بستن
انواع صدا در محیط کار
در ایالات متحده، سومین بیماری مزمن شایع کم شنوایی است. CDC و NIOSH تخمین زده اند که 22 میلیون شهروند آمریکایی شاغل هر ساله در معرض سطوح خطرناک صدا قرار دارند. این موضوع نه تنها بر کیفیت زندگی کارمندان تأثیر می‌گذارد، بلکه این پتانسیل را نیز دارد که با هزینه‌های سنگین غرامت از سوی کارفرمایان همراه باشد. کم شنوایی شغلی، همچنین به عنوان OHL شناخته می شود و زمانی رخ می دهد که افراد برای مدت طولانی در معرض 85 دسی بل یا بالاتر یا در معرض مواد شیمیایی اتوتوکسیک مانند حلال ها، خفه کننده ها، نیتریل ها و ترکیبات قرار بگیرند. OHL می تواند از وزوز گوش تا کاهش شنوایی قابل توجه 50٪ یا بیشتر متغیر باشد.
در کشور ما نیز طبق آمارهاي مرکز سلامت محیط کار و شاخص کشوري، در سال 88 بیش از 110 هزار کارگاه با جمعیت کارگري نزدیک به 500 هزار نفر در مواجهه با مقادیر مختلفی از صداي ناشی از کار می باشند. و طبق آمار دیگري از یک میلیون و دویست هزار کارگر تحت پوشش معاینات شغلی حدود 23000 کارگر افت شنوایی داشتند که بالاترین میزان را در بین سایر بیماری هاي شغلی به خود اختصاص داده است و قابل ذکر است که میزان بیماري در مردان در تمام گروه هاي سنی بالاتر از زنان می باشد.
صوت (sound) چیست؟ تفاوت صوت با سروصدا (noise)
موج صوتی، شکلی از امواج مکانیکی طولی است که عموما در هوا منتشر شده و در برخورد با گوش انسان احساس شنیدن را ایجاد می کند. صوت یا صدا شکلی از انرژي است که توسط مکانیسم شنوایی قابل تشخیص است و داراي طول موج، زمان تناوب و فرکانس می باشد.
تفاوت بین صوت و سروصدا ذهنی است. صوت یا صدا (sound) معمولا به مواردی که خوشایند (موسیقی) و یا مفید (گفت‌و‌گو) باشد گفته می شود، درحالی که منظور از سروصدا (noise) موارد نامطلوب و ناخوشایند مانند سروصدای ناشی از برش چوب و یا دستگاه تراش است.
واحد سنجش صدا
تراز صدا با واحدي به نام دسی بل اندازه گیري می شود. اگر صدا تا 10 دسی بل افزایش پیدا کند صدایی که قابل شنیدن باشد دو برابر افزایش پیدا می کند و اگر 10 دسی بل کاهش یابد شدت صدایی که در این حالت شنیده می شود نصف شدت صداي اولیه خواهد بود.
انواع صدا
در زندگي روزمره و صنعت شما با وسايل و دستگاه هاي متفاوتي آشنا هستید كه به نحوي از منابع تولید صدا هستند. ولي انواع صدا از نظر تولید، تغییرات دامنه صوت، فركانس و توزيع انرژي و انتشار با يكديگر يكسان نیستند. صداي صنعت جزء اصوات نامنظمي هستند كه ناخوشايند و ناخواسته مي باشند و معمولا رابطه مشخصي بین دامنه فشار، فركانس و طول موج آن ها وجود ندارد (برعكس اصوات موسیقي). بنابراين مي توان آن ها را اصوات مختلط غیردوره اي نیز نامید.
انواع صوت از نظر فرکانس
• مادون صوت : شامل فرکانس هاي زیر HZ 20 می باشد
• طیف شنوایی: فرکانس هاي HZ 20000 – HZ 20
• ماوراء صوت : فرکانس هاي HZ 20000 به بالا
بطور معمولی فرکانس مکالمه انسان در ناحیه 0 HZ می باشد.
انواع صوت از نظر طول موج
طول موج يك صوت عبارت است از مسافت طي شده در يك سیكل كامل انقباض و انبساط مولكول هاي هوا.
• صوت ساده: صوت ساده شامل یک موج سینوسی ساده است، داراي یک طول موج می باشد، در طبیعت وجود نداشته و در آزمایشگاه قابل تولید است.
• صوت مختلط دوره اي : در این امواج یک فرکانس اصلی و چند فرکانس فرعی وجود دارد که با هم رابطه منظم دارند و اثر ناخوشایند ندارند مانند موسیقی و مکالمه
• صوت مختلط غیر دوره اي: اصوات مختلط غیر دوره ای : در این دسته رابطه معین یا پیش بینی شده ای بین طول موج ها و نیز در فرکانس و دامنه امواج وجود ندارد . این اصوات عموما ناخواسته، ناخوشایند و تا حدودی اجتناب ناپذیر هستند. در صنعت یکی از راه های اتلاف انرژی این گروه از اصوات است. مانند صدای موجود در صنایع فولادی
انواع صوت از نظر توزیع انرژی
اصوات از نظر توزيع انرژي به دو دسته اصوات با باند باريك و اصوات با باند پهن تقسیم مي شوند..
• اصوات با باند باریک: در این دسته، حداکثر انرژی صوتی یا فشار صوتی در یک پهنه محدود از فرکانس منتشر می شود. صوت زنگ اخبار ، بوق و سوت از این دسته اند.
• اصوات با باند پهن: در این دسته ، انرژی صوتی در یک پهنه وسیع فرکانسی توزیع و منتشر می شود. اصوات مربوط به وسایل و ماشینهای مرکب مانند موتورهای درون سوز، آسیاب، میکسر از این دسته اند.
انواع صوت از نظر تغییرات دامنه و زمان تداوم
از نظر تغییرات دامنه و زمان تداوم، مي توان صدا را به دو طبقه بندي كلي اصوات پیوسته و اصوات ضربه اي و كوبه اي تقسیم بندي نمود. ويژگي اصوات پیوسته اين است كه درطول زمان انتشار خود وقفه ندارند. اين اصوات خود به سه زير گروه اصوات يكنواخت، اصوات متغیر با زمان و اصوات منقطع يا نوبتي تقسیم مي شوند. تغییرات تراز فشار در صوت يكنواخت جزئي بوده و اغلب كمتر از 5 دسی بل مي باشد. در حالی كه تغییرات تراز فشار صوت در اصوات متغیر با زمان بین 15-5 دسی بل و در اصوات منقطع بیش از 15 دسی بل در طول زمان است.
• اصوات پیوسته
اصوات یکنواخت : تغییرات تراز فشار صوت اغلب کمتر از 5 دسی بل است.
اصوات متغییر با زمان : تغییرات تراز فشار در طول زمـان 15 -5 دسـی بـل است.
اصوات منقطع یا نوبتی : تغییرات فشار صوت بیش از 15 دسی بل است.
• اصوات کوبه اي یا ضربه اي:
در این نوع صدا موج فشار صوت در هر ضـربه معمـولا در کمتـر از 0.5 ثانیـه شروع و خاتمه می یابد مانند شلیک گلوله، پرس هاي ضربه اي و . . .
در بعضي كتب اصوات ضربه اي و كوبه اي تحت عنوان نويز ايمپالس متناوب و تكراري نیز ذكر شده است. اين گونه صداها ضربه يا پالس عینا پس از قطع ضربه اول، تكرار مي شود. موج فشار صوت در هر ضربه در كسري از زمان (معمولا كمتر از 5/0 ثانیه) شروع و خاتمه مي يابد. صداي ضربه اي مانند صداي شلیك خمپاره، توپ و قبضه تفنگ مي باشد. زمان اوج گیري موج فشار كوتاه ولي دامنه فشار بسیار بزرگ مي باشد. به طوري كه در نقطه پیك خود ممكن است به 190 دسی بل نیز برسد. در حالي كه در صداي كوبه‌اي (مانند صداي ناشي از پرس هاي ضربه اي، ابزارهاي بادي و غیره) زمان اوج گیري موج فشار كوتاه ولي دامنه فشار برحسب وضعیت منبع تولید صوت متغیر بوده و معمولا بیش از 20 دسی بل از صداي زمینه بالاتر است. دامنه صوت كوبه اي در نقطه پیك ممكن است به 140 دسی بل نیز برسد. ضمنا زمان تداوم در صوت كوبه اي بیشتر از صداي ضربه اي است.
انواع صوت از نظر محیط انتشار
با توجه به تمایز مشخصه های صوتی در محیط انتشار، صوت بر حسب محیط به دو گروه تقسیم می شود:
1. صوت هوایی: اصواتی هستند که در هوا یا گاز منتشر می شوند و به گوش می رسند.
2. صوت پیکری : اصواتی که از طریق محیط مایع یا جامد منتشر شده و به طریق مستقیم ( از طریق تماس جمجمه) یا پس از تبدیل به صوت هوایی قابل شنیدن است.
انواع خطرات شنوایی در محیط کار
دو نوع خطر شنوایی مرتبط با صدای بلند وجود دارد. اولین مورد، افزایش ناگهانی صدای بلند است؛ مواردی مانند شلیک گلوله یا انفجار در این دسته قرار می گیرند. مورد دیگر قرار گرفتن طولانی مدت در معرض صدایی است که به طور قابل توجهی بلندتر از حد معمول است.
• سر و صدای ناشی از انفجار ناگهانی
انفجار ناگهانی می تواند باعث آسیب فوری شنوایی شود. علاوه بر این، به دلیل ماهیت این نوع سر و صدا، مردم اغلب نمی توانند از قبل برای پیشگیری از آن آماده باشند، مگر اینکه یک رویداد برنامه ریزی شده باشد.
در محل کار، این نوع صداهای بلند ناگهانی اغلب از پرس های ماشینی که برای شکل دادن به فلز یا اشیاء دیگر استفاده می شوند، ناشی می شوند. این نوع از خطر نویز شدید می تواند به راحتی از 120 دسی بل فراتر رود. هر چه صدا بلندتر باشد، آسیب بیشتری خواهد داشت. با این حال، مانند همه آلودگی های صوتی، نزدیکی به صدا تعیین کننده میزان بلندی صدا است. هر تأسیساتی که دارای ماشین آلات یا سایر تجهیزاتی است که باعث ایجاد صداهای بلند ناگهانی می شود، باید اطمینان حاصل کنید که در نزدیکی آن علائمی وجود دارد که الزامات PPE را به کارکنان یادآوری می کند.
• قرار گرفتن در معرض سروصدای طولانی مدت
قرار گرفتن در معرض سروصدای طولانی مدت معمولاً از لحاظ اندازه دسی بل صدا کمی کمتر است، اما خطر کمتری ندارد. اکثر تاسیسات تولیدی همیشه مقداری سر و صدا دارند،که کارگران اغلب نمی توانند از شر این صدا نجات یابند. حتی پس از چند دقیقه تحمل این صداهای "عادی" در یک محیط کاری، اکثر مردم نسبت به سر و صدا حساسیت زدایی می کنند.
فقط به این دلیل که کسی متوجه سر و صدا نمی شود به این معنی نیست که آسیبی برای شنوایی به همراه ندارد. در واقع، افرادی که در محیط‌های پر سر و صدا و بدون محافظ شنوایی کار می‌کنند، احتمالاً کم شنوایی دائمی، وزوز گوش یا سایر مشکلات مربوط به شنوایی را تجربه می‌کنند که می‌تواند تا پایان عمر آن ها را تحت تأثیر قرار دهد.
به طور کلی، خطرات ناشی از انفجارهای بلند و قرار گرفتن در معرض سرو صدای طولانی مدت خطرناک هستند، اما چیزی که ممکن است برای برخی تعجب آور باشد این است که قرار گرفتن طولانی مدت در معرض صدای بلند در سطوح پایین تر در مقایسه با صدای بلند انفجار می تواند خطرناک تر باشد. به همین دلیل، مهندسان و کارفرمایان به شناسایی همه منابع بالقوه سر و صدا، تعیین سطح خطر، و سپس اجرای استراتژی های ایمنی برای محافظت از کارکنان خود نیاز دارند.
چه میزان از صدا باعث آسیب خواهد شد؟
آسیب شنوایی ناشی از قرار گرفتن در معرض صدای نامطلوب بر اساس مدت زمان مواجهه و میزان صدا است. OSHA تعیین کرده که افراد چه مدت می توانند بدون اینکه محافظ شنوایی داشته باشند در معرض سطوح مختلف صدا قرار گیرند. محدودیت های مواجهه OSHA عبارتند از:
• 90 دسی بل: اگر کارگری به مدت 8 ساعت یا بیشتر در معرض این میزان صدا باشد، به محافظ شنوایی نیاز دارد.
• 92 دسی بل: اگر کارگری 6 ساعت یا بیشتر در معرض این میزان صدا قرار گیرد، به محافظ شنوایی نیاز دارد.
• 95 دسی بل: اگر کارگری 4 ساعت یا بیشتر در معرض این میزان صدا قرار گیرد، به محافظ شنوایی نیاز دارد.
• 97 دسی بل: اگر کارگری 3 ساعت یا بیشتر در معرض این میزان صدا قرار گیرد، به محافظ شنوایی نیاز دارد.
• 100دسی بل: اگر کارگری برای 2 ساعت یا بیشتر در معرض این میزان صدا قرار گیرد به محافظ شنوایی نیاز دارد.
• 102دسی بل: اگر کارگری 1.5 ساعت یا بیشتر در معرض این میزان صدا قرار گیرد، به محافظ شنوایی نیاز دارد.
• 105 دسی بل: اگر یک کارگر برای 1 ساعت یا بیشتر در معرض این میزان صدا قرار گیرد به محافظ شنوایی نیاز دارد.
• 110دسی بل: اگر یک کارگر 30 دقیقه در معرض دید قرار گیرد، به محافظ شنوایی نیاز دارد.
• 115 دسی بل: این میزان صدا فقط تا 15 دقیقه بدون محافظت ایمن است.
هر صدایی بالاتر از 115 دسی بل نیاز به محافظ شنوایی دارد، حتی اگر کارگران فقط برای مدت کوتاهی در معرض آن قرار گیرند. وجود گوش بند یا انواع دیگر محافظ شنوایی در ورودی منطقه ای که صداهای بلند دارد، راهی موثر برای یادآوری خطر به کارگران و انجام اقدامات احتیاطی مناسب است.
اثرات صدا بر انسان
صدا به صورت امواج مکانیکی می تواند بر کل بدن از جمله دستگاه شنوایی تأثیر سوء داشته باشد. و در محیط هاي کاري زمانی که صدا بتواند از نظر فیزیولوژیکی در بدن ایجاد اختلال نماید مورد توجه قرار می گیرد. اثرات صدا بر انسان از چند جنبه مورد توجه می باشد.
• صدمه به دستگاه شنوایی
• تداخل با مکالمه
• اثر بر روي اندام بینایی
• اثر بر سیستم تعادلی
• اثرات عصبی
• کاهش راندمان کار
• افزایش ریسک حوادث و غیره
انواع صدمات دستگاه شنوایی
• شنوایی موقت افت Temporary Threshold Shift (TTS)
در این عارضه شخص احساس سنگینی و کیپی در گوش دارد. موقتی بوده و پس از قطع تماس با صدا، عمدتا پس از چند ساعت بهبود پیدا میکند. معمولا فرکانس هاي بالا (2تا6 هزار هرتز) تأثیر بیشتري در ایجاد آن دارند.
• شنوایی دائم افت Permanent Threshold Shift (PTS)
در صورتیکه مواجهه با صدا تکرار گردد و به صورت دائمی در آید افت موقت به افت دائم تبدیل می گردد. که در اثر تخریب سلول هاي مژکدار اندام کرتی صورت می گیرد و اغلب بهبودي به دنبال ندارد شنوایی سنجی دراین افراد باید 16 – 14 ساعت بعد از ترك محل کار انجام شود. و از 4000 هرتز شروع می شود.
این دو تحت عنوان کلی افت شنوایی ناشی از صدا Noise Induced Hearing Loss (NIHL) بیان می شوند.
• ضربه صوتی
این عارضه منحصرا، در اثر یک مواجهه نسبی با ترازهاي خیلی بالاي فشار صدا مانند صداي مربوط به انفجارات بوجود می آید که به این ترازها، ترازهاي صداي تروماتیک (آسیب رسان) گفته می شود. که معمولا صدمه مکانیکی نظیر پارگی پرده صماخ یا صدمه به بافت هاي متصل کنندة قطعات استخوانی به یک یا چند عضو از اندام شنوایی وارد میگردد. و نیاز به درمان فوري دارد. مواردي از ضربه هاي مکانیکی به گوش نیز می تواند سبب چنین عوارضی شود.
• وز وز گوش
عبارت است از صداي پایداري که وقتی سر و صداي محیطی وجود ندارد، در یک یا هر دو گوش شنیده می شود. که معمولا توام با افت دائم شنوایی PTS و یا ضربه صوتی می باشد و شخص همواره دچار احساس وز وز در یک یا هر دو گوش گردیده و حتی در ساعات استراحت و سکوت نیز به شدت فرد را مورد آزار قرار می دهد. و می تواند سبب عوارض روانی نیز گردد.
محدوده هاي افت شنوایی
براساس تقسیم بندي موسسه ملی استاندارد آمریکا (ANSI) و آکادمی گوش و حلق و بینی آمریکا محدوده زیر براي افت دائم در فرکانس هاي 500 تا 2000 معرفی شده است :
• افت هرگوش کمتر از 25دسی بل باشد کم شنوایی
• افت بین 25 تا 45 دسی بل باشد کم شنوایی جزئی
• افت بین 40 تا 55 دسی بل باشد کم شنوایی ملایم
• افت بین 55 تا 70 دسی بل باشد کم شنوایی متوسط
• افت بین 70 تا 90 دسی بل باشد کم شنوایی شدید
• افت بیش از 90 دسی بل باشد ناشنوایی عمیق یا کري دائم تلقی می شود.
روش های حذف و کاهش مواجهه با صدای نامطلوب
قبل از اینکه برای حفاظت شنوایی کارگران PPE در نظر گرفته شود، کارفرما این فرصت را دارد که با کنترل های مهندسی و اداری در کاهش سروصدا در محیط کار ابتکار عمل به خرج دهد.
1.موارد زیر تنها برخی از گزینه های متنوع برای مهار یا حذف سروصدا در یک محیط کار از طریق کنترل های مهندسی است:
• پانل های جذب کننده صدا؛ نصب این پانل ها در سرتاسر تاسیسات می تواند سطح کلی نویز را به طور چشمگیری کاهش دهد.
• صدا خفه کن روی ماشین ها؛ ماشین ها یا وسایل نقلیه ای که دارای موتورهای گازسوز هستند احتمالا صدای زیادی داشته باشند. نصب صدا خفه کن می تواند خطر OHL را کاهش دهد.
• نوسازی ماشین‌آلات؛ در بسیاری از موارد، ماشینهای جدیدتر بسیار بی‌صداتر از ماشینهای قدیمی کار می‌کنند. برای کاهش نویز، ماشین‌ها را جایگزین یا تعمیر کنید.
• مهار صدا ؛ انتقال تجهیزات مخصوصاً با صدای بلند به یک اتاق عایق صدا می تواند به کاهش سر و صدا در بقیه اماکن کمک کند.
2.کنترل های اداری نیز برای کاهش صدا یک گزینه هستند، برخی از آن ها عبارتند از:
• محدود کردن زمان مواجهه کارگر با تجهیزات پر سر و صدا
• استفاده از تجهیزات پر سر و صدا زمانی که افراد کمتری در معرض مواجهه هستند
• فراهم کردن اتاق‌هایی بدون سر و صدا برای استراحت کارکنان
3.وسایل حفاظت فردی
هنگامی که اقدامات کنترل صدا انجام شد، کارفرما می تواند در مورد ایجاد وسایل حفاظت شنوایی مورد نیاز برای کارکنان اقدام کند. چندین گزینه برای محافظت شنوایی مانند گوش گیر، گوش بند یا هر دو به طور همزمان وجود دارد، اما برای هر موقعیتی یک نوع وسیله محافظتی بهترین عملکرد را دارد.
برنامه حفاظت شنوایی
اجرای برنامه حفاظت شنوایی OSHA در هر کسب و کاری که هر نوع آلودگی صوتی در تاسیسات خود دارد ضروری است. برنامه حفاظت شامل:
• نظارت بر سطوح صدا
• تست شنوایی سنجی برای افراد
• محافظ شنوایی
• آموزش
• الزام ثبت سوابق
به طور کلی، حفاظت شنوایی برای اطمینان از سلامت کارگران کاملاً ضروری است. از دست دادن شنوایی به باعث کاهش عملکرد شناختی، مشکلات سلامت روان و درد مزمن مرتبط و در نهایت افزایش استرس منجر خواهد شد.
مطالب مرتبط:
حفاظ ماشین آلات
داربست و انواع آن
مطالب مرتبط:
حفاظ ماشین آلات
داربست و انواع آن
