بستن
انواع حریق و خاموش کننده های آن
مقدمه
پیشگیری از آتش سوزی برای محافظت از جان و مال بسیار مهم است. بر اساس گزارش سازمان بهداشت جهانی، سالانه بیش از 300000 نفر در اثر آتش سوزی جان خود را از دست می دهند. آتش سوزی به دلیل اینکه آسیب هایی به ساختمان ها و زیر ساخت ها وارد می کند می تواند پیامد های نامطلوبی برای جامعه بشری داشته باشد. پیشگیری از آتش سوزی مستلزم برنامه ریزی جامعی است که شامل بازرسی، مهندسی، واکنش، بررسی حادثه آتش سوزی و اجرای مقررات می شود. اداره ایمنی و بهداشت حرفه ای (OSHA) کارفرمایان را ملزم به اجرای برنامه های حفاظت و پیش گیری از آتش سوزی در محل کار میکند. یکی از مهم ترین این برنامه ها آموزش به افراد و کارکنان است. درک صحیح از اصول احتراق و اینکه آتش چیست و چگونه رخ می دهد در پیشگیری از آتش سوزی اهمیت بسزایی دارد. همچنین کارکنان باید نحوه استفاده از انواع خاموش کننده ها را با توجه به نیاز محل کاری شان آموزش ببینند. بنابراین به توضیح اصطلاحات و تعاریف، آشنایی با انواع آتش و خاموش کننده های آن ها خواهیم پرداخت.
آتش چیست و آتش سوزی چگونه اتفاق می افتد؟
آتش حاصل واکنش شیمیایی میان اکسیژن هوا و ماده سوختنی است که دارای گرما، نور و شعله می باشد. رنگ هر شعله می تواند با توجه به ماده سوختنی متفاوت از دیگری باشد. سوختن یک واکنش گرماده است و همین به ادامه واکنش سوختن کمک می کند. زیرا حرارت، به همراه ماده سوختنی و گاز اکسیژن سه ضلع مثلث آتش می باشند.
هرم آتش یا چهار ضلعی آتش چیست؟
در این تعبیر، واکنش های زنجیره ای به عنوان یک ضلع جداگانه در نظر گرفته میشوند.
درک انواع مختلف آتش سوزی و نحوه خاموش کردن آنها می تواند به جلوگیری از حوادث و نجات جان افراد کمک کند. روش های مختلفی برای خاموش کردن آتش وجود دارد، از جمله سرد کردن با آب، خفه کردن با مواد شیمیایی، و حذف اکسیژن. با یادگیری انواع حریق و بهترین راه برای اطفاء هر یک از آنها می توانید آمادگی بیشتری برای مقابله با شرایط اضطراری آتش سوزی داشته باشید.
انواع حریق و خاموش کننده های آنها
با توجه به استاندارد NFPA: انجمن ملی حفاظت از آتش (NFPA) یک انجمن جهانی است که برای جلوگیری از مرگ و خسارت به اموالی که به دلیل آتش سوزی اتفاق می افتد، فعالیت می کند. NFPA کلاس های آتش را به صورت زیر تعریف می کند:
پنج نوع آتش وجود دارد که عبارتند از کلاس های:
A (solid fire), B (liquid & gases fire), C (electrical fire), D (metal fire), K (kitchen fire).
اما در استاندارد اروپایی، حریق بر اساس نوع ماده سوختنی به شش کلاس یا گروه طبقه بندی می شود. در شکل زیر تفاوت های میان دو استاندارد را مشاهده می کنید.
در ادامه به بررسی انواع حریق و خاموش کننده های آنها بر طبق استاندارد اروپایی میپردازیم.
کلاس A (جامدات قابل اشتعال)
آتش‌سوزی‌های کلاس A بسیار رایج اند و آتش‌هایی هستند که شامل مواد جامد میشوند. کاغذ و مقوایی که در ادارات و کارخانه ها رایج است، مبلمان، چوب، وسایل و یراق آلات و حتی سازه یک ساختمان و هرچیزی که در حین سوختن از خود خاکستر به جای بگذارد جزء این دسته است. پس اگر هر نوع ماده جامد در حال سوختن باشد، همانطور که در یک آتش سوزی "عادی" انتظار دارید، آنگاه آتش کلاس A است.
چگونه آتش کلاس A اطفاء می شود؟
بهترین راه استفاده از آب یا هر نوع خاموش کننده حاوی آی است که ساده ترین رایج ترین و کم هزینه ترینِ روش ها می باشد. آب با خنک کردن آتش حرارت را که یکی از اضلاع مثلث آتش است میکاهد. توجه کنید که نبایدتا خاموشی کامل جریان آن قطع شود. آب سنگین و حمل و نقل آن دشوار است. هنگام استفاده از آب پرفشار توجه داشته باشید تا حد امکان به تجهیزات خسارتی وارد نکنید. نکته مهم دیگر این است که آب رسانای جریان الکتریسیته است و نباید در مجاورت تجهیزات برق دار استفاده بشود.کپسول های آتش نشانی آب دارای برچسبی با رنگ قرمز هستند. در صورت امکان ماده سوختنی را از منبع ایجاد حرارت دور کنید.
کلاس B (مایعات قابل اشتعال)
ناشی از سوختن مایعات قابل اشتعال مانند پارافین، بنزین، گازوئیل، نفت، جوهر، چسب، رنگ و... می باشدکه در محیط های صنعتی رایج است. بهترین روش اطفاء کف و پودر خشک (با برچسب آبی) برای خفه کردن (کاهش میزان اکسیژن) آتش می باشد. اگر کپسول در دسترس نداشتید می توانید از ماسه، شن و پتو استفاده کنید. کپسول فوم یا همان کف دارای برچسب کرم رنگ اند و مانند یک لایه عایق بین هوا و شعله قرار می گیرد. همچنین بدلیل داشتن آب عمل خنک کنندگی را نیز انجام می دهد. معمولا با کپسول آب نمیتوان این نوع از حریق را مهار کرد چون آب چگالی بالایی دارد و در زیر مایعات قرار می گیرد.
کلاس C (گاز های قابل اشتعال)
ناشی از گازهای قابل اشتعال، مانند بوتان، پروپان یا متان می باشد. بهترین نوع خاموش کننده برای خاموش کردن آتش پس از قطع گاز، خاموش کننده پودر خشک و سپس water mist با برچسب سفید می باشد.
کلاس D (فلزات قابل اشتعال)
ناشی از سوختن فلزات قابل اشتعال مثل سدیم، لتیم، پتاسیم و ... میباشد. هرگز برای مهار این حریق از آب استفاده نکنید زیرا آب میتواند به سرعت با فلزات واکنش دهد و باعت انفجار شود. برای اطفاء از کپسول های ویژه بسته به نوع فلزات استفاده میشود که معمولا در آزمایشگاه ها و صنایع مربوطه یافت می شوند. به جز این، تنها می توان از کپسول پودرخشک استفاده کرد.
کلاس E (ناشی از آتش سوزی تجهیزات الکتریکی)
ناشی از آتش سوزی تجهیزاتی مانند سیستم برق شهری و دستگاه هایی مانند تلوزیون، کامپیوتر و ماکرویو و ... می باشد. از آنجایی که آب رسانای جریان برق است استفاده از آن برای اطفاء بسیار خطرناک بوده و ممکن است باعث گسترش آتش بشود. در این صورت کپسول CO2 با حذف اکسیژن میتواند از گسترش آتش جلوگیری کند. اولین کاری که در حین این نوع از آتش سوزی باید انجام دهید جدا کردن ماده سوختنی از منبع (که می تواند پریز باشد) است.
کلاس F (ناشی از چربی ها و روغن های پخت و پز)
سرخ کردن و ریختن روغن های قابل اشتعال در نزدیکی منابع گرما در آشپزخانه ها می تواند منجر به آتش سوزی کلاس F شود. این نوع آتش سوزی بیشتر در آشپزخانه های تجاری با سرخ کن های پرچرب رایج است اما می تواند در خانه ها نیز اتفاق بیفتد. تنها نوع کپسول آتش نشانی مورد تایید برای استفاده در روغن ها و چربی های پخت و پز، کپسول شیمیایی مرطوب است(با برچسب زرد) برای آتش سوزی های کلاس F کوچک، می توانید از پتوی آتش نشانی نیز استفاده کنید.
در شکل زیر خلاصه ای از انواع آتش و کپسول های مناسب برای اطفاء آن ها آورده شده است.
اگر آتش سوزی اتفاق افتاد چه نکاتی را باید رعایت کنیم؟
• از پله ها و نه آسانسور برای خروج استفاده بکنید.
• اگر در ها بسته و یا دستگیره ها گرم هستند یا دود راه فرار اصلی شما را مسدود کرده است، از راه دوم برای خروج استفاده بکنید.
• با شماره های اضطرای مثل آتش نشانی و اورژانس تماس بگیرید.
• اگر آتش ناشی از نفت و بنزین بود هرگز برای خاموش کردن آن از آب استفاده نکنید.
• اگر دستمالی خیس در دسترس داشتید با گذاشتن آن بر روی دهان و بینی تان، خود را از مسمومیت ناشی از دود نجات دهید.
• در صورت امکان دستگاه های برقی را از پریز جدا کنید.
• با احتیاط و با استفاده از کپسول مناسب، شن، پتو و... آتش را خاموش کنید.
مطالب مرتبط:
راهکار های پیشگیری از حریق
استاندارد نصب پمپ های ثابت برای پیشگیری از حریق
استاندارد خاموش کننده های دستی
مطالب مرتبط:
راهکار های پیشگیری از حریق
استاندارد نصب پمپ های ثابت برای پیشگیری از حریق
استاندارد خاموش کننده های دستی
