالت برای کمک به کاهش فشار و خستگی کارگران طراحی شده‌اند. با استفاده از جک‌های پالت، کارگران می‌توانند بسیاری از کارهای فیزیکی را حذف کنند و در عین حال بهره‌وری کار هم افزایش می‌یابد.

• سهولت در جابجایی

جک‌های پالت دستی برای جابجایی‌های کوتاه و جک‌های پالت برقی برای جابجایی‌های طولانی بهترین هستند.

• کار در فضاهای تنگ

هنگامی که نیاز به جابجایی پالت در یک فضای کوچک دارید، جک‌پالت بهترین گزینه است. این به این دلیل است که جک‌پالت‌ها نسبت به لیفتراک‌های معمولی شعاع گردش کمتری دارند و در فضاهای تنگ می‌توان از آن‌ها استفاده کرد.

انواع جک‌پالت‌ها و کاربردهای آن‌ها

به طور کلی، جک‌پالت‌ها به دو دسته اصلی دستی و برقی تقسیم‌بندی می‌شوند که در هر دسته انواع مختلفی با خصوصیات و ویژگی‌های منحصر به فرد وجود دارد.

• جک‌پالت دستی

جک‌های پالت دستی ساده‌ترین نوع جک‌پالت هستند که حمل و نقل با آن‌ها در فضای تنگ آسان‌تر است. این نوع از جک‌پالت‌ها، دارای محدودیت وزنی کمتری نسبت به اکثر مدل‌های برقی دارد و برای کار به کار دستی بیشتری نیاز دارد. با این حال، معمولاً مقرون به صرفه‌تر است و نیاز به تعمیر و نگهداری کمتری دارد که برای انبارهای کوچک‌تر و کارگاه‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد.

در حالی که اکثر جک‌های پالت دستی به یک شکل عمل می‌کنند، انواع مختلفی از آن‌ها وجود دارد.

• جک‌پالت برقی 

جک‌های پالت برقی، به جای نیاز به پمپ هیدرولیک برای کار کردن، دارای شاخک‌های جک‌پالت برقی هستند که به‌صورت الکترونیکی بالا و پایین می‌روند و توسط دکمه‌ها یا اهرم‌ها کنترل می‌شوند. همانطور که از نام آن پیداست، توسط یک باتری قابل شارژ تغذیه می‌شوند.

جک‌های برقی گران‌تر از مدل‌های دستی هستند و برای کار کردن به آموزش بیشتری نیاز دارند، اما اگر انبار بزرگی دارید یا نیاز به حمل پالت‌ها در مسافت‌های طولانی‌تری دارید، ارزش آن را دارند.

جدول1: انواع جک پالت

متداول‌ترین ابعاد جک‌پالت

• عرض استاندارد جک‌پالت چقدر است؟

اکثر جک‌های پالت که بین لبه بیرونی هر دوشاخه اندازه‌گیری می‌شوند، 20 یا 27 اینچ عرض دارند که دومی رایج‌تر می‌باشد.

• چنگال‌های جک‌پالت چقدر عرض دارند؟

 برای عرض خود هر چنگال، بیشتر آن‌ها حدود 6.25 اینچ عرض دارند.

• طول چنگال‌های جک‌پالت چقدر است؟

متداول‌ترین طول چنگال برای جک‌پالت دستی و برقی 48 اینچ است؛ اما طول‌های دیگر هم دارند به عنوان مثال، اندازه جک‌پالت دستی می‌تواند 36 یا 42 اینج باشد و چنگال‌های 60 و 90 اینچی، طول‌های رایج برای جک‌های پالت برقی سواری هستند.

• کوچک‌ترین جک‌پالت موجود چه جک‌پالتی است؟

Mighty lift یک پالت تراک دستی تولید می‌کند که دارای عرض16 اینچ و چنگال‌های 36 اینچی است.

• جک‌پالت چقدر بلند می‌شود؟

بیشتر مدل‌های جک‌پالت دستی، ارتفاع بالابر حدود 7 یا 8 اینچ حداکثر ارتفاع است. با این حال، برخی از آن‌ها می‌توانند تا 31.5 اینچ بلند شوند. از سوی دیگر، مدل‌های برقی حداکثر 9 اینچ ارتفاع بالابر دارند.

• جک‌پالت چقدر می‌تواند بلند کند؟

ظرفیت بلند کردن جک‌پالت دستی حدود 5500 پوند است، اگرچه برخی از مدل‌ها ظرفیت 10000 پوندی دارند. جک‌پالت برقی هم معمولا از 4500 پوند شروع می‌شود و می‌تواند تا 8000 پوند برسد.

ایمنی جک‌پالت

جابجایی بار با جک‌پالت ممکن است آسان به نظر برسد، اما جابجایی ایمن نیاز به مهارت دارد. هربار که از جک‌پالت استفاده می‌شود، برخی از حطرات ایمنی وجود دارد که باید آن‌ها را در نظر بگیریم. از هر کدام از انواع جک‌های پالت که استفاده می‌شود، باید از خطرات آگاهی داشته باشیم و سعی کنیم یک محیط ایمن ایجاد شود.

عمده‌ترین خطراتی که در استفاده از جک‌های پالت وجود دارند، عبارتند از:

• افتادن بار بر روی پا

• فشار زیاد وارد کردن به شانه‌ها، گردن و پشت برای کشیدن جک‌پالت

• آسیب فیزیکی ناشی از چنگال‌های جک‌پالت

به منظور کاهش خطر آسیب در هنگام استفاده از جک‌پالت، دستورالعمل‌های ایمنی باید اجرا گردد که عبارتند از:

• از جک‌پالت دستی استفاده نکنید، مگر اینکه تنها گزینه موجود باشد یا در فضاهای تنگ کار می‌کنید.

• جک‌های پالت آسیب دیده یا فرسوده را فورا گزارش کنید.

• هرگز به خاطر زود تمام شدن کار، بیشتر از ظرفیت جک‌پالت، بار را جابجا نکنید.

• هرگز جک‌پالت را با پا محکم یا متوقف نکنید.

• هنگامی که جک‌پالت استفاده نمی‌شود، جک‌پالت را از مناطق تردد عابران پیاده خارج کنید. این کار باعث کاهش خطر افتادن روی دوشاخه‌های تجهیزات می‌شود.

• جک‌پالت را قبل از استفاده بررسی کنید.

• برای حفظ تعادل خوب، شاخک‌ها را به طور مساوی در زیر بار قرار دهید.

• برای بلند کردن بار از هر دو شاخک استفاده کنید.

• با سرعت قابل کنترل کار کنید، زیرا جک‌پالت‌های دستی ترمز ندارند.

• هرگز روی جک‌پالت سوار نشوید.

• اطمینان حاصل کنید که طول شاخک با طول پالت بر روی جک‌پالت هماهنگ باشد.

• در فضاهای تنگ عملیات بارگیری و تخلیه را به آرامی انجام دهید.

• برای ایمنی فرد اپراتور و افراد دیگر، می‌بایست مسیر حرکت جک‌پالت از قبل تعیین گردد.

• در صورت زیاد بودن حجم بار و اختلال در دید اپراتور باید از یک فرد دیگر جهت راهنمایی مسیر کمک گرفته شود.

مطالب مرتبط
اصول بازرسی جرثقیل
ایمنی انبار
ایمنی جرثقیل
ایمنی لیفتراک

اقدامات اولیه در هنگام قطع عضو در محل کار

اقدامات اولیه در هنگام قطع عضو در محل کار

16 مهر 02

مقدمه

آمپوتاسیون، به از دست دادن بخشی از بدن، معمولاً انگشت، پا، بازو و... گفته می شود که در نتیجه تصادف یا جراحت رخ می دهد. قطع عضو های شغلی از دردناکترین آسیب های محل کار است که می تواند برای همیشه مانع فعالیت و کار کردن شود. طبق آمار اعلام شده توسط OSHA در سال 2005 درآمریکا، 8450 مورد قطع عضو غیر کشنده وجود داشته که تقریبا 44 درصد این موارد در بخش تولید صورت گرفته است. از آنجایی که احتمال پیوند عضو قطع شده در برخی شرایط خاص وجود دارد انجام اقدامات موثر در لحظات اولیه می تواند بسیار ارزنده باشد. در این مقاله به بررسی اقدامات اولیه در هنگام قطع عضو خواهیم پرداخت. 
 

علل

قطع عضو ناشی از ضربه، معمولاً در اثر تصادفات، عمل نا ایمن در محیط های شغلی، در نتیجه استفاده غیر اصولی از ابزار برقی و وسایل نقلیه موتوری ایجاد می شوند. بلایای طبیعی، جنگ و حملات تروریستی نیز می توانند باعث قطع عضو شوند. 
 

علائم

علائم و عوارض ناشی از قطع عضو ممکن است شامل موارد زیر باشد:
خونریزی: (بسته به محل و ماهیت آسیب ممکن است حداقل یا حد اکثر باشد).
درد: درجه درد همیشه به شدت آسیب یا میزان خونریزی مرتبط نیست.
له شدن بافت: اندام قطع عضو شده امکان دارد به شدت چروکیده باشد، اما با اقدامات به موقع  می توان آن را احیا کرد.
 

کمک های اولیه

اقداماتی در هر مراحله که باید انجام داد:   
راه هوایی فرد را بررسی کنید در صورت لزوم راه هوایی فرد را باز کنید. تنفس و گردش خون  وی را بررسی کنید. در صورت لزوم، احیای قلبی ریوی ( CPR ) یا کنترل خونریزی را شروع کنید. برای کمک پزشکی تماس بگیرید. 
سعی کنید تا حد امکان فرد را آرام و مطمئن نگه دارید. قطع عضو در اثر حادثه، بسیاردردناک و ترسناک است. با اعمال فشار مستقیم به زخم، خونریزی را کنترل کنید. ناحیه آسیب دیده را بالا ببرید. اگر خونریزی ادامه داشت، منبع خونریزی را مجددا بررسی کنید و با کمک فردی که خسته نیست، مجدداً فشار مستقیم وارد کنید. اگر خونریزی فرد شدید باشد، استفاده از بانداژ یا تورنیکت محکم راحت تر از فشار مستقیم روی زخم خواهد بود. با این حال، استفاده از بانداژ تنگ برای مدت طولانی، ممکن است بیشتر از اینکه مفید باشد، باعث آسیب گردد. 
قسمت بریده و قطع شده بدن را به طور سالم نگه دارید. در صورت امکان محل زخم را از هر گونه مواد کثیفی که می تواند آن را آلوده کند، پاک کنید. قسمت بریده شده را در یک پارچه تمیز و مرطوب بپیچید، آن را در یک کیسه پلاستیکی مهر و موم شده قرار دهید و کیسه را در آب سرد و در صورت وجود داشتن آب یخ، داخل آن قرار دهید. 
بدون استفاده از کیسه پلاستیکی، عضو قطع شده را مستقیماً روی یخ یا آب قرار ندهید. از یخ خشک استفاده نکنید زیرا باعث یخ زدگی و آسیب به عضو می شود. اگر آب سرد در دسترس نیست، عضو قطع شده را تا حد امکان از حرارت دور نگه دارید. سپس آن را برای تیم پزشکی ذخیره کنید یا به بیمارستان ببرید. خنک کردن قسمت بریده شده، فرصت طولانی تری را برای اتصال مجدد بعدی فراهم می کند. بدون خنک نگه داشتن عضو قطع شده، عضو مد نظر حدودا 4 تا 6 ساعت برای اتصال مجدد به بافت یا اندام مناسب است.
 

کمک به فرد مصدوم  

فرد را گرم و آرام نگه دارید. اقداماتی را برای جلوگیری از بروز شوک انجام دهید. فرد رادر وضعیتی قرار دهید تا صاف دراز بکشد، پاها را حدود 12 اینچ (30سانتی متر) بالا بیاورید و با یک کت یا پتو روی او را بپوشانید. اگرفرد مشکوک به آسیب سر، گردن، کمر یا پا هست و یا اگر این وضعیت باعث ناراحتی مصدوم می شود، فرد را در این وضعیت قرار ندهید. در صورتی که احتمال می دهید فرد دچار آسیب نخاعی یا اسکلتی شده است، تا رسیدن اورژانس خودسرانه وی را به حرکت وادار نکنید. هنگامی که خونریزی مصدوم تحت کنترل بود، فرد را برای سایر علائم آسیب زا که نیاز به درمان اورژانسی دارد، بررسی کنید. 
شکستگی ها، بریدگی های اضافی و سایر آسیب ها را به طور مناسب درمان کنید. تا رسیدن کمک پزشکی در کنار فرد بمانید. فراموش نکنید که حفظ جان یک فرد مهمتر از نجات بخشی از بدن است. آسیب های جزئی را نادیده نگیرید. سعی نکنید هیچ قسمتی از بدن به ویژه استخوانی را به جای خود برگردانید. از قرار دادن تورنیکت خودداری کنید، مگر اینکه خونریزی شدید تهدید کننده زندگی فرد باشد، زیرا ممکن است کل اندام فرد آسیب ببیند. 
 

انگشت قطع شده 

اگر انگشت هنوز تا حدی به منبع خون متصل است، قسمت بریده شده را با احتیاط در محل، نه خیلی سفت، بانداژ کنید، سپس دست را نگه دارید و بالا بیاورید و با آمبولانس تماس بگیرید.
 

انگشتان له شده یا کبود شده   

له کردن یا کبودی انگشتان در افراد شایع تر است. بنابراین، اگر به انگشتان فردی آسیبی نظیر له شدگی برسد، بلافاصله ناحیه آسیب دیده را به مدت 10 دقیقه زیر آب جاری خنک قرار دهید، سپس یک کیسه یخ پیچیده شده روی آن قرار دهید. دست آسیب دیده را بالا بیاورید و به پزشک مراجعه کنید. 

اقدامات پیشگیرانه:

استفاده از تجهیزات ایمن در محیط کار، چرخشی کردن کار وتعیین زمان استراحت مناسب برای کارگران شاغل در محیط کار، در کمتر کردن میزان قطع عضو و عوارض ناشی از آن می تواند موثر واقع باشد. لزوم داشتن وجود جعبه کمک های اولیه و بازدید دوره ای از آن و آموزش کارگران برای مواجه با حادثه در حین کار، ازجمله اقدامات موثر در کاهش حوادث در محیط کار می باشند.  
 

1-کمک های اولیه برای حوادث قطع عضو


2- اقدامات اولیه برای عضو قطع شده

سخنی با کارفرمایان

کارشناسان توانبخشی سال هاست که به مشکل اسکان کارگران معلول در محیط کار می پردازند. هنگامی که این کارگران معلول به سرکار باز می گردند، انجام وظایفی که قبل از ناتوانی انجام می دادند، می تواند چالشی جدی برای آنها ایجاد کند. پاسخگویی موفقیت آمیز به این چالش، مستلزم آن است که کارفرمایان امکاناتی را در محل کار فراهم کنند تا کارگران ناتوان بتوانند به طور موثر در عملکرد شرکت مشارکت کنند. ناتوانی هایی که در اثر قطع عضو ایجاد می شوند بسیار حیاتی هستند. شدت آسیب از نظر از دست دادن اندام و هزینه های مربوط به اقامت، این نوع ناتوانی را بسیار قابل توجه می کند.   
 

لینک های مفید

مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری های آمریکا
مرکز تحقیقات و تعلیمات حفاظت فنی و بهداشت کار
سازمان ایمنی و بهداشت شغلی آمریکا
انیستیتیو ملی ایمنی و بهداشت شغلی
سازمان بین المللی کار
سازمان جهانی بهداشت
مرکز سلامت و محیط کار

آخرین اخبار hseq

حادثه انفجار در اطلس فام آذرشهر
26 دی 01

اخبار حوادث هفته سوم تیر
21 تیر 01

اخبار حوادث هفته دوم تیر( 4 تیر تا 10 تیر)
12 تیر 01

اخبار حوادث (28 خرداد تا 3 تیر)
05 تیر 01

اخبار حوادث هفته چهارم خرداد (21 خرداد تا 27 خرداد)
29 خرداد 01

اخبار حوادث هفته سوم خرداد (14 تا 20 خرداد)
21 خرداد 01

اخبار حوادث هفته دوم خرداد (7 تا 13 خرداد)
21 خرداد 01

اخبار حوادث محیط کار ( هفته اول خرداد)
12 خرداد 01

حادثه ترسناک در لونا پارک تبریز
11 اردیبهشت 01

آتش سوزی ساختمان مسکونی در خیابان کریمخان
07 اردیبهشت 01

علت آتش سوزی بازار گل محلاتی تهران

07 دی 00

حادثه آتش سوزی در کارخانه فولاد

11 آذر 00

حریق برج رامیلا
22 آبان 00

آتش سوزی شرکت طبیعت زرندیه
06 آبان 00

حادثه پتروشیمی خارک
30 مرداد 00

حادثه انفجار خط لوله در چشمه خوش

19 تیر 00

آتش سوزی در پالایشگاه شهید تندگویان
13 خرداد 00

حادثه آتش سوزی شرکت مولدان
28 اردیبهشت 00

حادثه معدن طرزه دامغان
21 اردیبهشت 00

حادثه ناشی از کار در شهر جاجرم
09 اسفند 99

حادثه ی ناشی از کار در شهرستان بیجار

11 بهمن 99

حادثه ناشی از سقوط بالابر
07 بهمن 99

از اخبار جدید ما با خبر شوید

دعوت به همکاری

دعوت به همکاری

ارسال ایده و طرح

ارسال ایده و طرح
تامین کننده ما باشید

تامین کننده ما باشید