بستن
ایمنی برق به زبان ساده بخش اول
ایمنی برق به زبان ساده بخش اول: اصطلاحات و تعاریف مهم در ایمنی برق
اهمیت برق
یکی از موضوعات بسیار مهم در ایمنی، ایمنی برق می باشد. در سالیان اخیر بنظر می رسد که به این مبحث توجه کمی در محافل ایمنی صورت گرفته است. برق سالانه جان تعداد زیادی را می گیرد و محیط های شغلی نیز از امر مستثنی نیستند. در این سلسه مطالب قصد داریم باهم یک مرور کوتاه بر بحث ایمنی برق داشته باشیم. این مقاله نخستین بخش از سلسله مقالات مرتبط با ایمنی برق می باشد.
چه شغل شما به عنوان یک برق کار باشد و چه به عنوان یک اپراتو تجهیزات صنعتی باید بدانید که همیشه خطرات الکتریکی وجود دارند. چون امروزه تقریبا همه تجهیزات محیط های صنعتی با جریان برق کار می کنند. پس باید بدانیم که احتمال مواجهه با خطری به اسم جریان بسیار زیاد است. از طرفی افراد برقکار باید توجه ویژه ای به خطرات الکتریکی داشته باشند چون همیشه در حال فعالیت و کار بر روی خطوط برق هستند.
در صورت برخورد با جریان برق این جریان از بدن فرد عبود خواهد کرد و این عبور جریان می تواند منجر به شوک الکتریکی و سوختگی بافت ها گردد. آسیب جدی و مرگ در برق گرفتگی بسیار شایع می باشد و با وجود این خطرات برق به عنوان یک منبع انرژی به صورت گسترده در دنیا مورد استفاده قرار می گیرد. از طرفی با توجه به اینکه برق یک جز روتین از زندگی ما محسوب می شود، خطرات مربوط به آن زیاد جدی گرفته نمی شود. همین موضوع سبب میشود که به صورت متوسط روزانه 3 نفر در ایران بر اثر برق گرفتگی جان خود را از دست می دهند.
پس بسیار مهم است که به عنوان یک مسئول HSE با ایمنی مربوط به برق و استاندارد های آن آشنا شویم. در این سلسله مراتب هدف ما تشریح موضوعات و استاندارد های مربوط به برق به صورت ساده و پرهیز از هرگونه پیچیدگی های معمول می باشد.
یک حادثه واقعی برق گرفتی
بگذارید برای شروع یک حادثه واقعی مربوط به برق گرفتگی را باهم مرور کنیم تا به اهمیت موضوع پی ببریم:
تکنسین برق شرکت پیمانکاری به منظور آماده سازی یک تابلو برق به پست برق به شماره 512 اعزام می شود، وظیفه محوله به تکنسین برق آماده سازی تابلو به منظور انجام تست میگر در قسمت تحتانی تابلو برق بوده است. این تابلو برق در یک ایستگاه مشترک بین دو فاز قرار داشت که یک فاز در حال بهره برداری و فاز دیگر در حین ساخت و ساز بوده است، تکنسین برق بدون قطع جریان برق اقدام به برداشتن حایل ایمنی بین شاترها می کند و با ورود دست وی به ناحیه برق دار تابلو، دچار برق گرفتگی شده و منجر به فوت وی می گردد.
با انجام اقدامات مناسب امکان زنده ماندن این تکنسین برق وجود داشت. در بحث های بعدی به این موضوع خواهیم پرداخت که چرا خطرات برق کنترل نمی شوند و منجر به چنین حوادثی می شوند.
تعاریف مهم برق
حال پیش از ادامه مباحث به چند تعریف مهم در حوزه برق بپردازیم:
ولت:
یک ولت را می‌توان به صورت فشاری بیان کرد که جریان الکترون ها را در یک مسیر رسانا مانند یک هادی یا مدار الکتریکی بسته ممکن‌می‌کند.
در یک آنالوژی ساده می توانیم ولتاژ را به عنوان مقدار زیادی آب ذخیره شده در یک مخزن مرتفع در نظر بگیریم. هر چقدر که ارتفاع مخزن بیشتر باشد، فشار نیز بیشتر خواهد بود. به هر حال، نماد ولتاژ یا "E" یا "V" است.
آمپر:
"آمپر" چیست؟ آمپر واحدی است که برای اندازه گیری مقدار جریان الکتریکی استفاده می شود. بیایید به آنالوژی قبلی خود همان مخزن آب برگردیم. اگر قطر لوله شما که از مخزن آب می آید زیاد باشد، مقدار زیادی آب از لوله عبور می کند. اگر قطر لوله کوچک باشد، مقدار کمتری آب از لوله عبور می کند. اگر برای کار با تجهیزات خود به جریان زیادی (آمپرهای زیاد) نیاز دارید، برای راه‌اندازی جریان به سیم‌های بزرگ نیاز دارید وگرنه سیم های خواهند سوخت (همانند ترکیدگی لوله آب). نماد آمپر "I" است (شکل 1).
شکل 1
اهم:
"اهم" چیست؟ اهم را به عنوان "مقاومت" در نظر می گیریم. اهم واحدی است که برای اندازه گیری مخالفت (مقاومت) در برابر جریان الکتریکی استفاده می شود. درک این موضوع بسیار آسان است. یک لوله آب کوچک قرار است در برابر جاری شدن آب زیاد مقاومت خواهد کرد. به عبارتی آب نسبتا کمی می تواند از طریق لوله جریان یابد. بنابراین، لوله مقاومت بالایی در برابر جریان آب دارد. یک لوله بزرگ مقاومت کمی در برابر جریان آب دارد. مسئله بسیار ساده است، لوله بزرگ: آب زیاد!.
در یک مدار الکتریکی، قطعات معمولا منبع مقاومت هستند. هر جزء که در اثر جریان الکتریکی گرم شود منبع مقاومت است. نماد مقاومت "R" است.
در شکل 2 رابطه بین این سه کمیت نشان داده شده است:
شکل 2
همچنین شکل 3 این رابطه را به صورت ساده شده نشان می دهد:
شکل 3
مدار "سری" چیست؟
جریان در مدار سری فقط یک مسیر را طی می کند. به عنوان مثال، آب از ارتفاعات کوه ها ممکن است از یک جریان (سری) به رودخانه ای که به اقیانوس می ریزد، جاری شود (شکل 4).
مدار "موازی" چیست؟
جریان در مدار موازی مسیرهای زیادی را طی می کند. برای مثال، آبی که از یک مخزن آب به بالای یک تپه می‌آید، قبل از رسیدن به اقیانوس از طریق لوله‌های مختلف آب (موازی) جریان می‌یابد. مقدار کل آب بین هر مسیر تقسیم می شود (شکل 4).
شکل4مطالب مرتبط:
