تحقیقات و بررسی های انجام شده بر حوادث بزرگی مانند چرنوبیل و بوپال و اتفاقات كوچکی كه همه روزه سلامتی و جان ملیون ها نفر را به مخاطره می اندازد نشان داده است كه علیرغم بکارگیری كلیه فاكتور های مهندسی و حفاظت های شدید و ایمنی و بهداشت محیط کار همچنان پتانسیل بروز حوادث بزرگ و كوچك در صنایع و محیط زندگی با ریسك بالا وجود دارد.
ایمنی و بهداشت محیط کار (HSE) از مهم ترین مسائلی است كه هر فرد در هر سطحی در محیط كار و زندگی باید بدان توجه نماید و غفلت از آن بعضا صدمات و ضایعات جبران ناپذیری را موجب خواهد شد. نکته ای كه هیچگاه نباید فراموش شود این است كه خطر همواره در كمین ماست. بنابراین همواره باید به فکر كاهش آسیب های ناشی از خطرات احتمالی باشیم. این سخن بدین معناست كه حتی اگر ما تمام احتیاطات لازم را بکار ببندیم و ایمنی و بهداشت محیط کار را رعایت کنیم باز هم ممکن است از ناحیه مسائلی كه دور از ذهن ماست یا بخاطر اشتباه و سهل انگاری دیگران ما با خطراتی مواجه شویم. حال اگر می خواهیم خود و دیگران را از گزند این خطرات در امان نگه داریم یا آثار آنها را به حداقل برسانیم باید تمهیداتی را فراهم نماییم.
۱۱ نکته برای رعایت ایمنی و بهداشت محیط کار
فعالیتهایی که به فرایندهای مربوط به ایمنی و بهداشت محیط کار اختصاص پیدا میکند، از جمله کارخانهها، کارگاهها و مراکز تولیدی کاربرد دارد و با چالشهای خاصی از جمله مواد خطرناک، گرد و غبارهای قابل احتراق و سایر مواد قابل اشتعال رو به رو است. کارشناسان عقیده دارند که همهی برنامههای ایمنی محیطهای کار باید فعالیتهای بهداشتی و ایمنی را در برنامههای خود داشته باشند و هر یک از کارکنان باید نقشی در آن ایفا نمایند. از طرف دیگر، فعالیتهای ایمنی و بهداشتی در محیط کار به تعهد مدیریتی نیازمند است تا کارکنان به اهمیت آن پی ببرند. در اینجا به ۱۱ نکته برای انجام اثربخش این فعالیتها اشاره خواهیم کرد.
1. از وقوع لغزش و سقوط جلوگیری کنید
جلوگیری از وقوع لغزش و سقوط از جمله فعالیتهای ایمنی و بهداشت محیط کار است. طبق آمار مرکز آمار کارگران در سال ۲۰۱۳، سقوط و لغزش دومین عامل جراحات یا بیماریهای غیرکشندهی محیط کار بوده است. بر اساس استاندارد سطوح (1910.22(a)) ادارهی ایمنی و بهداشت محیط کار آمریکا (OSHA)، همهی محیطهای کار باید تمیز و منظم و کاملا بهداشتی نگه داشته شوند. این قانون معابر، انبارها و اتاقهای خدمات را شامل میشود. کف زمین باید خشک و تمیز باشد. در جایی که فرایندهای خیس انجام میشود، حتما باید زهکشی وجود داشته باشد.
2. خطرات آتشسوزی را برطرف نمایید
کارکنان وظیفه دارند که از جمع شدن مواد قابلاشتعال غیرضروری جلوگیری کنند. بر اساس استاندارد مواد خطرناک (1910.160) OSHA، زبالههای قابلاشتعال باید در محفظههایی مخصوص جمعآوری شده و روزانه دفع شوند.
3. میزان گرد و غبار را کنترل کنید
بر اساس نظر اتحادیهی ملی محافظت در برابر آتش، انباشتگی بیش از ۱/۳۲ گرد و غبار در هر اینچ یا ۰/۸ میلیمتر که باعث پوشیدگی حداقل ۵ درصد سطح اتاق میشود میتواند منجر به انفجاری شدید گردد. این انباشتگی گرد و غبار به ضخامت یک سکه یا گیرهی کاغذ است. به گفتهی گری، یک متخصص بهداشت صنعتی باید محیط کار را در برابر خطرات احتمالی مرتبط با کیفیت هوا و گرد و غبار تست کند. استاندارد NFPA 654 که استاندارد پیشگیری از آتشسوزی و انفجار گرد و غبار است، بر شناسایی نواحی خطرناک، کنترل گرد و غبار و فعالیتهای ایمنی و بهداشتی تاکید مینماید. این استاندارد بیان میکند که مکش گرد و غبار روشی مطلوب برای تمیز کردن است. تی کشیدن و با آب شستن هم از گزینههای دیگر میتواند باشد. استفاده از پمپهای باد نیز برای سطوح ناایمن یا غیرقابلدسترس مجاز است.
4. از جاری شدن مواد در محیط کار جلوگیری کنید
زیرپاییهای محیط کار، که میتواند پارچهای یا چسبناک باشد، باید تمیز باشند و بهخوبی نگهداری شوند. به گفتهی گری، این کار از ترشح مواد خطرناک به سایر جاها جلوگیری میکند. همهی زیرپاییها را بررسی کنید تا اطمینان حاصل نمایید که مواد خطرناک از طریق آنها به جاهای دیگر انتقال پیدا نمیکند.
5. از ریختن اشیاء جلوگیری به عمل آورید
جلوگیری از اریختن اشیا از فعالیتهای مربوط به ایمنی و بهداشت محیط کار است که حتما باید مد نظر قرار گیرد.
6. بههمریختگیها را مرتب نمایید
از نظر گری، محیط کار بههمریخته میتواند منجر به مشکلات ارگونومی و مصدومیت شود چرا که کارکنان فضای کمتری برای حرکت دارند. او میگوید: «وقتی جایی بههمریخته باشد، احتمال مصدومیتهای بریدگی و جراحت بالا میرود. در این صورت شما آنقدر فضا برای راهاندازی درست ایستگاه کاری خود و جابجایی در محیط نخواهید داشت. در این شرایط کارکنان باید هر لحظه برای عبور از جایی به خودشان پیچ و خم بدهند.»
7. مواد را به درستی انبار کنید
بر اساس استاندارد جابجایی، انبار، استفاده و دفع مواد (OSHA (1926.250، در محلهای انبار نباید موادی انباشته شوند که خطر انفجار، آتشسوزی یا انتشار سم را به همراه دارند. به گفتهی اریکو، اشتباهی که بعضی از کارکنان مرتکب میشوند این است که نردبانهای انبار یا سایر اقلام را در کابینتهای برق میگذارند، این کار علاوه بر این که خلاف قوانین OSHA است، تابلوی برق را مسدود میکند و ممکن است باعث آتشسوزی شود.
8. از ابزارها و تجهیزات ایمنی شخصی استفاده کنید و آنها را مورد بازرسی قرار دهید
بر طبق مشاهدهی اریکو، بیشتر پروندههای غرامت کارکنان برای کسانی تشکیل شده است که از تجیهزات ایمنی شخصی هنگام تمیزکاری استفاده نکردهاند و دچار جراحت و مصدومیت شدهاند. گری میگوید: «هنگام تمیزکاری محیط کار، از تجهیزات ایمنی شخصی مثل کفشهای جلوبسته و عینک ایمنی استفاده کنید. با توجه به ریسکها و خطرات ممکن، در مورد نوع لباس ایمنی که باید بپوشید تصمیمگیری نمایید.»
9. میزان تکرار فعالیتهای ایمنی و بهداشتی را مشخص نمایید
همهی کارکنان باید در فعالیتهای ایمنی و بهداشتی به ویژه مرتبسازی محیط کار شرکت کنند، خطرات ایمنی را گزارش دهند و ترشحات و قطرات ریخته شده را تمیز نمایند. آرنهولز میگوید: «هر کارگری باید در این فعالیتها نقشی ایفا نماید و در صورت وجود مشکل آن را گزارش دهد.» پیش از پایان شیفت، کارکنان باید محیط کار خود را بازرسی و تمیز کنند و مواد غیرقابل استفاده را دور بریزند. این کار میتواند زمان لازم برای تمیزکاری در دفعات بعدی را کاهش دهد. میزان تولید خردهریزهها یا مواد آلوده در محیط کار میتواند میزان تکرار فعالیتهای مربوط به ایمنی و بهداشتی را مشخص نماید. به نظر نورتون، یک شرکت باید ترکیبی از تمیزکاری کلی و مفصل و تمیزکاری سبک و پرتکرار شامل رفتوروب و پاکسازی ترشحات را در برنامهی خود قرار دهد.
10. قوانین مدوّن تهیه نمایید
در خصوص فعالیتهای ایمنی و بهداشت محیط کار باید قوانینی تدوین شود. برای رعایت ایمنی و بهداشت محیط کار، قوانین کارآمد وضع کنید. کارشناسان بر سر لزوم تدوین سیاستهای ایمنی و بهداشتی اتفاقنظر دارند. به گفتهی نورتون، بدین ترتیب، چنین فعالیتهایی شکل رسمی و تعریفشده به خود میگیرند. برنامههای مدوّن میتوانند مشخص نمایند که باید از چه شوینده، ابزار یا روشی استفاده نمود. نورتون میافزاید: «ما در تحقیقات خود متوجه شکافهای فراوانی در اثربخشی تمیزکاری کف محیط کار شدهایم. کف زمین معمولا نادیده گرفته میشود. به همین علت است که ما فکر میکنیم نوشتن بخشی از برنامه و تعریف دورهی آموزشی برای کارکنان به منظور آشنایی و دنبال نمودن رویههای مناسب از اهمیت بالایی برخوردار است».
11. تفکر درازمدت داشته باشید
برای انجام درست فعالیتهای ایمنی و بهداشت محیط کار باید تفکر دراز مدت حاکم باشد فعالیتهای ایمنی و بهداشتی، تدابیر یک باره نیستند و باید به همراه نظارت و ارزیابی ادامه پیدا کنند. اسناد و گزارشات را نگهداری کنید، یک برنامهی زمانبندی برای بازرسی داشته باشید، خطرات احتمالی را گزارش کنید و به کارکنان لزوم استمرار انجام فعالیتهای ایمنی و بهداشتی را گوشزد کنید. اهداف و انتظاراتی تعیین کنید و ارزیابیهای خود را بر مبنای این اهداف انجام دهید. گری میگوید: «مسائل و مشکلات مربوط به فعالیتهای ایمنی و بهداشتی، بسیار معمول هستند و به راحتی میتوان آنها را برطرف نمود. فقط نیاز به پافشاری و صرف وقت دارد.»